Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lipca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

po rozpoznaniu 7 lipca 2021 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 10 kwietnia 2019 r. Nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że uchyla punkt drugi i odstępuje od wymierzenia kary;

2.  oddala odwołanie w pozostałej części;

3.  znosi wzajemnie między stronami koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Anna Maria Kowalik

Sygn. akt XVII AmE 155/19

UZASADNIENIE

Decyzją z 10 kwietnia 2019 r. Nr(...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki ( dalej Prezes URE), na podstawie art. 56 ust. 2 i art. 56 ust. 1 pkt 3a w związku z art. 11 i art. 11d ust. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2018 r., poz. 755 ze zm.) (dalej p.e.) w związku z § 5 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 23 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła (Dz.U. z 2007 r. Nr 133, poz. 924) (dalej Rozporządzenie) oraz na podstawie art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2018 r., poz. 2096 ze zm.) w związku z art. 30 ust. 1 p.e., po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego orzekł, że:

1. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa z siedzibą w W. (dalej powód), w dniu 10 sierpnia 2015 r., w odniesieniu do obiektu zlokalizowanego pod adresem: ul. (...), (...)-(...) W., naruszyła obowiązek stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wynikający z art. 11 i art. 11d ust. 3 p.e., co podlega karze pieniężnej określonej w art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e.;

2. za działanie wymienione w punkcie 1 wymierzył (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa z siedzibą w W. karę pieniężną w kwocie 1.000 zł (słownie: jeden tysiąc złotych).

Odwołanie od powyższej Decyzji złożył (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa z siedzibą w W., który następnie przekształcił się w (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.. Powód, zaskarżając Decyzję w całości wniósł o jej zmianę i umorzenie postępowania administracyjnego w całości, ewentualnie o odstąpienie od wymierzenia kary, jak też zasądzenie kosztów procesu.

Zaskarżonej Decyzji powód zarzucił naruszenie:

1) art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e. w zw. z art. 11, art. 11c ust. 2 pkt 2 i ust. 3 oraz art. 11d ust. 1 i 3 p.e., a także art. 30 ust. 1 p.e. w zw. z art. 6, 7 oraz 8 k.p.a. oraz art. 2 i art. 42 ust. 1 Konstytucji RP przez nałożenie na powoda kary pieniężnej za naruszenie obowiązku stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wprowadzonych przez (...) w dniu 10 sierpnia 2015 r., chociaż niezastosowanie się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej do czasu wejścia w życie przepisów wydanych na podstawie art. 11 ust. 7 p.e. nie jest objęte sankcją art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e.;

2) art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e. w zw. z art. 11, art. 11c ust. 2 pkt 2 i ust. 3 oraz art. 11d ust. 1 i 3 p.e., a także art. 30 ust. 1 p.e. w zw. z art. 6, 7 oraz 8 k.p.a. przez nałożenie na powoda kary pieniężnej za naruszenie obowiązku stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wynikających z art. 11d ust. 3 p.e., pomimo, iż powód nie świadczył usług przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej;

3) art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e. w zw. z art. 11c ust. 2 pkt 1 i 2 oraz art. 11d ust. 1 i 3 p.e., a także § 3 ust. 2 Rozporządzenia przez nałożenie na powoda kary pieniężnej za naruszenie obowiązku stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wprowadzonych przez (...) w dniu 10 sierpnia 2015 r., chociaż ograniczenia te zostały wprowadzone z naruszeniem przepisów prawa, w szczególności bez zastosowania wszelkich dostępnych środków służących zapewnieniu prawidłowego funkcjonowania systemu elektroenergetycznego;

4) art. 56 ust. 6a p.e. przez błędną wykładnię skutkującą przyjęciem, że rozpatrując stopień szkodliwości czynu należy uwzględnić okoliczność niedostosowania się znacznej ilości odbiorców do wprowadzonych ograniczeń, a więc w oderwaniu od indywidualnej oceny szkodliwości czynu dokonanego przez stronę postępowania, co doprowadziło do błędnego przyjęcia, że stopień szkodliwości czynu popełnionego przez adresata Decyzji jest istotny, w związku z czym brak jest podstaw do odstąpienia od wymierzenia kary.

Pozwany Prezes Urzędu Regulacji Energetyki złożył odpowiedź na odwołanie, w której wniósł o oddalenie odwołania, przeprowadzenie dowodu z dokumentów zgromadzonych w aktach administracyjnych sprawy na okoliczność twierdzeń zawartych w zaskarżonej Decyzji oraz zasądzenie od powoda na rzecz Prezesa URE zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Rozpoznając odwołanie Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) S.A. (dalej: (...) S.A.” albo (...)) w związku z obniżeniem dostępnych rezerw zdolności wytwórczych poniżej niezbędnych wielkości, spowodowanych m. in. wyjątkowo wysokimi temperaturami i niskim poziomem wód w zbiornikach wodnych i rzekach, stwierdziły wystąpienie zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej w rozumieniu postanowień art. 3 pkt 16d p.e. wprowadzając, na podstawie art. 11 c ust. 2 pkt 2 p.e., od godz. 10:00 dnia 10 sierpnia 2015 r. ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej.

Jednocześnie, 10 sierpnia 2015 r. (...) S.A., działając na podstawie art. 11c ust. 3 p.e., powiadomiły Ministra Gospodarki i Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki o wystąpieniu zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, podjętych działaniach i środkach w celu usunięcia tego zagrożenia i zapobieżenia jego negatywnym skutkom oraz zgłosiły Ministrowi Gospodarki konieczność wprowadzenia ograniczeń na podstawie art. 11 ust. 7 p.e., tj. w trybie wydania przez Radę Ministrów rozporządzenia o wprowadzeniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej do dnia 31 sierpnia 2015 r.

Rada Ministrów pozytywnie rozpatrzyła wniosek Ministra Gospodarki wydając 11 sierpnia 2015 r. rozporządzenie w sprawie wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, które zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw pod poz. 1136 i wprowadziło te ograniczenia w okresie od 11 sierpnia 2015 r. od godz. 24:00 do 31 sierpnia 2015 r. do godz. 24:00.

Na wezwanie Prezesa URE (...) S.A. z siedzibą w K. (dalej: (...)), do którego sieci (...) sp. z o.o. sp.k. z siedzibą w W. była w sierpniu 2015 r. przyłączona, przedstawił zbiorcze dane wskazujące na stopień niedostosowania się odbiorców ujętych w Planie wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej obowiązującym w dniach od 10 do 31 sierpnia 2015 r. do wprowadzonych ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej. Na podstawie powyższych danych zostały wygenerowane informacje wskazujące na stopień niedostosowania się powoda do wprowadzonych w dniach 10 - 31 sierpnia 2015 r. ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej w odniesieniu do punktu poboru energii elektrycznej zlokalizowanego pod adresem ul. (...), (...)-(...) W. (k. 3- 4 akt adm.).

W wyniku analizy ww. dokumentów Prezes URE powziął podejrzenie, że powód, we wskazanym przez (...) obiekcie, nie dostosował się do wprowadzonych w dniach 10 - 31 sierpnia 2015 r. ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej.

Mając na względzie powyższe, pismem z 4 lutego 2019 r., Prezes URE zawiadomił powoda o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia mu kary pieniężnej, wzywając go jednocześnie do zajęcia stanowiska w sprawie, tj. w szczególności do złożenia wyjaśnień dotyczących powodów niedostosowania się do wprowadzonych ograniczeń, a także nadesłania kopii wszelkich dokumentów mogących stanowić dowód w sprawie. Ponadto wezwał powoda do ustosunkowania się do przekazanych mu informacji, otrzymanych przez Prezesa URE od (...), wskazujących na stopień niedostosowania się do wprowadzonych w dniach 10 - 31 sierpnia 2015 r. ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej oraz wezwał powoda do przedstawienia jeszcze innych informacji i dokumentów (zawiadomienie k. 1- 2 akt adm., z.p.o. k. 5 akt adm.).

W odpowiedzi z 20 lutego 2019 r. powód wniósł o umorzenie postępowania administracyjnego, ewentualnie o odstąpienie od wymierzenia kary. Powód wskazał m.in., że „W wyniku zaniedbań Operatora, Strona z dnia na dzień została zmuszona do ograniczenia poboru energii elektrycznej, co w sytuacji wielofazowego cyklu produkcji towarów w systemie linii produkcyjnych oraz konieczności realizacji zobowiązań wobec kontrahentów (...) jest w zasadzie niemożliwe.” Powód wyjaśnił, że mimo trudności wywiązał się z obowiązków dotyczących ograniczenia poboru mocy. Wskazał, że tylko w jednej godzinie (pierwszej doby) nastąpiły znikome przekroczenia, tj. przekroczenie o wartości 0,017 MW, natomiast w późniejszym okresie, aż do 31 sierpnia 2015 r., żadne przekroczenia nie wystąpiły. Powód w piśmie wyjaśnił również, że prowadzi działalność produkcyjną w zakresie produkcji draży czekoladowych, a „Prowadzone procesy technologiczne są długotrwałe i dodatkowo prowadzone w kontrolowanej atmosferze. Znaczna część pobieranej energii elektrycznej idzie na produkcję chłodu dla procesów i klimatyzowanie pomieszczeń produkcyjnych. Proces zatrzymania bądź zakończenia produkcji jest liczony w godzinach.” Dodatkowo podkreślił, że po otrzymaniu informacji od (...) o wprowadzeniu ograniczeń poboru energii elektrycznej (ok. godz. 8:00), niezwłocznie rozpoczął proces redukcji poboru mocy, schodząc poniżej wartości ograniczenia (pismo z załącznikami k. 45- 61 akt adm.).

Pismem z 6 marca 2019 r. zawiadomiono powoda o zakończeniu postępowania dowodowego w niniejszej sprawie i poinformowano o możliwości zapoznania się z zebranym materiałem dowodowym, a także o możliwości złożenia ewentualnych uwag i wyjaśnień w terminie 7 dni od dnia doręczenia tego pisma z jednoczesnym pouczeniem, że niezapoznanie się w powyższym terminie z aktami sprawy zostanie uznane za rezygnację z możliwości wypowiedzenia się w sprawie zgromadzonego materiału dowodowego. Ponadto pismem tym powiadomiono powoda, iż do akt sprawy zostały włączone materiały dowodowe zebrane w postępowaniu wyjaśniającym o nr (...), tj. pismo (...) S.A. z dnia 29 stycznia 2019 r. nr (...)oraz Umowa o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej nr (...) z dnia 2 kwietnia 2009 r. z załącznikami i aneksami (zawiadomienie k. 63 akt adm., z.p.o. k. 64 akt adm., pismo (...) k. 10 akt adm., Umowa z załącznikami k. 11- 44 akt adm.).

Powód nie zapoznał się ostatecznie z materiałami sprawy.

Decyzją z 10 kwietnia 2019 r. Prezes URE wymierzył powodowi karę pieniężną w wysokości 1.000 zł za niezastosowanie się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej.

W okresie wprowadzenia ograniczeń, od 10 do 31 sierpnia 2015 r., (...) dostarczało powodowi energię elektryczną do obiektu zlokalizowanego przy ul. (...), (...)-(...) W., na podstawie Umowy o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej nr (...) z 2 kwietnia 2009 r. Zgodnie z aneksem nr (...) do ww. Umowy, moc bezpieczna obiektu powoda przy ul. (...) w W. (przyłącze o nr (...)_ (...)) określona została na poziomie 0,300 MW, natomiast zgodnie z aneksem nr (...) z 30 stycznia 2014 r., moc umowną dla ww. obiektu powoda określono na poziomie 0,900 MW. Jednocześnie w myśl § 10 pkt 7 ww. Umowy, w przypadku wprowadzenia ograniczeń w poborze energii elektrycznej Odbiorca zobowiązany jest ograniczyć pobór mocy, zgodnie z „Planem wprowadzania ograniczeń” (okoliczności niesporne, k. 11- 44 akt adm.).

Bazujący na ww. mocy umownej i bezpiecznej plan wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na okres od 1 września 2014 r. do 31 sierpnia 2015 r., dla punktu oznaczonego kodem (...)_ (...) i numerem ewidencyjnym (...), został przesłany powodowi w piśmie z 30 lipca 2014 r. (okoliczność niesporna, k. 10, 57 akt adm.).

W dniu 10 sierpnia 2015 r. o godz. 6:54 dyspozytorzy (...), którzy próbowali skontaktować się telefonicznie z powodem nagrali na jego pocztę głosową wiadomość o wprowadzanych ograniczeniach i wymogu dostosowania się do ogłoszonych stopni zasilania. Ponadto w dniach 10- 12 sierpnia 2015 r., w tym 10 sierpnia o godz. 7:33, zostały przeprowadzone rozmowy telefoniczne między (...) a pracownikami powoda w tym przedmiocie (k. 10v, 46 akt adm.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów złożonych w trakcie postępowania administracyjnego, których autentyczność nie była podważana przez żadną ze stron postępowania, jak też w oparciu o niekwestionowane twierdzenia stron.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie tylko w zakresie kary, ponieważ zaskarżona Decyzja jest słuszna co do zasady. Podnoszone przez powoda zarzuty, iż naruszenie obowiązku stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wprowadzonych przez (...) w dniu 10 sierpnia 2015 r., według powoda z naruszeniem przepisów prawa, nie jest objęte sankcją z art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e., nie są trafne, stąd nie mogą skutkować zmianą Decyzji i umorzeniem postępowania administracyjnego. Podkreślenia przy tym wymaga, że powód nie kwestionował poczynionych w sprawie ustaleń, ale przede wszystkim podważał możliwość wymierzenia mu kary ze względu na przyjętą interpretację, iż ograniczenia w poborze energii, do których nie udało mu się w pełni dostosować, wprowadzone zostały przez OSP na mocy art. 11 c ust. 2 pkt 2 p.e., przez co czyn ten nie podlega karze z art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e. Z kolei jeśli chodzi o ograniczenia, o których mowa w art. 11d ust. 3 p.e. powód uznał, iż jego nie dotyczą, gdyż nie świadczy usług przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej. Stanowisko powoda jest jednak w ocenie Sądu błędne, gdyż niezastosowanie się do ograniczeń zaordynowanych przez (...) od 10 sierpnia 2015 r. podlega karze na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e.

Stosownie do § 5 pkt 1 Rozporządzenia powód jest podmiotem zobowiązanym do stosowania się do wprowadzonych w dniach 10-31 sierpnia 2015 r. ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, bowiem moc umowna w odniesieniu do obiektu powoda zlokalizowanego w W. przy ul. (...), określona została w wysokości 900 kW, tj. powyżej wskazanej w § 5 pkt 1 Rozporządzenia wielkości 300 kW.

Zgodnie z przepisem art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e. karze pieniężnej podlega ten, kto nie stosuje się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii, wprowadzonych na podstawie art. 11, art. 11c ust. 3 lub art. 11d ust. 3.

W rozpoznawanej sprawie Prezes URE zarzucił powodowi niezastosowanie się do ograniczeń wprowadzonych na podstawie art. 11 i 11d ust. 3 p.e.

Stosownie do treści tego ostatniego przepisu „W okresie występowania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej operatorzy systemu elektroenergetycznego mogą wprowadzać ograniczenia w świadczonych usługach przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej, w zakresie niezbędnym do usunięcia tego zagrożenia.”

Z kolei zgodnie z art. 11 ust. 1 pkt 2 p.e. w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części mogą być wprowadzone na czas oznaczony ograniczenia w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła. W razie wystąpienia takiej sytuacji Rada Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw gospodarki, w drodze rozporządzenia, może wprowadzić na czas oznaczony, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części, ograniczenia w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej i ciepła (art. 11 ust. 7 p.e.).

Zagrożenie bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej może powstać w szczególności w następstwie:

1) działań wynikających z wprowadzenia stanu nadzwyczajnego;

2) katastrofy naturalnej albo bezpośredniego zagrożenia wystąpienia awarii technicznej w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz. U. Nr 62, poz. 558 z późn. zm.);

3) wprowadzenia embarga, blokady, ograniczenia lub braku dostaw paliw lub energii elektrycznej z innego kraju na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub zakłóceń w funkcjonowaniu systemów elektroenergetycznych połączonych z krajowym systemem elektroenergetycznym;

4) strajku lub niepokojów społecznych;

5) obniżenia dostępnych rezerw zdolności wytwórczych poniżej niezbędnych wielkości, o których mowa w art. 9g ust. 4 pkt 9, lub braku możliwości ich wykorzystania (art. 11c ust. 1 p.e.).

W przypadku powstania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub systemu połączonego elektroenergetycznego:

1) podejmuje we współpracy z użytkownikami systemu elektroenergetycznego, w tym z odbiorcami energii elektrycznej, wszelkie możliwe działania przy wykorzystaniu dostępnych środków mających na celu usunięcie tego zagrożenia i zapobieżenie jego negatywnym skutkom;

2) może wprowadzić ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części do czasu wejścia w życie przepisów wydanych na podstawie art. 11 ust. 7, lecz nie dłużej niż na okres 72 godzin (art. 11c ust. 2 p.e.).

Operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub systemu połączonego elektroenergetycznego niezwłocznie powiadamia ministra właściwego do spraw gospodarki oraz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki o wystąpieniu zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, podjętych działaniach i środkach w celu usunięcia tego zagrożenia i zapobieżenia jego negatywnym skutkom oraz zgłasza konieczność wprowadzenia ograniczeń na podstawie art. 11 ust. 7 (art. 11c ust. 3 p.e.).

Reasumując, w razie powstania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub systemu połączonego elektroenergetycznego:

a)  po pierwsze, może wprowadzić ograniczenia w dostarczeniu i poborze energii elektrycznej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jej części do czasu wejścia Rozporządzenia, o którym mowa w art. 11 ust. 7 p.e., lecz nie dłużej niż na okres 72 godzin;

b)  po drugie, niezwłocznie powiadamia ministra właściwego do spraw gospodarki oraz Prezesa URE o wystąpieniu zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, podjętych działaniach i środkach w celu usunięcia tego zagrożenia i zapobieżenia jego negatywnym skutkom oraz zgłasza konieczność wprowadzenia ograniczeń na podstawie rozporządzenia.

W rozpoznawanej sprawie (...) skorzystały z obu uprawnień, tj. w dniach 10-11 sierpnia 2015 r. wprowadziły ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej oraz powiadomiły Ministra Gospodarki o konieczności wprowadzenia ograniczeń na dłuższy okres. Rada Ministrów 11 sierpnia 2015 r. wydała rozporządzenie w sprawie wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, które wprowadziło te ograniczenia w okresie od 11 sierpnia 2015 r. od godz. 24:00 do 31 sierpnia 2015 r. do godz. 24:00.

Okoliczność, iż doprecyzowanie okresu na jaki OSP może wprowadzić przedmiotowe ograniczenia znajduje się w treści art. 11c ust. 2 pkt 2 p.e., nie oznacza, że nie zostały one wprowadzone na podstawie art. 11d ust. 3 p.e. Treść przedmiotowych regulacji prawnych, tj. art. 11 c ust. 2 pkt 2 oraz art. 11 d ust. 3 p.e. pozostaje w ścisłym związku, albowiem dopiero łączna ich treść określająca podstawę do wprowadzenia ograniczenia przez OSP w okresie występowania zagrożenia, tj. art. 11 d ust. 3 p.e. oraz możliwy okres, czemu służy art. 11c ust. 2 pkt 2, którego stosowanie jest możliwe już w sytuacji powstania zagrożenia, umożliwia skuteczne wprowadzenie przedmiotowego ograniczenia przez OSP, tj. w ściśle ograniczonym czasie i na ściśle określonym terytorium.

Jednocześnie w tym miejscu podkreślenia wymaga, że nie ma znaczenia, iż w art. 11 c ust. 2 pkt 2 p.e. jest mowa o wprowadzeniu ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii a w art. 11 d ust. 3 p.e. o wprowadzeniu ograniczeń w świadczonych usługach przesyłania lub dystrybucji energii, ponieważ wdrożenie ograniczeń w przesyłaniu lub dystrybucji energii normowane jest z punktu widzenia operatora, podczas gdy ograniczenia te w istocie stanowią ograniczenia w dostarczaniu energii przekładające się na ograniczenia w poborze tej energii, wywołujące skutki dla odbiorcy. Tym samym należało uznać, że w danym zakresie ustawodawca posłużył się różnymi opisami z perspektywy dwóch różnych stron- operatora i odbiorcy.

Ostatecznie za taką konkluzją przemawia uregulowanie z art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e., iż karze pieniężnej podlega ten, kto nie stosuje się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii, wprowadzonych na podstawie art. 11, art. 11c ust. 3 lub art. 11d ust. 3. Oznacza ono bowiem, że m.in. na mocy art. 11 d ust. 3 p.e. traktującym dosłownie o wprowadzaniu ograniczeń w świadczonych usługach przesyłania lub dystrybucji energii w rzeczywistości wprowadzane są ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii.

W świetle powyższego OSP, w myśl powyższych regulacji prawnych, posiadała kompetencję do wprowadzenia przedmiotowych ograniczeń w poborze energii w myśl art. 11d ust. 3 p.e., zaś okres i zakres terytorialny ich obowiązywania, na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 p.e. wprowadzono od godziny 10:00 dnia 10 sierpnia 2015 r. z informacją o zgłoszonej konieczności wprowadzenia dalszych ograniczeń w trybie art. 11 ust. 7 p.e. Jak już bowiem wskazano, OSP mogło wprowadzić przedmiotowe ograniczenia do czasu wejścia w życie przepisów wydanych na podstawie art. 11 ust. 7 p.e., lecz nie dłużej niż na okres 72 godzin. Wskazać przy tym należy, iż jedynie realizacja działań z zachowaniem przedstawionej wyżej kolejności umożliwiała uzyskanie podstawowego celu powołanej ustawy, jakim jest zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego w kraju.

Zatem przepis art. 11d ust. 3 p.e. stanowi samoistną materialnoprawną podstawę do wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej a niezastosowanie się do nich przez podmioty do tego zobowiązane jest sankcjonowane karą pieniężną określoną w art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e. Tym samym przekroczenie poboru energii nie tylko w dniach od 12 do 31 sierpnia 2015 r. kiedy obowiązywało rozporządzenie Rady Ministrów w kwestii ograniczeń, ale również w dniach 10 i 11 sierpnia 2015 r. kiedy obowiązywały ograniczenia wprowadzone przez OSP na mocy art. 11d ust. 3 p.e., jest zagrożone karą pieniężną z art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e.

Jak zauważył też Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z 10 marca 2020 r. o sygn. VII AGa 366/19 (Legalis) „wykładnia językowa norm sankcjonowanych i sankcjonujących pozwala na uznanie, że wszystkie ograniczenia wprowadzane przez operatora systemu przesyłowego w dniach 10 - 11 sierpnia 2015 r. podlegały ochronie za pomocą sankcji administracyjnych (polecenia operatorskie, o których mowa w art. l1c ust. 2 pkt 1 w zw. z art. l1d ust. 1 - w treści art. 56 ust. 1 pkt 19 Pe; natomiast ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, o których mowa w art. l1c ust. 2 pkt 2 w zw. z art. l1d ust. 3 - w treści art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe)”.

Przy czym skoro to operatorzy systemu elektroenergetycznego wprowadzają ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na zasadzie art. 11d ust. 3 p.e. stosowanie się do ograniczeń w poborze energii obciąża odbiorców tej energii, którzy podlegają karze w razie naruszenia ustalonych przez operatorów ograniczeń. Zgodnie bowiem z treścią art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e. karze pieniężnej podlega ten, kto nie stosuje się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii, wprowadzonych na podstawie art. 11, art. 11c ust. 3 lub art. 11d ust. 3. Przepis ten nie zawęża kręgu podmiotów podlegających karze, tak więc obejmuje on wszystkie podmioty niestosujące się do ograniczeń w poborze, a tym samym wszystkich odbiorców energii.

Z materiału dowodowego wynika natomiast, że powód nie dostosował się do ograniczeń w poborze energii wprowadzonych w dniu 10 sierpnia 2015 r. przez OSP na podstawie art. 11d ust. 3 p.e. w ramach obiektu zlokalizowanego w W. przy ul. (...).

Zdaniem Sądu twierdzenia tego, popartego materiałem dowodowym, nie może podważyć zarzut powoda o niedopełnieniu przez operatora powinności poprzedzających wprowadzenie ograniczeń, do jakich nawiązuje § 3 ust. 2 Rozporządzenia, który stanowi, że ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej mogą być wprowadzone po wyczerpaniu, przez operatorów we współpracy z zainteresowanymi podmiotami, wszelkich dostępnych środków służących zapewnieniu prawidłowego funkcjonowania systemu elektroenergetycznego – przy dołożeniu należytej staranności. Podnoszony przez powoda problem łączy się bowiem z kwestią zasadności wprowadzenia ograniczeń, która nie jest i nie może być przedmiotem niniejszego postępowania skoro ustawodawca wyposażył operatorów na gruncie Prawa energetycznego w taką kompetencję, o czym wcześniej była mowa, a co więcej faktycznie konieczność wprowadzenia ograniczeń została potwierdzona poprzez wydanie przez Radę Ministrów rozporządzenia z dnia 11 sierpnia 2015 r. w sprawie wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na terytorium kraju.

Dodać przy tym trzeba, że zgodnie z art. 11c ust. 2 p.e. w przypadku powstania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub systemu połączonego elektroenergetycznego:

1) podejmuje we współpracy z użytkownikami systemu elektroenergetycznego, w tym z odbiorcami energii elektrycznej, wszelkie możliwe działania przy wykorzystaniu dostępnych środków mających na celu usunięcie tego zagrożenia i zapobieżenie jego negatywnym skutkom;

2) może wprowadzić ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części do czasu wejścia w życie przepisów wydanych na podstawie art. 11 ust. 7, lecz nie dłużej niż na okres 72 godzin.

Z powyższego wynika, że w gestii operatora leży inicjatywa podjęcia odpowiednich działań, które jak wyżej wskazano zostały zaaprobowane poprzez przedłużenie, na mocy rozporządzenia Rady Ministrów, czasu trwania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej.

Przechodząc więc do kwestii niedostosowania powoda do przedmiotowych ograniczeń, to miało ono miejsce 10 sierpnia 2015 r. mimo, że komunikaty na temat wprowadzenia ograniczeń ogłoszone zostały w radiu- począwszy od 10 sierpnia 2015 r., o godzinie 7:55 i 19:55 w programie (...). Natomiast komunikaty przekazywane drogą radiową były dla powoda wiążące. Wynika to z § 12 ust. 2 Rozporządzenia ustanawiającego generalny sposób powiadomienia o obostrzeniach drogą radiową w komunikatach energetycznych właśnie w programie (...) o godzinie 7 ^{( 55)} i 19 ^{( 55)} oraz z § 12 ust. 1 Rozporządzenia, który zakłada, że ograniczenia w poborze energii elektrycznej są realizowane przez odbiorców stosownie do komunikatów operatorów o obowiązujących stopniach zasilania. Tym samym wobec powiadomienia powoda drogą radiową zgodnie z § 12 Rozporządzenia przed wprowadzeniem obostrzeń, powód powinien podporządkować się nakazom zawartym w rzeczonych komunikatach, niezależnie od tego z jak długim wyprzedzeniem się pojawiły, czego nie uczynił. Przy czym jak wynika też z materiału sprawy powód został dodatkowo poinformowany o standardowo ustanowionych ograniczeniach telefonicznie.

Niepodporządkowanie przez powoda nakazom ograniczenia poboru energii należy zatem uznać za naruszenie prawa.

Sąd zważył ponadto, że jak wynika z § 12 ust. 3 Rozporządzenia dodatkowe powiadomienia, przekazywane inną drogą niż radiowa, stosuje się w przypadku zróżnicowania wprowadzonych ograniczeń w poborze energii elektrycznej, w stosunku do stopni zasilania ogłoszonych w komunikatach radiowych, operatorzy powiadamiają wówczas odbiorców indywidualnie w formie pisemnej lub w sposób określony w umowach, o których mowa w art. 5 ust. 2 pkt 1 i 2 oraz ust. 3 ustawy, albo za pomocą innego środka komunikowania się w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości. Przy czym tylko indywidualne powiadomienia, o których wyżej mowa są obowiązujące w pierwszej kolejności w stosunku do komunikatów radiowych, a zatem nadrzędne, o czym stanowi § 12 ust. 4 Rozporządzenia.

Tymczasem powodowi nie komunikowano dedykowanych, indywidualnych obostrzeń, przekazano mu jedynie nadprogramowo telefonicznie generalne obostrzenia ogłaszane także drogą radiową, dlatego powód powinien podporządkować się narzuconym restrykcjom, zgodnie z ustawą.

Zaistniała zatem przesłanka do nałożenia na powoda przez Prezesa URE- jako organ wymieniony w art. 56 ust. 2 p.e.- kary pieniężnej w oparciu o art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e.

Jakkolwiek odpowiedzialność z tytułu naruszenia norm prawnych przewidzianych w Prawie energetycznym ma charakter obiektywny, a więc samo naruszenie przez przedsiębiorcę przepisów, niezależnie od możliwości przypisania mu winy, stanowi podstawę wymierzenia kary pieniężnej, to jednak ustawodawca przewidział możliwość odstąpienia przez Prezesa URE od wymierzenia kary pieniężnej.

Stosownie do treści art. 56 ust. 6a p.e. Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek.

Sąd Najwyższy aktualnie prezentuje stanowisko, że odstąpienie od wymierzenia kary ze względu na znikomą szkodliwość czynu pozostawione jest w znacznej mierze uznaniu administracyjnemu. Zważywszy zaś, że to Prezes URE kształtuje politykę wymiaru kar wobec przedsiębiorców popełniających delikty administracyjne, znając specyfikę rynku energii i problemy tego sektora gospodarki, to Sąd tylko wyjątkowo może zastosować art. 56 ust. 6a p.e., o ile ukarany przedsiębiorca zdoła wykazać, że organ przekroczył zasady uznania administracyjnego oraz że stopień szkodliwości czynu był znikomy, a przedsiębiorca zaprzestał naruszenia prawa lub zrealizował obowiązek (por. wyrok SN z 27.11.2019 r., sygn. I NSK 95/18, Legalis).

Wprawdzie Prezes URE zdecydował o wymierzeniu kary pieniężnej powodowi, jednak w ocenie Sądu w przypadku naruszenia dokonanego przez powoda należało odstąpić od wymierzenia kary na podstawie art. 56 ust. 6a p.e. Zdaniem Sądu rozpoznającego niniejszą sprawę doszło bowiem do przekroczenia zasad uznania administracyjnego, przy czym powód zaprzestał naruszenia prawa poprzez zaprzestanie czynu o znikomym stopniu szkodliwości.

W pierwszej kolejności podkreślić trzeba, że w niniejszym przypadku pozwany zrezygnował z zastosowania algorytmu używanego za każdym razem do wyliczania kary za przekroczenia poboru energii elektrycznej w sprawach dotyczących stwierdzenia naruszenia przez przedsiębiorców obowiązku stosowania się do ograniczeń w poborze energii i wymierzenia kary, co Sądowi jest wiadome z uwagi na rozpoznanie szeregu tego typu spraw. Tymczasem pozwany korzystał z tego algorytmu dla ustalenia kary proporcjonalnej do zakresu naruszenia, ale jednocześnie wobec jego każdorazowego wykorzystywania do obliczania kary w razie naruszania przez odbiorców ograniczeń w poborze energii służył przejrzystości i zapobiegał dysproporcjom. Gdyby również w tej sprawie pozwany zastosował rzeczony algorytm, zgodnie z którym mnożona była kwota 3 000 zł, stanowiąca dwukrotność najwyższej możliwej ceny rozliczeniowej za 1 MWh energii elektrycznej na rynku bilansującym, tj. 1 500 zł, odnotowanej 7 stycznia 2016 r., której należałoby się spodziewać przy ograniczonej podaży energii elektrycznej w okresie 10- 31 sierpnia 2015 r., przez wartość łącznego przekroczenia mocy w MW, wysokość kary pieniężnej wyniosłaby faktycznie w niniejszym przypadku 51 zł (3 000 zł x 0,017 MW), czyli byłaby minimalna, jej wymierzenie mijałoby się z celem kary, co pokazuje z jakiego rzędu niedostosowaniem mamy do czynienia.

W kontekście szacowania szkodliwości ujawnionego czynu Sąd miał na uwadze orzecznictwo Sądu Najwyższego, który wskazuje, że rozstrzygając, czy naruszenie obowiązku ciążącego na powodzie można w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy uznać za czyn o znikomym stopniu szkodliwości zasadne jest odwołanie się do sposobu weryfikacji tego stopnia wypracowanego w prawie karnym, skoro prawodawca posłużył się w art. 56 ust. 6a Prawa energetycznego instytucją prawa karnego, z uwagi na represyjny charakter kar pieniężnych przewidzianych w art. 56 Prawa energetycznego. Zgodnie więc z art. 115 § 2 k.k. przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu bierze się pod uwagę:

1) rodzaj i charakter naruszonego dobra,

2) rozmiary wyrządzonej szkody,

3) sposób i okoliczności popełnienia czynu,

4) wagę naruszonych obowiązków,

5) postać zamiaru,

6) motywację sprawcy,

7) rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia

(wyrok SN z 5.02.2015 r. sygn. III SK 36/14, Lex; wyrok SN z 15.10.2014 r. sygn. III SK 47/13, Lex).

Oceniając stopień szkodliwości czynu w świetle art. 115 § 2 k.k., wobec braku definicji legalnej tego pojęcia w Prawie energetycznym, Sąd musiał więc wziąć pod uwagę, że niedostosowanie się do ograniczenia poboru energii elektrycznej skutkuje naruszeniem dobra szczególnie chronionego przez prawo energetyczne i niezwykle ważkiego dla wszystkich dziedzin życia oraz gałęzi przemysłu, jakim jest bezpieczeństwo systemu elektroenergetycznego. Stabilna praca tego systemu, bez zakłóceń wynikających m.in. z niedostosowania się niektórych odbiorców do wprowadzonych ograniczeń w poborze mocy, ma niezwykłe znaczenie dla bezpieczeństwa oraz życia i zdrowia ludzi, jak też ich zwykłego funkcjonowania.

Tym niemniej wielkość przekroczenia poboru energii elektrycznej jakiego dopuścił się powód była śladowa. Powód przekroczył pobór wyłącznie w pierwszej godzinie ograniczeń dnia 10 sierpnia 2015 r. i zaledwie o 0,017 MW. Żadne inne przekroczenia nie wystąpiły. Co prawda nawet nominalnie niewysokie przekroczenie przekłada się na ryzyko doprowadzenia do zakłócenia istotnego dla całego kraju systemu elektroenergetycznego, ale przekroczenie jakiego dopuścił się powód było symboliczne.

Zaznaczenia w tym miejscu jednocześnie wymaga, że po zakomunikowaniu mu obostrzeń powód podjął działania mające na celu obniżenie poboru energii w swoim przedsiębiorstwie, co stanowiło niełatwe zadanie ze względu na prowadzone procesy technologiczne i możliwość tylko stopniowej redukcji poboru mocy. Wprawdzie przekroczenia nie udało się uniknąć, aczkolwiek z uwagi na starania powoda i symboliczne przekroczenie w jednej godzinie, czyn powoda należy potraktować jako znikomo szkodliwy, typowo zasługujący na niekaranie.

Zdaniem Sądu wymierzenie powodowi kary prowadziłoby do przekonania, że usilne próby podporządkowania się ograniczeniom, w sytuacji niewielkiego przekroczenia, traktowane są analogicznie jak sytuacje celowego, bezrefleksyjnego niewygaszania działalności, do której potrzebne jest zasilanie energią elektryczną.

Wobec tego Sąd uznając, że stopień szkodliwości czynu powoda był jedynie znikomo szkodliwy, a naruszenie zostało zakończone w jednej godzinie, stwierdził, iż należało odstąpić od wymierzenia powodowi kary na podstawie art. 56 ust. 6a p.e.

Biorąc powyższe względy pod uwagę Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zmienił zaskarżoną Decyzję na podstawie art. 479 ⁵³ § 2 k.p.c. wyłącznie w ten sposób, że uchylił punkt 2 Decyzji i odstąpił od wymierzenia kary pieniężnej powodowi. W pozostałej części Sąd, nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia, oddalił wniesione przez powoda odwołanie na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c.

Na podstawie art. 100 k.p.c. Sąd zniósł wzajemnie między stronami koszty procesu, uznając, że obydwie strony wygrały sprawę w połowie ze względu na tylko częściowe uwzględnienie żądań powoda, tj. w zakresie kary, podczas gdy powód kwestionował również zasadność wydania Decyzji w ogóle.

Sędzia SO Anna Maria Kowalik