Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 września 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący sędzia (del.) Danuta Dadej – Więsyk ( spr.)

po rozpoznaniu w dniu 30 września 2021 r. w Lublinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy M. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do renty socjalnej i prawo do renty rodzinnej

na skutek apelacji M. D.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 22 grudnia 2020 r. sygn. akt VIII U 4105/19

I.  oddala apelację;

II.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Lublinie na rzecz adwokata M. P. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych podwyższoną o należny podatek od towarów i usług tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Danuta Dadej - Więsyk

Sygn. akt III AUa 232/21

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 3 października 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2018 poz.1270 tekst jednolity ze zm.) oraz ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej (Dz.U. 2018 poz. 1340 tekst jednolity ze zm.) odmówił M. D. prawa do renty socjalnej.

Decyzją z dnia 3 października 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił M. D. prawa do renty rodzinnej.

Wyrokiem z dnia 22 grudnia 2020 roku Sad Okręgowy w Lublinie w punkcie I oddalił odwołania M. D. od obu decyzji z dnia 3 października 2019 roku , a w punkcie II przyznał od Skarbu Państwa – kasy Sądu Okręgowego w Lublinie na rzecz adw. M. P. kwotę 360 złotych powiększoną o należny podatek od towarów i usług tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach prawnych:

M. D., urodziła się (...). W okresie od 1 października 2003 roku do 31 grudnia 2004 roku oraz od 16 marca 2009 roku do dnia 30 kwietnia 2014 roku uprawniona była do renty socjalnej z tytułu całkowitej niezdolności do pracy W okresie od 1 września 1994 roku do 31 września 1998 roku była uprawniona do renty rodzinnej po zmarłym ojcu F. D. .

W dniu 29 maja 2019 roku M. D. złożyła ponowny wniosek o rentę socjalną oraz wniosek o rentę rodzinną po zmarłej matce A. D.. Orzeczeniami z dnia 30 lipca 2019 roku Lekarz Orzecznik ZUS ustalił, że wnioskodawczyni nie jest całkowicie niezdolna do pracy. Takie samo stanowisko zajęła Komisja Lekarska ZUS orzeczeniami z dnia 24 września 2019 roku .

Mając na uwadze powyższe, zaskarżonymi decyzjami z dnia 3 października 2019 roku organ rentowy odmówił wnioskodawczyni prawa do renty socjalnej oraz prawa do renty rodzinnej.

Sad Okręgowy wskazał, iż M. D. uczęszczała do(...) szkoły (...) w zawodzie (...). Zdiagnozowano u niej upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim. Od 10 roku jest leczona neurologicznie z powodu padaczki. Od (...) roku, tj. od śmierci ojca leczy się psychiatrycznie. Ma zalecone stosowanie szkieł korygujących widzenie do dali +0,5 i do blizy +2,0 D sph. W aktualnych badaniach rtg wnioskodawczyni obecne są niewielkie zmiany zwyrodnieniowe z dyskopatią. W załączonym do akt sprawy badaniu EEG zapis jest prawidłowy. Orzeczeniem (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności skarżąca została zaliczona do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności w okresie od 21 sierpnia 1998 roku do 31 października 2019 roku (dokumentacja medyczna akta ZUS, orzeczenie k.7, opinie biegłych k. 52-55).

Sąd I instancji w toku postępowania ustalił, że M. D. nie jest całkowicie niezdolna do pracy.

Zaznaczył, iż występujące u wnioskodawczyni upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim i łagodne ograniczone zaburzenia osobowości nie wymagające leczenia nie stanowią powodu do uznania u wnioskodawczyni całkowitej niezdolności do pracy ze względu na stan zdrowia psychicznego. W opinii biegłych psychiatry i psychologa wnioskodawczyni jest trwale częściowo niezdolna do pracy (opinia biegłych psychologa i psychiatry k.52-53).

W opinii biegłego okulisty starczowzroczność i związana z nią konieczność stosowania korekcji okularowej nie stanowi podstaw do uznania u wnioskodawczyni całkowitej niezdolności do pracy (opinia biegłego okulisty k. 54).

Również w opinii biegłej neurolog brak jest podstaw, by uznać u wnioskodawczyni całkowitą niezdolność do pracy. W ocenie biegłej skarżąca jest trwale częściowo niezdolna do pracy, a niezdolność ta powstała przed 16 rokiem życia (opinia biegłej neurolog k. 55).

Stan faktyczny w sprawie Sąd Okręgowy ustalił na podstawie wskazanych dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy oraz w aktach organu rentowego, oraz na podstawie opinii biegłych sądowych.

Sąd I instancji w całości podzielił opinie biegłych sądowych lekarzy psychiatry, psychologa, okulisty i neurologa z dnia 3 sierpnia 2020 roku (k. 52-55). Sąd orzekający wskazał, ze opinie zostały sporządzone przez biegłych posiadających odpowiednie kwalifikacje zawodowe i doświadczenie z zakresu schorzeń występujących u wnioskodawczyni. Wydanie opinii zostało poprzedzone wnikliwym zapoznaniem się z treścią dokumentacji medycznej. Zważyć trzeba, iż opiniując biegli oparli się na wynikach specjalistycznych badań , dokumentacji medycznej ze specjalistycznych poradni, które obszernie powołali argumentując swe stanowisko, w tym zapis (...) (prawidłowy), specjalistyczne badania oka, dokumentację z(...).

Żadna ze stron nie składała również zastrzeżeń do tej opinii, pomimo jej prawidłowego doręczenia przez Sąd i zakreślenia terminu na ustosunkowanie się.

Z powyższych względów Sąd I instancji uznał, że w rozpoznawanej sprawie nie zachodziła potrzeba dalszego uzupełnienia materiału dowodowego, a złożone do akt opinie była wystarczające dla rozstrzygnięcia sprawy.

W świetle powyższych ustaleń Sąd Okręgowy uznał, iż odwołania ubezpieczonej nie zasługują na uwzględnienie.

Sąd I instancji wskazał, ze zgodnie z treścią ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej (tekst jednolity: Dz.U2020, poz. 1300) zawartą w art. 4 renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

1)  przed ukończeniem 18 roku życia;

2)  w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia;

3)  w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Art. 68 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. 2020, poz. 53, ze zm.), stanowi natomiast, że dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1)  do ukończenia 16 lat;

2)  do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3)  bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

W rozumieniu art. 12 ustawy emerytalnej niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Dokonując oceny stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowań co do odzyskania zdolności do pracy, zgodnie z art. 13 ustawy emerytalnej, uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, a także możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Sąd Okręgowy podkreślił, iż w sprawie sporną przesłanką przy ustalaniu prawa do świadczeń była ocena stopnia niezdolności do pracy wnioskodawczyni. Organ rentowy, powołując się na orzeczenia Komisji Lekarskiej stwierdził, że M. D. nie jest całkowicie niezdolna do pracy.

Sąd meriti zaznaczył, iż w celu rozstrzygnięcia powyższej okoliczności Sąd oparł się na opiniach biegłych lekarzy sądowych. Zgodnie z art. 278 § 1 kodeksu postępowania cywilnego sąd może wezwać biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Taki wypadek ma miejsce w szczególności przy rozstrzyganiu niezdolności do pracy, gdzie opinia dostarcza sądowi wiedzy specjalistycznej, koniecznej do dokonania oceny stanu zdrowia osoby ubiegającej się o świadczenie rentowe.

Sąd orzekający wskazał, iż wydane w niniejszej sprawie opinie biegłych psychologa, psychiatry, okulisty i neurologa nie budziły zastrzeżeń Sądu, również wnioskodawczyni nie wniosła do nich żadnych zarzutów, w terminie zakreślonym przez Sąd. Opinie te dostarczyły wiedzy specjalistycznej, koniecznej do dokonania oceny stanu zdrowia osoby ubiegającej się o świadczenia rentowe. Na jej podstawie Sąd ustalił, że stan zdrowia wnioskodawczyni nie sprowadza na nią całkowitej niezdolności do pracy, a jedynie częściową niezdolność do pracy. Tym samym wnioskodawczyni nie spełniła przesłanek do nabycia prawa do świadczeń.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy decyzje organu rentowego odmawiające M. D. przyznania dochodzonych świadczeń uznał za prawidłowe.

Orzeczenie zawarte w punkcie II wyroku Sąd I instancji oparł o treść § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu ( Dz. U. 2017, poz. 1796 tekst jednolity). Zgodnie z § 15 ust. 2 wskazanego rozporządzenia opłaty wynoszą 90 złotych w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego oraz w sprawach dotyczących podlegania ubezpieczeniom społecznym. Ponad powyższe regulacje Sąd miał jednak także na względzie wkład pracy włożony przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu dla wnioskodawcy, uznając za zasadne przyznanie pełnomocnikowi dwukrotności wskazanej w rozporządzeniu stawki minimalnej za każdą ze spraw. Wobec powyższego Sąd orzekł jak w punkcie II sentencji wyroku.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów oraz na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł, jak w sentencji wyroku.

Apelację od wyroku Sadu Okręgowego w Lublinie złożył pełnomocnik wnioskodawczyni zaskarżając wyrok w całości.

Na podstawie art. 368 § 1 pkt 2 k.p.c. zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie:

I.  art. 233 § 1 k.p.c. przez niewłaściwą ocenę materiału dowodowego i wskutek tego wydanie orzeczenia z pominięciem obowiązku wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, a w szczególności oceny opinii biegłych w zakresie ich niepełności i sprzeczności z ustaleniami faktycznymi wynikającymi z załączonej do akt sprawy dokumentacji medycznej oraz braku korelacji opinii z aktualną i poprzednią dokumentacją medyczną na podstawie której M. D. była uznana z osobę całkowicie niezdolną do pracy, podczas gdy stan zdrowia M. D. nie uległ poprawie,

II.  art. 278 § 1 k.p.c. przez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego i niedokonanie oceny istotnych dowodów z dokumentacji medycznej zawierającej zapisy pozostające w sprzeczności z tezami opinii biegłych, co prowadziło do niemożności poczynienia prawidłowych ustaleń w sprawie, które to uchybienia wskazywała na niepełność i powierzchowność opinii;

III.  art. 299 k.p.c. w zw. z art. 224 § 1 k.p.c. polegające na przedwczesnym zamknięciu rozprawy, pomimo nieprzeprowadzenia dowodu z przesłuchania M. D. w trybie art. 299 k.p.c. pomimo tego, że taki wniosek był składany w piśmie z dnia 30 stycznia 2021 r. Wskazując na powyższe zarzuty, apelujący wnosił o:

- zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie odwołania M. D. oraz przyznanie jej renty rodzinnej i socjalnej,

- ewentualnie: uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Ponadto wnosił o zasądzenie kosztów postępowania tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu za postępowanie odwoławcze, oświadczając że koszty te nie zostały uiszczone ani w całości ani w części.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna, a orzeczenie Sądu I instancji jest prawidłowe.

Wyrokując w sprawie Sąd nie naruszył przepisów prawa materialnego i procesowego, które miałyby wpływ na powyższe rozstrzygnięcie. Sąd nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikających z przepisu art. 233 kpc. Wyprowadził z nich należycie uzasadnione wnioski, w szczególności co do istnienia u M. D. całkowitej niezdolności do pracy. Sąd dysponował wystarczającym materiałem dowodowym pozwalającym na wydanie merytorycznego orzeczenia. Sąd Odwoławczy w całości podzielił zarówno ustalenia faktyczne, jak i rozważania prawne Sądu Okręgowego, rezygnując jednocześnie z ponownego ich szczegółowego przytaczania. Tym samym, Sąd Apelacyjny przyjmuje stanowisko Sądu Okręgowego wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku za własne.

Wychodząc do podstawy prawnej rozstrzygnięcia wskazać należy, że zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1455;) prawo do renty socjalnej przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18 roku życia, w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25 roku życia albo w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej. Ustalenia całkowitej niezdolności do pracy i jej stopnia - w myśl art. 5 ustawy o rencie socjalnej - dokonuje się na zasadach i w trybie określonym w ustawie emerytalnej. Zgodnie z art. 15 pkt 1 ustawy o rencie socjalnej w sprawach nieuregulowanych stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 z późn. zm.; dalej ustawa emerytalna), w tym regulacje zawarte w art. 12 ust. 2 ustawy emerytalnej, który zawiera definicję całkowitej niezdolności do pracy.

Natomiast odnośnie przesłanek do ustalenia prawa do renty rodzinnej tak jak wskazał Sąd Okręgowy, prawo do renty rodzinnej, stosownie do art. 68 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych mają: dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione:

1/ do ukończenia 16 lat;

2/ do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3/ bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

W przypadku apelującej, należącej w stanie faktycznym sprawy do trzeciej grupy, chodziło o ustalenie: czy, a jeżeli tak to kiedy, stała się ona całkowicie niezdolna do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolna do pracy; czy nastąpiło to do ukończenia przez nią 16 lat lub do ukończenia nauki w szkole, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia.

Dokonując analizy pojęcia "całkowita niezdolność do pracy" należy brać pod uwagę zarówno kryterium biologiczne (stan organizmu dotkniętego schorzeniami naruszającymi jego sprawność w stopniu powodującym całkowitą niezdolność do jakiejkolwiek pracy), jak i ekonomiczne (całkowita utrata zdolności do zarobkowania wykonywaniem jakiejkolwiek pracy). Osobą całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 2 ustawy emerytalnej jest więc osoba, która spełniła obydwa te kryteria, a więc jest dotknięta upośledzeniem zarówno biologicznym, jak i ekonomicznym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2004 r., I UK 28/04, LEX nr 979161). W orzecznictwie przyjmuje się również, że decydującą dla stwierdzenia niezdolności do pracy jest utrata możliwości wykonywania pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu przy braku rokowania odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. A zatem podstawowym zadaniem sądu rozpoznającego odwołanie wnioskodawczyni było zweryfikowanie odmownego stanowiska zajętego przez organ rentowy na podstawie orzeczenia komisji lekarskiej.

Kontrola ta wymagała wiadomości specjalnych, których sąd nie posiada, dlatego też dopuścił dowód z opinii biegłych o specjalnościach w zakresie schorzeń na które cierpi wnioskodawczyni. Wydane przez biegłych opinie, w oparciu analizę zebranego w sprawie materiału dowodowego, są autonomiczne. Opinia biegłych, tak jak każdy inny dowód przeprowadzony w ramach danego postępowania sądowego, podlega ocenie sądu. Jednakże ocena ta przebiega według odmiennych kryteriów, właściwych tylko dla opinii biegłych. Dowód ten ocenia się pod względem fachowości osób które ją sporządziły, dokładności przeprowadzonych badań, rzetelności oraz logiczności, jak też sposobu motywowania i stopnia stanowczości wyrażonych w opinii wniosków. Ponieważ opinia z zakresu psychiatrii i psychologii, neurologii i okulistyki oparta jest na posiadanej przez biegłych wiedzy i doświadczeniu zawodowym, analizie dokumentacji, w tym medycznej, to w przypadku gdy jest ona prawidłowa, spełnia kryteria wskazane powyżej, a odmienne ustalenia nie mają oparcia w pozostałym materiale dowodowym, sąd nie może czynić ustaleń sprzecznych z opinią biegłych.

Odnosząc się do poszczególnych zarzutów podniesionych w apelacji, a w szczególności zarzutu obrazy art. 233 § 1 kpc należy wskazać, iż naruszenie powołanego przepisu będzie występowało w następujących wypadkach:

a) gdy z treści dowodu wynika co innego niż przyjął sąd;

b) gdy pewnego dowodu zebranego nie uwzględniono przy ocenie – wbrew obowiązkowi oceny całokształtu okoliczności sprawy;

c) gdy sąd przyjął pewne fakty za ustalone, mimo że nie zostały one w ogóle lub są niedostatecznie potwierdzone;

d) gdy sąd uznał pewne fakty za nieudowodnione, mimo że były ku temu podstawy;

e) ocena materiału dowodowego koliduje z zasadami doświadczenia życiowego lub regułami logicznego wnioskowania.

W sprawie niniejszej żaden z tych przypadków nie zachodził.

Sąd przeprowadził wszechstronne postępowanie dowodowe w celu ustalenia stopnia niezdolności do pracy, wynik tego postępowania ocenił zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego, ocenie tej nie można zarzucić naruszenia reguł logicznego wnioskowania.

W postępowaniu sądowym ocena niezdolności do pracy, a co za tym idzie również weryfikacja orzeczeń lekarzy orzeczników, wymaga zasięgnięcia wiadomości specjalnych, które posiadali lekarze specjaliści z zakresu schorzeń wcześniej rozpoznanych u wnioskodawczyni. Podstawowym dowodem w sprawach o rentę jest dowód z opinii biegłego. W takim wypadku sąd nie może poczynić ustaleń sprzecznych z opinią biegłego, jeśli jest ona prawidłowa i jeżeli odmienne ustalenia nie mają oparcia w pozostałym materiale dowodowym.

W sprawie Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłych szeregu specjalności. Stan zdrowia wnioskodawczyni został poddany ocenie biegłych sądowych lekarzy psychiatry, psychologa, okulisty i neurologa w opinii z dnia 3 sierpnia 2020 roku (k. 52-55). Wydanie opinii, wbrew zarzutom apelacji zostało poprzedzone wnikliwym zapoznaniem się z treścią dokumentacji medycznej. Zważyć trzeba, iż opiniując biegli oparli się na wynikach specjalistycznych badań , dokumentacji medycznej ze specjalistycznych poradni, które obszernie powołali argumentując swe stanowisko, w tym zapis (...) (prawidłowy), specjalistyczne badania oka, dokumentację z (...). Wbrew twierdzeniom apelującej opinie biegłych uwzględniają wyniki badań lekarskich oraz treść zaświadczeń lekarzy leczących wnioskodawczynię. Wynika to wprost z treści orzeczeń lekarskich biegłych sądowych oraz opinii. Biegli poddali również analizie i odnieśli się do opinii wywołanych w sprawach (...) Sądu Okręgowego w Lublinie i (...) Sądu Okręgowego w Legnicy na skutek poprzednich odwołań wnioskodawczy dotyczących odmowy prawa do renty socjalnej. Z treści tych opinii wynika, iż wnioskodawczyni nie jest i nie była osobą całkowicie niezdolną do pracy. Może wykonywać proste prace fizyczne jak i prace porządkowe oraz różne prace w zakładzie pracy chronionej. Z wywołanych w sprawie biegłych sądowych lekarzy psychiatry, psychologa, okulisty i neurologa w opinii z dnia 3 sierpnia 2020 roku wynika , iż upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim, łagodne organiczne zaburzenia osobowości nie wymagające leczenia, starczowzroczność i związana z nią konieczność stosowania korekcji okularowej oraz padaczka z napadami częściowymi, bóle głowy w wywiadzie nie stanowią powodu nadal do uznania całkowitej niezdolności do pracy. W opinii biegłych wnioskodawczyni jest trwale częściowo niezdolna do pracy. Uzasadnienie powyższego wniosku w oparciu o rzeczowe i logiczne argumenty wskazuje wbrew zarzutom apelacji na rzetelność opinii.

Apelacja domaga się wykazania poprawy stanu zdrowia wnioskodawczyni nie zauważając , iż ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, iż od dnia 1 maja 2014 roku stan zdrowia ubezpieczonej nie sprowadza całkowitej niezdolności do pracy.

Z uwagi na to, iż ocena stanu zdrowia wnioskodawczyni w kierunku ustalenia koniecznej dla przyznania renty socjalnej i renty rodzinnej całkowitej niezdolności do pracy wymagał wiadomości specjalnych w rozumieniu art. 278 § 1 kpc, zasadnie Sąd I instancji dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych, a zarzut naruszenia powyższego przepisu należy uznać za chybiony.

Sąd Okręgowy przeprowadził prawidłowe postępowanie dowodowe z udziałem biegłych sądowych neurologa, psychiatry, psychologa i okulisty. W stanie zdrowia opiniowanej w porównaniu od czasu ,gdy wstrzymano jej prawo do renty socjalnej nie zaszła żadna zmiana.

Specyfika oceny dowodu z opinii biegłych wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez Sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, w istocie tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Wnioski środka dowodowego w postaci opinii biegłego mają być jasne, kategoryczne i przekonujące dla Sądu, jako bezstronnego arbitra w sprawie, dlatego gdy opinia biegłego czyni zadość tym wymogom, co pozwala uznać znaczące dla istoty sprawy okoliczności za wyjaśnione, to nie zachodzi potrzeba dopuszczania dowodu z dalszej opinii biegłych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 1974 roku, II CR 638/74, OSP z 1975 roku, Nr 5, poz. 108).

W ocenie Sądu Apelacyjnego sporządzone w sprawie opinia biegłych spełnia te kryteria. Granicę obowiązku prowadzenia przez Sąd postępowania dowodowego wyznacza, podlegająca kontroli instancyjnej, ocena czy dostatecznie wyjaśniono sporne okoliczności sprawy, okoliczność zaś, że opinie biegłych nie mają treści odpowiadającej stronie, zwłaszcza, gdy w sprawie wypowiadali się kompetentni pod względem fachowości biegli, nie stanowi dostatecznego uzasadnienia dla przeprowadzenia dowodu z kolejnej lub kolejnych opinii. Biegli o specjalnościach odpowiadających schorzeniom wnioskodawczyni, wykazali w opiniach, w sposób niebudzący wątpliwości, że rozpoznane schorzenia nie naruszają sprawność organizmu ubezpieczonej w stopniu powodującym całkowitą niezdolność do pracy.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego prawidłowo uznał Sąd Okręgowy, że opinie biegłych stanowią miarodajny dowód w sprawie. Opinie te są jednoznaczne, spójne, prawidłowo uzasadnione, odnoszą się do stanu zdrowia ubezpieczonej i wpływu rozpoznanych schorzeń na zdolność do pracy. Sąd Okręgowy, dokonując oceny opinii pod kątem rzeczowości, nie przekroczył granicy swobodnej oceny dowodów, wyrażonej w art. 233 § 1 kpc. Podniesiony zarzut naruszenia cytowanego przepisu jest niezasadny. Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wyraźnie wskazał, z jakich powodów uznał za wiarygodne wywołane opinie i dlaczego podzielił wnioski orzecznicze. Dla skuteczności zarzutu naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności strona skarżąca powinna wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając. wnioskodawczyni nie wniosła do opinii żadnych zarzutów, w terminie zakreślonym przez Sąd I instancji. Możliwość zakwestionowania oceny dowodów w postępowaniu apelacyjnym jest ograniczona i sprowadza się do sytuacji, w których skarżący wykaże, że ocena ta była rażąco wadliwa lub oczywiście błędna.

Sąd Apelacyjny podziela w całości dokonaną przez Sąd pierwszej instancji ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego. W ocenie Sądu Apelacyjnego ocena materiału dowodowego przeprowadzona przez Sąd pierwszej instancji nie jest sprzeczna z zasadami logiki, ani doświadczenia życiowego. Wszelkie okoliczności sporne wyjaśniono w oparciu o opinie dotychczasowych biegłych.

Odnośnie podniesionego zarzutu naruszenia art. 299 k.p.c w zw. z art. 224 § 1 k.p.c. polegającego na przedwczesnym zamknięciu rozprawy, pomimo nieprzeprowadzenia dowodu z przesłuchania M. D., pomimo zgłoszenia tego wniosku w piśmie z dnia 30 stycznia 2021 r., należy podnieść, iż wyrok w sprawie został wydany w dniu 22 grudnia 2020 roku, a więc wnioski z 30 stycznia 2021 roku należy traktować jako spóźnione. W aktach znajduje się wyłącznie pismo pełnomocnika wnioskodawczyni z dnia 31 stycznia 2020 r. ( data wpływu) zawierający wniosek o przesłuchanie M. D. w trybie art. 299 k.p.c. Wprawdzie w Sąd Okręgowy nie wydał postanowienia w przedmiocie powyższego wniosku, jednak uchybienie to nie miało wpływu na prawidłowość gromadzenia materiału dowodowego. . Niewątpliwie natomiast postanowienie dowodowe powinno zostać wydane, gdy sąd dopuszcza dowód wnioskowany przez stronę lub z urzędu (zob. wyr. SN z 23.1.2008 r., II PK 125/07, OSNAPiUS 2009, Nr 5–6, poz. 66). Ta forma właściwa jest również dla rozstrzygnięcia negatywnego. Odmawiając zaś przeprowadzenia zgłoszonego dowodu sąd powinien wydać postanowienie, w którym oddali wniosek dowodowy strony. Praktyka niewydawania w takim wypadku osobnego postanowienia skutkuje pozbawieniem strony możliwości zaskarżenia w postępowaniu odwoławczym tej decyzji sądu z uwagi na brak przedmiotu zaskarżenia (zob. art. 380 KPC; zob. jednak wyr. SN z 19.1.2007 r., III CSK 368/06, Legalis) (por.: red. prof. dr hab. E. Marszałkowska-Krześ, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Legalis). Niemniej jednak, zdaniem Sądu Apelacyjnego, pominięcie tego dowodu nie skutkowało uchybieniami Sądu Okręgowego w prawidłowym gromadzeniu materiału dowodowego do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia przedmiotowego sporu. Przedmiotem sporu była bowiem ocena stanu zdrowia ubezpieczonej odnośnie istnienia całkowitej niezdolności do pracy. W takiej sytuacji właściwym środkiem dowodowym jest dowód z opinii biegłego, który przeprowadza się wówczas, gdy rozstrzygnięcie wymaga wiadomości specjalnych (art. 278 § 1 KPC)

Podkreślenia wymaga także, że stosownie do dyspozycji art. 299 k.p.c. środek dowodowy w postaci przesłuchania stron ma charakter subsydiarny, a zatem celowość jego przeprowadzenia uzależniona jest od oceny, czy po wyczerpaniu środków dowodowych lub w razie ich braku fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy pozostały niewyjaśnione (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 października 1972 r., I PR 57/72, OSP 1973, Nr 5, poz. 96). Tymczasem w niniejszej sprawie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia zostały dostatecznie wyjaśnione. Dowód z przesłuchania wnioskodawcy byłby nieprzydatny dla ustalenia obiektywnej niezdolności do samodzielnej egzystencji, albowiem okoliczności te wymagają wiedzy specjalnej, której Sąd nie może czerpać z innych źródeł niż opinie biegłych z danej dziedziny. Dowód z opinii biegłego nie może być zastąpiony dowodem z zeznań wnioskodawczyni , który ze swej istoty ma na celu przedstawienie faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, a nie może służyć dostarczeniu sądowi informacji wymagających odpowiedniej wiedzy fachowej. Na marginesie należy zauważyć, iż , że odczucia ubezpieczonej w zakresie schorzeń, zostały odnotowane w czasie zbierania wywiady w toku postępowania przed organem rentowym i były brane pod uwagę przez biegłych .Nie jest miarodajna dla oceny sprawy jedynie postawa i twierdzenia ubezpieczonej czy tez ewentualnych świadków. Przy ocenie niezdolności do pracy istotny jest jedynie obiektywnie istniejący stan zdrowia, który mogą stwierdzić biegli sądowi opiniujący w sprawie, posiadający niezbędną wiedzę medyczną w zakresie wskazywanych schorzeń.

Mając to na uwadze, nie okazał się zasadny zarzut przekroczenia zasady swobodnej oceny dowodów przez Sąd Okręgowy .

Zdaniem Sądu Apelacyjnego ocena dowodów dokonana przez Sąd pierwszej instancji w przedmiotowej sprawie nie narusza, ani reguł logicznego myślenia, ani zasad doświadczenia życiowego czy właściwego kojarzenia faktów. Nie sposób również przypisać Sądowi błędu w ocenie mocy poszczególnych dowodów. Sąd Okręgowy dokonał pełnej i kompleksowej oceny materiału dowodowego i szczegółowo wskazał, a także omówił dowody, na których oparł swoje przekonania.

W konsekwencji nie doszło do naruszenia przepisów prawa materialnego wskazanych w apelacji.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 kpc orzekł, jak w sentencji.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego zostało podjęte na podstawie § 16 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 4 ust.2 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2019 r. poz.68)