Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 maja 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SA Ewa Stryczyńska (spr.)

Sędziowie: Sędzia SA Magdalena Tymińska

Sędzia SA Renata Szelhaus

po rozpoznaniu w dniu 12 maja 2021 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy R. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

o wysokość kapitału początkowego

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie XIV Wydział Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 6 kwietnia 2018 r. sygn. akt XIV U 3245/15

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.
na rzecz R. G. kwotę 2700,00 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w instancji odwoławczej.

Magdalena Tymińska Ewa Stryczyńska Renata Szelhaus

Sygn. akt III AUa 659/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 lipca 2015r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. ustalił dla R. G. kapitał początkowy z lat 1978-1987 na kwotę 105.072,66 zł., przy wskaźniku wpw
wynoszącym - 59,98% przyjmując do stażu pracy okresy składkowe w liczbie 26 lat,
5 miesięcy i 6 dni tj. 317 miesięcy oraz okresy nieskładkowe w wysokości 8 miesięcy
i 5 dni tj. 8 miesięcy .

Następnie decyzją z 31 sierpnia 2015r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. z urzędu ponownie ustalił dla R. G. kapitał początkowy z lat 1978-1987 na kwotę 105.990,17 zł.,
przy wskaźniku wpw wynoszącym - 61,02%.

R. G. kwestionując decyzję z 8 lipca 2015r., wniósł o jej zmianę poprzez ponowne ustalenie kapitału początkowego z uwzględnieniem zatrudnienia od 8 maja 1971r. do 30 kwietnia 1978r. w (...)w W.. Odwołujący się wskazał, że w trakcie powyższego zatrudnienia przepracował ok. 300 godzin miesięcznie, w systemie 12-
to godzinnego czasu pracy, sześć dni w tygodniu .

W odpowiedzi na odwołanie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie. Organ rentowy wyjaśnił, że za okres od 1 sierpnia 1974r. do 30 czerwca
1976r. z tytułu zatrudnienia w (...)oraz od 16 lipca 1976r. do 30 kwietnia 1978r. ((...) uwzględniono wynagrodzenie minimalne, gdyż przedłożone umowy o pracę i angaże zawierają stawkę godzinową bez ilości przepracowanych godzin w miesiącu.
Natomiast za okres od 8 maja 1971r. do 31 lipca 1974 r. przyjęto wynagrodzenie w

kwocie 1.200 zł podane w piśmie zakładu pracy z 7 maja 1971r. (wyższe od obowiązującego w tym okresie wynagrodzenia minimalnego). W ten sposób ustalony zarobek jest niekorzystny dla odwołującego się, dlatego też przyjęto wynagrodzenie
z lat 1978-1987. W zakresie kolejnej decyzji , tj. z 31 sierpnia 2015r., organ rentowy wyjaśnił, że przyjął do wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok - odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu społecznym w tym
roku (lata 1981, 1987).

Zarządzeniem z 14 grudnia 2015r. połączono z niniejszą sprawą sprawę o sygn.
akt XIV U 3430/15 dotyczącej odwołania R. G. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 31 sierpnia 2015r., celem łącznego rozpoznania i wyrokowania.

Na rozprawie 6 kwietnia 2016r. pełnomocnik odwołującego się popierał odwołania od obu decyzji. Odwołujący się natomiast wskazał, że kwestionuje przyjęte przez organ rentowy do wyliczenia kapitału początkowego lata, gdyż jak podał, w latach wcześniejszych uzyskiwał wyższe wynagrodzenie. Ubezpieczony wskazał, że będąc zatrudnionym w(...), poza stawkami
godzinowych otrzymywał: premię regulaminową, „dodatki szkodliwe”, dodatki za
pracę w porze nocnej oraz dodatek brygadzistowski .

Na rozprawie 28 marca 2018r. strony poparły dotychczasowe stanowiska, odwołujący się dodatkowo wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego .

Wyrokiem z dnia 6 kwietnia 2018r. Sąd Okręgowy w Warszawie XIV Wydział Ubezpieczeń Społecznych w punkcie 1 sentencji zmienił obie zaskarżone decyzje w ten sposób, że wwpw kapitału początkowego dla R. G. określił na poziomie 83,76% a ostateczną wysokość tego kapitału na dzień 1 stycznia 1999r. ustalił na kwotę 126.190,02 zł (sto dwadzieścia sześć tysięcy sto dziewięćdziesiąt 02/100) złotych, oddalając odwołania w pozostałej części, zaś w punkcie 2 zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w W. na rzecz R. G. kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Podstawą rozstrzygnięcia Sąd Okręgowego były następujące ustalenia
faktyczne: R. G. (ur. (...)) w okresie od 8 maja 1971r. do 30 czerwca 1976r. był zatrudniony w (...) w W..

W (...) poza wynagrodzeniem zasadniczym, pracownikom wypłacano różnego rodzaju dodatki, m.in. premię regulaminową,
dodatek brygadzistowski, dodatek za pracę w nocy, za nadgodziny, tzw. „szkodliwy” z uwagi na kontakt z procesem lutowania, a także dodatek eksportowy. W (...)praca odbywała się w systemie planowym:
tygodniowo należało przepracować 46h – soboty były pracujące w wymiarze 6h. Przeciętnie pracownicy pracowali 198h w miesiącu i już z góry było zaplanowane 4
x w miesiącu po 12h pracy. Sporadycznie zdarzało się, że pracownicy pracowali
także w godzinach nadliczbowych, który były dodatkowo wynagradzane. W efekcie
ich miesiąc pracy wynosił 198h + 16h. Pracownicy taśmy byli wynagradzani w
systemie akordu zespołowego, co oznaczało, że procent wykonania normy wpływał
na ich wynagrodzenie. Początkowo odwołujący się pracował jako stażysta - brakarz, następnie jako monter układów elektronicznych i brygadzista. Pierwotnie
wynagrodzenie odwołującego się zostało ustalone kwotę 1.200 zł. brutto miesięcznie
wg IV grupy zaszeregowania tabeli płac robotników dniówkowo-premiowych. Powiększone było o 10 % premię regulaminowa, zgodnie z obowiązującym
regulaminem premiowania. Z dniem 1 października 1971r. R. G. został przeniesiony na stanowisko radiomontera i zaszeregowany do grupy uposażenia – IV akordowej. Na podstawie decyzji Dyrektora Naczelnego (...) im.
(...), odwołujący się z dniem 1 października 1972r. został przeszeregowany
z grupy IV do grupy VI na stanowisku radiomechanika, ze stawką godzinową
ustaloną na kwotę 13 zł. przy 200 godzinach miesięcznie + 10% dodatek brygadzistowski . Od tego czasu, z uwagi na charakter powierzonego stanowiska, odwołującemu się ponadto przysługiwał dodatek za pracę w warunkach szkodliwych
dla zdrowia na podstawie załącznika nr 7 Zarządzenia dyrektora Zakładów
Radiowych im. (...), ustalony na podstawie pkt. 11 Załącznika Nr 1 do Uchwały Rady Ministrów Nr 222 z 11 sierpnia 1972r., w sprawie zmian w zasadach wynagradzania pracowników w niektórych przedsiębiorstwach przemysłu
maszynowego i wynosił początkowo 0,25 zł./h a następnie, tj. od. 1 listopada 1973r. -
0,5 zł/h (I grupa szkodliwości). Od 1 listopada 1973r., stawka godzinowa nie uległa zwiększeniu. Nadal odwołującemu się przysługiwała premia regulaminowa, dodatek brygadzistowski (10%) i dodatek za warunki „szkodliwe”. Od dnia 1 kwietnia 1974r. odwołujący się został przeszeregowany do 7 gr. akordowej ze stawką wynagrodzenia wynoszącą 14,50 zł/godz. Na podstawie decyzji Dyrektora Zakładu R. G.
od 1 sierpnia 1975r. został przeszeregowany z 7 grupy akordowej do grupy 8
akordowej ze zwiększoną do 16,50 zł/h stawką wynagrodzenia zasadniczego, z utrzymaniem pozostałych dodatków bez zmian.

R. G. w okresie zatrudnienia w (...) uzyskiwał wynagrodzenie w następujących wysokościach:

W roku 1971, pracując na stanowisku stażysty wynagrodzenie zasadnicze (1.200 zł./mies.) wraz z dodatkiem brygadzistowskim (10%) wyniosło 9.329,00 zł. (za 24
dni maja - 929,0323 zł. + (1.200,00 zł. x 7 mies.)). Wynagrodzenie powiększone było dodatkowo o 10 % premię regulaminową - 932,00 zł. Razem wynagrodzenie
wyniosło 10.261,90 zł.;

W roku 1972 wynagrodzenie zasadnicze wraz z dodatkiem brygadzistowskim (10%) wyniosło 18.600,00 zł. ((1.200,00 zł. x 9 mies.) + (2.600 zł. x 3)) Powiększone było dodatkowo o 10 % premię regulaminową - 1.860,00 zł. oraz dodatek z tytułu
pracy w warunkach szkodliwych - 150,00 zł. (600 h x 0,25 zł./h). Razem
wynagrodzenie wyniosło 20.610,00 zł.;

W roku 1973 wynagrodzenie zasadnicze wraz z dodatkiem brygadzistowskim (10%) wyniosło 31.062,20 zł. ((2.600,00 zł. za 200h) + (2.392,00 zł. za 184h) +
(2.678, 00 zł. za 206h) + (2.392,00 zł. za 184h) + (2704,00 zł. za 208h) + (2.470 zł.
za 190h) + (2.600,00 zł. za 200h) + (2.704,00 zł. za 208h) + (2.470,00 zł. za 190h) + (2.704,00 zł. za 208h) + (2.496,00 zł. za 192h + dod. bryg. 236,60 zł.) + (2.366,00 zł.
za 182h+ dodatek bryg. 249,60 zł.)). Wynagrodzenie powiększone było dodatkowo o
10 % premię regulaminową - łącznie 3.057,60 zł. oraz dodatek z tytułu pracy w warunkach szkodliwych - 681,50 zł.+1.723 zł. (jako różnica 4.479-2.756 zł. za maj,
tj. wynagrodzenie z premią i dodatkiem „szkodliwym”) Razem wynagrodzenie
wyniosło 36.524,30 zł.;

W roku 1974 wynagrodzenie zasadnicze wraz z dodatkiem brygadzistowskim (10%) wyniosło 36.330,80 zł. ((2.600 zł. za 200h+dod. bryg. 260) + (2392,00 zł. za 184h+dod. bryg. 239,20 zł.) + (2.574 zł. za 198h+ dod. bryg. 257,40 zł.) + (2.784,00
za 192h+dod. bryg. 278,40 zł.) + (2.900 zł. za 200 h +dod. bryg. 290 zł.) + (2.639 zł.
za 182h+dod. bryg. 263,90 zł.) + (2.900 zł za 200h+dod. bryg. 290 zł.) + (3.016 zł. za 208h + dod.bryg.301,60 zł.) + (2.784 zł. za 192h+dod.bryg. 278,40 zł.) + (3.016 zł.
za 208h+dod.bryg.301,60 zł.) + (2.755 zł. za 190g+dod. bryg. 275,50 zł.) + (2.668 zł.
za 184h+dod. bryg. 266,80 zł.). Wynagrodzenie miesięczne powiększone było dodatkowo powiększane o premię regulaminową - Łącznie 3.302,80 zł. oraz dodatek
z tytułu pracy w warunkach szkodliwych - łącznie 1.169,00 zł. Razem
wynagrodzenie wyniosło 40.802,60 zł.;

W roku 1975 wynagrodzenie zasadnicze wraz z dodatkiem brygadzistowskim (10%) wyniosło 39.323,90 zł. ((2.784,00 zł. za 192h +dod.bryg.278,40 zł.) +
(2.668,00 zł. za 184h+dod.bryg. 266,80 zł.) + (2.755,00 zł. za 190h+dod. bryg. 275,50
zł) + (2.900 zł. za 200h+dod.bryg. 290 zł) + (2.755,00 zł. za 190h+dod. bryg.
275,50zł.) + (2784,00 zł.+dod. bryg. 278,40 zł.) + (2.900,00 zł. za 200h+dod.bryg. 290,00 zł.) + (3.267,00 zł. za 198 h +dod. brg. 326,70 zł.) + (3.300 zł. za 200h +dod. bryg. 330 zł.) + (3.432,00zł.za 208h+dod.bryg. 343,20 zł.) + (3.036,00zł.za
184h+dod. bryg. 303,60zł.) + (3.168,00zł. za 192h+dod. bryg. 316,80 zł.
Wynagrodzenie było dodatkowo powiększane o premię regulaminową - Łącznie 3.574,90 zł. oraz dodatek z tytułu pracy w warunkach szkodliwych - łącznie 1.165,00
zł. Razem wynagrodzenie wyniosło 44.063,80 zł.

W roku 1976, tj. w okresie od stycznia do czerwca wynagrodzenie R. G. wynosiło łącznie 42.777,00 zł. (karta wynagrodzeń - akta osobowe)

Od 16 lipca 1976r. R. G. podjął zatrudnienie w (...) w W., w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku radiotechnika. W powyższym zakładzie odwołujący się był zatrudniony do 30 kwietnia 1978 r. (okoliczność bezsporna).

Wynagrodzenie przysługujące odwołującemu się ustalone zostało na warunkach przewidzianych w Układzie Zbiorowym Pracy (...) przy stawce płacy zasadniczej godzinowej wynoszącej 12 zł (VI kat.) oraz prowizji
od zrealizowanej robocizny.

Wynagrodzenie zasadnicze wynosiło: 1226,323 zł.+2.400,00 zł.+ 2.400,00 zł. +2.376,00 zł.+2.304,00z ł., 2.400,00 zł. Łącznie za ten okres wynagrodzenie odwołującego się wyniosło 13.106,32 zł. i powiększone o prowizję 10% - 1.310,63 zł.

Za cały rok 1976 ( zatrudnienie do czerwca oraz od 16 lipca 1976r.) wynagrodzenie odwołującego się wyniosło łącznie - 57.193,95 zł.

Za rok 1977r. wynagrodzenie odwołującego się wynosiło od stycznia do grudnia: 2.300,00 zł. za 192 h + 2.208,00 zł za 184h + 2.496,00 zł. za 208 h + 2.280,00 zł. za
190 h + 2.400,00 zł. za 200h +2.304,00 zł. za 192 h, 2.280,00zł. za 190h +2.496,00
zł. za 208 h, 2.400,00 zł. za 200 h, 2.376,00 zł. za 198 h+ 2.304 zł. za 192 h + 2376
zł. za 198 h. Razem wynagrodzenie wyniosło: 31.046,40 zł. (28.224,00 zł. + 10% prowizja 2.822,40 zł.)

W roku 1978, tj. od stycznia do 30 kwietnia 1978r. wynagrodzenie odwołującego się wyniosło: 2.400,00 zł. za 200h + 2.208,00 zł. za 184 h + 2.400,00 zł. za 200 h + 2.280,00 zł. za 190 h.

Razem wynagrodzenie - 9.288,00 zł. + prowizja 10% - 928,80 zł.

Uwzględnienie wynagrodzenia w wysokości j.w powoduje wzrost wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego za lat 1972-1981 do wartości 83,76%, na dzień jego ustalenia 1 stycznia 1999r. przed waloryzacją i jest wyższy od wyliczonego dotychczas (61,02%).

Ustalenie powyższego wwpw powoduje wzrost kapitału początkowego do kwoty 126.190,02 zł.

Sąd Okręgowy wskazał, że dokonał powyższych ustaleń na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy, w których załączone zostały
oryginalne akta osobowe z okresu zatrudnienia R. G. w (...) w W. w okresie od 8 maja 1971r. do 30
czerwca 1976r. oraz w (...) w
okresie od 16 lipca 1976r. do 30 kwietnia 1978r., tj. w szczególności: angażu z 7 maja 1971r., przeszeregowania z 1 października 1971r., przeszeregowania z 25
października 1972r., przeszeregowania z 17 listopada 1973r., informacji z 29
września 1973r., przeszeregowania z 15 maja 1974r., przeszeregowania z 16 września 1975 r., kartoteki płacowej za 1976r., umowy o pracę z 16 lipca 1976r., świadectwa pracy, zarządzenia nr 7 Dyrektora(...) z 27
lutego 1973r.

Ponadto Sąd pierwszej instancji dokonał ustaleń na podstawie zeznań świadków: T. W. i A. K., a także w charakterze strony odwołującego się. Celem hipotetycznego wyliczenia kwoty kapitału początkowego,
przy uwzględnieniu wskazanych wyżej ustalonych wynagrodzeń z okresów
zatrudnienia odwołującego się w (...), a także (...), Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu księgowości oraz opinii uzupełniających. W ocenie Sądu Okręgowego przedstawiona opinia biegłego,
w wariancie uwzględniającym wynagrodzenie zasadnicze+ dodatek tzw. „szkodliwy”
+ 10 % premię i kwotę 1.723, nie uwzględnioną przez ZUS (opinia uzupełniająca –
k. 226) opiera się o prawidłowe, zgodne z ustaleniami Sądu parametry co do
wysokości zarobków uzyskiwanych przez odwołującego się w spornych latach z
tytułu zatrudnienia w (...) w okresie od 8 maja
1971r. do 30 czerwca 1976r. oraz w (...) w okresie od 16 lipca 1976r. do 30 kwietnia 1978r. przy przyjęciu wynagrodzenia zasadniczego z dodatkiem brygadzistowskim + dodatku szkodliwego
+ premii regulaminowej w wysokości 10% + kwotę 1.723 zł, nie uwzględnioną przez ZUS. Przy przyjęciu nominalnego wymiar czasu pracy (zakładając, że przynajmniej norma 46 godzin średnio tygodniowo jest zrealizowana, przy wskazanej stawce godzinowej), w sytuacji braku możliwości innego udokumentowania. Wskaźnik
wwpw jest prawidłowy na poziomie 83,76% , kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999r. wynosi - 126.190,02 zł. Wybrany wariant opinii, jak wskazano wyżej,
odpowiada ustaleniom faktycznym Sądu.

Natomiast żądanie uwzględnienia dodatku za pracę w warunkach szkodliwych w wymiarze 0,25 zł/h co najmniej od 1 października 1971r. do 30 września 1973r. nie mogło się ostać bowiem w tym okresie odwołujący się pracował w systemie akordowym, był pracownikiem dniówkowym - nie miał ustalonego wynagrodzenia
w stawce godzinowej. Wynagrodzenie wynosiło 1.200,00 zł. brutto miesięcznie +
premia regulaminowa. Zmiana angażu nastąpiła od 1 października 1972r., z
powołaniem na stawkę godzinową wynagrodzenia. Ponieważ dane z akt osobowych
nie wykazują dodatku za warunki szkodliwe w okresie 1971-1972 r., to nie ma możliwości zastosowania regulacji z Uchwały lub Zarządzenia Ministra Przemysłu Ciężkiego, z uwagi na brak regulacji zakładowych, w tym zakresie, zaś przedłożone angaże świadczą o braku funkcjonowania tego dodatku dla stanowiska
ubezpieczonego, w systemie wynagradzania w tym okresie. Odnośnie premii regulaminowej - została określona na poziomie minimalnym (10%) w całym
okresie zatrudnienia (bo zgodnie z angażem istniała - od początku zatrudnienia ubezpieczonego, nie była jednak określona jej wysokość w angażu), zaś dodatkowo
jej poziom minimalny potwierdza uchwała i rozporządzenie Ministra Przemysłu Ciężkiego (opinia uzupełniająca II). Za okres zatrudnienia w (...) przyjęto do
wyliczeń 10% premię, z uwagi na brak udokumentowania premii 27% od wartości robocizny.

Sąd Okręgowy wskazał, że do wyliczenia świadczeń z ubezpieczenia wymaga się dowodów precyzyjnych i jednoznacznych. Złożona opinia jest przekonująca, została sporządzona w sposób prawidłowy i nie budzący zastrzeżeń. Ponadto wybrany
wariant opinii odpowiada ustaleniom faktycznym sądu. W tej sytuacji Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że materiał dowodowy nie budzi wątpliwości
i jednoznacznie pozwala na poczynienie ustaleń, co do wysokości uzyskiwanego
przez odwołującego się wynagrodzenia jak i wwpw kapitału początkowego na
poziomie wyższym, niż przyjęty przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji. Bezsprzecznie przy tym przy uwzględnieniu wynagrodzeń uwzględnionych
w wariancie VI wwpw kapitału początkowego wyniesie 83,76% a kapitał
początkowy przy tak ustalonym wwpw powinien wynieść 126,190,02 zł.

Uwzględniając powyższe ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie zasługiwało na częściowe uwzględnienie i wskazał, że przedmiotem sporu w
niniejszej sprawie było ustalenie czy organ rentowy w sposób prawidłowy wyliczył wysokość kapitału początkowego odwołującego się. W rzeczywistości spór
sprowadzał się do ustalenia czy organ rentowy w sposób należyty ustalił wysokość wynagrodzeń odwołującego się, mających wpływ na obliczenie najkorzystniejszego wariantu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru.

Odwołujący się kwestionował wysokość wynagrodzeń przyjętych przez organ rentowy uzyskiwanych w okresie zatrudnienia w (...)od 08 maja 1971r. do 30 czerwca 1976r. oraz w(...)
(...) w okresie od 16 lipca 1976r. do 30 kwietnia 1978r.

Sąd Okręgowy wskazał, że w myśl art. 173 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz.1227 ze zm.) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub
za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Zgodnie
z art. 174 ust. 1. cytowanej ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Stosownie do art. 174 ust. 3 ww. ustawy podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych
w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz 18 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, z tym, że
okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu sprzed 1 stycznia 1999r. Wedle art. 15 ust. 1 tej ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne na podstawie przepisów
prawa polskiego. Podstawę wymiaru składki stanowi zatem wynagrodzenie wypłacane pracownikowi na podstawie umowy o pracę z wyłączeniem składników wyraźnie wskazanych przez ustawodawcę. Obowiązkiem ubezpieczonego, dla którego ustala
się kapitał początkowy jest zatem, podobnie jak w przypadku ubiegania się o świadczenie emerytalne lub rentowe, udowodnienie wszystkich przesłanek warunkujących ustalenie kapitału początkowego oraz mających wpływ na jego wysokość. Na ubezpieczonym spoczywa zatem przede wszystkim ciężar
udowodnienia przebytych okresów składkowych i nieskładkowych oraz wysokości otrzymywanego wówczas wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek
na ubezpieczenia społeczne.

Sąd pierwszej instancji podkreślił, że dla wyliczenia kapitału początkowego konieczne jest ścisłe i precyzyjne ustalenie samego faktu opłacenia składki i jej rzeczywistej wysokości. Tylko precyzyjne ustalenie wysokości uzyskanego wynagrodzenia za pracę jako podstawy odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne mogło skutkować przeliczeniem kapitału początkowego zgodnie z
żądaniem skarżącego.

W sprawie, w której przedmiotem jest prawo do świadczenia rentowo-emerytalnego lub wysokość tego świadczenia, wymaga się dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych oraz precyzyjnych, potwierdzających a co najmniej uprawdopodobniających w stopniu graniczącym z pewnością nie tylko fakt
zatrudnienia, ale i pozostałe okoliczności związane ze świadczeniem pracy, jak
wysokość poszczególnych składników wynagrodzenia. Środki dowodowe w postępowaniu przed organem rentowym co do wysokości wynagrodzenia określa w
§ 21 powołane wyżej rozporządzenie Ministra Płacy i Polityki Społecznej z 11 października 2011r. Są to zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia, a za okres pracy wykonywanej w czasie pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania – zaświadczenie z zakładu karnego lub
aresztu śledczego. W postępowaniu sądowym nie ma wprawdzie wskazanych wyżej ograniczeń dowodowych, jednak przyjmuje się w orzecznictwie, że wysokość wynagrodzenia albo musi być udowodniona ściśle , albo zachodzi konieczność
przyjęcia, że wynagrodzenie ograniczało się do składników pewnych, wypłacanych
w spornym okresie stale i w określonej wysokości (por. np. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 11 stycznia 2012r., sygn. III AUa 1414/11, LEX nr 1124829). Sąd, dokonując analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego, doszedł do
przekonania, że przedłożone dowody w postaci dokumentacji osobowej są
wiarygodnym dokumentem dla ustalenia wysokości zarobków ubezpieczonego za
sporne okresy.

Odnosząc powyższe do okoliczności faktycznych niniejszej sprawy Sąd
Okręgowy doszedł do przekonania, że odwołujący się udowodnił, że z tytułu zatrudnienia w spornych okresach osiągał zarobki na poziomie wyższym niż przyjęte przez organ rentowy minimalne wynagrodzenie. Wyliczenia ostatecznej kwoty
kapitału, z uwzględnieniem udowodnionych ostatecznie składników wynagrodzenia,
Sąd dokonał na podstawie opinii biegłego z zakresu księgowości. Przyjmując za udowodnione zarobki odwołującego się uzyskiwane przez niego w spornym okresie
oraz podzielając wyliczenia dokonane przez biegłego w wariancie VI (k. 226), Sąd doszedł do przekonania, że wskaźnik podstawy wymiaru kapitału początkowego powinien wynosić 83,76 %, a nie jak pierwotnie ZUS przyjął w decyzji z 8 sierpnia 2015r. (59,98%) i z 31 sierpnia 2015r. (61,02%) Zmiana wysokości tego wskaźnika wpłynęła na zmianę wysokości kapitału początkowego ustalanego na dzień 1 stycznia 1999r., który wyniósł 126,190,02 zł, co obrazują wyliczenia dokonane przez
biegłego, które Sąd zaakceptował z przyczyn wskazanych wyżej. Dalej idące
roszczenie odwołującego się podlegało oddaleniu, z uwagi na nieudowodnienie, zarobków na poziomie wyższym, uzyskiwanych w okresie objętym sporem.

Z powyższych względów zdaniem Sądu Okręgowego należało zmienić obie zaskarżone decyzje i określić wwpw kapitału początkowego R. G.
na poziomie 83,76 % a wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999r.
na kwotę 126,190,02 zł.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uwzględnił w części odwołanie, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k. p. c. oddalając odwołanie w pozostałym zakresie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., o czym orzekł w pkt. 1 wyroku. O kosztach procesu
Sąd orzekł w punkcie 2 wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 2 ust. 1 i 2, § 3 ust.
1 w zw. z § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013r., poz. 461 oraz z 2015r. poz. 616 i 1079).), zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. na rzez R. G. wynagrodzenie w stawce minimalnej 180 zł., tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Od powyższego wyroku apelację wniósłorgan rentowy zaskarżając go w
części uwzględniającej odwołania i zarzucając Sądowi Okręgowemu:

1.błędną wykładnię przepisów prawa materialnego art. 15 ust. 2a, art.116 ust.5, art.117 ust. 1-2 w zw. z art.174 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS, §22 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. z 2011r.
Nr 237, poz. 1412 ze zm.);

2. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału poprzez ustalenie wwpw kapitału początkowego na poziomie 83,76%, a jego wysokość na kwotę 126.190,02 zł w oparciu o wariant VI opinii uzupełniającej biegłego z
zakresu rachunkowości z dnia 9 stycznia 2018r.,

3. naruszenie przepisów postępowania przez przekroczenie swobodnej oceny zebranego materiału dowodowego (art. 233 § 1 k.p.c., art. 328 § 2 k.p.c.),

Wobec powyższych zarzutów organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania w całości, ewentualnie o uchylenie zaskarżanego
wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

W odpowiedzi na apelację odwołujący się wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od organu rentowego kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Wobec zawarcia w apelacji zarzutu naruszenia przepisów prawa procesowego
Sąd Apelacyjny w pierwszej kolejności poddał ten zarzut ocenie pod kątem
zasadności, bowiem dopiero skontrolowanie poprawności ustalenia stanu
faktycznego pozwala ocenić prawidłowość zastosowania prawa materialnego.

Do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. dochodzi wówczas, gdy strona apelująca wykaże Sądowi pierwszej instancji uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca, gdyż w apelacji zaprezentowana została jedynie odmienna, subiektywna ocena stanu faktycznego sprawy. W judykaturze za utrwalony należy
uznać pogląd, że zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie może polegać na zaprezentowaniu własnych, korzystnych dla skarżącego ustaleń faktycznych, a tym samym korzystnej dla niego oceny materiału dowodowego (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z 10 stycznia 2002r., sygn. akt II CKN 572/99,
LEX nr 53136).

W orzeczeniu z 10 czerwca 1999r. (sygn. akt II UKN 685/98, OSNAPiUS 2000,
nr 17, poz. 655), Sąd Najwyższy stwierdził, że normy swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny
i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru
określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Swobodna ocena dowodów nie może być
dowolna jednak postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie może być uzasadnione odmienną interpretacją strony co do dowodów zebranych w sprawie,
jeśli jednocześnie nie wykaże się, że ocena przyjęta przez Sąd pierwszej instancji za podstawę rozstrzygnięcia przekracza granicę swobodnej oceny dowodów (por. wyrok
SN z 10 kwietnia 2000r., sygn. akt V CKN 17/00, LEX nr 40424).

W niniejszej sprawie organ rentowy nie wykazał naruszenia opisanego wyżej przepisu ani poczynienia przez Sąd Okręgowy ustaleń sprzecznych ze zgromadzonym
w sprawie materiałem dowodowym. Apelacja organu rentowego sprowadzała się w istocie do kwestionowania opinii biegłego z zakresu księgowości, gdyż zdaniem apelującego Sąd pierwszej instancji niezasadnie oparł rozstrzygnięcie w sprawie na wariancie VI tejże opinii. Wskazać w tym względzie należy, że organ rentowy w kontekście przesłanek z art. 233 § 1 k.p.c., nie wykazał uchybień które dyskwalifikowałyby wartość dowodową opinii biegłego (jak choćby niekompletność, niespójność, bądź wewnętrzna sprzeczność), zaś podnoszone w tym kontekście
zarzuty sprowadzały się jedynie do zaprezentowania własnego stanowiska i niezadowolenia z wyniku sprawy.

Sąd Apelacyjny, nie zgadzając się z zarzutami apelacji, podziela stanowisko Sądu pierwszej instancji, że opinia biegłego z zakresu rachunkowości była spójna z ustaleniami faktycznymi poczynionymi przez Sąd Okręgowy i nie budziła żadnych wątpliwości co do jej rzetelności, zgodności z zebranymi w sprawie dowodami, w szczególności z dokumentów, spójności i poziomu profesjonalizmu także w zakresie wyjaśnienia podstaw przyjętych poszczególnych wariantów wyliczeń. Brak było
zatem uzasadnionych podstaw do uznania, że nie mogła ona stanowić podstawy
ustaleń w niniejszej sprawie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy i poczynił właściwe ustalenia w zakresie istotnym dla przedmiotu sprawy.
Sąd pierwszej instancji w sposób wyczerpujący przeprowadził postępowanie
dowodowe, wyprowadził logiczne i spójne wnioski ze zgromadzonego materiału dowodowego, na podstawie których ustalił prawidłowy stan faktyczny w sprawie.
Wobec powyższego Sąd drugiej instancji w pełni aprobuje ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy i przyjmuje je za własne bez potrzeby ich
ponownego przytaczania.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. uznać należy go za niezasadny, albowiem uzasadnienie Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie pozwala
na dokonanie kontroli instancyjnej. Zgodnie z powołanym przepisem, uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których
się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Sąd musi zatem wytłumaczyć motywy rozstrzygnięcia, tak by w ramach
kontroli instancyjnej mogła zostać oceniona jego prawidłowość. W ocenie Sądu Apelacyjnego, formułowany wyżej zarzut nie jest trafny. Sąd odwoławczy w pełni podziela bowiem w tej kwestii stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z
7 stycznia 2010r., w sprawie o sygn. II UK 148/09, LEX nr 577847, zgodnie z którym zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. może znaleźć zastosowanie w tych wyjątkowych sytuacjach, w których treść uzasadnienia orzeczenia Sądu pierwszej instancji uniemożliwia całkowicie dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do
wydania orzeczenia. A to dlatego, że sposób sporządzenia uzasadnienia orzeczenia z natury rzeczy nie ma wpływu na wynik sprawy, jako że uzasadnienie wyraża jedynie motywy wcześniej podjętego rozstrzygnięcia. Taka sytuacja w realiach niniejszej
sprawy nie ma miejsca. Pisemne motywy zaskarżonego orzeczenia przedłożone przez Sąd Okręgowy spełniają funkcję przypisaną przez ustawę uzasadnieniu orzeczenia, umożliwiając odtworzenie rozumowania sądu orzekającego, które znalazło wyraz w sentencji zapadłego orzeczenia. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku posiada
wszystkie niezbędne elementy konstrukcyjne, w tym ustalenia faktyczne znajdujące oparcie we wskazanych dowodach, a także wywód prawny potwierdzający trafność przyjętej podstawy materialnej rozstrzygnięcia, co umożliwia dokonanie kontroli instancyjnej orzeczenia.

Organ rentowy zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu również błędną wykładnię przepisów prawa materialnego art. 15 ust. 2a, art.116 ust. 5, art.117 ust. 1-2 w zw. z art.174 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2021r. poz.291 ze zm.), §22 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. z 2011r. Nr 237 poz. 1412). Powyższy zarzut również
okazał się chybiony, wobec uznania Sąd Apelacyjny poprawności podstawy
faktycznej wyroku. Wskazać bowiem należy, że zarzut naruszenia prawa
materialnego był bezpośrednia konsekwencją zarzutów o charakterze procesowym. Z uzasadnienia apelacji wynika bowiem, że zarzut ten został oparty wyłącznie na kwestionowaniu przyjętego przez Sąd pierwszej instancji wariantu opinii biegłego z zakresu rachunkowości.

Należy zgodzić się z apelującym, że wysokość wynagrodzenia przyjęta do obliczenia wartości wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego i
emerytury musi zostać ustalona w sposób znajdujący pokrycie w dowodach
zebranych w postępowaniu sądowym, których interpretacja musi być ścisła. W
niniejszej sprawie brak jest jednak w tej kwestii uchybień. Sąd Okręgowy słusznie podkreślił, że tylko precyzyjne ustalenie wysokości uzyskanego wynagrodzenia za
pracę jako podstawy odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne, mogło skutkować przeliczeniem kapitału początkowego częściowo uwzględniającym
żądanie skarżącego. Nie sposób zgodzić się z organem rentowym, że takie właśnie precyzyjne ustalenia nie zostały dokonane u podstaw rozstrzygnięcia. Mając na
uwadze konieczność dokonania precyzyjnych ustaleń faktycznych i ich oparcie w dokumentach, Sąd Okręgowy uwzględnił jedynie w części odwołania.

Podkreślenia wymaga, że Sąd Okręgowy zebrał dodatkowo stosowną
dokumentację osobowo – płacową R. G. za sporny okres. Na skutek
podjętych przez Sąd czynności do akt sprawy załączone zostały akta osobowe (w
oryginale) odwołującego się z okresu jego zatrudnienia w (...) im.
(...) w W. za okres od 8 maja 1971r. do 30 czer5wca 1976r. w
wymiarze pełnego etatu i w (...)
(...) w okresie od 16 lipca 1976r. do 30 kwietnia 1978r. Akta te zawierają
dokumenty dotyczące przebiegu zatrudnienia odwołującego się wraz z angażami ze
wskazaniem kwot wynagrodzenia i zasad jego wyliczania, z dokumentami
dotyczącymi przeszeregowań i kartoteką zarobkową, wymienione szczegółowo przez
Sąd Okręgowy, które stanowiły podstawę wyliczeń dokonanych przez biegłego i
których nie ma potrzeby w tym miejscu ponownie wymieniać. Dokumentacją tą w
pełnym zakresie nie dysponował organ rentowy w toku postepowania przed
wydaniem spornych decyzji. Jej autentyczność nie była kwestionowana i nie budzi
żadnych wątpliwości Sądu Apelacyjnego w zakresie potwierdzającym faktyczne
warunki zatrudnienia i wynagrodzenia odwołującego się w ww. okresach pracy.

W tym stanie rzeczy apelacja organu rentowego okazała się bezzasadna i podlegała oddaleniu, o czym Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie 1 sentencji na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach zastępstwa prawnego w postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. ustanawiającym zasadę odpowiedzialności strony za wynik procesu, ustalając kwotę wynagrodzenia z tytułu zastępstwa prawnego należną odwołującemu się, na
podstawie §10 ust. 1 pkt 2 w zw. z §2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015r. poz. 1800), mając na uwadze wartość przedmiotu zaskarżenia wskazaną przez organ rentowy w apelacji i stan prawny na datę jej wniesienia.

Magdalena Tymińska Ewa Stryczyńska Renata Szelhaus