Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 8 października 2021 r.

W dniu 4 grudnia 2019 r. (data nadania) L.Sp. z o.o. we W. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego B. M. S.A. kwoty 1 166,21 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 9 lutego 2019 r. do dnia zapłaty. Powód wniósł także o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu powód wskazał, że w dniu 11 września 2018 r. jego poprzednik prawny, W. R., zawarł z E. B.S.A. (obecnie pozwany Bank (...) S.A.) umowę kredytu konsumenckiego nr (...)na kwotę 9 454,44 zł. Pozwany pobrał od konsumenta kwotę 1 242,52 zł tytułem prowizji. Umowa kredytu została zawarta na okres od 11 września 2018 r. do dnia 17 września 2024 r. Konsument w dniu 24 stycznia 2019 r. dokonał wcześniejszej całkowitej spłaty kredytu. W dniu 5 lipca 2019 r. powód zawarł z konsumentem umowę przelewu wierzytelności przysługującej konsumentowi wobec pozwanego. Powód wezwał zatem pozwanego do zapłaty, jednakże pozwany nie udzielił odpowiedzi. Jako podstawę materialnoprawną dochodzenia roszczeń powód wskazał art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim.

(pozew k. 2-4)

W dniu 9 grudnia 2019 r. referendarz sądowy w tut. Sądzie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

(nakaz zapłaty k. 26)

Pozwany wniósł sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości. Pozwany zakwestionował zawarcie umowy przelewu wierzytelności powoda z konsumentem. Wskazał ponadto, że w związku z wcześniejszą całkowitą spłatą kredytu rozliczył się z konsumentem, w związku z czym nie posiadał on żadnej wierzytelności mogącej być przedmiotem przelewu wierzytelności. W ocenie pozwanego obniżenie całkowitego koszu kredytu obejmuje koszty, które stanowią element całkowitego kosztu kredytu oraz dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania, zaś pożyczka jest kosztem, zaś prowizja za udzielenie kredytu stanowi opłatę jednorazową i nie podlega obniżeniu. Z ostrożności procesowej pozwany zakwestionował także poprawność dokonanego przez powoda sposobu wyliczenia roszczenia głównego.

(sprzeciw od nakazu zapłaty k. 28-33)

Pismem z dnia 2 października 2020 r. (data nadania) powód podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie. Powód wskazał, że roszczenie z tytułu zwrotu proporcjonalnej części prowizji może być przedmiotem przelewu wierzytelności, co nie jest wyłączone przez żaden przepis szczególny. Wskazał ponadto, że umowa przelewu wierzytelności została zawarta za poronieniem stron i jest ważna oraz skuteczna. W dalszej części pisma powód podtrzymał argumentację wyrażoną w pozwie.

(pismo powoda k. 48-50v.)

Sąd ustalił w sprawie następujący stan faktyczny:

W dniu 11 września 2018 r. W. R. zawarł z E. B.S.A. z siedzibą we W. (obecnie: B. M. S.A.) umowę pożyczki powtórnej nr (...). Umowa została zawarta na okres od dnia 11 września 2018 r. do dnia 17 września 2024 r. (§1 ust. 1). Kwota pożyczki została ustalona na 9 454,44 zł (§1 ust. 2). Zgodnie z §1 ust. 4 przedmiotowej umowy pożyczkobiorca zobowiązał się do zapłaty opłat, prowizji i innych kosztów, przy czym koszt prowizji za udzieloną pożyczkę został określony na kwotę 1 242,53 zł. Całkowita kwot do zapłaty wynosiła 12 116,55 zł i obejmowała całkowity koszt pożyczki w wysokości 6 490 zł oraz opłaty, prowizje i inne koszt związane z udzieleniem pożyczki oraz odsetki umowne w kwocie 2 662,11 zł (§1 ust. 7). Pożyczkobiorca zobowiązał się do spłaty pożyczki w 72 ratach wynoszących 168,29 zł każda za wyjątkiem tzw. ostatniej raty wyrównawczej, płatnych do 17. dnia każdego kolejnego miesiąca poczynając od 17 października 2018r. (§ 2 ust. 1-2 umowy).

(umowa pożyczki k. 11-16)

W. R. dokonał całkowitej spłaty kredytu w dniu 24 stycznia 2019 r.

(potwierdzenie zamknięcia pożyczki/kredytu k.-17, (oświadczenie pożyczkobiorcy o dokonaniu całkowitej spłaty kredytu k. 19 )

W dniu 5 lipca 2019 r. W. R. zawarł z powodem umowę przelewu wierzytelności nr (...) zgodnie z którą zbył na rzecz powoda wierzytelność przysługującą mu wobec E. B.S.A. z tytułu wszelkich nienależnie pobranych opłat i kosztów oraz o zwrot kosztów w związku z przedterminową spłatą pożyczki wynikającej z umowy nr (...).

(umowa k. 20-22)

Pismem z dnia 9 lipca 2019 r. powód zawiadomił E. B. S.A. o przelewie wierzytelności i uchyleniu tajemnicy bankowej oraz wezwał do zapłaty kwoty 1 166,21 zł w terminie 3 dni od dnia otrzymania wezwania pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.

(zawiadomienie o przelewie wierzytelności i uchyleniu tajemnicy bankowej, wezwanie do zapłaty k. 23)

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie wskazanych powyżej dokumentów, które nie budziły wątpliwości w zakresie ich wiarygodności oraz w oparciu o okoliczności między stronami bezsporne.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Źródłem zobowiązania, którego wykonania dochodzi powód w niniejszej sprawie, jest umowa o kredyt konsumencki. Zgodnie z art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. Zgodnie zaś z art. 5 ust. 6 u.k.k. całkowity koszt kredytu oznacza wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy (lit. a) oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach (lit. b) z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.

Powołany przepis art. 49 określa podstawowy skutek przedterminowej spłaty kredytu (poza samym zwolnieniem się przez konsumenta ze zobowiązania) – obniżenie całkowitego kosztu kredytu. Rozwiązanie to sprzyja bez wątpienia faktycznej skuteczności uprawnienia do przedterminowej spłaty jako instrumentu preferencyjnego dla konsumentów – znacząco zwiększając jego opłacalność dla konsumenta i mogąc motywować do korzystania z niego w praktyce. W literaturze wskazuje się, że koszty, od których ponoszenia konsument zostaje zwolniony na podstawie komentowanego przepisu, obejmują wszelkie świadczenia na rzecz kredytodawcy przekraczające wysokość kapitału. Z tego powodu, zakres tych kosztów pozostaje szerszy od całkowitego kosztu kredytu w rozumieniu art. 5 pkt 6 ustawy o kredycie konsumenckim – może obejmować także roszczenia, które powstały już po zawarciu umowy i nie były możliwe do przewidzenia przez kredytodawcę w chwili jej zawarcia (zob. K. Osajda (red.), Komentarz do art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim, Legalis 2019). Zwolnienie konsumenta od kosztów kredytu zostało połączone, zgodnie z art. 49 powołanej ustawy, proporcjonalną zależnością od zakresu przedterminowej spłaty. Wysokość środków przekazanych przez konsumenta wpływa bezpośrednio na zmniejszenie się globalnej kwoty zobowiązania – a tym samym na skrócenie terminu spłaty należności na rzecz kredytodawcy. W tym samym zakresie traci on, na podstawie komentowanego przepisu, roszczenie o koszty kredytu, które przysługiwałyby mu, gdyby dług konsumenta realizowany był w pierwotnie ustalonym terminie. Mechanizm ten, co istotne, pozbawia podstawy prawnej wszelkie koszty kredytu za okres, o który skróceniu uległ czas jego spłaty – także te, które zostały już spełnione na rzecz kredytodawcy (zob. K. Osajda, Komentarz…). W orzecznictwie wskazuje się, że przewidziane w art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim uprawnienie konsumenta do obniżenia całkowitego kosztu kredytu w przypadku jego spłaty w całości przed terminem określonym w umowie obejmuje także prowizję za udzielenie kredytu (uchwała SN z dnia 12 grudnia 2019r., III CZP 45/19). Powszechne jest także stanowisko, że art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim nie wyłącza przedmiotowo możliwości obniżenia żadnego z rodzajów kosztów określonych w art. 5 pkt 6 tej ustawy. Jedyny wyjątek polega na tym, że obniżenie kosztów ma charakter proporcjonalny w tym sensie, że ograniczone jest do okresu od dnia faktycznej spłaty do dnia ostatecznej spłaty określonej w umowie. Do tego właśnie sprowadza się sens tego ograniczenia, a taką interpretację potwierdza ostatnia część zdania w art. 49 ust. 1 ustawy, zgodnie z którą obniżeniu podlegają nawet te koszty, które konsument poniósł przed spłatą kredytu. Oznacza to, że intencją ustawodawcy było, aby nie różnicować możliwości obniżenia kosztu kredytu w zależności od tego, jaki charakter ma ten koszt i w jakim czasie został poniesiony. Istotą i celem tego rozwiązania jest zatem ustanowienie proporcjonalnej redukcji całkowitego kosztu kredytu – niezależnie od tego, kiedy ten koszt został poniesiony przez kredytobiorcę (wyrok SO w Łodzi z dnia 22 czerwca 2017r., III Ca 10/17). Podobne stanowisko zajął Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, który w wyroku z dnia 11 września 2019r., w sprawie C-383/18 (L. Sp. z o.o. przeciwko (...) im. (...) i innym) uznał, że artykuł 16 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG (Dz.Urz.UE.L z 2008 r., Nr 133, s. 66) należy interpretować w ten sposób, że prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta. Sąd uznał zatem, iż prowizja stanowi część całkowitego kosztu kredytu, co wynika nie tylko z ww. przepisów, ale także z samej umowy, w której wyraźnie wskazano, że prowizja wchodzi w skład wypłaconej kwoty pożyczki oraz całkowitego kosztu pożyczki.

W niniejszej sprawie bezsporny między stronami był fakt zawarcia przez poprzednika prawnego powoda umowy kredytu konsumenckiego nr (...) oraz że dokonał on wcześniejszej spłaty kredytu. Żadna ze stron nie kwestionowała ponadto, że pozwany pobrał kwotę 1 242,53 zł tytułem prowizji za udzielenie pożyczki. Spór między stronami dotyczył przede wszystkim do skuteczności przelewu wierzytelności o zwrot prowizji oraz zasadności żądania części prowizji we wskazanej przez powoda wysokości.

Zgodnie z treścią art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Zgodnie z § 2 powołanego przepisu wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Art. 513 § 1 k.c. stanowi, że dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie.

Przelew wierzytelności jest umową, na podstawie której dotychczasowy wierzyciel (cedent) przenosi wierzytelność ze swojego majątku do majątku osoby trzeciej (cesjonariusza). Przedmiotem cesji mogą być przede wszystkim wierzytelności rozumiane jako prawa podmiotowe przysługujące wierzycielowi do żądania od dłużnika spełnienia świadczenia, w tym zarówno całe wierzytelności jak ich części (zob. Kozieł G., Komentarz do art. 509 Kodeksu cywilnego [w:] Kidyba A. (red.) Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania – część ogólna, Lex 2014; Ciepła H., Komentarz do art. 509 Kodeksu cywilnego [w:] Gudowski J. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Księga trzecia. Zobowiązania, Warszawa 2013; zob. też wyrok Sąd Najwyższego z dnia 11 grudnia 2009r., V CSK 184/09).

W ocenie Sądu okoliczności niniejszej sprawy nie uzasadniają przyjęcia, że zawarta pomiędzy powodem a W. R. umowa przelewu wierzytelności była nieważna, by umowa ta została zawarta pod wpływem błędu, a nawet podstępu. Podniesiony przez pozwanego zarzut nieważności umowy nie zasługiwał zatem na uwzględnienie. Ponadto wprost z umowy wynikało, że jej przedmiotem jest wierzytelność przysługująca kredytobiorcy wobec pozwanego banku z tytułu zwrotu wszelkich nienależnie pobranych opłat i kosztów oraz o zwrot kosztów w związku z przedterminową spłatą pożyczki wynikającej z umowy nr (...). Sąd nie podzielił stanowiska pozwanego, jakoby wierzytelność będąca przedmiotem przelewu nie istniała, skoro art. 49 st. 1 u.k.k. obejmuje wszelkie koszty niezależnie od tego jaki mają charakter i w jakim czasie zostały poniesione. Żądanie zasądzenia zwrotu proporcjonalnie wyliczonej części kosztów w związku z przedterminową spłatą pożyczki uznać zatem należało za zasadne.

Sąd nie znalazł podstaw aby zakwestionować dokonane przez powoda wyliczenia kwoty należnej z tytułu części prowizji podlegającej zwrotowi, a zatem żądanie kwoty 1 166,21 zł należało uwzględnić w całości.

W ocenie Sądu zarzut naruszenia przez powoda zasad współżycia społecznego nie zasługiwał na uwzględnienie. Przepis art. 5 k.c. jest klauzulą generalną i jedynie w wyjątkowych sytuacjach może stanowić podstawę oddalenia powództwa. Odmowa udzielenia ochrony prawnej na podstawie art. 5 k.c. z uwagi na jego wyjątkowy charakter musi być uzasadniona istnieniem okoliczności rażących i nieakceptowanych w świetle powszechnie uznawanych w społeczeństwie wartości. Zasadniczą podstawę stwierdzenia o wystąpieniu nadużycia prawa stanowić powinna analiza zachowania uprawnionego. Jego negatywna ocena może wynikać m.in. z faktu, że zajście zostało przez niego sprowokowane albo też z faktu wykorzystania położenia drugiej strony (uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 9 grudnia 2009 r., IV CSK 290/09, Lex nr 560607). Na gruncie niniejszej sprawy nie sposób było stwierdzić, że wykonywanie przez powoda prawa do żądania zapłaty proporcjonalnie wyliczonej części prowizji w związku z przedterminową spłatą kredytu przez poprzednika prawnego powoda będącego konsumentem jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego lub społeczno–gospodarczym przeznaczeniem tego prawa. O nadużyciu prawa przez powoda nie świadczy również okoliczność, że powód jest przedsiębiorcą i nabywa wierzytelności przysługujące konsumentom wobec banków. Również i te zarzuty pozwanego nie zasługiwały na uwzględnienie. Sąd zatem zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1 166,21 zł, orzekając zgodnie z żądaniem pozwu.

O odsetkach od kwoty głównej Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. oraz art. 52 u.k.k., zgodnie z którym kredytodawca jest zobowiązany do rozliczenia z konsumentem kredytu w terminie 14 dni od dnia dokonania wcześniejszej spłaty kredytu w całości. W. R. dokonał wcześniejszej całkowitej spłaty kredytu w dniu 24 stycznia 2019 r. Pozwany pozostawał zatem w opóźnieniu od dnia 9 lutego 2019 r., tj. od dnia następnego po upływie 14 dniowego terminu do rozliczenia umowy, o czym Sąd orzekł w pkt I wyroku.

O kosztach procesu orzeczono zgodnie z wynikiem sprawy i na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804). Na koszty procesu w kwocie 387 zł składają się: opłata od pozwu w kwocie 100 zł, koszty zastępstwa procesowego w stawce minimalnej w kwocie 270 zł i opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w sentencji.

sędzia Izabela Brudnicka

ZARZĄDZENIE

1.  Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego;

2.  Odstąpić od doręczenia za pośrednictwem systemu informacyjnego.

sędzia Izabela Brudnicka