Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 września 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 września 2021 r. w Lublinie

sprawy R. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do renty socjalnej na dalszy okres

na skutek apelacji R. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 29 grudnia 2020 r. sygn. akt VIII U 607/18

oddala apelację.

Danuta Dadej-Więsyk

Sygn. akt III AUa 207/21

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 lutego 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił R. S. prawa do renty socjalnej powołując się na art. 4 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej (t.j. Dz. U. z 2013 roku, poz. 982 ze zm.) i przytaczając ustawowe przesłanki dochodzonego świadczenia. W uzasadnieniu swego stanowiska wskazał, iż Komisja Lekarska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych orzeczeniem z dnia 30 stycznia 2018 roku ustaliła, że wnioskodawczyni nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy (decyzja k. 31 akt ZUS).

Wyrokiem z dnia 29 grudnia 2020 roku Sąd Okręgowy w Lublinie oddalił odwołanie R. S. od decyzji z dnia 13 lutego 2018 roku.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach prawnych:

Wnioskodawczyni R. S. urodziła się w dniu (...). Pracowała jako nauczyciel historii i referent administracyjno-biurowy. Była uprawniona i otrzymywała rentę socjalną w okresie od dnia 1 października 2003 roku do dnia 28 lutego 2018 roku, przyznawaną na podstawie kolejnych decyzji organu rentowego (decyzje k. 5, k. 9-10, k. 31, k. 57, k. 79, k. 110 akt ZUS).

W dniu 18 grudnia 2017 roku wymieniona wystąpiła z wnioskiem o prawo do renty socjalnej na dalszy okres .Lekarz Orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w orzeczeniu z dnia 12 stycznia 2018 roku oraz Komisja Lekarska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w orzeczeniu z dnia 30 stycznia 2018 roku stwierdziły u wnioskodawczyni brak całkowitej niezdolności do pracy.

Powyższe orzeczenie Komisji Lekarskiej stało się podstawą wydania zaskarżonej decyzji w dniu 13 lutego 2018 roku.

Sąd Okręgowy ustalił, iż wnioskodawczyni cierpi na wadę wrodzoną obu rąk, ze zniekształceniem i częściowym ograniczeniem funkcji chwytnej, przykurcz wyprostny obu stawów łokciowych, rotacyjny przedramion i zgięciowo- wyprostny nadgarstków, przykurcz zgięciowy obu stóp, wczesne zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, z dyskopatią (...) i (...), przebytą chorobę (...) kręgosłupa, przewlekłe zapalenie ucha środkowego – obustronnie, niedosłuch mieszany – obustronnie, stan po 3-krotnej operacji ucha lewego, stan po myringoplastyce prawostronnej, stan po operacji rozszczepu podniebienia, alergię pokarmową i pyłkową w wywiadzie (opinia biegłych specjalisty chorób płuc dr Z. T., ortopedy dr M. G., otolaryngologa dr M. N. k. 31-33 a.s., opinia uzupełniająca otolaryngologa dr M. N. k. 68 a.s.).

Sąd I instancji zaznaczył, iż biegły z zakresu chirurgii ogólnej, chirurgii urazowej i chirurgii urazowo-ortopedycznej rozpoznał u odwołującej deficyt wyprostu łokcia prawego, niepełne ułożenie ręki prawej w pięść, palec (...) z maksymalnym zgięciem do 40 stopni, deficyt 50 stopni, pozycję pośrednią pomiędzy wskazicielem a palcem (...), brak ruchu w stawie śródręczno- palcowym kciuka prawego, brak zgięcia palca (...)ręki lewej ponad 40 stopni, o deficycie 50 stopni, brak ruchu w stawach śródręczno- palcowych, skrócenie osi kciuka prawego i lewego (opinia biegłego z zakresu chirurgii ogólnej, chirurgii urazowej i chirurgii urazowo-ortopedycznej dr J. S. k. 79-80 a.s.). Biegła neurolog dr B. C. rozpoznała u odwołującej chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa, w tym stawów i dysków (...), (...), (...) i (...) kręgosłupa lędźwiowego o niewielkim zaawansowaniu z okresową niedomogą bólową, bez zaburzeń korzeniowych oraz bez trwałych powikłań neurologicznych, przebytą chorobę(...) kręgosłupa (opinia biegłej z zakresu neurologii dr B. C. k. 95 a.s.). Biegły reumatolog dr M. P. rozpoznał u wnioskodawczyni wrodzoną wadę rozwojową kończyn górnych, chorobę zwyrodnieniową stawów i kręgosłupa nieznacznego stopnia, dyskopatię kręgosłupa lędźwiowego bez powikłań neurologicznych (opinia biegłego reumatologa dr M. P. k. 112-113 a.s.). W aspekcie laryngologicznym u odwołującej stwierdzono stan po operacji rozszczepu podniebienia, przewlekłe zapalenie ucha środkowego – obustronnie, stan po trzykrotnej operacji ucha lewego, stan po myringoplastyce prawostronnej (w 2012 roku), niedosłuch mieszany obustronnie (opinia biegłego laryngologa dr M. N. k. 124-125 a.s.).

Sąd Okręgowy wskazał, iż powyższe schorzenia nie sprowadzają u R. S. całkowitej niezdolności do pracy w znaczeniu rentowym.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy i aktach organu rentowego oraz na podstawie opinii biegłych. Zgromadzone w sprawie dowody, w tym dokumentację medyczną i opinie biegłych sądowych Sąd uznał za przekonujące. W całości podzielił opinie wskazanych wyżej biegłych lekarzy sądowych z zakresu ortopedii, neurologii, otolaryngologii, chirurgii, reumatologii w zakresie występowania u wnioskodawczyni opisanych w opiniach schorzeń oraz stopnia zawansowania i wpływu na zdolność do pracy.

Sąd I instancji zaznaczył, iż opinie biegłych sądowych były w pełni logiczne i przekonująco uzasadnione z powołaniem argumentacji medycznej, analizy procesu leczenia. Wskazał , że zostały sporządzone przez specjalistów z zakresu schorzeń występujących u odwołującej. Zostały wydane w oparciu o szczegółową analizę danych z akt sprawy i dokumentacji medycznej R. S.. Wnioski z nich płynące były zbieżne i wynikało z nich, że wnioskodawczyni nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy.

Sąd Okręgowy podkreślił, iż przedstawione argumenty medyczne przekonują, jeśli zważy się, iż znajdują oparcie w dowodach leczenia, zwłaszcza, iż biegli sądowi dokonali oceny analizując przebieg procesu chorobowego na przestrzeni lat, jak i wpływu na zdolność do podjęcia zatrudnienia. Sąd orzekający zaznaczył, iż biegły reumatolog dr M. P. miał na uwadze, że wnioskodawczyni urodziła się z wadą kończyn górnych i rozszczepem podniebienia. Z powodu wad wrodzonych już w wieku dziecięcym była leczona laryngologicznie i ortopedycznie, w tym operacyjnie. Pomimo wymienionych obciążeń chorobowych ukończyła szkołę średnią i studia wyższe i podejmowała okresowo zatrudnienie. Uznał, że dostępna dokumentacja z poradni reumatologicznej zawiera opis kilku wizyt, przyczynami zgłoszeń były bóle stawów i kręgosłupa, z powodu których zlecano doraźne leczenie objawowe. W dokumentacji brak jest informacji o rozpoznaniu innych chorób reumatologicznych niż wymienione. Sąd I instancji wskazał, iż biegły, mając na uwadze opisy badania fizykalnego w dokumentacji orzeczniczej i badania biegłych sądowych z zakresu ortopedii i neurologii, ocenił, że stwierdzony stopień ograniczeń sprawności narządu ruchu nie uzasadniał uznania całkowitej niezdolności do pracy (opinia biegłego reumatologa dr M. P. k. 112-113 a.s.).

W dalszej części Sąd Okręgowy zaznaczył, iż biegła sądowa dr M. N. nie traciła z pola widzenia, że odwołująca w wieku 3 lat była operowana z powodu rozszczepu podniebienia. Od wczesnego dzieciństwa chorowała na uszy. Była trzykrotnie operowana na ucho lewe z powodu przewlekłego zapalenia ucha środkowego lewego (w 2009 roku, w 2011 roku i w 2012 roku). W 2012 roku miała wykonaną meryngoplastykę ucha prawego. Sąd wskazał, iż analiza dokumentacji medycznej akt sprawy nie dawała biegłej podstaw do uznania u wnioskodawczyni całkowitej niezdolności do pracy z przyczyn laryngologicznych. Biegła uznała, że stan zdrowia skarżącej wymaga okresowej kontroli laryngologicznej i audiologicznej oraz leczenia w okresie zaostrzeń objawów chorobowych powyższych schorzeń (opinia biegłego laryngologa dr M. N. k. 124-125 a.s.).

Sąd I instancji podkreślił również, iż biegła neurolog dr B. C. stwierdziła także brak całkowitej niezdolności do pracy. Wskazała, że badanie obrazowe (...) kręgosłupa z kwietnia 2018 roku stwierdziło drobne zaostrzenia na krawędziach trzonów kręgowych oraz wczesne zmiany zwyrodnieniowe dysków międzykręgowych w przestrzeniach: (...),(...) i(...) z wypuklinami dysków (...)i (...), bez naruszenia ich pierścieni ścięgnistych. Badanie uwidoczniło także niewielkie i nie mające znaczenia klinicznego zmiany w blaszkach granicznych kręgów, charakterystyczne dla choroby (...), która przebiegała bezobjawowo w okresie młodzieńczym. Sąd Orzekający zaznaczył, że w badaniu fizykalnym neurologicznym stwierdzono spłycone fizjologiczne krzywizny kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego, prawidłowe zakresy ruchów kręgosłupa, brak bolesności uciskowej wyrostków kolczystych brak bólu przeniesionego, prawidłowy stan mięśni grzbietu, zachowane odruchy fizjologiczne w kończynach górnych i dolnych, brak niedowładów obwodowych w kończynach oraz nieobecne objawy korzeniowe podrażnieniowe i ubytkowe w kończynach górnych i dolnych. W ocenie biegłej, niewielkie zaawansowanie choroby kręgosłupa, która może wymagać okresowego korzystania z leczenia ambulatoryjnego w ramach zwolnienia lekarskiego, nie sprowadza całkowitej niezdolności opiniowanej do pracy (opinia biegłej z zakresu neurologii dr B. C. k. 95 a.s.).

Sąd Okręgowy wskazał, iż wnioski wskazanych wyżej opinii korelowały z treścią opinii z dnia 24 maja 2018 roku, wydanej przez specjalistę chorób płuc Z. T., ortopedę dr M. G., otolaryngologa dr M. N. (k. 31-33 a.s.) oraz biegłego z zakresu chirurgii ogólnej, chirurgii urazowej i chirurgii urazowo-ortopedycznej dr J. S. (k. 79-80 a.s.). W ocenie pulmonologa alergia pokarmowa i wziewna nie powoduje niezdolności do pracy. Biegli stwierdzili u wnioskodawczyni przykurcz wyprostny stawów łokciowych, brak ruchów obrotowych przedramion, przykurcz zgięciowo-wyprostny nadgarstków oraz zmiany zniekształcające stawów palców rąk i przykurcz zgięciowy stawów śródręczno-paliczkowych(...) - (...). Uznali, że zmiany te ograniczają sprawność obu kończyn górnych. W ocenie ortopedycznej wnioskodawczyni jest niezdolna do wykonywania wszelkich prac wymagających pełnej sprawności kończyn górnych. Jednocześnie sprawność narządów ruchu jest na tyle dobra, że wnioskodawczyni może wykonywać wszelkiego rodzaju inne zatrudnienie np. nauczyciela, bibliotekarza, pracownika administracji, pracownika obsługi monitoringu, to jest zatrudnienie sprowadzające się do prac umysłowych.

Sąd I instancji zaznaczył, iż wnioski płynące z opisanych opinii zostały rzeczowo i logicznie uzasadnione. Biegli sądowi, jak wynika z treści opinii, szczegółowo przeanalizowali wszystkie okoliczności związane ze stanem zdrowia wnioskodawczyni, jakie były zgłaszane i dokumentowane w toku badania sądowo – lekarskiego i na etapie postępowania administracyjnego złożoną dokumentacją medyczną. Ocenili je pod kątem ich wpływu na zdolność do pracy, mając na uwadze poziom zdobytych kwalifikacji zawodowych. Biegli wnioski co braku istnienia całkowitej niezdolności do pracy wnioskodawczyni wyprowadzili z jej historii choroby, na podstawie istniejącej dokumentacji medycznej, zapisów lekarzy leczących oraz danych z wywiadów. Cały przebieg leczenia R. S., jaki został udokumentowany w toku postępowania, był w polu widzenia biegłych sądowych.

Sąd Okręgowy uznał, że w rozpoznawanej sprawie nie zachodziła potrzeba uzupełnienia materiału dowodnego w sprawie, w szczególności poprzez wywołanie kolejnych opinii biegłych. Podkreślił, iż Sąd ma obowiązek zasięgnięcia kolejnej opinii biegłych w sytuacji, gdy dotychczasowa opinia budzi istotne i niedające się usunąć wątpliwości. Nie można przyjmować, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest dla strony niekorzystna. Potrzeba powołania innego biegłego powinna bowiem wynikać z okoliczności sprawy jeśli opinie wydane dotychczas do sprawy zawierają istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 7 października 1998 roku, II UKN 248/98, OSNAPiUS Nr 20/1999, poz. 666; z dnia 2 czerwca 1998 roku, II UKN 88/98, OSNAPiUS Nr 11/1999, poz. 373). Subiektywna ocena stanu zdrowia wnioskodawczyni, nie znajdująca poparcia w żadnych dowodach nie może skutecznie podważać trafności i rzetelności opinii biegłych sądowych.

Sąd I instancji zaznaczył, iż obowiązek dostarczenia dowodów mających być podstawą opinii obciąża ubezpieczonego, zgodnie z art. 6 k.c. i 232 k.p.c., gdyż to on ze swojego stanu zdrowia wywodzi skutek w postaci niezdolności do pracy. Jeśli zatem ich nie składa, to ponosi tego konsekwencje, również w postaci niekorzystnych wniosków biegłego. Strona, która zamierza skutecznie podważyć wartość dowodową opinii biegłego sądowego winna przytoczyć rzeczowe argumenty, uzasadniające jej twierdzenia. Zarzuty te, aby były skuteczne nie mogą być oparte jedynie na subiektywnych odczuciach czy nie uzasadnionym z medycznego punktu widzenia przekonaniu ubezpieczonej o istnieniu podstaw do przyznania mu wnioskowanego świadczenia. W złożonych zastrzeżeniach (k. 137 a.s.) odwołująca nie wykazała, iż wydane dotychczas opinie są nierzetelne, pozbawione logicznej argumentacji, czy też, że są niezrozumiałe lub obarczone błędami merytorycznymi.

Sąd Okręgowy wskazał, że postępowania dowodowe przeprowadzone w sprawie wskazało, iż orzeczenie Lekarza Orzecznika i Komisji Lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych były trafne. Także dokumentacja medyczna zgromadzona w sprawie zasługiwała na obdarzenie w pełni wiarą, bowiem są to dokumenty sporządzone przez poszczególne placówki medyczne odzwierciedlające przebieg procesu leczenia, wyniki badań specjalistycznych i nie były przez strony kwestionowane.

W świetle powyższych ustaleń Sąd Okręgowy uznał, iż odwołanie R. S. nie zasługuje na uwzględnienie. Na wstępie oceny prawnej przypomniał, iż przesłanki nabycia prawa do renty socjalnej reguluje art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej (t.j. Dz. U. z 2020 roku, poz. 1455 ze zm.), natomiast ustalenia całkowitej niezdolności do pracy dokonywane jest na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zwanej dalej ustawa emerytalną (t.j. Dz.U. 2020, poz. 53 ze zm.) Sąd I instancji zaznaczył, iż całkowita niezdolność do pracy, będąca przesłanką prawa do renty socjalnej, może wprawdzie powstać po upływie okresów wskazanych w art. 4 ust. 1 ustawy o rencie socjalnej, ale dla nabycia prawa do renty socjalnej istotne jest, aby przyczyna naruszenia sprawności organizmu osoby ubezpieczonej (choroba) - powodująca całkowitą niezdolność do pracy - powstała nie później niż w okresach wymienionych w art. 4 ust. 1 pkt 1-3 ustawy o rencie socjalnej. Norma prawna wynikająca z art. 4 ust. 1 ustawy o rencie socjalnej dotyczy zarówno sytuacji, gdy całkowita niezdolność do pracy powstała jednocześnie z naruszeniem sprawności organizmu, jak i sytuacji, gdy powstała w okresie późniejszym. Sąd I instancji podkreślił , iż całkowita niezdolność do pracy musi być spowodowana (pozostawać w związku przyczynowym) z naruszeniem sprawności organizmu, które powstało w okresach wymienionych w art. 4 ust. 1 pkt 1-3 ustawy o rencie socjalnej. Przesłanki nabycia prawa do renty socjalnej nie są więc spełnione zarówno wtedy, gdy naruszenie sprawności organizmu powstało w okresach wymienionych w art. 4 ust. 1 pkt 1-3 ustawy o rencie socjalnej, ale nie spowodowało całkowitej niezdolności do pracy, jak i wtedy, gdy określone naruszenie sprawności organizmu spowodowało całkowitą niezdolność do pracy, ale powstało po upływie okresów wymienionych w art. 4 ust. 1 pkt 1-3 ustawy o rencie socjalnej (wyrok Sąd Najwyższego z dnia 26 lipca 2011 roku, I UK 6/11, LEX nr 1026617).

W świetle powyższego Sąd Okręgowy wskazał, że stan zdrowia wnioskodawczyni, w świetle wniosków płynących z opinii biegłych sądowych, nie sprowadza całkowitej niezdolności do pracy, która powstała w okresach wymienionych w ustawie. Oznacza to, że odwołująca nie spełnia tym samym wszystkich warunków do ustalenia prawa do renty socjalnej na dalszy okres.

Z tych względów i na mocy powołanych przepisów oraz na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił odwołanie wnioskodawczyni jako niezasadne, orzekając jak w sentencji wyroku.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 29.12.2020 roku złożyła wnioskodawczyni R. S. zaskarżając wyrok w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

1. naruszenie przepisów postępowania w zakresie, który miał zasadniczy wpływ na wynik sprawy, tj. przepisu art. 233 § 1 k.p.c. - poprzez brak wszechstronnego i obiektywnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego co doprowadziło do sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z tym materiałem oraz do przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, polegające na ustaleniu, iż wnioskodawczyni nie jest całkowicie niezdolna do pracy - pomimo tego, iż taką niezdolność posiada od urodzenia co było stwierdzone wcześniejszymi orzeczeniami lekarzy ZUS, a ZUS nie wykazał, iż stan zdrowia ubezpieczonej uległ polepszeniu.

2. naruszenie art. 224 § 1 i art. 232 zd. 2 k.p.c. poprzez brak dopuszczenia z urzędu dowodu z opinii biegłego specjalisty z zakresu medycyny pracy oraz biegłego psychologa w celu stwierdzenia czy w dalszym ciągu wnioskodawczyni jest osobą całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu przepisów dotyczących przyznawania z tego powodu renty socjalnej - w tym w aspekcie odczuwanych i oddziałujących na nią dolegliwości bólowych i ruchowych, mimo iż w świetle ustalonych okoliczności faktycznych konieczność przeprowadzenia tego dowodu jest oczywista z punktu widzenia wyjaśnienia sprawy, gdzie ubezpieczona działała bez profesjonalnego pełnomocnika i w swych działaniach była nieporadna, co w konsekwencji doprowadziło do nierozpoznania istoty sprawy - tym bardziej, iż dopuszczeni biegli nie byli w stanie wskazać na czym polegało polepszenie stanu zdrowia wnioskodawczyni w stosunku do poprzednich okresów - a tym samym ZUS nie wykazał tej okoliczności,

3. naruszenie art. 224 § 1 i art. 232 zd. 2 k.p.c. poprzez brak dopuszczenia z urzędu dowodu z uzupełniającej opinii biegłego otolaryngologa M. N. i opinii biegłego chorób wewnętrznych i reumatologii M. P. - którym należało zlecić przeprowadzenie badania wnioskodawczyni, w celu stwierdzenia czy w dalszym ciągu jest osobą całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu przepisów dotyczących przyznawania z tego powodu renty socjalnej, mimo iż w świetle ustalonych okoliczności faktycznych konieczność przeprowadzenia tego dowodu jest oczywista z punktu widzenia wyjaśnienia sprawy, gdzie wnioskodawczyni działała bez profesjonalnego pełnomocnika i w swych działaniach była nieporadna, co w konsekwencji doprowadziło do nierozpoznania istoty sprawy - tym bardziej, iż dopuszczeni biegli nie byli w stanie wskazać na czym polegało polepszenie stanu zdrowia skarżącej w stosunku do poprzednich okresów - a tym samym ZUS nie wykazał tej okoliczności,

4. błąd w ustaleniach faktycznych polegający na ustaleniu przez Sąd, iż wnioskodawczyni pracowała jako nauczyciel historii, gdzie w rzeczywistości nigdy nie pracowała w tym zawodzie - posiada w tym kierunku jedynie wykształcenia - a przez to Sąd uznał, iż skarżąca może pracować w tym zawodzie,

5. Sąd w sposób nienależyty - na podstawie niepełnego materiału dowodowego - rozważył ten materiał dowodowy sprzecznie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego co doprowadziło do błędnych ustaleń faktycznych, iż wnioskodawczyni nie jest całkowicie niezdolna do pracy.

W związku z powyższym apelująca wnosiła o:

- zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie odwołania i uznanie wnioskodawczyni za całkowicie niezdolną do pracy, a przez to ustalenie prawa do renty socjalnej na dalszy okres,

- ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Ponadto wnosiła o:

1. dopuszczenie dowodu z opinii biegłego specjalisty z zakresu medycyny pracy w celu stwierdzenia czy w dalszym ciągu wnioskodawczyni jest osobą całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu przepisów dotyczących przyznawania z tego powodu renty socjalnej - w tym w aspekcie odczuwanych i oddziałujących na nią dolegliwości bólowych i ruchowych,

2. dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego otolaryngologa M. N., i opinii biegłego chorób wewnętrznych i reumatologii M. P. - którym należały zlecić przeprowadzenie badania wnioskodawczyni, w celu stwierdzenia czy w dalszym ciągu jest osobą całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu przepisów dotyczących przyznawania z tego powodu renty socjalnej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu było, czy wnioskodawczyni spełniła wszystkie przesłanki warunkujące przyznanie jej prawa do renty socjalnej, a wynikające z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. z 2013 r. poz. 982 z późn. zm.) na dalszy okres. Sporne było, czy stan zdrowia ubezpieczonej nadal powoduje całkowitą niezdolność do pracy na dzień wydania zaskarżonej decyzji organu rentowego. W odniesieniu do powyższego, w ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy prawidłowo zgromadził i ocenił materiał dowodowy, a w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił też uchybień w zakresie ustalonych faktów, które uzasadniałyby ingerencję w treść zaskarżonego orzeczenia. Rację ma jedynie apelująca zwracając uwagę na błąd w ustaleniach faktycznych dotyczących przyjęcia, iż ubezpieczona pracowała jako nauczyciel historii. Jednakże, jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego wnioskodawczyni posiada kwalifikacje w zakresie zawodu nauczyciela historii , a tym samym stwierdzone uchybienie nie ma wpływu na treść rozstrzygnięcia, gdyż zdolność do pracy wnioskodawczyni była odnoszona do posiadanych przez nią kwalifikacji. W konsekwencji Sąd odwoławczy, oceniając jako prawidłowe ustalenia faktyczne i prawne dokonane przez Sąd pierwszej instancji, uznał je za własne, co oznacza, iż zbędnym jest ich szczegółowe powtarzanie w uzasadnieniu wyroku Sądu odwoławczego. Podkreślenia wymaga, że jeśli apelujący chce podważyć sędziowską ocenę dowodów, nie może ograniczyć się do przedstawienia własnej oceny, mającej de facto swoje źródło jedynie w przekonaniu o braku zdolności do jakiejkolwiek pracy. Zasadnie Sąd Okręgowy zaznaczył, że stwierdzenie niezdolności do pracy z powodów zdrowotnych wymaga wiadomości specjalnych, toteż podstawę ustaleń w pierwszej kolejności stanowią dowody z opinii biegłych sądowych, posiadających specjalistyczną wiedzę medyczną adekwatną do rodzaju schorzeń osoby zainteresowanej uzyskaniem świadczenia. Dowód tego rodzaju podlega wprawdzie ocenie Sądu ale tylko pod względem fachowości, rzetelności oraz logiczności oraz sposobu motywowania i stopnia stanowczości wyrażonych w opinii biegłego wniosków. Sąd natomiast nie wkracza w sferę wiedzy specjalistycznej; Sąd może pomijać oczywiste pomyłki biegłego, nie może jednak w miejsce merytorycznych poglądów biegłego wprowadzać własnych stwierdzeń. Co więcej, podkreślić trzeba, że o uznaniu niezdolności do pracy nie decyduje samo schorzenie, lecz stopień jego zaawansowania, który czyni ubezpieczonego całkowicie niezdolnym do pracy. O istnieniu takiej niezdolności nie decyduje i nie może także decydować subiektywne odczucie badanego, ale obiektywna ocena specjalistów biegłych lekarzy sądowych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 1998 r., II UKN 466/97).

W niniejszej sprawie wnioskodawczynię badało dwa niezależne zespoły biegłych z zakresu ortopedii i laryngologii oraz biegli reumatolog oraz specjalista chorób płuc. Opinia z dnia 24.05.2018 r. wydana została po uprzednim bezpośrednim przeprowadzeniu badania wnioskodawczyni oraz po analizie dokumentacji medycznej zawartej w aktach sprawy, a także złożonej przez wnioskodawczynię. Wbrew zarzutom apelacji opinia nie zawiera wyłącznie wniosków w zakresie specjalizacji biegłych. Jest to opinia łączna wydana przez cały zespół biegłych z zakresu ortopedii, neurologii, chorób płuc w zakresie całościowej oceny stanu zdrowia R. S. i jej zdolności do pracy . Opinia ta oraz opinie drugiego zespołu biegłych lekarzy specjalistów zakresu chirurgii ogólnej, chirurgii urazowej i chirurgii urazowo-ortopedycznej, neurologa, reumatologa i laryngologa wskazują, iż wnioskodawczyni cierpi na wadę wrodzoną obu rąk, ze zniekształceniem i częściowym ograniczeniem funkcji chwytnej, przykurcz wyprostny obu stawów łokciowych, rotacyjny przedramion i zgięciowo- wyprostny nadgarstków, przykurcz zgięciowy obu stóp, wczesne zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, z dyskopatią (...) i (...), przebytą chorobę (...) kręgosłupa, przewlekłe zapalenie ucha środkowego – obustronnie, niedosłuch mieszany – obustronnie, stan po 3-krotnej operacji ucha lewego, stan po myringoplastyce prawostronnej, stan po operacji rozszczepu podniebienia, alergię pokarmową i pyłkową w wywiadzie. Ze zgodnych opinii biegłych wynika, iż powyższe schorzenia nie sprowadzają u R. S. całkowitej niezdolności do pracy w znaczeniu rentowym.

W ocenie Sądu Apelacyjnego opinie w sposób precyzyjny i szczegółowy opisują dolegliwości na które cierpi wnioskodawczyni, nadto zostały logicznie umotywowane i w sposób jednoznaczny odpowiadają na tezę dowodową, a ich fachowość i rzetelność nie budzi zastrzeżeń. Wbrew zarzutom apelacji biegli odnieśli się również do kwestii zmiany stanu zdrowia ubezpieczonej w porównaniu do poprzednich orzeczeń i jednoznacznie stwierdzili, iż zmiany te na przestrzeni ostatnich lat nie uległy istotnej zmianie, a uznanie u wnioskodawczyni całkowitej niezdolności do pracy miało w przeszłości wadliwy charakter ( k.33).

Stosownie do treści art. 15 pkt 1 ustawy o rencie socjalnej, w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio wymienione przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887 z późn. zm., w tym m.in. przepisy art. 12-14 ustawy emerytalnej. W myśl art. 12 ust. 2 ustawy emerytalnej całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy należy mieć na uwadze również przepis art. 13 ust. 1 ust. 1 ustawy, który nakazuje uwzględnić tu stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji oraz możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne. Ustalenie tych okoliczności wymaga zatem wiadomości specjalnych w rozumieniu art. 278 § 1 k.p.c. W konsekwencji, jeżeli opinia biegłego spełnia kryteria oceny przedstawione wyżej (art. 233 § 1 k.p.c.), Sąd orzekający nie może dokonywać ustaleń w kwestiach wymagających wiadomości specjalnych w oderwaniu lub z pominięciem dowodu z opinii biegłych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2009 r. II UK 1/09 LEX nr 574538, z dnia 24 lutego 2010 r. II UK 191/09, Lex nr 590238). Zatem w konkretnej sprawie, po ustaleniu, iż opinie biegłych spełniają powyższe kryteria, Sąd I instancji nie mógł opierać ustaleń w zakresie oceny medycznej niezdolności do pracy i jej stopnia - wbrew tym opiniom.

Zdaniem Sądu odwoławczego, ubezpieczona nie wykazała wadliwej oceny materiału dowodowego w sposób uzasadniający ingerencję w treść zaskarżonego wyroku. Stanowisko skarżącej, sprowadzające się do przekonania o jej całkowitej niezdolności do pracy, stanowi jedynie polemikę opartą na subiektywnym odczuciu nie zaś na konkretnych dowodach. Wnioski opinii są zgodne , iż istniejące u wnioskodawczyni schorzenia nie sięgają granic całkowitej niezdolności do pracy i nie sprowadzają całkowitej niezdolności do pracy. Z opinii wynika, ze ubezpieczona urodziła się z wadą kończyn górnych i rozszczepem podniebienia. Biegli mieli na uwadze, że wnioskodawczyni z powodu wad wrodzonych już w wieku dziecięcym była leczona laryngologicznie i ortopedycznie, w tym operacyjnie. Biegli stwierdzili u wnioskodawczyni przykurcz wyprostny stawów łokciowych, brak ruchów obrotowych przedramion, przykurcz zgięciowo-wyprostny nadgarstków oraz zmiany zniekształcające stawów palców rąk i przykurcz zgięciowy stawów śródręczno-paliczkowych(...) - (...). Uznali, że zmiany te ograniczają sprawność obu kończyn górnych. W ocenie ortopedycznej wnioskodawczyni jest niezdolna do wykonywania wszelkich prac wymagających pełnej sprawności kończyn górnych. Jednocześnie sprawność narządów ruchu jest na tyle dobra, że wnioskodawczyni może wykonywać wszelkiego rodzaju inne zatrudnienie np. nauczyciela, bibliotekarza, pracownika administracji, pracownika obsługi monitoringu, to jest zatrudnienie sprowadzające się do prac umysłowych. Także analiza dokumentacji medycznej akt sprawy nie dawała biegłym podstaw do uznania u wnioskodawczyni całkowitej niezdolności do pracy z przyczyn laryngologicznych. Również w ocenie biegłych, niewielkie zaawansowanie choroby kręgosłupa, która może wymagać okresowego korzystania z leczenia ambulatoryjnego w ramach zwolnienia lekarskiego, nie sprowadza całkowitej niezdolności ubezpieczonej do pracy. Wnioskodawczyni pracowała jako referent administracyjno-biurowy, w telemarketingu, przy projektowaniu reklam, jako pomoc agenta ubezpieczeniowego. Tym samym prawidłowe są wnioski opinii , że skarżąca nie utraciła zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Opinie biegłych odpowiadają wymogom art. 285 k.p.c. Są one dostatecznie uzasadnione, uwzględniają wynik badania ubezpieczonej przez biegłych sądowych, odebrany przez nich wywiad chorobowy, dokumentację leczenia złożoną przez skarżącego w organie rentowym i w toku postępowania sądowego . Sąd Okręgowy dokonując oceny prawidłowości wydanych opinii uznał je za miarodajny dowód w sprawie. Ocena ta w świetle przekonywującego uzasadnienia nie budzi wątpliwości. Sąd pierwszej instancji podzielając konkluzję opinii biegłych miał na względzie te wszystkie wypracowane w orzecznictwie sądowym kryteria oceny takiego dowodu, które przemawiają za przyjęciem jego miarodajności. Powołani w sprawie biegli lekarze sądowi dysponowali bowiem wiadomościami specjalistycznymi, niezbędnymi do stwierdzenia okoliczności mających istotne znacznie dla sprawy. W treści opinii biegli w sposób wystarczający ustosunkowali się do rozpoznanych u skarżącej schorzeń oraz ocenili ich wpływ na jej zdolność do pracy. Wydane opinie zawierają fachowe, przekonujące uzasadnienie przyjętego przez biegłych stanowiska, które jednoznacznie potwierdza brak istnienia przesłanek do uznania całkowitej niezdolności do pracy.

W apelacji, podobnie jak wcześniej w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji odwołująca nie zakwestionowała ani wiedzy fachowej biegłych, ani analizy dokumentacji medycznej. Trzeba podkreślić, że w postępowaniu o prawo do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy, sąd nie ma obowiązku uwzględnienia kolejnych wniosków dowodowych tak długo, aż strona udowodni tezę korzystną dla siebie. Należy podkreślić ,iż w toku postępowania Sąd Okręgowy uwzględniał kolejne wnioski wnioskodawczyni , w zakresie dopuszczenia dowodu z nowego zespołu biegłych, dopuszczenia dowodu z opinii biegłego reumatologa . W świetle składanych w terminie rzeczowych pism , zawierających konkretne wnioski i zarzuty, trudno uznać ubezpieczoną za osobę nieporadną za jaką przedstawia się ona w apelacji . W świetle aktywnego i logicznego działania ubezpieczonej zarzut konieczności działania przez Sąd I instancji z urzędu należy uznać za chybiony.

Sąd Apelacyjny oddalił również zgłoszony w apelacji wniosek o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłej otolaryngolog i opinii biegłego chorób wewnętrznych i reumatologii oraz dowodu z opinii biegłego specjalisty medycyny pracy, uznając, że okoliczności sprawy dotyczące zdolności do pracy R. S. zostały należycie wyjaśnione przez Sąd Okręgowy. Odnośnie oparcia opinii biegłej otolaryngolog oraz biegłego chorób wewnętrznych i reumatologii na podstawie akt sprawy należy zaznaczyć, iż Sąd bada przesłanki nabycia prawa do renty socjalnej, w tym istnienie dalszej całkowitej niezdolności do pracy, na datę wydania zaskarżonej decyzji. Przed wydaniem opisanych opinii wnioskodawczyni została przebadana przez orzecznika ZUS , KL ZUS oraz w dniach 24.05.2018 r., 29.10.2019 r.,29.01.2020 r. przez opiniujących biegłych sadowych. Wyniki badania przedmiotowego opisali wzięli pod uwagę biegli specjaliści reumatolog i laryngolog w opiniach z dnia 27.07.2020r. r. i z dnia 21.09.2020 r. Poddana została także przez nich analizie dokumentacja obrazująca proces leczenia ubezpieczonej. Biegli opiniujący przed Sądem I instancji , jasno i wyraźnie wskazali, że stan zdrowia wnioskodawczyni nie wskazuje na niezdolność do jakiejkolwiek pracy. W opinii zostały przedstawione wyniki badania ubezpieczonej oraz ocena dokumentacji medycznej. Opinie te wbrew zarzutom apelującej nie zawierały żadnych luk wskazujących na potrzebę prowadzenia dalszego postępowania dowodowego. W świetle przeprowadzonych dowodów ,zdaniem Sądu Apelacyjnego brak jest konieczności dopuszczania dowodu z opinii biegłego specjalisty z zakresu medycyny pracy. Opinie zostały wydane przez specjalistów z zakresu podstawowych chorób ubezpieczonej, którzy ocenili stan jej zdrowia w odniesieniu do posiadanych kwalifikacji i doświadczenia zawodowego .Opinie, na których Sąd ten oparł swoje ustalenia są zgodne, jednoznaczne, przekonujące i fachowe, zatem okoliczność dotycząca zdolności do pracy mająca kluczowe znaczenie dla oceny zasadności roszczenia skarżącej została wyjaśniona w sposób niebudzący wątpliwości.

Postępowanie dowodowe sąd drugiej instancji przeprowadza wówczas, gdy jest to celowe w okolicznościach sprawy. Niezgodne z wolą strony opinie biegłych oraz dążenie do uzyskania korzystnego dla siebie orzeczenia nie może stanowić jedynej podstawy do dopuszczenia dowodu z opinii kolejnych biegłych. W odniesieniu do podnoszonej przez wnioskodawczynię trudnej sytuacji materialnej podkreślić należy, iż przepisy prawa ubezpieczenia społecznego mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Tworzą system prawa ścisłego, zamkniętego. Nie mogą być przeto interpretowane rozszerzająco, zwłaszcza przy zastosowaniu reguł wykładni aksjologicznej. Oznacza to, iż przy ocenie czy stronie przysługuje prawo do świadczenia organ rentowy i sąd nie może uwzględniać innych przesłanek, aniżeli tych które wymienił ustawodawca jako warunkujące powstanie prawa do tego świadczenia. Wszystkie niezbędne przesłanki dla nabycia prawa do renty normuje art. 4 ustawy o rencie socjalnej.

Należy mieć na uwadze, że niezdolność całkowita oznacza utratę możności wykonywania jakiejkolwiek pracy, tj. w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowisku pracy odpowiednio przystosowanym do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu. W sprawie niniejszej lekarz orzecznik, lekarze z komisji lekarskiej ZUS oraz biegli sądowi jednoznacznie uznali, że stan zdrowia R. S. nie sprowadza po dniu 1 marca 2018 r. całkowitej niezdolności do pracy.

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Danuta Dadej-Więsyk