Pełny tekst orzeczenia

Formularz UWO

Sygnatura akt

XII Ko 7/21

WNIOSKODAWCA

B. B. (1)

ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

1.

1 200 000 złotych (w sumie tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia)

-

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

1.

1 200 000 złotych (w sumie tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia)

-

3.

Inne

1.

-

Ustalenie faktów

Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.1.1.

Mąż wnioskodawczyni – R. B. (1) został zatrzymany w związku z podejrzeniem udziału w przestępstwach: nielegalnego handlu bronią, tj. z art. 263 § 1 k.k.( I-II), pomocy w zbyciu samochodu osobowego z niefabrycznymi oznaczeniami identyfikacyjnymi nadwozia, wiedząc, że pochodzi z czynu zabronionego, tj. z art. 291 §1 k.k. (III) oraz nabycia złotej biżuterii wartości kilku tysięcy złotych, wiedząc, iż pochodzi ona z kradzieży z włamaniem w sklepie jubilerskim, tj. art. 291 § 1 k.k.( IV), a także posiadania bez wymaganego zezwolenia 35 sztuk amunicji kal. 5,6 mm kbks, tj. z art. 263 § 2 k.k.( V)

Postanowieniem z dnia 18 listopada 2008 r. w sprawie o sygn. akt III Kp 1885/08 Sąd Rejonowy dla Warszawy Woli w Warszawie zastosował tymczasowe aresztowanie na okres 3 miesięcy, które zostało następnie przedłużone postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 16 lutego 2009 r. w sprawie o sygn. akt VIII Kp 117/09 i kolejno postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy Żoliborza z dnia 14 kwietnia 2009 r. w sprawie o sygn. akt IV K 273.09. Tymczasowe aresztowanie było łącznie stosowane w okresie od dnia 18 listopada 2008 r. do dnia 17 lipca 2009 r., tj. przez 241 dni.

Dnia 03 kwietnia 2009 r. przeciwko R. B. (1) został skierowany do Sądu Rejonowego dla Warszawy – Żoliborza, akt oskarżenia. Wyrokiem z dnia 09 kwietnia 2015 r. w sprawie o sygn. akt IV K 273/09 Sąd uniewinnił R. B. (1) od wszystkich zarzucanych mu czynów. Prokurator złożył apelację zaskarżając wyrok na niekorzyść oskarżonego w części tj. w zakresie czynów opisanych w pkt IV do VII a/o w zakresie dotyczącym orzeczenia o winie. Uprawomocniało się uniewinnienie R B. w zakresie czynu dotyczącego posiadania bez zezwolenia 35 sztuk amunicji ( pkt VIII z a/o). W wyniku rozpoznania apelacji prokuratora Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z dnia 15 października 2015 r., w sprawie o sygn. akt IX Ka 1063/15, w zakresie czynów z pkt. IV-V a/o tj. handlowania bronią palną oraz VII a/o tj. nabycia złotej biżuterii pochodzącej z czynu zabronionego uchylił sprawę do ponownego rozpoznania, zaś w zakresie czynu VI tj. pomocy w zbyciu samochodu pochodzącego z przestępstwa postępowanie umorzono z uwagi na przedawnienie karalności czynu. Ponowne rozpoznanie przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Żoliborza skutkowało uniewinnieniem od zarzutów dotyczących handlu bronią oraz umorzeniem postępowania w zakresie czynu dotyczącego nabycia złotej biżuterii pochodzącej z kradzieży– wyrok z dnia 08 grudnia 2018 r. w sprawie o sygn. akt IV K 679/15. Prokurator ponownie złożył apelację, wskutek której Sąd Okręgowy w Warszawie po raz kolejny uchylił zaskarżony wyrok w części dotyczącej uniewinnienia w zakresie czynu z pkt I oraz w zakresie kosztów związanych z czynem zarzucanym w pkt I zaś w pozostałym zakresie wyrok utrzymał w mocy. W tej sytuacji R. B. został prawomocnie uniewinniony w zakresie jednego z czynów dotyczących handlowania bronią ( czyn z pkt IV a/o).

Dnia 30 maja 2019 r. R. B. (1) zmarł, w związku z czym postanowieniem z dnia 30 września 2020 r. w sprawie o sygn. akt IV K 269/20 Sąd Rejonowy dla Warszawy-Żoliborza umorzył postępowanie na podstawie art. 17 § 1 pkt 5 k.p.k.

R. B. (1) miał wykształcenie średnie, od 1981 r. pozostawał w związku z małżeńskim z B. B. (1). W 2008 r. miał dwoje dorosłych dzieci, w tym nadal uczącego się syna na utrzymaniu. R. B. (1) z zawodu był handlowcem zaś w tym czasie prowadził działalność gospodarcza w formie spółki z o.o. ( detaliczna sprzedaż gazu ziemnego i paliwa – spółka (...). Jego miesięczne dochody kształtowały się na poziomie 3 300 zł. Był właścicielem domu w Ł. o wartości 1 500 000 zł oraz samochodów zarejestrowanych na firmę. B. B. (1) od 2006 r. prowadziła działalność gospodarczą tj. prowadziła hostel zaś jej mąż pomagał w jego prowadzeniu, pilnując porządku na jego terenie czy wykonując proste prace remontowe. Dodatkowo B. B. także była zatrudniona w spółce (...) ( aż do jej likwidacji ) osiągając dochody na poziomie ok. 2000 zł miesięcznie.

R. B. (1) jako właściciel lokalu na Ż. osiągał stałe dochody (także w czasie tymczasowego aresztowania)z tytułu wynajmowania tego lokalu.

R. B. (1) trafił do aresztu, chorując od ośmiu lat na cukrzycę oraz na nadciśnienie tętnicze, które były źle kontrolowane. Podczas badań R. B. (1) w areszcie zdiagnozowano u niego nie tylko cukrzycę i nadciśnienie tętnicze, ale również chorobę wieńcową oraz otyłość, a kilka miesięcy później retinopatię cukrzycową z makulopatią.

Po opuszczeniu aresztu stan zdrowia R. B. (3) pogarszał się, kilkukrotnie trafiał on do szpitala, finalnie doszło do martwicy kończyn dolnych. Dnia 30 maja 2019 r., po 10 latach od opuszczenia Aresztu Śledczego, R. B. (1) zmarł. Lekarze stwierdzili, że bezpośrednią przyczyną zgonu była posocznica, a więc stan zapalny, który rozwinął się w wyniku martwicy.

Odpis skrócony aktu zgonu

k. 5

Dokumentacja medyczna R. B. (1)

k. 6-70,

k. 147-148

Zeznania B. B. (1) wraz z informacjami zawartymi we wniosku

k. 112-114

k. 1-4

Dane z Urzędu Skarbowego

k. 124-140

Dokumentacja z ZUS

k. 150-179

Zeznania A. B.

k. 181-183

Materiał dowodowy ze sprawy IV K 679/15

Protokół przesłuchania w charakterze podejrzanego z 18.11.2008 r.

Zeznania świadka B. B. (1) z 26 lipca 2021 r.

k. 188-314,

k. 193-195 XII Ko 7/21

k. 113-114

Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.2.1.

Nie udowodniono by B. B. (1) odniosła szkodę materialną związaną z pozbawieniem wolności R. B. (1)

Zeznania B. B. (1) zeznania A. B.

k. 113-114

ocena DOWODów

Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

3.1.1.

Odpis skrócony aktu zgonu

Brak jest podstaw, aby podważać autentyczność dokumentu.

3.1.1. i

3.2.1.

Dokumentacja medyczna R. B. (1)

Sąd nie znajduje podstaw, aby podważać autentyczność dokumentacji medycznej czy rzetelność zawartych w nich diagnoz i opinii.

3.1.1.

Częściowo zeznania B. B. (1) wraz z informacjami zawartymi we wniosku

Sąd dał wiarę zeznaniom wnioskodawczyni w części dotyczącej zatrzymania, przebiegu postępowania przygotowawczego oraz sądowego, a także sposobu życia R. B. (1) i jego rodziny przed zatrzymaniem i tymczasowym aresztowaniem, ponieważ znajdują one potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym (w zeznaniach na rozprawie wnioskodawczyni sprostowała wysokość osiąganych przez R. B. (1) dochodów). Sąd uznał za wiarygodne również zeznania wnioskodawczyni w części dotyczącej pogarszającego się stanu zdrowia R. B. (1), ponieważ fakt ten znajduje potwierdzenie w gromadzonej dokumentacji medycznej, jednak z pominięciem osobistej opinii wnioskodawczyni jakoby pogarszający się stan R. B. (1) został zapoczątkowany pobytem w Areszcie Śledczym.

3.1.1.

Dane z US,

dokumentacja z ZUS

Dane z Urzędu Skarbowego potwierdzają wysokość osiąganych przez R. B. (1) przed aresztowaniem dochodów. Dokumentacja z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych pokazuje, że w związku ze złym stanem zdrowia, R. B. (1) został uznany przez lekarza orzecznika za niezdolnego do pracy i z tego tytułu przyznano mu świadczenie rentowe.

Sąd nie kwestionuje autentyczności przedstawionej dokumentacji.

3.1.1.

Zeznania A. B.

W swoich zeznaniach A. B. opisuje głównie stan zdrowia R. B. (1). Sąd dał im wiarę w całości, częściowo znajdują one potwierdzenie w zgromadzonej dokumentacji medycznej.

3.1.1.

Materiał dowodowy ze sprawy IV K 679/15

Dowody te potwierdzają fakt zatrzymania i aresztowania R. B. (1), a następnie toczącego się wobec niego procesu.

W materiale dowodowym sprawy znajdowały się również wcześniej wydaje wobec R. B. (1) wyroki skazujące.

Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.1.1.

Częściowo zeznania B. B. (1)

Sąd nie podziela zdania B. B. (1) co do kwestii tego, że pogorszenie stanu zdrowia, a co za tym idzie, przedwczesna śmierć R. B. (1) związane były z jego pobytem w Areszcie Śledczym, gdzie nie otrzymał odpowiedniej opieki medycznej, w związku z czym rozwinęła się u niego między innymi retinopatia cukrzycowa, a następnie kolejne powikłania cukrzycy. Z powszechnie dostępnej wiedzy medycznej wynika, że retinopatia, a zwłaszcza stopa cukrzycowa rozwija się w związku z długotrwałymi zaniedbaniami w kontrolowaniu cukrzycy, które rozwinąć mogą się dopiero po wielu latach, w związku z czym ta część zeznań B. B. (1) nie została wzięta pod uwagę.

PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

1.

-

-

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Art. 552 § 4 k.p.k. stanowi, że odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługuje w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania.

B. B. (1) była żoną R. B. (1), zatem zastosowanie będzie miał również art. 556 § 1 k.p.k. który wprost stanowi, że osobie, która wskutek wykonania kary lub niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania utraciła należne mu od uprawnionego z mocy ustawy utrzymanie lub stale dostarczane mu przez zmarłego utrzymanie, jeżeli względy słuszności przemawiają za przyznaniem odszkodowania, przysługuje odszkodowanie.

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

1.

-

-

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Przepis art. 556 § 1 k.p.k. mówi jedynie o odszkodowaniu, natomiast nie ma w nim mowy o zadośćuczynieniu, bowiem ma on na celu naprawienie szkody tym osobom, które utraciły należne im utrzymanie bądź z mocy ustawy bądź dostarczane przez zmarłego, który był niesłusznie tymczasowo aresztowany, a następnie zmarł. Już na tej podstawie zadośćuczynienie nie przysługuje.

Inne

3.

1.

-

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

-

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

-

Nie można stwierdzić, że została spełniona przesłanka niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania, ponieważ R. B. (1) nie został uniewinniony od wszystkich stawianych mu czynów.

Niewątpliwie niesłusznie tymczasowo aresztowanym jest taka osoba, wobec której stosowano tymczasowe aresztowanie, mimo, że nie było podstaw do uznania, że jest to konieczne, zwłaszcza w świetle ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy. Co do zasady, prawomocne uniewinnienie jest podstawą ustalenia czy wcześniej stosowany środek zapobiegawczy był stosowany niesłusznie i to bez względu na to czy postępowanie w sprawie zakończyło się stwierdzeniem, że przestępstwa w ogóle nie popełniono czy z uwagi na fakt, że nie zebrano dostatecznej ilości dowodów żeby udowodnić winę. W sprawie R. B. (1) nigdy nie orzeczono o pełnej niewinności oskarżonego, Sąd, w ponownym postępowaniu, nie miał możliwości oceny dowodów i przesłanek warunkujących przypisanie winy w zakresie jednego z poważniejszym zarzutów tj. handlowania bronią palną przez zbycie A. G. pistoletu typu T. kaliber 7,56 mm, w związku z czym nie wiadomo jakie byłoby ostateczne rozstrzygnięcie, a więc nie można przyjąć, że tymczasowe aresztowanie było niewątpliwie niesłuszne. Wskazać należy, że to postawiony R. B. zarzut handlowania bronią, z którym łączyła się obawa wymierzenia surowej kary w rozumieniu art. 258§2 kpk była jedną z podstaw stosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania.

Co więcej, rozważając kwestię spełnienia przesłanek z rozdziału 28 k.p.k., stwierdzić należy, że gdy tymczasowe aresztowanie było stosowane i przedłużane, każdorazowo spełniona była przesłanka z art. 249 k.p.k., bowiem materiał dowodowy wskazywał na wysokie prawdopodobieństwo (w myśl powołanego przepisu), że R. B. (1) popełnił zarzucane mu czyny, a także przesłanki z art. 258 § 2 k.p.k. oraz z art. 258 § 1 pkt 2 k.p.k. Postanowienia o tymczasowym aresztowaniu kontrolowane były przez Sądy wyższej instancji, a decyzje o stosowaniu najsurowszego środka zapobiegawczego, podtrzymywane. W związku z tym, nie doszło również do naruszenia przepisów stanowiących podstawę stosowania tymczasowego aresztowania.

Podstawą roszczenia skierowanego przez B. B. (1) w stosunku do Skarbu Państwa jest art. 556§1 kpk, który stanowi, że w razie śmierci oskarżonego, któremu przysługiwało roszczenie odszkodowawcze określone w art. 552 kpk przysługuje prawo do odszkodowania, ale nie do zadośćuczynienia, zaś w przypadku dochodzenia odszkodowania tylko wtedy, gdy szkoda powstała wskutek wykonania wobec oskarżonego kary (niesłusznego skazania) albo wskutek niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania.

Zatem zakres roszczeń odszkodowawczych osób "wtórnie" uprawnionych jest węższy aniżeli zakres roszczeń "pierwotnie" uprawnionego, gdyż nie obejmuje zadośćuczynienia ( vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 27 września 2017 r. II AKa 157/17) oraz ogranicza się ona wyłącznie do utraconego przez nie utrzymania. Zatem osoby określone w art.556§1 kpk nie wstępują w prawa "pierwotnie" uprawnionego, lecz mają własne, odrębne roszczenie określone w tym przepisie ( taki pogląd został wyrażony w wyroku SA w Warszawie z dnia 17.09.2014r., II AKa 240/14). W tej sytuacji skuteczne dochodzenie przez osoby wtórnie uprawnione roszczeń odszkodowawczych na podstawie art. 556§1 kpk jest możliwe tylko wtedy, gdyby wskutek wykonania kary lub niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania wobec "pierwotnie" uprawnionego osoba ta nie dostarczyła tym osobom uprawnionym środków utrzymania, z czym wiąże się powstanie szkody, której rekompensaty można dochodzić w trybie wskazanego powyżej przepisu.

Podkreślenia wymaga fakt, iż odpowiedzialność odszkodowawcza Skarbu Państwa dotyczy faktycznego okresu stosowania środka zapobiegawczego, co oznacza, że datą graniczną uprawnień odszkodowawczych orzekanych na podstawie art. 556 § 1 k.p.k. jest data stosowania środka zapobiegawczego, a nie okres późniejszy. W tej sytuacji sąd oddalił wniosek dowodowy pełnomocnika wnioskodawczyni w zakresie ustalania, poprzez powołanie biegłego odpowiedniej specjalizacji, czy pozbawienie wolności R. B. (1) miało wpływ na jego śmierć w 2019 r. albowiem nie miałoby to znaczenia dla oceny zasadności roszczeń B. B. (1).

Dodatkowo w toku postępowania przed tutejszym sądem B. B. nie udowodniła, by na skutek tymczasowego aresztowania R. B. (1) w okresie od listopada 2008 do lipca 2009 poniosła ona szkodę materialną oraz w jakiej wysokości, bowiem jak wynika z jej zeznań:

⚫

R. B. tuż przed zatrzymaniem pomagał jej w prowadzeniu hostelu, którego prowadzenie kontynuowała w czasie jego tymczasowego aresztowania, nadal osiągając dochody

⚫

R. B. (1) pomimo pozbawienia wolności nadal czerpał zyski z tytułu wynajmowanego lokalu na Ż..

Jedynie na skutek tymczasowego aresztowania nie wypłacano mu pensji z tytułu zatrudnienia w spółce (...), jednak wnioskodawczyni nie wykazała czy poniosła z tego tytułu stratę materialną a jeżeli tak w jakiej wysokości.

Mając na uwadze podniesione okoliczności sąd oddalił w całości roszczenie B. B..

-

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

1.

-

Przepis art. 556 § 1 k.p.k. mówi jedynie o odszkodowaniu, natomiast nie ma w nim mowy o zadośćuczynieniu, bowiem ma on na celu naprawienie szkody tym osobom, które utraciły należne im utrzymanie bądź z mocy ustawy bądź dostarczane przez zmarłego, który był niesłusznie tymczasowo aresztowany, a następnie zmarł. Już na tej podstawie zadośćuczynienie nie przysługuje.

Sąd powołuje się także na rozważania z pkt 6.1.

-

Inne

3.

1.

-

Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

-

-

KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2.

Na podstawie art. 558 k.p.k. w zw. z art.98 § 1 k.p.c. w zw. z art.616 § 1 pkt 2 k.p.k. Sąd zasądził od B. B. (1), jako osoby przegrywającej sprawę, na rzecz Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza w W. kwotę 168 zł tytułem zwrotu uzasadnionych wydatków strony, tj. z tytułu ustanowienia w sprawie pełnomocnika.

3.

Na podstawie art. 554 § 4 k.p.k. Sąd postanowił kosztami sądowymi obciążyć Skarb Państwa.

PODPIS