Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 grudnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2018 r. w Gdańsku

sprawy T. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do rekompensaty

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 23 kwietnia 2018 r., sygn. akt VII U 963/18

oddala apelację.

SSA Lucyna Ramlo SSA Alicja Podlewska SSO del. Tomasz Koronowski

Sygn. akt III AUa 894/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 lutego 2018r. znak (...), pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. przyznał ubezpieczonemu T. K. emeryturę od dnia 1 października 2017r. W tej samej decyzji organ rentowy odmówił ubezpieczonemu przyznania rekompensaty jako dodatku do kapitału początkowego, ponieważ ubezpieczony nie udowodnił wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Pozwany uznał ubezpieczonemu okres pracy w warunkach szczególnych od 9 grudnia 1975r. do 28 lutego 1991r., jednak bez okresu służby wojskowej, która miała miejsce od 3 stycznia 1976r. do 30 grudnia 1976r.

W odwołaniu od ww. decyzji ubezpieczony wniósł o przyznanie mu emerytury wraz z rekompensatą za pracę w szczególnych warunkach wskazując, że zaliczeniu powinien podlegać również okres służby wojskowej. Ubezpieczony powołał się na przepisy uchwały nr 135 Rady Ministrów z dnia 31 maja 1974r. w sprawie szczególnych uprawnień osób objętych szkoleniem wojskowym studentów.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podtrzymał stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji i wniósł o oddalenie odwołania. W uzasadnieniu wskazał, że przepisy uchwały nr 135 Rady Ministrów z 31 maja 1974r. w sprawie szczególnych uprawnień osób objętych szkoleniem wojskowym studentów wskazują, że okres przeszkolenia wojskowego zalicza się do uprawnień pracowniczych, a nie emerytalno-rentowych.

Wyrokiem z dnia 23 kwietnia 2018r., sygn. akt VII U 963/18, Sąd Okręgowy w Gdańsku przyznał ubezpieczonemu prawo do ustalenia wysokości emerytury z uwzględnieniem rekompensaty (pkt 1.) oraz stwierdził odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Sąd ten oparł się na następujących ustaleniach i wnioskach:

Ubezpieczony T. K. urodził się (...) Nigdy nie pobierał świadczeń emerytalnych przyznanych z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

W postępowaniu przed organem rentowym ubezpieczony wykazał uznane przez ten organ okresy 15 lat 2 miesięcy i 25 dni okresów składkowych oraz 5 lat okresów nieskładkowych. Jednocześnie pozwany uznał i zaliczył ubezpieczonemu okres 14 lat 2 miesięcy i 25 dni pracy w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony pracował w okresie od 9 grudnia 1975r. do 1 stycznia 1976r. oraz od 31 grudnia 1976r. do 28 lutego 1991r. w Przedsiębiorstwie (...) w G.; w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował przy budowie stacji elektroenergetycznej wysokiego napięcia na stanowisku kierownika budowy. Okres ten został uznany przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji jako okres pracy w warunkach szczególnych.

W okresie od 3 stycznia 1976r. do 30 grudnia 1976r. ubezpieczony miał przerwę w ww. zatrudnieniu spowodowaną służbą woskową; w tym czasie ubezpieczony odbywał przeszkolenie w szkole (...) w Z., a następnie odbywał służbę wojskową w Jednostce Wojskowej w S.. Okres służby wojskowej od 1 stycznia 1976r. do 30 grudnia 1976r. został zaliczony ubezpieczonemu przez pozwanego jako okres składkowy.

W dniu 1 września 2017r. ubezpieczony wystąpił do organu rentowego z wnioskiem
o emeryturę wraz z rekompensatą. Zaskarżoną decyzją pozwany przyznał wnioskodawcy emeryturę od dnia 1 października 2017r., odmawiając jednocześnie przyznania rekompensaty jako dodatku do kapitału początkowego, ponieważ ubezpieczony nie udowodnił wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Sąd I instancji wskazał, że podany stan faktyczny był w całości bezsporny pomiędzy stronami. Pozwany nie kwestionował podnoszonych przez ubezpieczonego okoliczności faktycznych ani w postępowaniu przez organem rentowym, ani w postępowaniu sądowym. Również Sąd Okręgowy nie miał wątpliwości co do przedstawionego stanu faktycznego wobec stanowisk stron i dokumentów w aktach sprawy i aktach ubezpieczeniowych, których prawdziwości nie kwestionowano.

W ocenie Sądu I instancji odwołanie było zasadne.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była ocena, czy ubezpieczony spełnia warunki do nabycia prawa do rekompensaty, o której mowa w art. 21 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. nr 237, poz. 1656, ze zm.). Przepis ten określa ogólne warunki prawa do rekompensaty, czyli zgodnie z przepisem art. 2 pkt 5 ustawy – prawa
do odszkodowania za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub pracy o szczególnym charakterze przez osoby, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej (z powodu niespełnienia warunków ustawowych do nabycia tego prawa).

Z przepisu art. 21 ust. 1 powołanej ustawy wynika, iż rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Z kolei w myśl przepisu art. 21 ust. 2 ustawy rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach
z FUS. Ustęp 1 komentowanego artykułu obejmuje zatem katalog przesłanek pozytywnych warunkujących nabycie prawa do rekompensaty; natomiast ust. 2 wprowadza przesłankę negatywną wykluczającą możliwość nabycia rekompensaty przez ubezpieczonego. Przesłankę pozytywną oceniać należy przy tym w kontekście wymogów legitymowania się
co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Chodzi w tym wypadku
o pracę, o której mowa w art. 32, 33, 39, 40 i 50c cytowanej ustawy. Jednocześnie komentowany przepis w ust. 2 wyraźnie zastrzega, że prawo do rekompensaty nie przysługuje osobom, które nabyły prawo do emerytury przyznawanej na zasadach wynikających z powołanej ustawy (por. m.in. B. Gudowska, K. Ślebzak w „Ustawa o emeryturach pomostowych. Komentarz C.H.Beck, wydanie 1, 2013r.).

W ocenie Sądu Okręgowego ubezpieczony spełnia w niniejszej sprawie przesłanki z art. 21 ust. 1 ustawy wykazując się 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych.

Jak wskazano wcześniej, pozwany organ rantowy uznał jako pracę w warunkach szczególnych pracę ubezpieczonego w okresie od 9 grudnia 1975r. do 1 stycznia 1976r. oraz od 31 grudnia 1976r. do 28 lutego 1991r. w Przedsiębiorstwie (...) w G.; w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował przy budowie stacji elektroenergetycznej wysokiego napięcia na stanowisku kierownika budowy. Tego typu praca stanowi pracę w warunkach szczególnych w świetle przepisów Wykazu A dział XIV poz. 24 pkt 1 stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia Nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983r. w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach. Pozwany zaliczył ten okres jako 14 lat 2 miesiące i 25 dni pracy w warunkach szczególnych.

Kwestią sporną w niniejszym postępowaniu było zaliczenie ubezpieczonemu okresu odbywania obowiązkowej służby wojskowej.

W tym zakresie rozstrzygająca jest treść przepisów ustawy z dnia 21 listopada 1967r.
o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. z 1967r.,
nr 44, poz. 220 ze zm.). Przepis art. 108 ust. 1 tej ustawy w brzmieniu obowiązującym
w okresie odbywania służby przez ubezpieczonego stanowił, że czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął
on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby.

Późniejsze zmiany ustawy nie zmieniły zasadniczo powyższego uregulowania; w tekście jednolitym (Dz.U. z 1979r. Nr 18, poz. 111) zmianie uległa numeracja poszczególnych jednostek redakcyjnych ustawy, a także brzmienie niektórych przepisów. Jednakże w myśl art. 120 ust. 1 pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od zwolnienia z zasadniczej lub okresowej służby wojskowej podjął pracę, czas odbywania służby wojskowej wliczał się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął pracę, w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z Kodeksu pracy oraz przepisów szczególnych. Jednocześnie pracownikowi, który podjął pracę lub złożył wniosek o skierowanie do pracy po upływie trzydziestu dni od zwolnienia ze służby wojskowej, czas odbywania służby wliczał się do okresu zatrudnienia tylko w zakresie wymiaru urlopu wypoczynkowego i wysokości odprawy pośmiertnej oraz uprawnień emerytalno-rentowych (art. 120 ust. 3). (...). Pomimo kolejnych, licznych zmian redakcyjnych ustawy o powszechnym obowiązku obrony, w dalszym ciągu obowiązywało zawarte w art. 120 ust. 1 i 3 ustawy „wliczanie" okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej
do okresu zatrudnienia w zakresie uprawnień emerytalno-rentowych. Zostało ono usunięte dopiero z dniem 21 października 2005r. (por. wyrok SN z dnia 6 lutego 2014r., II UK 349/12, LEX nr 1660824).

Stanowisko o możliwości zaliczenia okresu odbywania służby wojskowej do pracy w warunkach szczególnych jest utrwalone w orzecznictwie. Sąd Okręgowy wskazał na wyroki Sądu Najwyższego z dnia 6 kwietnia 2006r. (III UK 5/06, OSNP 2007/7-8/108, M.P.Pr. 2007/8/434, LEX nr 244005) i z dnia 25 lutego 2010r. (II UK 219/09, LEX nr 590248), w których wyraźnie wskazano, że okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się
do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz. U. z 2004r. Nr 39, poz. 353 ze zm.), jeżeli pracownik
w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia, który wynosił wówczas 30 dni zgodnie z art. 106 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Podobnie, w odniesieniu do prawa do rekompensaty wypowiadał się Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyrokach z 28 października 2015r.
w sprawie II AUa 826/15 i z dnia 31 marca 2016r. w sprawie II AUa 1899/15.

W niniejszej sprawie ubezpieczony w ciągu 30 dni po zakończeniu odbywania służby wojskowej wrócił do pracy na to samo stanowisko pracy, co było bezsporne. Z tych względów Sąd I instancji przyjął, że po uwzględnieniu 14 lat, 2 miesięcy i 25 dni uznanych
przez organ rentowy i po doliczeniu okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od dnia 1 stycznia 1976r. do 30 grudnia 1976r. ubezpieczony wykazał łącznie ponad 15 lat pracy
w warunkach szczególnych, a tym samym spełnił jedyną sporną przesłankę uzyskania uprawnienia do rekompensaty w myśl art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych.

W sprawie jednocześnie brak było negatywnych przesłanek przyznania prawa
do przedmiotowej rekompensaty w świetle art. 21 ust. 2 ww. ustawy, albowiem ubezpieczony nie pobiera świadczeń emerytalnych przyznanych z tytułu pracy w warunkach szczególnych, a zaskarżoną decyzją przyznano mu prawo do emerytury.

Z tych względów Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do rekompensaty, o czym orzeczono na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc.

Zgodnie z brzmieniem art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej
do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego. Zdaniem sądu, w niniejszej sprawie ponosi odpowiedzialność za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wdania decyzji. W niniejszym postępowaniu nie pojawiły się żadne nowe okoliczności wymagające przeprowadzenia postępowania dowodowego, a wydanie zaskarżonej decyzji wynikało jedynie z niewłaściwej oceny prawnej ustalonego już wcześniej stanu faktycznego. Z tego względu orzeczono jak
w pkt. 2. wyroku.

Pozwany organ rentowy złożył apelację od opisanego wyroku, zaskarżając go w całości i zarzucając mu naruszenie prawa materialnego - art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych poprzez przyjęcie, iż wnioskodawca spełnia warunki niezbędne do przeliczenia kapitału początkowego o wartość rekompensaty przysługującej na podstawie w/w przepisu. Wskazując na ten zarzut, pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy
do ponownego rozpatrzenia przez Sąd l instancji.

W uzasadnieniu apelacji wywodzono, że okres odbywania zasadniczej służby wojskowej nie podlega uwzględnieniu przy ustalaniu okresu pracy w szczególnych warunkach do ustalenia prawa do rekompensaty, o której mowa w art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, zgodnie z którym rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS – art. 32 – wynoszących co najmniej 15 lat.

Pozwany nie zaliczył do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu od 3 stycznia 1976r. do 20 grudnia 1976r., tj. okresu odbywania służby woskowej (kserokopia książeczki wojskowej - k. 22 plik E), bowiem, zdaniem organu rentowego, okres odbywania służby wojskowej nie podlega uwzględnieniu przy ustalaniu okresu pracy w szczególnych warunkach do ustalenia prawa do rekompensaty. W art. 3 ustawy o emeryturach pomostowych, który zawiera definicję pracy w warunkach szczególnych i pracy o szczególnym, charakterze ustawodawca wskazał wyraźnie, jaką pracę należy uznać za pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy pomostowej. Jest to więc praca wymieniona stricte w załącznikach - nr 1 i 2. Z treści tych załączników nie wynika, aby do stażu pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze zaliczać okres odbywania służby wojskowej. Dlatego też, brak jest podstaw do tego, aby uwzględnić okres służby wojskowej przy ustalaniu prawa wnioskodawcy do rekompensaty określonej
w art. 21 ustawy pomostowej.

Pozwany dodatkowo wskazał, iż aktualne orzecznictwo sadowe dotyczy problemu zaliczania okresów odbywania służby wojskowej do stażu pracy w warunkach szczególnych
w rozumieniu przepisów art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a nie w rozumieniu przepisów ustawy pomostowej.

Ubezpieczony wniósł o oddalenie apelacji. W odpowiedzi na stanowisko organu rentowego skarżący podtrzymał swoje stanowisko, które zajął przed Sądem Okręgowym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu nie zasługuje na uwzględnienie, nie zawiera bowiem zarzutów uzasadniających zmianę bądź uchylenie zaskarżonego wyroku.

Z niespornego stanu faktycznego wynika, że ubezpieczony T. K. uprawniony jest do emerytury w wieku powszechnym przyznanej zaskarżona (co do wysokości świadczenia) decyzją organu rentowego. Wcześniej nie pobierał świadczeń emerytalnych
z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Kwestią wymagającą rozstrzygnięcia była jedynie wysokość przyznanego ubezpieczonemu świadczenia emerytalnego, tzn. czy zachodzą przesłanki do przyznania mu rekompensaty, o której mowa w art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych.

W ocenie Sądu Apelacyjnego we wskazanym zakresie Sąd Okręgowy poczynił stosowne ustalenia faktyczne, notabene bezsporne między stronami, nie popełnił też uchybień
w zakresie kwalifikacji prawnej, które mogłyby uzasadnić ingerencję w treść zaskarżonego orzeczenia.

W konsekwencji, Sąd odwoławczy oceniając jako prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne dokonane przez Sąd pierwszej instancji, uznał je za własne, zbędnym jest zatem ich szczegółowe powtarzanie w uzasadnieniu wyroku Sądu odwoławczego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., sygn. I PKN 339/98, OSNAPiUS z 1999r., z. 24, poz. 776).

Jak słusznie wskazał Sąd I instancji, zgodnie z regulacją zawartą w art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS (czyli pracy, o której mowa w art. 32, 33. 39, 40 i 50c tej ustawy), wynoszący co najmniej 15 lat. Przepis ust. 2 art. 21 cyt. ustawy stanowi z kolei, że rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Celem rekompensaty jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Jego realizacja polega na zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (vide komentarz do art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych Marcina Zielenieckiego).

Przepis art. 21 określa ogólne warunki do rekompensaty czyli – zgodnie z definicją legalną zamieszczoną w art. 2 pkt 5 ustawy – do odszkodowania za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub pracy
o szczególnym charakterze przez osoby, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej (z powodu niespełnienia warunków ustawowych do nabycia tego prawa). Na charakter odszkodowawczy rekompensaty wskazał również Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 25 listopada 2010 r., K 27/09, OTK-A 2010, Nr 9, poz. 109 przywołanym przez Sąd I instancji.

W niniejszej sprawie znany przez organ rentowy okres pracy w szczególnych warunkach wynosi 14 lat, 2 miesiące i 25 dni. Kwestią sporną pozostawała możliwość zaliczenia do tego szczególnego stażu pracy również okresu zasadniczej służby wojskowej od 3 stycznia 1976r. do 20 grudnia 1976r. w sytuacji, gdy zarówno przed powołaniem do jej odbycia jak i po zakończeniu tej służby ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Nie było spornym, że ubezpieczony po odbyciu zasadniczej służby wojskowej zgłosił powrót do zakładu pracy w terminie ustawowym. Właściwa jest zatem konstatacja, że okres służby wojskowej dla żołnierza zatrudnionego przed powołaniem do czynnej służby wojskowej w warunkach szczególnych (dawniej I kategorii zatrudnienia), który po zakończeniu tej służby podjął zatrudnienie w tych samych warunkach, jest nie tylko okresem służby w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale także okresem pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych charakterze. Pogląd taki znajduje oparcie nie tylko w orzecznictwie sądów powszechnych ale i utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego (vide orzeczenia przywołane przez Sąd I instancji).

Powiększony skład Sądu Najwyższego w uchwale z dnia 16 października 2013 r., II UZP 6/13 (LEX nr 1385939) podzielił przytoczony powyżej pogląd, stwierdzając, że czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974r.) zalicza się - na warunkach wynikających z tego przepisu - do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej). Sąd Najwyższy wyraził m.in. pogląd, że podstawy zaliczenia okresu służby wojskowej do okresu pracy w warunkach szczególnych (szczególnym charakterze), należy poszukiwać nie tylko w przepisach normujących prawo do świadczeń, a więc obecnie w ustawie emerytalnej i rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.), ale w tym zakresie znajdą zastosowanie również przepisy normujące służbę wojskową, tj. ustawa z dnia 21 listopada 1967r. o powszechnym obowiązku obrony RP (Dz. U. Nr 44, poz. 220 ze zm.) oraz przepisy wykonawcze do niej,
w tym zwłaszcza rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz.U. Nr 44, poz. 318 ze zm.), które regulowało w sposób szczegółowy uprawnienia żołnierza, który w terminie 30 dni po zwolnieniu
ze służby zgłosił powrót do zakładu pracy i w wyniku tego podjął w nim zatrudnienie. W myśl § 5 ust. 1 tego rozporządzenia żołnierzowi wlicza się czas odbywania służby wojskowej
do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął zatrudnienie, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem w tym zakładzie oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie. Z przepisów tych wynika, że - pod warunkiem w nim wskazanym - okres zasadniczej służby wojskowej jest okresem zatrudnienia na takich samych warunkach, jak przed powołaniem do tej służby. Jeśli było to zatrudnienie wymienione w art. 11 ust. 2 pkt 1-6 ustawy o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, to również okres służby wojskowej uważany był za takie samo zatrudnienie, a żołnierz był traktowany jak pracownik wykonujący pracę wymienioną w powołanym przepisie. Należy do tego dodać, że przepis art. 108 ust. 2 ustawy o powszechnym obowiązku obrony został nieznacznie zmieniony z dniem 1 stycznia 1975r. przez art. X pkt 2 lit. c ustawy z dnia 26 czerwca 1974r. - Przepisy wprowadzające Kodeks pracy, Dz. U. Nr 24, poz. 142 ze zm.) i zgodnie z jego nowym brzmieniem, czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wliczał się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym
zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby. Poważniejsza zmiana nastąpiła w brzmieniu przepisów ujętym w tekście jednolitym (Dz. U. z 1979 r. Nr 18, poz. 111). Zmianie uległa numeracja poszczególnych jednostek redakcyjnych ustawy, a także brzmienie niektórych przepisów. W myśl art. 120 ust. 1, pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od zwolnienia z zasadniczej lub okresowej służby wojskowej podjął pracę, czas odbywania służby wojskowej wliczał się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął pracę, w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z Kodeksu pracy oraz przepisów szczególnych. Jednocześnie pracownikowi, który podjął pracę lub złożył wniosek o skierowanie
do pracy po upływie trzydziestu dni od zwolnienia ze służby wojskowej, czas odbywania służby wliczał się do okresu zatrudnienia tylko w zakresie wymiaru urlopu wypoczynkowego
i wysokości odprawy pośmiertnej oraz uprawnień emerytalno-rentowych (art. 120 ust. 3). (...). Pomimo kolejnych, licznych zmian redakcyjnych ustawy o powszechnym obowiązku obrony, w dalszym ciągu obowiązywało zawarte w art. 120 ust. 1 i 3 ustawy „wliczanie" okresu
odbywania zasadniczej służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie uprawnień emerytalno-rentowych. Zostało ono usunięte dopiero z dniem 21 października 2005r. (por. wyrok SN z dnia 6 lutego 2014r., II UK 349/12, LEX nr 1660824).

W świetle przywołanych poglądów Sądu Najwyższego, które należy uznać za już utrwalone, stanowisko organu rentowego jawi się jako całkowicie niezrozumiałe, w szczególności wobec tego, że ubezpieczony odbył przeszkolenie wojskowe dla absolwentów studiów wyższych, do których w okresie spornym zastosowanie miała uchwała Nr 135 Rady Ministrów
z dnia 31 maja 1974r. w sprawie szczególnych uprawnień osób objętych szkoleniem wojskowym studentów (M.P. z 1974r. Nr 22 poz. 128), w tym jej § 4, stanowiący jednoznacznie, że okres przeszkolenia wojskowego zalicza się do okresu zatrudnienia w zakresie nie tylko uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy w danym zakładzie lub gałęzi pracy oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie, ale także – co istotne w rozpatrywanej sprawie – w zakresie uprawnień z ubezpieczenia społecznego.

Reasumując, skoro art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych wprost odwołuje się do pojęcia okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a więc nie w rozumieniu art. 3 ustawy o emeryturach pomostowych, jak wywodzi pozwany, i jednocześnie nie ma wątpliwości, że czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zalicza się na warunkach wynikających z tego przepisu – spełnionych przez ubezpieczonego T. K. – do okresu pracy w szczególnych warunkach,
to okres od 3 stycznia 1976r. do 20 grudnia 1976r. prawidłowo został zaliczony przez Sąd
I instancji do tego stażu pracy, co oznacza, że ubezpieczony legitymuje się wszystkimi przesłankami warunkującymi przyznanie rekompensaty, o której mowa w art. 21 – 23 ustawy
o emeryturach pomostowych.

Dodatkowo zauważyć należy, że kwestia zaliczenia okresu służby wojskowej do stażu pracy w szczególnych warunkach, związana z przyznaniem rekompensaty, była już przedmiotem oceny Sądów Apelacyjnych, w tym tutejszego Sądu w sprawach np. III AUa 826/15 i III AUa 1899/15, a w ostatnim czasie w sprawach III AUa 1594/16 i III AUa 2001/17, w których Sąd Apelacyjny oddalał apelacje organu rentowego. Warto zaznaczyć, że w sprawie III AUa 1594/16 organ rentowy złożył skargę kasacyjną, co do której zapadło postanowienie Sądu Najwyższego o odmowie jej przyjęcia do rozpoznania (postanowienie z dnia 11 kwietnia 2018r., sygn. akt II UK 278/18). Stanowisko judykatury jest znane organowi rentowemu, wobec czego zasadnie Sąd I instancji przyjął zarówno to, że wnioskodawcy przysługuje sporne prawo, jak i to, że pozwany ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

W tym stanie rzeczy, działając na podstawie art. 385 kpc, Sąd Apelacyjny oddalił apelację organu rentowego.

SSA Lucyna Ramlo SSA Alicja Podlewska SSO del. Tomasz Koronowski