Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 października 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku V Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Anna Strugała (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 28 października 2021 r. w Gdańsku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa E. S.

przeciwko Gminie Miejskiej (...)

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Słupsku

z dnia 5 maja 2021 r., sygn. akt I C 137/18

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

a.  w punkcie II (drugim) w ten sposób, że dodatkowo zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 139.297,23 zł (sto trzydzieści dziewięć tysięcy dwieście dziewięćdziesiąt siedem złotych dwadzieścia trzy grosze) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 11 grudnia 2017 roku do dnia zapłaty,

b.  w punkcie III (trzecim) w ten sposób, że zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 13.092 zł (trzynaście tysięcy dziewięćdziesiąt dwa złote) tytułem zwrotu kosztów procesu,

c.  w punkcie IV (czwartym) w ten sposób, że nakazuje ściągnąć od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Okręgowego w Słupsku kwotę 618,30 zł (sześćset osiemnaście złotych trzydzieści groszy) tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych;

II.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 11.015 zł (jedenaście tysięcy piętnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt V ACa 437/21

UZASADNIENIE

Powódka E. S. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od Gminy Miejskiej (...) kwoty 153.487,39 zł tytułem niedopłaty dotacji oświatowej w okresie 1.01.2012 r. – 31.08.2012 r., w tym - 125.561,20 zł należność główna, a w pozostałym zakresie skapitalizowane odsetki ustawowe za opóźnienie od 11.12.2014r. do dnia wniesienia pozwu i z takimi odsetkami od całej dochodzonej należności od dnia wniesienia pozwu.

Pozwana Gmina Miejska (...) wniosła o oddalenie powództwa, uważając, że rozliczyła się, wypłacając świadczenie obliczone na podstawie wydatków wykonanych na przedszkole publiczne pomniejszonych o nadzwyczajne koszty, poniesione na jego likwidację.

Wyrokiem z dnia 5 maja 2021r. Sąd Okręgowy w Słupsku:

I.  zasądził od pozwanej Gminy Miejskiej (...) na rzecz powódki E. S. 14.190,16 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 11.12.2017 r. do dnia zapłaty;

II.  oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądził od powódki na rzecz pozwanej 3.706,77 zł kosztów procesu;

IV.  nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w
Słupsku nieuiszczone koszty sądowe:

a)  od powódki E. S. 561,17 zł z roszczenia zasądzonego w pkt. I niniejszego wyroku;

b)  od pozwanej Gminy Miejskiej (...) 57,13 zł.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach:

Powódka w okresie objętym pozwem prowadziła Przedszkole Niepubliczne (...), w którym w okresie objętym sporem ogółem było 1016 uczniów (jako suma uczęszczających w poszczególnych miesiącach).

W tym czasie pozwana prowadziła przedszkole publiczne – Przedszkole Samorządowe nr(...) z oddziałami integracyjnymi (...), co do którego zapadła ostatecznie w 2012 r. decyzja o likwidacji z dniem 31.08.2012 r. Było w nim 1952 uczniów łącznie w okresie 8 miesięcy działalności w 2012 r., średnio 244 miesięcznie .

Wydatki wykonane łącznie (w tym koszty likwidacji przedszkola) wyniosły 1 809 882,43 zł w ciągu 8 miesięcy. Natomiast w 2011 r. w budżecie na 2012 r. ostatecznie zaplanowano 2 151 291 zł na 12 miesięcy (w tym odpis na emerytowanych nauczycieli z innych jednostek 24 282 zł).

Koszty likwidacji przedszkola 421 711,98 zł to: wypłacone pracownikom odprawy, ekwiwalenty za niewykorzystane urlopy, nagroda jubileuszowa, której płatność przydałby w 2013 r., 13 wynagrodzenie za kolejny rok ze świadczeniami ubocznymi.

Powódce wypłacono 385 563 zł dotacji i dopłacono po wezwaniu - 195 402,20 zł za 10 miesięcy, czyli 1 809 882,43 zł pomniejszono o koszty likwidacji 421 711,98 zł, co dało bazę 1 388 170,45 zł do przeliczenia dopłaty, czyli do uwzględnienia w sprawie było 156 321,76 zł (bo powódka dokonała częściowego zaliczenia na dalszą należność i stąd odjąć należało 39 080,44 zł zgodnie ze stanowiskiem powódki wynikającym pisma z 26.04.2019 r.

W ocenie Sądu Okręgowego powództwo podlegało częściowemu uwzględnieniu.

Sąd ten wskazał, że na zakończenie postępowania nie budziło wątpliwości, iż sporna pozostała ocena prawna, a konkretnie – czy dotacja ma być rozliczona według wydatków (tzw. bieżących na funkcjonowanie, a nie majątkowych) zaplanowanych w budżecie czy wykonanych, co w przypadku tej sprawy wynikało z tej specyfiki, że przedszkole publiczne, którego działalność była podstawą do obliczenia dotacji, kończyło działalność i powstały dodatkowe wydatki związane z likwidacją miejsc pracy.

Sąd a quo odwołał się do treści art. 90 ust. 1 i ust. 2 b ustawy o systemie oświaty (obowiązującego w badanym okresie, co potwierdzały także uchwały Rady Miejskiej), zgodnie z którym niepubliczne przedszkola miały otrzymywać dotację z budżetu gminy w wysokości nie niższej niż 75 % ustalonych w budżecie danej gminy wydatków ponoszonych w przedszkolach publicznych, przeliczonych na jednego ucznia.

Sąd ten wskazał, że lektura dostępnej wykładni, której potwierdzeniem są liczne orzeczenia wskazane w sprawie, prowadziła do wniosku, że przeważało stanowisko, by dotacja była wypłacona w wysokości wydatków poniesionych, gdyż na ogół były one wyższe niż planowane. Pragmatyzm takiego podejścia jest zrozumiały, gdyż skoro chodzi o korzystanie ze świadczeń publicznych, to powinno odbywać się ono na tym samym poziomie (niezależnie od założenia progu 75 % ze względu na inną organizację jednostek niepublicznych). Jednocześnie zdaniem Sądu I instancji oczywiste wydaje się, że gdyby okazało się, iż na placówkę publiczną wykorzystano mniejszą pulę środków niż założono, to podmioty niepubliczne powinny być rozliczone według wydatków przewidzianych w budżecie, gdyż na tej podstawie planowały własną działalność. Dlatego w niniejszej sprawie Sąd Okręgowy stwierdził, że skoro za zasadne uznał, żeby nie uwzględnić wydatków na likwidację przedszkola, a w efekcie koszty zaplanowane w budżecie, w przeliczeniu na miesiące podlegające rozliczeniu, były wyższe niż wydatkowane, to powódka w tej specyficznej sytuacji powinna być rozliczona według wydatków zaplanowanych.

Co do kosztów likwidacji przedszkola, Sąd Okręgowy stwierdził, że obie strony odwoływały się do wydatków bieżących, czyli związanych z działalnością bieżącą, a nie majątkową/inwestycyjną. Zdaniem tego Sądu wydaje się oczywiste rozumienie tego pojęcia, skoro chodzi o zwykłe koszty codziennej działalności oświatowej. I choć wydatki na likwidację nie są wydatkami majątkowymi/inwestycyjnymi, a podmiot niepubliczny także ponosi wydatki, gdy takie się pojawią w pojedynczych przypadkach kadrowych, to w przypadku likwidacji dochodzi niewątpliwie do kumulacji świadczeń, które nie są związane ze zwykłym, codziennym funkcjonowaniem, co szczególnie widoczne było w przypadku świadczeń, które wymagalne byłyby w 2013 r. Tak samo należy zdaniem tego Sądu ocenić całość tych wydatków, gdyż powstały w związku z likwidacją (urlopy co do zasady powinny być bowiem wykorzystywane, likwidacja miejsc pracy nie byłaby potrzebna, gdyby nie likwidacja).

W konsekwencji po wyjaśnieniu ze stronami danych, od których zależało zasądzenie należności według przedstawionej oceny prawnej, Sąd I instancji obliczył należność wskazaną w sentencji \odsetki zasądzono na podstawie art. 481 ust. 1 i 2 oraz 482 k.c.):

- planowane wydatki wyniosły 2 151 291 zł – odpis na emerytowanych nauczycieli z innych jednostek 24 482 zł, co przy średniej 244 uczniów w miesiącu oznacza 726,36 (9) zł, z czego 75 % to = 544,78 zł przy zrealizowanej wypłacie po 533,36 (bo dalsze cyfry to 4671, więc bez zaokrąglenia matematycznego w górę),

- 544,78 zł (przy przyjęcie kwoty z obliczenia wyżej wskazanego) * 1016 (liczba dzieci w placówce powódki) = 553 496,48 zł dotacji za 2012 r. za okres I-VIII 2012 r. – 385 563 zł dotacja wypłacona = 167 933,48 zł niedopłata i dopłacono 195 402,20 za 10 miesięcy [wg wzoru powódki do odjęcia 39 080,44 zł, czyli do uwzględnienia 156 321,76 zł, więc 167 933,48 zł - 156 321,76 = 11 611,72 zł do zasądzenia należności głównej, a skapitalizowane odsetki od tej kwoty to 2 578,44 zł, czyli łącznie 14 190,16 zł, czyli w 9,24 % powództwo podlegałoby uwzględnieniu,

- skapitalizowane odsetki od powyżej obliczonej należności w okresie objętym pozwem wyniosły.

O kosztach procesu rozstrzygnięto w konsekwencji na podstawie art. 100 k.p.c. przy uwzględnieniu § 2 pkt. 6 rozporządzenia w sprawie opłat za czynności radców prawnych i art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, gdyż koszt opinii biegłej pokrył tymczasowo Skarb Państwa :

- koszty powódki : opłata od pozwu 7 675 zł + 5417 zł peł. i z tego 9,24 % z 13 092 zł = 1 209,70 zł

- koszty pozwanego : 90,76 % z 5417 zł = 4 916,47 zł,

więc zasądzono różnicę jak w pkt. III wyroku,

- koszty sądowe : 618,30 zł i zasądzono - 90,76 % od powódki i 9,24 % od pozwanego.

Apelację od tego wyroku złożyła powódka, zaskarżając ten wyrok w części oddalającej powództwo, tj. pkt II wyroku oraz w części orzekającej o kosztach postępowania, tj. objętej pkt III i IV wyroku, zarzucając:

1)  naruszenie przepisów prawa materialnego:

a)  art. 90 ust. 1 i ust. 2b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (dalej jako: „ustawa o systemie oświaty") poprzez ich błędną wykładnię i uznanie, że naliczanie dotacji oświatowych dla niepublicznych placówek oświatowych powinno odbywać się na podstawie zaplanowanych w budżecie organu dotującego wydatków bieżących, nie zaś na podstawie wydatków zaplanowanych budżecie i następnie z niego zrealizowanych, co odpowiada treści przepisu art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty,

b)  art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty w związku z art. 236 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (dalej jako: „ustawa o finansach publicznych”) poprzez ich błędną wykładnię i nieuzasadnione pominięcie w kwocie wydatków bieżących, stanowiących podstawę naliczania dotacji oświatowych, kwot wydatków bieżących zaplanowanych i poniesionych w związku z procesem likwidacji ostatniego przedszkola publicznego w Gminie Miejskiej (...), podczas gdy wydatki te - jako przewidziane przez pozwaną w budżecie wydatki bieżące związane z funkcjonowaniem przedszkola publicznego i z niego poniesione - winny być uwzględnione w podstawie naliczania dotacji oświatowych dla niepublicznych placówek oświatowych,

c)  art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty - poprzez jego błędną interpretację i przyjęcie, iż dotacja na jedno dziecko w przedszkolu publicznym może zostać ustalona na podstawie planowanej, a nie rzeczywistej liczby uczniów w przedszkolu publicznym.

1)  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy:

a)  art. 233 KPC przez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dokonania jego oceny z pominięciem istotnej części tego materiału poprzez brak oceny wszystkich dowodów zgromadzonych w sprawie, a zatem: opinii biegłego sądowego - biegłego rewidenta Pani J. P. z dnia 28 maja 2020 r. oraz dowodów złożonych przy pozwie - interpelacji poselskiej nr (...) złożonej w dniu 19 lipca 2017 r. do Ministra Edukacji Narodowej oraz stanowiska Ministerstwa Edukacji Narodowej do tejże interpelacji, które zostało wystosowane w dniu 17 sierpnia 2017 r.,

b)  art. 328 § 2 KPC poprzez niezawarcie w uzasadnieniu wyroku wskazania podstawy faktycznej rozstrzygnięcia dowodów, na których sąd się oparł i przyczyn, dla których sąd odmówił mocy dowodowej dowodom z opinii biegłego rewidenta Pani J. P. z dnia 28 maja 2020 r. oraz dowodów złożonych przy pozwie - interpelacji poselskiej nr (...) złożonej w dniu 19 lipca 2017 r. do Ministra Edukacji Narodowej oraz stanowiska Ministerstwa Edukacji Narodowej do tejże interpelacji, które zostało wystosowane w dniu 17 sierpnia 2017 r.

Biorąc pod uwagę wyżej wskazane zarzuty, na podstawie art. 386 § 1 w zw. z art. 368 § 1 pkt 5 KPC, skarżąca wniosła o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku w części, tj. w zakresie pkt II poprzez uwzględnienie powództwa w tej części i zasądzenie na rzecz powódki także kwoty 139.297,23 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty od dnia 11.12.2017 r. do dnia zapłaty,

2)  alternatywnie, na wypadek nieuwzględnienia wniosku z pkt 1) - uchylenie zaskarżonego wyroku w części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania w I i II instancji,

3)  zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwana Gmina domagała się jej oddalenia oraz zasądzenia od powódki na rzecz pozwanej kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonym od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja powódki zasługiwała na uwzględnienie.

W okolicznościach przedmiotowej sprawy pod osąd Sądu a quo poddane zostało żądanie powódki o zapłatę. W uzasadnieniu pozwu, powódka wskazała, że otrzymuje dotacje od pozwanej Gminy zgodnie z ustawą o systemie oświaty. Sporną pomiędzy stronami jest okoliczność, czy podstawą dotacji winny stanowić wszystkie bieżące wydatki Gminy ponoszone na przedszkola publiczne, czy jedynie ich część. Kwestią sporną pozostawała kwota 421.711,98 zł, która została przeznaczona na pokrycie kosztów likwidacji Przedszkola Samorządowego S..

Istota sporu sprowadzała się do rozumienia przez obie strony pojęcia wydatków bieżących. Zdaniem powódki podstawą dotacji winny być wszystkie wydatki zaplanowane przez Gminę na publiczne przedszkola w budżecie i następnie zrealizowane.

W odpowiedzi na pozew pozwana domagając się jego oddalenia zakwestionowała między innymi możliwość wliczenia do wydatków bieżących wydatków na likwidację przedszkola publicznego jako nie wchodzących w zakres wydatków o jakich mowa w art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty.

W przedmiotowej sprawie, przy tak zakreślonych okolicznościach faktycznych, Sąd Okręgowy poczynił wystarczające i prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje jako podstawę również własnego rozstrzygnięcia, uznając za zbędne ponowne ich przytaczanie.

Zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wprawdzie nie jest skuteczny, bowiem strona powodowa wiąże go z pominięciem w rekonstrukcji stanu faktycznego opinii biegłego sądowego oraz stanowiska Ministra Edukacji Narodowej wydanego na skutek interpelacji poselskiej. Niemniej jednak trzeba zaznaczyć, że uzasadnienie Sądu I instancji nie spełnia wymogów wynikających z art. 327 ¹ k.p.c. (przy czym skarżąca błędnie w apelacji zarzuca naruszenie art. 328 § 2 k.p.c., który w aktualnym stanie prawnym dotyczy terminu, w jakim należy złożyć wniosek o uzasadnienie wyroku doręczonego z urzędu).

Zaznaczenia przy tym wymaga, że na gruncie przepisu art. 328 § 2 k.p.c. dominujący był pogląd, iż zarzut naruszenia przepisów postępowania tylko wtedy jest skuteczny, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, co z reguły nie jest możliwe w przypadku błędów uzasadnienia wyroku, które sporządzane jest już po wydaniu orzeczenia, a więc jego wadliwe sporządzenie nie może mieć wpływu na treść orzeczenia. Jedynie w przypadku takich uchybień w sporządzeniu uzasadnienia wyroku, które uniemożliwiają sądowi wyższej instancji kontrolę, czy prawo materialne i procesowe zostały prawidłowo zastosowane, zarzut art. 328 § 2 k.p.c. może okazać się skuteczny (tak np. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 października 2012r., I CSK 632/11).

W przedmiotowej sprawie ostatecznie kontrola instancyjna zaskarżonego wyroku okazała się możliwa pomimo, że w pisemnych motywach zaskarżonego zabrakło odniesienia się do zebranych w sprawie dowodów. Zabrakło również umówienia wyników postępowania dowodowego. Uzasadnienie Sądu I instancji jest bardzo lakoniczne w szczególności co do kluczowego dla rozstrzygnięcia sprawy rozumienia pojęcia „wydatków bieżących” o jakich mowa w art. 90 ust 2b ustawy o systemie oświaty na tle okoliczności ujawnionych w sprawie. Brak jest pogłębionej analizy przyczyn, dla których w pojęciu tym Sąd I instancji dostrzegł jedynie koszty codziennej działalności oświatowej, do których nie zaliczył kosztów likwidacji przedszkola publicznego. Ponadto trudne do odkodowania jest matematyczne wyliczenie zasądzonej na rzecz powódki kwoty. Sąd ten nie wyjaśnia w należyty sposób przyjętych przez siebie odliczeń od planowanych wydatków. Więcej informacji co do przeszłego rozstrzygnięcia de facto dostarcza treść obszernych zarządzeń wydawanych w toku postępowania, nakładających na strony obowiązek przedstawienia stanowisk i określonych okoliczności, niż treść pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku.

W ocenie Sądu Apelacyjnego pominięcie przy rekonstrukcji ustaleń faktycznych opinii biegłej nie miało jednakże wpływu na rozstrzygnięcie poddane w rozpatrywanej sprawie pod osąd Sądu Okręgowego, choć opinia ta zawiera częściowo prawidłowe wykliczenia.

Wskazać należy, że opinia biegłego ma na celu ułatwienie sądowi oceny zebranego materiału, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. Nie może ona być natomiast sama jako taka źródłem materiału faktycznego sprawy ani tym bardziej stanowić podstawy ustalenia okoliczności będących przedmiotem oceny biegłego. Dlatego też wskazane w opinii ogólne zasady sąd musi odnieść do konkretnych okoliczności rozpoznawanej sprawy, mając na uwadze ostateczne ustalenia faktyczne (wyr. SN z 26.4.2006 r., V CSK 11/06, Legalis). Zadaniem biegłego nie jest również rozstrzyganie zagadnień prawnych, a jedynie naświetlenie wyjaśnianych okoliczności z punktu widzenia wiadomości specjalnych przy uwzględnieniu zebranego i udostępnionego mu materiału sprawy. Jeżeli biegły, z przekroczeniem granic swoich kompetencji – obok wypowiedzi w kwestiach wymagających wiadomości specjalnych – zamieści w opinii także sugestie co do sposobu rozstrzygnięcia kwestii prawnych, sąd powinien je pominąć (wyr. SN z 4.3.2008 r., IV CSK 496/07, Legalis). Należy dodać, że opinia biegłego w sprawie rozumienia określonego przepisu prawnego nie może stanowić podstawy rozstrzygnięcia, bez przeprowadzenia samodzielnej jego wykładni przez sąd, gdyż pojęcie "wiadomości specjalnych" z art. 278 § 1 KPC nie obejmuje wiedzy dotyczącej treści obowiązującego prawa oraz reguł jego tłumaczenia (wyr. SN z 1.7.1998 r., I PKN 203/98, Legalis).

W przedmiotowej sprawie okoliczności faktyczne nie były pomiędzy stronami sporne. Nie było sporne, że pozwana Gmina uchwaliła wydatki bieżące na 2012r. pierwotnie uchwałą z dnia 19 grudnia 2011r. Nie było kwestionowane, że w trakcie roku 2012 doszło do likwidacji przedszkola publicznego. Następnie uchwałą z dnia 22 października 2012r. pozwana Gmina znowelizowała budżet na 2012 rok, w wyniku czego wydatki bieżące ponoszone na przedszkole publiczne zostały ustalone na poziomie 1.809.882,43 zł, przy uwzględnieniu okresu funkcjonowania przedszkola publicznego w roku 2012 wynoszącego 8 miesięcy. Nie była przedmiotem sporu również liczba uczniów przedszkola publicznego oraz przedszkola prowadzonego przez powódkę na przestrzeni 8 miesięcy 2012 roku.

Interpretacja przepisu art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty w brzmieniu obowiązującym w datach, których dotyczy przedmiot sporu należała do Sądu i w tym zakresie Sąd Okręgowy nie miał prawa oczekiwać na aktywność dowodową stron. Klasyfikacja określonych wydatków również wynikała z przepisów. Ponadto z ugruntowanego już orzecznictwa wynika, że kryterium decydującym o uznaniu danego wydatku za wydatek bieżący w danej jednostce są przepisy ustawy o finansach publicznych. Rzeczą Sądu a quo była natomiast ocena, czy faktycznie pozwany z naruszeniem przepisu art. 90 ust. 2b o systemie oświaty do wydatków bieżących ponoszonych na przedszkola publiczne nie zaliczył wydatków na likwidację przedszkola publicznego.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego rozstrzygnięcie o istocie sporu nie wymagało uprzedniego pozyskania wiadomości specjalnych w drodze opinii biegłego. Po ustaleniu przez Sąd jakie kwoty faktycznie winny stanowić podstawę obliczenia dotacji tj. wydatków bieżących, wyliczenie tej kwoty nie wymaga wiadomości specjalnych.

Częściowo zasadne okazały się natomiast zarzuty naruszenia prawa materialnego. Zgodzić należy się ze skarżącą, że Sąd a quo dokonał wykładni przepisu art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty w brzmieniu obowiązującym w 2012 roku contra legem. Sąd Okręgowy pomijając brzmienie tego przepisu uznał, że w pojęciu „wydatków bieżących” mieszczą się jedynie zwykłe koszty codziennej działalności oświatowej, do których nie należą koszty likwidacji przedszkola publicznego. Z tego rodzaju konstatacją trudno się zgodzić, skoro literalnie przepis art. 90 ust. 2b ustawy takich ograniczeń co do wydatków bieżących nie przewiduje. Trzeba ponadto podkreślić, że przepisy ustawy o systemie oświaty nie zawierają legalnej definicji „wydatków bieżących”. Zatem próba odkodowania tego pojęcia na gruncie ustawy o finansach publicznych jest w ocenie Sądu Apelacyjnego w pełni uzasadniona (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 marca 2009 r., II GSK 284/08).

Zgodnie z art. 236 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych przez wydatki bieżące jednostki samorządu terytorialnego rozumie się wydatki budżetowe niebędące wydatkami majątkowymi. Obejmują one wynagrodzenia i uposażenia osób zatrudnionych w państwowych jednostkach budżetowych oraz składki naliczane od tych wynagrodzeń i uposażeń, zakupy towarów i usług, koszty utrzymania oraz inne wydatki związane z funkcjonowaniem jednostek budżetowych i realizacją ich statutowych zadań, koszty zadań zleconych do realizacji jednostkom zaliczanym i niezaliczanym do sektora finansów publicznych, z wyłączeniem organizacji pozarządowych. Dotacja oświatowa może zostać wykorzystana wyłącznie na te wydatki bieżące danej szkoły lub placówki, które realizować będą zadania w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym profilaktyki społecznej.

Od wydatków bieżących należy odróżnić wydatki majątkowe, do których zalicza się:

1) wydatki na inwestycje i zakupy inwestycyjne, w tym na programy finansowane z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3, w części związanej z realizacją zadań jednostki samorządu terytorialnego;

2) zakup i objęcie akcji i udziałów;

3)wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego(art. 236 ust. 4 ustawy).

Uwzględniając treść analizowanego przepisu art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty uznać należy, że podstawa naliczenia dotacji jest obliczana w oparciu o wydatki bieżące ustalone w budżecie danej gminy na dany rok, również po uwzględnieniu zmian w budżecie.

W myśl art. 90 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.), w brzmieniu obowiązującym do 1 września 2013 r., niepubliczne przedszkola, w tym specjalne, szkoły podstawowe i gimnazja, w tym z oddziałami integracyjnymi, z wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych i gimnazjów specjalnych oraz szkół podstawowych artystycznych, otrzymują dotacje z budżetu gminy, przy czym w myśl ust. 2b. cytowanej ustawy dotacje dla niepublicznych przedszkoli przysługują na każdego ucznia w wysokości nie niższej niż 75% ustalonych w budżecie danej gminy wydatków bieżących ponoszonych w przedszkolach publicznych w przeliczeniu na jednego ucznia, z tym że na ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na niepełnosprawnego ucznia przedszkola i oddziału przedszkolnego w części oświatowej subwencji ogólnej otrzymywanej przez jednostkę samorządu terytorialnego - pod warunkiem, że osoba prowadząca niepubliczne przedszkole poda organowi właściwemu do udzielania dotacji planowaną liczbę uczniów nie później niż do dnia 30 września roku poprzedzającego roku udzielania dotacji. W przypadku braku na terenie gminy przedszkola publicznego, podstawą do ustalenia wysokości dotacji są wydatki bieżące ponoszone przez najbliższą gminę na prowadzenie przedszkola publicznego.

Wydatkami ustalonymi w budżecie są zatem wszelkie wydatki uwzględnione w uchwale budżetowej, jak i w późniejszych uchwałach, zmieniających pierwotną uchwałę. Trudno przyjąć interpretację zgodnie z którą późniejsze zmiany uchwały budżetowej pozostają bez wpływu na wysokość wcześniej ustalonych wydatków. Należy zauważyć, iż kwoty, o jakie zwiększa się kwota wydatków, zostają faktycznie poniesione w toku roku budżetowego, co oznacza, że stają się wydatkami "ponoszonymi" w toku tegoż roku, nie zaś ostatecznie poniesionymi. Nie jest zatem trafne stanowisko skarżącej, że w zakresie wydatków bieżących w rozumieniu przepisu art. 90 ust. 2b pozostają wydatki poniesione czy też zrealizowane, jak zostało to określone w apelacji.

W istocie sformułowanie ustawowe może budzić niejasności, co do metody ustalania wysokości dotacji dla niepublicznych przedszkoli. Z jednej strony bowiem przepis ten wskazuje na "wydatki ustalone w budżecie danej gminy", zaś w dalszej części stanowi o "ponoszonych w przedszkolach publicznych". Należy jednak zdecydowanie opowiedzieć się za interpretacją, według której podstawą dotacji powinny być wydatki ustalone, a więc zaplanowane w budżecie danej gminy wydatki bieżące ponoszone w przedszkolach publicznych w przeliczeniu na jednego ucznia (por wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 4 grudnia 2020r., sygn. akt I ACa 1006/20). Trzeba zatem uznać, że na gruncie art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty kwestia ostatecznie poniesionych wydatków względem tych ustalonych w uchwale gminy pozostaje irrelewantna dla ustalenia wysokości dotacji. Niewątpliwie jednakże w sytuacji, gdy dojdzie do zmiany budżetu gminy w zakresie ustalenia wydatków bieżących ponoszonych na przedszkole publiczne, to zmianie ulega wysokość dotacji wypłacanych na mocy art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty.

W rozpatrywanej sprawie do nieuwzględnionych przez pozwaną Gminę wydatków w spornej kwocie 421.711,98 zł związanych z likwidacją przedszkola publicznego należały niewątpliwie koszty, które nie miały charakteru wydatków majątkowych w rozumieniu art. 236 ustawy o finansach publicznych. Na kwestionowaną kwotę składały się bowiem wydatki na odprawy emerytalne, odprawy pieniężne z tytułu rozwiązania stosunku pracy w ramach zwolnień grupowych, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop, nagrody jubileuszowe, których płatność przypadałaby na 2013 rok, dodatkowe wynagrodzenia z tytułu tzw. 13-stej pensji, której termin przypadałby w 2013 roku oraz wydatki na ZUS, podatek i fundusz pracy. Zatem pomniejszenie wysokości wydatków bieżących ustalonych w uchwale Gminy pozostawało w sprzeczności zasadami ustalania dotacji na gruncie art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty w brzmieniu obowiązującym w 2012 roku. Należało je zaliczyć do wydatków bieżących w rozumieniu art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty w związku z uchwałą z dnia 22 października 2012r., którą pozwana Gmina znowelizowała budżet na 2012 rok, w wyniku czego wydatki bieżące ponoszone na przedszkole publiczne zostały ustalone na poziomie 1.809.882,43 zł. Powódka słusznie w pozwie zakwestionowała zasadność obniżenia kwoty wydatków bieżących, które stanowiły podstawę do ustalenia należnej jej dotacji na 2012 rok o kwotę 421.711,98 zł poniesionych na likwidację przedszkola publicznego. Uwzględniwszy wydatki bieżące na przedszkole publiczne na poziomie 1.809.882,43 zł, niekwestionowaną przez strony ilość uczniów w przedszkolu samorządowym w liczbie 1.952 oraz ilość uczniów w przedszkolu niepublicznym w liczbie 1016, wyliczenie przez biegłą J. P. należnej powódce dotacji w kwocie 706.516,24 zł (vide strona 18 opinii biegłej) uznać należy za prawidłowe. Niemniej jednak pozwana Gmina słusznie zarzuciła, że biegła przyjęła błędną kwotę dotychczas wypłaconych powódce kwot tytułem dotacji za 2012 rok, które łącznie wynosiły 541.893,76 zł, zatem ostatecznie niedopłata z tego tyłu wynosi 164.622,48 zł

W konsekwencji apelacja okazała się zasadna. Z tych też względów Sąd Apelacyjny na mocy art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie II w ten sposób, że dodatkowo zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 139.297,23 zł, stanowiącą różnicę pomiędzy żądaną przez powódkę kwotą 153.487,39 zł a zasądzoną przez Sąd Okręgowy kwotą 14.190,16 zł. Ponadto należało uwzględnić żądanie zasądzenia ustawowych odsetek za opóźnienie od zasądzonej należności głównej od dnia 11 grudnia 2017 roku do dnia zapłaty zgodnie z treścią art. 481 k.c. Na marginesie jedynie wskazać należy, że kwota skapitalizowanych odsetek została przez powódkę prawidłowo wyliczona. Wobec zmiany rozstrzygnięcia co do meritum sprawy zmianie podlegały również rozstrzygnięcia co do kosztów procesu (punkt III i IV wyroku Sądu I instancji), bowiem powódka wygrała to postępowanie w całości.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Apelacyjny orzekł na mocy art. 98 §§ 1 i 3 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania oraz przy uwzględnieniu § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Na koszty te złożyła się opłata od apelacji w kwocie 6.965 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika powódki w kwocie 4.050 zł.

SSA Anna Strugała

Na oryginale właściwy podpis.