Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 lutego 2022 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w następującym składzie: Przewodniczący: sędzia Joanna Składowska

po rozpoznaniu w dniu 10 lutego 2022 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.

przeciwko (...) Towarzystwo (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku z dnia 19 października 2021 r., sygn. akt I C 239/20

I.  zmienia zaskarżony wyrok w całości na następujący:

„1. oddala powództwo;

2. zasądza od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą

w G. na rzecz pozwanego (...) Towarzystwo (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. 287 (dwieście osiemdziesiąt siedem) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas po upływie tygodnia od uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

3. nakazuje pobrać na rzecz na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Łasku od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. 693 (sześćset dziewięćdziesiąt trzy) złote z tytułu zwrotu wydatków.”;

II.  zasądza od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą

w G. na rzecz pozwanego (...) Towarzystwo (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. 235 (dwieście trzydzieści pięć) złotych z tytułu zwrotu kosztów postepowania apelacyjnego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas po upływie tygodnia od doręczenia powodowi odpisu niniejszego wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I Ca 627/21

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 19 października 2021 r., wydany pod sygn. akt. I C 239/20, Sąd Rejonowy w Łasku zasądził od pozwanego (...) Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. 836,40 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 21 lutego 2020 r. do dnia zapłaty (pkt 1) oraz kosztami procesu w wysokości 387 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (pkt 2), nakazując pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa -Sądu Rejonowego w Łasku 693 złote z tytułu zwrotu wydatków (pkt 3).

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

W dniu 27 października 2019 r. doszło do kolizji drogowej pojazdu marki S. (...) o nr rej. (...) stanowiącego własność J. M., który zgłosił szkodę u pozwanego zakładu ubezpieczeń z tytułu ubezpieczenia OC sprawcy kolizji.

Poszkodowany w dniu 5 grudnia 2019 r. wynajął od (...) Sp. z o.o. Sp. k.

z siedzibą w D. pojazd zastępczy klasy B w cenie 160 złotych netto za każdy rozpoczęty dzień najmu na czas unieruchomienia uszkodzonego pojazdu.

W tym samym dniu J. M. zawarł umowę o przelew wierzytelności z tytułu polisy OC sprawcy w celu pokrycia całkowitego kosztu najmu pojazdu zastępczego z (...) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w D.. (...) Sp. z o.o. Sp. z.o.o. Sp. k. z siedzibą w D. przed wynajęciem pojazdu zastępczego w imieniu poszkodowanego zwróciła się do pozwanego Towarzystwa (...) o podanie szczegółowych warunków najmu pojazdu zastępczego zgodnych z oczekiwaniami poszkodowanego. Pozwane Towarzystwo (...) nie udzieliło odpowiedzi.

Za usługę najmu pojazdu zastępczego została wystawiona w dniu 31 grudnia 2019 r. faktura nr (...) na kwotę 1 574,40 złotych za 8 dni najmu.

W dniu 1 stycznia 2020 r. (...) Sp. z o.o. Sp. k. zawarła umowę o powierniczy przelew wierzytelności z (...) sp. z o.o. z siedzibą w G..

Pismem z 14 stycznia 2020 r. powód wezwał pozwane Towarzystwo (...) do zapłaty kwoty 1 574,40 złotych.

Pozwany na podstawie decyzji z dnia 9 marca 2020 r. wypłacił powodowi tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego kwotę 738 złotych.

Dobowe stawki najmu pojazdu klasy samochodu uszkodzonego w grudniu 2019 r. wahały się od 85 do 260 złotych netto za dobę.

Jak zauważył Sąd Rejonowy, podstawę prawną powództwa stanowi art. 822 § 1 k.c.,

a wysokość odszkodowania winna być ustalona wg zasad określonych w art. 363 k.c.

Wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione.

W sprawie niniejszej, w ocenie Sądu pierwszej instancji, najem pojazdu zastępczego S. (...) (klasa B) za uszkodzony pojazd marki S. (...) (klasa B), przy zastosowaniu stawki 160 złotych netto na dobę nie wykraczał ponad uzasadnioną potrzebę, a zatem dochodzone pozwem wydatki na najem pojazdu zastępczego są celowe i ekonomicznie uzasadnione. Wysokość przyznanego odszkodowania jest zatem nieadekwatna do poniesionej szkody. Powód skutecznie nabył wierzytelność. Dlatego zasądzono na jego rzecz kwotę 836,40 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 21 lutego 2020 r., zgodnie z żądaniem pozwu.

O kosztach procesu orzeczono na zasadzie art. 98 k.p.c., a o kosztach sądowych na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Pozwany wniósł apelację od wyroku Sądu Rejonowego, zaskarżając orzeczenie

w całości i podnosząc następujące zarzuty:

I.  naruszenie przepisów prawa materialnego:

- art. 361 k.c. w zw. z art. 822 § 1 k.c. w zw. z art. 34 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym, Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych poprzez ich błędne zastosowanie i uznanie, że w tak ustalonym stanie faktycznym, istnieją podstawy do przyjęcia odpowiedzialności pozwanego za szkodę w postaci kosztów najmu pojazdu zastępczego w łącznej kwocie 1 574,40 złotych (tj. ponad kwotę odpowiadającą 8 dniom najmu pojazdu zastępczego po stawce 92,25 zł brutto);

- art. 824 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 361 § 2 k.c. i art. 363 § 1 zd. 1 k.c., poprzez jego niewłaściwe zastosowanie skutkujące zasądzeniem na rzecz powoda tytułem odszkodowania sumy pieniężnej w sposób oczywisty przewyższającej wysokość zaistniałej w niniejszej sprawie szkody, która w opinii pozwanego odpowiada 8 dniom najmu pojazdu zastępczego po stawce 92,25 złotych brutto;

- art. 362 k.c. w związku z art 354 § 2 k.c. poprzez niezastosowanie tych przepisów

i nieuwzględnienie przy podejmowaniu rozstrzygnięcia, iż poszkodowany doprowadził do maksymalizacji powstałej szkody, poprzez wygenerowanie zbędnych kosztów najmu pojazdu zastępczego wskutek rezygnacji z bezpłatnego najmu pojazdu w wypożyczalni współpracującej z ubezpieczycielem, podczas, gdy w myśl ww. przepisów zobowiązany jest on do minimalizacji rozmiaru powstałej szkody, a nadto brak jest okoliczności uzasadniającej rezygnację z najmu od pozwanego i wybór wyższej oferty;

II.  naruszenie przepisów prawa procesowego:

- art. 227 k.p.c. w związku z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie niewszechstronnej, wybiórczej oceny materiału dowodowego polegającej na całkowitym pominięciu faktu, że pozwany złożył poszkodowanemu skuteczną ofertę wynajmu pojazdu zastępczego, albowiem szczegóły tej propozycji zostały poszkodowanemu przesłane drogą elektroniczną, a nadto na pominięciu faktu, iż poszkodowany jest zobowiązany do minimalizacji szkody oraz ma obowiązek do podjęcia aktywności celem ustalenia warunków oferowanego mu najmu pojazdu zastępczego.

W oparciu o wskazane zarzuty skarżący wniósł o:

1.  o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości;

2.  zmianę rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu za pierwszą instancję stosownie do wyniku sprawy i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

3.  zasądzenie na rzecz pozwanej kosztów procesu za drugą instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powód domagał się oddalenia apelacji na koszt skarżącego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie.

Rację ma skarżący, że Sąd pierwszej instancji całkowicie pominął fakt, iż po zgłoszeniu szkody - w dniu 31 października 2019 r. pozwany przesłał poszkodowanemu drogą elektroniczną pełną informację o możliwości zorganizowania przez ubezpieczyciela pojazdu zastępczego. W korespondencji wskazano telefon do kontaktu informując, że pojazd zostanie udostępniony w ciągu 24 godzin w wybranym przez poszkodowanego miejscu,

a ubezpieczyciel pokryje w całości związane z tym koszty. Jeżeli zaś poszkodowany nie skorzysta z oferty (...) ubezpieczyciel pokryje koszt najmu jedynie do wysokości aprobowanych przez siebie stawek, które w przypadku samochodu klasy B wynoszą 75 złotych netto przy najmie powyżej 7 dni (dowód: korespondencja mailowa wraz z dowodem przesłania - k. 68-69). Poszkodowany nie skorzystał z propozycji najmu samochodu zastępczego od firmy współpracującej z ubezpieczycielem. Co więcej, w ogóle nie był tym zainteresowany, nie kontaktował się z żadną z takich firmą i nie dowiadywał o szczegółowe warunki najmu, mimo że wynajął pojazd zstępczy dopiero 5 grudnia 2019 r., a zatem dysponował czasem, aby załatwić wszelkie formalności. To firma (...) Spółka z o.o. Sp. k. z siedzibą w D. zwróciła się do pozwanego o podanie szczegółowych warunków najmu, lecz uczyniła to w tym samym dniu, w którym udostępniła poszkodowanemu pojazd zastępczy, czego z całą pewnością nie można rozpatrywać w kategoriach współdziałania poszkodowanego

z ubezpieczycielem.

Podzielić należy zatem podniesione w apelacji zarzuty naruszenia prawa materialnego.

Nie mogą być uznane za celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki, które nie są konieczne do wyeliminowania negatywnego następstwa majątkowego w postaci utraty możliwości korzystania z uszkodzonego pojazdu, a więc w sytuacji gdy następstwo to może być wyeliminowane - bez uszczerbku dla godnych ochrony interesów poszkodowanego - w inny, mniej uciążliwy dla dłużnika sposób. Jeżeli zatem ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu - we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów - skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za „celowe i ekonomicznie uzasadnione”.

Jak zauważył Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17, z uwagi na ciążący na ubezpieczycielu obowiązek szczególnej, podwyższonej staranności nie można też przypisać decydującego znaczenia czynnikowi w postaci szczególnego zaufania, jakie poszkodowany ma do kontrahenta, z którego usług chciałby skorzystać. Poniesienia wyższych kosztów nie uzasadnia również sama przez się prostota skorzystania z oferty najmu złożonej przez przedsiębiorcę prowadzącego warsztat naprawczy, w którym uszkodzony pojazd ma być naprawiany. Konieczność dodatkowego kontaktu

Z ubezpieczycielem - w praktyce zwykle telefonicznego - nie może być uznana za niedogodność, która uzasadnia poniesienie wyższych kosztów najmu. Co więcej, należy uznać, że w ramach ciążącego na poszkodowanym obowiązku minimalizacji szkody

i współdziałania z dłużnikiem (ubezpieczycielem) mieści się obowiązek niezwłocznego zasięgnięcia informacji co do tego, czy ubezpieczyciel może zaproponować poszkodowanemu pojazd zastępczy równorzędny uszkodzonemu (zniszczonemu). Nie ma to nic wspólnego

z koniecznością poszukiwania przez poszkodowanego najtańszej oferty rynkowej najmu, nie jest bowiem istotne to, czy propozycja ubezpieczyciela jest najtańsza, lecz to, że jest przez niego akceptowana. Za przyjętą interpretacją przemawia nie tylko powołana w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11) zasada proporcjonalności, nakazująca uwzględnić godne ochrony interesy poszkodowanego i dłużnika, ale także ogólniejszy wzgląd na racjonalność ekonomiczną rozwiązań prawnych. Trudno bowiem pominąć, że proponowanie przez ubezpieczycieli (we współpracy z innymi przedsiębiorcami) pojazdów zastępczych jest - ze względu na efekt skali i związaną z tym efektywność kosztową - rozwiązaniem korzystnym dla ogółu ubezpieczonych, gdyż ogranicza koszty ochrony ubezpieczeniowej (i tym samym wysokość składek). Rozwiązanie takie może sprzyjać także korzystnej dla ubezpieczonych konkurencji w zakresie stawek czynszu najmu. Niesie również pewne korzyści dla samego poszkodowanego, który - korzystając z propozycji ubezpieczyciela - ma zapewnione pełne pokrycie kosztów pojazdu zastępczego, unika związanych z tym sporów i przedłużenia postępowania likwidacyjnego. W szerszej skali przyczynia się także do redukcji liczby sporów sądowych, gdyż - jak wynika z badań orzecznictwa sądów powszechnych - właśnie spory o zasadność stawek czynszu są najczęstszym zarzewiem procesów sądowych. Taka wykładnia nie eliminuje ani nie ogranicza przysługującej poszkodowanemu swobody wyboru kontrahenta, od którego wynajmie pojazd. Sprawia jedynie - ze względu na obowiązek zapobiegania zwiększeniu rozmiarów szkody - że zawierając umowę na mniej korzystnych warunkach od proponowanych przez ubezpieczyciela, poszkodowany będzie zmuszony ponieść część związanych z tym kosztów.

W świetle powyższego, ponieważ poszkodowany w sprawie niniejszej nie uzasadnił

w sposób wystarczający wyboru „droższej” z dostępnych możliwości wynajmu pojazdu zastępczego, odpowiedzialność ubezpieczyciela ogranicza się do proponowanej stawki dziennej 75 złotych netto, czyli 92,25 złotych brutto. Zatem należne poszkodowanemu,

a następnie powodowi jako cesjonariuszowi świadczenie wynosić winno 738 złotych (8 dni x 92,25 złotych), a wiec tyle ile kwota wypłacona przez ubezpieczyciela.

Dlatego też, zgodnie z art. 386 § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok

oddalając powództwo w całości.

Wiązało się to z koniecznością korekty orzeczenia w zakresie kosztów procesu, na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c. oraz co do kosztów sądowych, zgodnie z art. 83 ust. 2 u.k.s.c., stosownie do wyniku sprawy.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c., zasądzając od powoda na rzecz pozwanego 235 złotych (opłata sądowa od apelacji - 100 złotych, opłata za czynności pełnomocnika - 135 złotych).

Wysokość opłat za czynności radcy prawnego ustalono na podstawie § 2 pkt 2 oraz

§ 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2018 r., poz. 265).