Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 marca 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga

Protokolant: sekr. sąd. Ewelina Frąckowiak

po rozpoznaniu w dniu 16 marca 2022 r. w P.

na rozprawie

sprawy z powództwa R. W.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zmianę i ukształtowanie stosunku prawnego oraz rentę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w K.

z dnia 6 lipca 2020 r. sygn. akt I C 660/17

1.  oddala apelację w zakresie podwyższenia renty z tytułu zwiększonych potrzeb ponad kwotę 3.000 zł;

2.  odrzuca apelację w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od powódki na rzecz pozwanego 4.050 zł tytułem zwrotu części kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga

Umieściła w Portalu Informacyjnym:

Sekretarz sądowy

Karolina Budna

Niniejsze pismo nie wymaga podpisu własnoręcznego na podstawie § 21 ust. 4 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 czerwca 2019 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej jako właściwie zatwierdzone w sądowym systemie teleinformatycznym.

I A Ca 825/20

UZASADNIENIE

Powódka R. W. w pozwie skierowanym przeciwko (...) S.A. w W. wniosła: „na mocy art.357 ^{( 1)} k.c., o zmianę i ukształtowanie stosunku prawnego łączącego Powódkę z Pozwanym wynikającego z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zawartej z Pozwanym poprzez zmianę granicy odpowiedzialności pozwanego wobec powódki i w konsekwencji podwyższenie sumy gwarancyjnej z kwoty 1.709.400 zł do 14.694.750 zł,” oraz o „zmianę wysokości renty zasądzonej wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z dnia 20 marca 2009 roku sygn. akt (...) utrzymanej w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w P. z dnia 16 lipca 2009 roku sygn. akt (...) od pozwanego (...) S.A. w W. z kwoty 1.800 zł poprzez: zasądzenie od (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki R. W.: - renty z tytułu zwiększonych potrzeb w kwocie 24.690 zł miesięcznie płatnej do rąk powódki z góry do 10-tego dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat poczynając od dnia 1 lipca 2017 roku, - zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powódki R. renty z tytułu zmniejszenia widoków na przyszłość w kwocie 1.360 zł miesięcznie płatnej do rąk powódki z góry do 10-tego dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat poczynając od dnia 1 lipca 2017 roku” wnosiła nadto o zasądzenie pod pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przypisanych.

Powódka wnioskowała ponadto o udzielenie zabezpieczenia powództwa: w zakresie roszczenia o zapłatę renty z tytułu zwiększonych potrzeb w ten sposób by do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy (...) S.A. zobowiązany był do zapłaty na rzecz powódki R. W. renty w kwocie po 10.000 zł miesięcznie płatnej do rąk powódki R. W. z góry do 10-tego dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat poczynając od dnia 1 lipca 2017 roku, w zakresie roszczenia o zapłatę renty z tytułu zmniejszenia widoków na przyszłość w ten sposób by do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy (...) S.A. zobowiązany był do zapłaty na rzecz powódki R. W. renty w kwocie po 1000 zł miesięcznie płatnej do rąk powódki R. W. z góry do 10-tego dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat poczynając od dnia 1 lipca 2017 roku.

Pozwany (...) S.A. w W. w odpowiedzi na pozwów wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przypisanych oraz opłaty skarbowej w wysokości 17 zł.

Postanowieniem z dnia 15 listopada 2018 roku Sąd Okręgowy w K. w sprawie sygn. akt (...) oddalił wniosek powódki o udzielenie zabezpieczenia do kwoty renty po 10.000 zł miesięcznie (k.237).

Postanowieniem z dnia 22 marca 2019 roku Sąd Apelacyjny w P. w sprawie sygn. akt (...) zmienił zaskarżone postanowienie Sądu Okręgowego w K. z dnia 15 listopada 2018 roku sygn. akt (...) w ten sposób, że udzielił zabezpieczenia roszczeniom powódki o zapłatę renty z tytułu zwiększonych potrzeb zasądzając na jej rzecz od pozwanego kwotę 3.000 zł miesięcznie płatnych do rąk powódki z góry do 10-tego dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat począwszy od dnia 1 grudnia 2018 roku oddalając wniosek o udzielenia zabezpieczenia w pozostałej części (k.257).

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy podwyższył należną powódce R. W. od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. rentę z tytułu zwiększonych potrzeb orzeczoną wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z dnia 20 marca 2009 roku sygn. akt (...) utrzymanego w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w P. z dnia 16 lipca 2009 roku sygn. akt (...) - z kwoty po 1.800,00 zł (tysiąc osiemset złotych) miesięcznie do kwoty 3.000,00 zł (trzech tysięcy złotych) miesięcznie płatnej z góry do dnia 10 każdego miesiąca poczynając od dnia 4 kwietnia 2018 roku, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z kwot; oraz zasądził od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki R. W. rentę w związku ze zmniejszeniem widoków powodzenia na przyszłość w kwocie po 1.360,00 zł (tysiąc trzysta sześćdziesiąt złotych) miesięcznie płatną z góry do 10 dnia każdego miesiąca, poczynając od 4 kwietnia 2018 roku, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z kwot; oddalił powództwo w pozostałej części;

oraz odstąpił od obciążania stron nieuiszczonymi kosztami sądowymi, znosząc wzajemnie poniesione przez strony koszty.

Podstawę rozstrzygnięcia sądu I instancji stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

W dniu 18 lutego 2004 roku T. K. jadący samochodem dostawczym marki F. (...) nr rej. (...) uderzył w prawidłowo przechodząca po przejściu dla pieszych małoletnią wówczas R. W.. Zdarzanie to miało miejsce na trasie (...).(niesporne)

Prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w K. z dnia 14.06.2005 roku sygn. akt (...) T. K. został uznany za winnego zarzucanego mu czynu z tą zmianą, iż ustalono, że umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym nadto przyjęto, że pokrzywdzona doznała obrażeń w postaci wielonarządowego – urazu czaszkowo- mózgowego z następowym nasilonym obrzękiem mózgu, narastającym wodogłowiem, niedowładem spastycznym czterokończynowym, zaburzeniami świadomości i oddychania a nadto złamania żuchwy złamania otwartego lewego podudzia, złamania prawego obojczyka urazu klatki piersiowej ze stłuczeniem płuc i odmą opłucnową lewostronną, które to obrażenia stanowią chorobę relatywnie zagrażającą życiu zaś następstwa urazu czaszkowo mózgowego w postaci wodogłowia i niedowładu spastycznego czterokończynowego są ciężkim kalectwem i ciężką choroba nieuleczalną tj. przestępstwa z art. 177 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 177 § 2 k.k. wymierzono mu karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Zarówno z uzasadnienia opisanego wyżej wyroku jak również z przeprowadzonej w toku postępowania w sprawie sygn. akt (...) tutejszego Sądu opinii biegłego z dziedziny rekonstrukcji wypadków wynika, że powódka w żadnym stopniu nie przyczyniła się do powstania wypadku.

Prowadzący pojazd T. K. posiadał ważną polisę ubezpieczeniową w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych OC z pozwanym (...) S.A. w W.. Pozwany nie kwestionował swojej „odpowiedzialności gwarancyjnej,” odwołując się do akt szkody nr (...), uważał jednak, że „w postepowaniu likwidacyjnym w całości zlikwidował szkodę”(niesporne).

W chwili wypadku R. W. miała niespełna 12 lat. Uczęszczała do V klasy szkoły podstawowej. Była zdrowym dzieckiem , ponadto była bardzo pogodną i lubianą przez koleżanki i kolegów, była żywa i ruchliwa, z chęcią uczestniczyła w życiu klasy i szkoły. Pod względem nauki należała do uczniów przeciętnych jednak była pracowita, ambitna i punktualna. Uczestnicząc w zajęciach w świetlicy socjoterapeutycznej realizowała swoje zainteresowania (gra na flecie, taniec i śpiew) (dowód: akta sprawy sygn. akt (...) k. 55).Powódka na skutek wypadku doznała urazu wielonarządowego w tym urazu czaszkowo mózgowego ze złamaniem kości twarzy, stłuczeniem mózgu i wodogłowiem. Uraz klatki piersiowej ze stłuczeniem płuc, odma opłucnową lewostronną, złamaniem obojczyka prawego. Złamanie otwarte podudzia lewego z przemieszczeniem. Wstrząs pourazowy. Z miejsca wypadku przewieziona została do (...) w K. gdzie przebywała od 18.02.2004 roku do 22.03.2004 roku. W szpitalu przeprowadzono operacyjne zespolenie podudzia płytą A-0, zespolenie żuchwy po stronie prawej, wymianę rurki tracheotomijnej, stosowano żywienie pozajelitowe. W dniu 22.03.2004 roku powódka została przekazana do leczenia w klinice (...) w P. gdzie przebywała do 10.0.42004 roku. Przeprowadzono tam leczenie operacyjne, założono układ zastawkowo-komorowo-otrzewnowy. Następnie powódka celem rehabilitacji została przekazana do (...) (...) w K. gdzie przebywała do 14.04.2004 roku, a następnie do 07.07.2004 roku przebywała na (...) (...) w K. gdzie zastosowano u niej leczenie usprawniające. Do domu wypisana została z zaleceniem kontynuacji ćwiczenia usprawniającego, profilaktyki przeciwodleżynowej, stosowania pozycji ułożeniowej zapobiegającej dalszemu deformowaniu układu kostno-stawowego.

Następnie w okresie od 04.10.2004 roku do 15.11.2004 roku powódka ponownie przebywała na (...) (...) w K. z rozpoznaniem stanu po urazie wielonarządowym niedowładem spastycznym czterokończynowy.

U powódki przeprowadzono w (...) na (...) operacyjne wydłużenie ścięgien Achillesa. Przez około 3 miesiące powódka była w gipsie od pasa do stóp.

Podczas przeprowadzonego w trakcie postępowania sądowego w sprawie sygn. akt (...) Sądu Okręgowego w K., biegli rozpoznali u powódki:

- encefalopatię pourazową o stopniu nasilenia uniemożliwiającym samodzielną egzystencję,

- niedowład czterokończynowy z przewaga kończyn lewych,

- zespól opuszkowy z afazją, czyli zaburzeniami mowy,

- wodogłowie pourazowe

– stan po wszczepieniu zastawki do układu komorowego mózgu,

- stan po przebytym złamaniu żuchwy,

- stan po przebytym urazie klatki piersiowej ze stłuczeniem płuc i odma opłucnową lewostronną,

- stan po przebytym złamaniu obojczyka prawego,

- stan po przebytym otwartym złamaniu lewego podudzia,

- stan po operacyjnym wydłużeniu ścięgien Achillesa.

Biegli w sprawie sygn. akt (...) stwierdzi, że trwały uszczerbek na zdrowi powódki z tytułu przebytego wypadku z dnia 18.02.2004 roku wynosi 255%.(niesporne) Powódka w wyniku zdarzenia z 18.02.2004 r., porusza się na wózku inwalidzkim, ma liczne przykurcze, blizny na klatce piersiowej, na przyśrodkowej powierzchni lewego podudzia o wymiarach 20 cm x 2 cm, na przyśrodkowej powierzchni lewego kolana o wymiarach 5 cmx6,5 cm ścigającą z ubytkiem tkanki podskórnej, nieco owalna, w części blizny podudzia lewego o wymiarach 4x2 cm, na szyi o wymiarach 3x2 cm, w okolicy czołowej po stronie prawej o wymiarach 3x0,5 cm, na głowie w okolicy skroniowej o wymiarach 3x2 cm nieco wypukła. W następstwie wypadku powódka utraciła zęby, nosi protezę zębów. Ma zaburzenia przełykania, ograniczoną ruchomość żuchwy- zmniejszenie rozwarcia jamy ustnej. Ponadto biegli w sprawie sygn. akt (...) stwierdzi, że z uwagi na następstwa przebytego urazu R. W. trwale wymaga stałej opieki innej osoby a po uzyskaniu pełnoletności nie będzie zdolna do wykonywania jakiejkolwiek pracy zarobkowej.

Pozwany toku postępowania likwidacyjnego wypłacił powódce łączną kwotę 108.158 zł tytułem zadośćuczynienia i zwrotu wydatków.

Pozwem z dnia 10 listopada 2006 roku małoletnia wówczas R. W. reprezentowana przez przedstawicieli ustawowych T. i M. W. (1) wystąpiła o zasądzenie na zasadzie art. 445 § 1 k.c. od pozowanego (...) S.A. w W. inspektorat w K. na rzecz małoletniej R. W. kwoty 491.842,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 25 lutego 2005 roku do dnia zapłaty, zasądzenie na zasadzie art. 444 § 2 k.c. od pozowanego na rzecz małoletniej R. W. stałej renty ubezpieczeniowej w kwocie 1.500,00 zł miesięcznie z uwagi na utratę zdolności nauki, a w przyszłości możliwości zatrudnienia, a co z tym się wiąże zwiększone potrzeby i zmniejszenia powodzenia na przyszłość.

Wyrokiem z dnia 20 marca 2009 roku Sąd Okręgowy w K. w sprawie sygn. akt (...) zasądził od pozowanego (...) S.A. w W. na rzecz powódki R. W. kwotę 446.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 20.11.2006 roku do dnia zapłaty, zasądził od pozowanego (...) S.A. w W. na rzecz powódki R. W. tytułem renty za okres od dnia 01.12.2006 roku do dnia 31.03.2009 roku kwotę 20.900 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 21.03.2009 roku do dnia zapłaty, nadto zasądził od pozwanego na rzecz powódki tytułem renty bieżącej kwotę po 1.800 zł płatną do rak jej przedstawicieli ustawowych M. W. (1) i T. W. w terminie do 15-tego każdego miesiąca począwszy od dnia 01.04.2009 roku z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia którejkolwiek z rat (dowód: wyrok Sądu Okręgowego w K. z dnia 20.03.2009 roku akta sprawy sygn. akt (...) k. 402).

Wyrokiem z dnia 16 lipca 2009 roku Sąd Apelacyjny w P. w Sprawie sygn. akt (...)na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 20.03.2009 roku sygn. akt (...) zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1 w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powódki 696.000 zł z ustawowymi odsetkami od sumy 491.842 od dnia 20 listopada 2006 roku i od sumy 204.158 zł od dnia 1 marca 2009 roku (dowód: wyrok Sądu Apelacyjnego w P. z dnia 16.07.2009 roku akta sprawy sygn. akt (...) k. 488).

(...) w K. w dniu 07.05.2012 roku orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności postanowił zaliczyć R. W. do znacznego stopnia niepełnosprawności podając, że ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od 26.03.2008 roku do 31.05.2019 roku .

(...) Centrum (...) 19.04.2017 roku opracowało plan rehabilitacji wraz z kosztorysem dla powódki R. W. określając łączny koszt miesięcznej rehabilitacji powódki na kwotę 15.100,00 zł .

Strona powodowa w toku procesu w niniejszej sprawie nie wnioskowała o przesłuchanie powódki gdyż dla innych osób niż rodzice powódki mowa powódki nie jest zrozumiała(k.85-85v).

Powódka w czasie procesu w sprawie sygn. akt (...) tutejszego Sądu i nadal mieszka wraz z rodzicami w mieszkaniu komunalnym w K.. Brat powódki P. W. ma obecnie 31 lat i przebywa w Anglii(niesporne).

Rodzice powódki ze środków uzyskanych z odszkodowania wypłaconego dla powódki zakupili m.in. nieruchomość w D. gmina K., przeprowadzili tam remont, (jest to nieruchomość o powierzchni 13 arów, postawiony jest tam dom parterowy mieszkalny i garaż). Formalnym właścicielem tej nieruchomości jest P. W.. Jak podają rodzice powódki chcieli oni zakupić tą nieruchomość na imię i nazwisko córki, notariusz nie wyraził na to zgody ze względu na okoliczność, iż powódka nie rozumiała tego, co czytał notariusz. Obecnie nieruchomość ta jest niezamieszkana, raz w tygodniu bywa tam powódka wraz z rodzicami.

Powódka od 2009 roku do chwili obecnej najczęściej bywa u lekarza rodzinnego, neurologa i ortopedy, również u stomatologa. Kontakt z logopedą i psychologiem zapewnia powódce członkostwo w Stowarzyszeniu (...) w K..

Powódka przeciętnie raz w miesiącu ma kontakt z logopedą (1 godzina) i raz w tygodniu z psychologiem (1 godzina). Pomoc neurologa i ortopedy, którą zapewniają lekarze mający prywatną praktykę gdyż ze świadczeń (...) u trzeba na terminy czekać zbyt długo. U neurologa powódka bywa raz na dwa miesiące (jedna wizyta 150 zł) a u ortopedy raz na trzy cztery miesiące (jedna wizyta 150 zł).

Powódka jest rehabilitowana (rehabilitacja całego ciała polega na masażach, bioprądach) z zasady jest to jeden miesiąc w roku, podczas którego powódka przebywa w (...) w K. w ramach (...). Ponadto rehabilitacja trwa przez cały rok w ramach Stowarzyszenia (...) w K., powódka ma bezpłatne 2 godziny w tygodniu, na ogół ćwiczy ruch rąk i przysiady przy drabince. Oprócz tego rodzice powódki prowadzą z nią wieczorami ćwiczenia w domu polegające na gimnastyce do 30 minut dziennie. Nadto znajomy rehabilitant przeciętnie dwa razy w miesiącu przyjeżdża do powódki i rehabilituje wtedy lewą rękę przy użyciu elektrowstrząsów. Terminy zabiegów rehabilitacyjnych w ramach (...) są często bardzo odległe.

Według wiedzy rodziców powódki powinna ona mieć po ukończeniu 25 roku życia wykonaną na nowo dolną i górna szczękę, ponieważ w wyniku wypadku nie posiada własnego uzębienia. Rodzice powódki nie ustalali, w jakim zakresie jest możliwe uzyskanie takiego świadczenia w ramach (...).

Matka powódki (obecnie lat 61, bez zawodu, wykształcenie w zakresie szkoły podstawowej) z racji opieki nad powódką otrzymywała świadczenie pielęgnacyjne. Rodzice powódki w okresie po wypadku córki nie uzyskiwali nowych kwalifikacji zawodowych przydatnych w zakresie opieki nad córką np., jako opiekun osób niepełnosprawnych. Ojciec powódki w 2004 r. ale przed zdarzeniem z 18.02.2004 roku stracił pracę(został zwolniony) w Kopalni (...) w K. i od tego czasu pozostawał bez stałego zatrudnienia. Pracuje czasem dorywczo „na czarno” z tego tytułu za rok 2018 mógł osiągną dochód w wysokości około 1.000 zł. miesięcznie. Po tym gdy matka powódki otrzymała w 2019 r., emeryturę (w kwocie 1025 zł. miesięcznie netto), ojciec powódki przejął (od września 2019 r). świadczenie opiekuńcze, które wcześniej pobierała matka powódki - w kwocie po 1.830 zł. miesięcznie netto.

Powódka wymaga stałego nadzoru specjalistycznego neurologicznego oraz rehabilitacji w związku z następstwami przebytego w 2004 roku ciężkiego urazu wielonarządowego w tym urazu czaszkowo –mózgowego .

Powódka miesięcznie wydaje ok. 80 zł na zakup pampersów i około 250 zł na zakup specjalnych leków, maści i kremów .

W skutek wypadku w dniu 18.02.2004 roku powódka R. W. doznała encefalopatii pourazowej. Organiczne uszkodzenie mózgu spowodowało powstanie niedowładu czterokończynowego piramidowo-ataktycznego (spastycznego), wodogłowia pourazowego oraz zaburzeń mowy (afazji ruchowej).

Od dnia zakończenia postępowania w sprawie sygn. akt (...) tj. 16 lipca 2009 roku (wyrok Sądu Apelacyjnego w P.) u powódki R. W. rozwinął się zespół psychoorganiczny otępienny. Biegli: psycholog M. W. (2) i psychiatra M. R., wskazali, że aktualny stan zdrowia psychicznego powódki uzasadnia skazanie trwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 50%. Podane zostało ponadto, że rokowania są niepomyślne, ponieważ bardzo prawdopodobne jest rozwinięcie się objawów organicznych zaburzeń psychicznych obejmujących nastrój, funkcje poznawcze i osobowość R. W.. Ponadto wskazano, że w skutek wypadku z dnia 18.02.2004 roku doszło do zmiany charakteru więzi emocjonalnej między powódką R. W. a jej rodzicami M. i T. małż. W. z więzi wychowawczej na więź opiekuńczą(vide k.284-293).

W dacie zakończenia postępowania w sprawie sygn. akt (...) tj. 16 lipca 2009 roku R. W. miała 17 lat. Rozpoczęła naukę w pierwszej klasie specjalnej szkoły zawodowej na kierunku kucharz małej gastronomi. Nauczanie odbywało się indywidualnie na terenie domu trybem kształcenia specjalnego. Wyniki przeprowadzony w 2008 -2009 roku badań wskazywały na częściową poprawę stanu psychicznego powódki. Powódka nawiązywała wtedy świadomy kontakt z otoczeniem, zaczęła komunikować się werbalnie, podejmowała proste czynności samoobsługowe.

Obecnie powódka R. W. ma 27 lat jest stanu wolnego, mieszka z rodzicami, utrzymuje się z renty socjalnej, ma orzeczoną całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji. Od czasu ostatnich badań przeprowadzonych na potrzeby postępowania w sprawie sygn. akt (...) powódka stała się osobą pełnoletnią z wykształceniem uzyskanym w trybie specjalnym. Obecne badanie wykazało istnienie mechanizmu regresu rozwojowego to znaczy że brak jest utrwalania się postępów rozwojowych wraz z upływem czasu i nie osiąganie w związku z tym kolejnych faz rozwojowych.

Udokumentowane zostały trzy pobytu powódki na oddziale (...) w K. w latach 2009 -2011. Obok fizjoterapii prowadzono zajęcia logopedyczne, ponieważ występowało porażenie podniebienia miękkiego, dyzartria, zaburzenie praksji oralnej. Prowadzono również ćwiczenia funkcji poznawczych, wprowadzono elementy psychoterapii. Świadczy to o wyłaniających się potrzebach psychicznych powódki: potrzeby komunikacji, rozumienia, osiągnieć. Powódka dobrze reagowała na metody terapii zajęciowej: terapię ręki i ćwiczenia grafomotoryczne. Konieczność wielorakiej terapii wynikała z regresu rozwojowego to znaczy utraty zdolności wraz z upływem czasu. Zdobywane przez powódkę zdolności ruchowe w zakresie motoryki dużej ( poruszanie się) i motoryki małej (koordynacja pracy rąk) zdolności poznawcze i komunikacyjne nie miały charakteru trwałego narażone były na regres po zaprzestaniu treningów. Wiąże się to z zaburzonymi mechanizmami rozwoju osobowości w ciągu całego życia. Powódka ma uszkodzony mózg, dlatego w jej rozwoju osobniczym nie realizują się fazy rozwojowe w ciągu całego życia. Wymaga ona ciągłej stymulacji rozwojowej, aby zapobiec regresowi osobowemu. Obecnie widoczne są następujące objawy regresu: otępienie funkcji poznawczych, ograniczenie zaburzenia nastroju, zaburzenia pamięci krótkotrwałej (zaburzenia zdolności orientacji w czasie i miejscu) afekt lekko napięty. Obok zaburzeń pamięci krótko i długoterminowej zauważono u powódki świadomość apatyczną, nastrój smutny, powódka nie nawiązała satysfakcjonujących relacji z rówieśnikami, wykazała niską motywacje do działań mogących usprawnić jej funkcjonowanie.

W związku z objawami zespołu psychoorganicznego otępiennego rokowanie jest niepomyślne. Obecnie powódka regularnie korzysta z rehabilitacji ruchowej w poradni (...) w K. a przede wszystkim codziennie w terapii zajęciowej w (...) przy Stowarzyszeniu „(...)” w K..(z tym co jest niesporne w okresie epidemii Covid – 19, zostały wstrzymane m.in. i zajęcia logopedyczne jak i rehabilitacja) Negatywne rokowanie wiąże się z pierwotnymi przyczynami organicznych zaburzeń psychicznych u powódki, którymi był uraz mózgu w skutek wypadku w dniu 18.02.2004 roku. Powódka miała wówczas 12 lat mieszkała z rodzicami i starszym o pięć lat bratem, chodziła do piątej klasy szkoły podstawowej. Powódka była wówczas na progu dojrzewania psychofizycznego nie miała w pełni ukształtowanej osobowości. Uszkodzenie mózgu nie zostało zrekompensowane, spowodowało trwała encefalopatię a przez to utratę poczucia tożsamości, utratę osobowego stylu życia. Od tej poty powódka weszła w rolę pacjentki poddawanej ciągłym zabiegom rehabilitacyjnym, a przedmiotem troski była przez wiele lat sprawność ruchowa. Wszechstronny rozwój osobowy uległ zahamowaniu. Rozwój osobowości i rozwój emocjonalny powódki nigdy nie osiągnął swojej pełni, został zahamowany na progu pokwitania a trwała encefalopatia powoduje całkowitą zależność powódki od otoczenia w zaspokajaniu potrzeb psychicznych. Jak już wskazano wyżej w skutek wypadku z dnia 18.02.2004 roku doszło do zmiany charakteru więzi emocjonalnej między powódką R. W. a jej rodzicami M. i T. małż. W. z więzi wychowawczej na więź wyłącznie opiekuńczą. Badanie powódki wykazało że przed ww. wypadkiem powódkę z jej rodzicami łączyły pozytywne więzi emocjonalne o przeciętnym nasileniu. Od chwili wypadku po trzymiesięcznym pobycie w różnych szpitalach rodzice powódki zmuszeni byli zająć się zaspokajaniem jej podstawowych potrzeb bytowych, czyli opieką. Powódka do około 17 roku życia wymaga intensywnej fizjoterapii a więc zaspokajania potrzeb poruszania się. Od tego czasu można było również zadbać o jej rozwój poznawczy, emocjonalny czy osobowościowy, który i tak nie osiągnął pożądanej normy. Zaspokajanie tych potrzeb wymagało metod specjalnych, którymi rodzice powódki nie dysponowali. Obecnie więzi powódki z jej rodzicami są pozytywne o przeciętnym nasileniu i mają charakter zależnościowy (opiekuńczy). Potrzeba opieki powódki nie ma charakteru niezależnego i emocjonalnego, ale charakter zależny i fizyczny. Powoduje to powstanie bliskiej, ale symbiotycznej i przez to problematycznej więzi z osobami bliskimi (dowód: opinia sądowo psychiatryczna i psychologiczna z dnia 04.12.2009 roku k. 284- 293).

Dokonując powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dał wiarę zeznaniom świadków T. W. i M. W. (1) gdyż są one logiczne, rzeczowe i znajdują potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie.

Wartość dowodowa dokumentów zgromadzonych w sprawie oraz dokumentów zawartych w aktach SO w K. sygn. (...) nie budziła zdaniem Sądu wątpliwości i nie była przez strony kwestionowana.

Za logiczną i jasną Sąd uznał opinię sądową psychiatryczną i psychologiczna biegłych M. R. i M. W. (2). Opinia została sporządzona w oparciu badanie psychologiczne i psychiatryczne powódki, materiał dowodowy w tym dokumentację medyczna zawarte w aktach sprawy a w aktach sprawy sygn. akt (...), Sąd nie miał, zatem żadnych zastrzeżeń do metody jej opracowania. Ponadto żadna ze stron nie wniosła zastrzeżeń, do ustaleń i wniosków opinii.

Do Sądu Okręgowego w K. wpłynęły równocześnie dwa powództwa związane ze zdarzeniem z dnia 18.02.2004r. drugi pozew przeciwko pozwanemu (...) Zakładowi (...) wytoczyli rodzice powódki w sprawie (...). Rozprawy wyznaczano w tym samym składzie i terminie. Rodziców powódki przesłuchano tego samego dnia gdy wyznaczono termin obu spraw i na potrzeby obydwu procesów. Wtedy też (na rozprawie w dniu 11 maja 2018 r.) pełnomocnik powódki oświadczył, że „nie wnioskuje o przesłuchanie powódki, gdyż dla innych osób niż rodzice mowa powódki nie jest zrozumiała.”(k.89-90)

Oddalono wnioski strony pozwanej dotyczące dowodu z opinii biegłych z dziedziny: ortopedii, neurologii, chirurgii szczękowej i logopedii, wskazanych celem „wykazania stanu zdrowia powódki R. W. po wypadku z dnia 18 lutego 2004 r., doznanych urazów, zakresu i intensywności dolegliwości bólowych i cierpień doznanych przez powódkę, znacznego pogorszenia jakości życia powódki, konieczności rehabilitacji oraz wykazania przybliżonych jej kosztów, prognoz zdrowotnych na przyszłość, zwiększonych potrzeb. Sąd Apelacyjny w P. wypowiadając się merytorycznie w przedmiocie wniosku powódki o udzielenie zabezpieczenia w zakresie renty z tytułu zwiększonych potrzeb i zmniejszenia widoków na przyszłość, w uzasadnieniu postanowienia z dnia 22 marca 2019 r.(k.257-263), dokonując analizy wskazanych przez powódkę wydatków uznał, że „w świetle zebranego materiału dowodowego … zachodzą przesłanki do udzielenia zabezpieczenia roszczeniom powódki o rentę wyłącznie z tytułu zwiększonych potrzeb i to do kwoty 3.000 zł. miesięcznie.” W ocenie sądu odwoławczego „ nie wykazano jak dotąd” jako składników renty, żądania w kwocie 15.100 zł. miesięcznie jako wydatków na rehabilitację. Wnioski dowodowe sformułowane przez pełnomocnika powódki w zakresie dotyczącym opinii biegłych nie mogły być uwzględnione gdyż okoliczności które opinie biegłych miały wyjaśniać, nie są sporne i nie są przydatne dla rozstrzygnięcia w procesie dotyczącym renty. Dowód z opinii biegłych psychiatry i psychologa przeprowadzono celem ustalenia tego czy od daty zakończenia procesu w sprawie (...) tutejszego Sądu, nastąpiły zmiany w sferze zdrowia psychicznego powódki rzutujące negatywnie na charakter więzi emocjonalnych łączących powódkę z jej rodzicami nadto co do ewentualnego istnienia mechanizmu regresu rozwojowego(co sugerowano w uzasadnieniu pozwu k.16-17). W procesie cywilnym dotyczącym renty z art. 442 § 2 k.c. od poszkodowanego wymaga się wykazania szkody w postaci zwiększenia się potrzeb powódki wyrażającej się w stale powtarzających się danych wydatkach na ich zaspokojenie. Natomiast zmniejszenie się widoków powodzenia na przyszłość musi wyrażać się także uszczerbkiem majątkowym, który polega na utracie innych korzyści majątkowych, jakie poszkodowany dzięki swym indywidualnym właściwościom mógłby przy pełnej sprawności organizmu osiągnąć. Powódka winna wykazać zwiększenie wydatków (stałych) oraz ich zapłatę. Wnioskowane dowody z biegłych temu nie służyły i nie mogły dowodów tych zastępować, stąd podlegały oddaleniu.

Odnosząc się do pierwszego z żądań pozwu sąd I instancji wskazał , że w uzasadnieniu pozwu powódka podała powołując się na aktualną do dnia dzisiejszego ustawę z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, że od dnia 1 stycznia 2004 roku po wejściu w życie powyższej ustawy zgodnie z art. 36 ustawy suma w gwarancyjna w odniesieniu do szkód na osobie wynosiła 350.000,00 EURO na każdego poszkodowanego. Następnie od dnia 1 stycznia 2006 roku ustawą z dnia 8 lipca 2005 roku o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim biurze Ubezpieczycieli komunikacyjnych, ustawy o działalności ubezpieczeniowej oraz ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym suma gwarancyjna podniesiona została w odniesieniu do szkód na osobie do kwoty 1.5000.000,00 EURO na jedno zdarzenie bez względu na liczbę osób, następnie w dniu 11 czerwca 2007 roku weszła w życie kolejna nowelizacja ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych na podstawie, której w stosunku do umów zawartych od dnia 11 grudnia 2009 roku do dnia 10 czerwca 2012 roku sumę gwarancyjną w odniesieniu do szkód na osobie ustalono na kwotę 2.500.000,00 EURO, zaś w przypadku umów zawartych do dnia 11 czerwca 2012 roku jest to kwota 5.000.000,00 EURO. Następnie przywołany został przepis art. 357 ¹§ 1 k.c. ze wskazaniem, że przepis ten znajduje zastosowanie, jeżeli dojdzie do nadzwyczajnej zmiany stosunków. Powódka przyjęła , że skutki nadzwyczajnej zmiany stosunków ponoszą obie strony w proporcji 30% powódka, a 70% pozwany, uznając przy tym, że zasadnym jest w takiej sytuacji podwyższenie sumy gwarancyjnej do kwoty 14.694.750 zł.

W odpowiedzi na pozew z dnia 4 kwietnia 2018 roku pozwany, reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł o oddalenie powództwa w całości. W skazując w uzasadnieniu w części odnoszącej się do pierwszego z żądań pozwu , iż nie zaszła podstawowa przesłanka umożliwiająca zastosowanie przepisu art. 357 ¹ k.c. albowiem do wyczerpania aktualnej sumy gwarancyjnej w wysokości 1 709 400,00 zł pozostała kwota około 700 000 zł. Ponadto wskazane zostało, iż powódka nie posiada legitymacji (procesowej i materialnej) do wystąpienia z pozwem przeciwko pozwanemu w niniejszej sprawie, ponieważ postępowanie wszczęte pozwem zmierza do modyfikacji treści stosunku prawnego, którego powódka nie jest stroną. Z ostrożności procesowej pozwany wskazał, że gdyby Sąd podzielił argumentację możliwości zastosowania art. 357 ¹ k.c. już na obecnym etapie to zwiększenie sumy gwarancyjnej mogłoby nastąpić do kwoty 1 5000 000 EURO gdyż wysokość ta obowiązywała w stosunku do umów ubezpieczenia zawartych do dnia 10 grudnia 2009 roku. Ostatecznie jednak podtrzymywał żądanie oddalenia powództwa w całości.

Bezsporne w niniejszej sprawie było zaistnienie zdarzenia (będącego przyczyną sprawczą sporu) z dnia 18 lutego 2004 r., jak również obowiązek naprawienia powstałej w wyniku tego wypadku szkody przez pozwanego.

Górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela, jeżeli nie umówiono się inaczej, stanowi suma ubezpieczenia ustalona w umowie (art. 824 § 1 k.c.). Górna granica odpowiedzialności pozwanego ubezpieczyciela za skutki wypadku z dnia 4 października 2004 r. wynikała z art.36 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152 z późn. zm.). W myśl tego przepisu ryzyko przejmowane w ramach ubezpieczenia OC gwarantowane było w przypadku szkód na osobie odpowiedzialnością ubezpieczyciela sumą gwarancyjną nie niższą niż równowartość w złotych 350.000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych. Zgodnie z art.357 ¹ k.c. jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadzwyczajnymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, Sąd może po rozważeniu interesów stron zgodnie z zasadami współżycia społecznego oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Suma gwarancyjna stanowi w zasadzie górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela. Związanie stron umową ubezpieczenia dotyczy stanów zwyczajnych i przewidywalnych.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany został pogląd, że w sprawach o odszkodowanie z umowy ubezpieczenia, w której określona jest górna granica odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, dopuszczalne jest stosowanie art. 357 ¹ § 1 k.c. k.c. (uchwały Sądu Najwyższego: z dnia 26 listopada 1991 r. w sprawie III CZP 122/91, z dnia 29 grudnia 1994 r., III CZP 120/94, z 30 stycznia 2008 r., III CZP 140/07). Dopuszczalność modyfikacji sumy gwarancyjnej stanowi, bowiem jeden z elementów mechanizmu normatywnego, którego zadaniem jest zapewnienie realnej ochrony poszkodowanego. Pogląd ten znalazł następnie wyraz w uregulowaniach ustawowych, dodany został, bowiem przez art. 455 punkt 3 ustawy z 11 września 2015 r. (Dz. U. z 2015 r. poz. 1844) zmieniającej między innymi ustawę o ubezpieczeniach obowiązkowych. Z dniem 1 stycznia 2016 r. przepis art. 22a, przewiduje, że zakład ubezpieczeń winien poinformować poszkodowanego lub uprawnionego z umowy ubezpieczenia o możliwości wyczerpania się określonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej, w przypadku, gdy łączna kwota wypłaconych odszkodowań lub innych świadczeń przekroczy 80% określonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej. Przekazując tą informację zakład ubezpieczeń informuje jednocześnie poszkodowanego lub uprawnionego z umowy ubezpieczenia o możliwości wytoczenia powództwa do właściwego sądu o ukształtowanie, na podstawie art.357 ¹ k.c. stosunku prawnego wynikającego z umowy ubezpieczenia. Wprowadzenie art. 22a wskazuje na tendencję ustawodawcy zmierzającą do zwiększenia ochrony osób poszkodowanych, zapewnienia im utrzymania ciągłości otrzymywania świadczeń, co jest uzasadnione zasadą słuszności oraz współżycia społecznego. Dla zastosowania powyższej instytucji nie ma przy tym znaczenia okoliczność, iż z powództwem wystąpił nieubezpieczony, lecz poszkodowany. Skoro, bowiem z art. 822 § 4 k.c. i art. 19 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych wynika jednoznacznie uprawnienie poszkodowanego do wystąpienia wprost przeciwko ubezpieczycielowi z roszczeniem odszkodowawczym, to tym bardziej poszkodowany jest uprawniony wnosić żądania mające służyć jego ochronie.

Aby móc zastosować art. 357 ¹ k.c., wystąpić musi kumulatywnie pięć przesłanek: (1) źródłem powstania zobowiązania musi być umowa, (2) musi nastąpić zmiana stosunków o charakterze nadzwyczajnym, (3) zmiana ta musi nieść za sobą nadmierną trudność w spełnieniu świadczenia lub musi grozić jednej ze stron rażącą stratą, (4) między dwiema ostatnimi przesłankami zachodzić musi związek przyczynowy, (5) wreszcie zachodzić musi nieprzewidywalność przesłanki nadmiernej trudności w spełnieniu świadczenia lub groźby rażącej straty.

Przez nadzwyczajną zmianę stosunków rozumie się taki stan rzeczy, na który składają się okoliczności nieobjęte typowym ryzykiem umownym, a ponadto niezależne od stron, a więc mające obiektywny charakter.

Strona powodowa powoływała się na zmianę stosunków w postaci zmian legislacyjnych i zmiany siły nabywczej pieniądza wskazując na poziom inflacji w latach 2004-2014, wskaźnik cen towarów i usług, poziom wzrostu wynagrodzeń pracowników w gospodarce narodowej za lata 2004-2016.

W tekście pierwotnym ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnymi i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych suma gwarancyjna w wypadku szkód na osobie była oznaczona na kwotę 350.000 euro, od pierwszej nowelizacji art. 36 ustawy, tj. od dnia 1 stycznia 2006 r. wynosiła 1.500.000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych, zaś od 11 czerwca 2006 r. jest określona kwotą 5.000.000 euro, według tego samego kryterium, a od 31 grudnia 2018 r. kwotą 5.210.000 euro. Obecnie określenie wysokości sumy gwarancyjnej przy wypadkach komunikacyjnych oznaczona jest na tak wysokim poziomie, że jej wyczerpanie jest praktycznie niemożliwe, co zapobiega w praktyce wyłączeniu odpowiedzialności pozwanego i gwarantuje poszkodowanemu pełną ochronę. W procesie rozwojowym nastąpiło, więc przekształcenie standardowej funkcji sumy gwarancyjnej z ochrony ubezpieczonych poprzez limitowanie zakresu odpowiedzialności ubezpieczyciela na zapewnienie realnej ochrony wszystkim poszkodowanych. Konieczność zapewnienia poszkodowanym szerszej ochrony prawnej doprowadziło także do pojawienia się nowych regulacji gwarantujących poszkodowanym ochronę (art.42211 k.c. i art.446 k.c.). Dobra osobiste, w tym zdrowie i życie, zaczęły być postrzegane, jako dobra szczególnie chronione, a ich naruszenie wiązało się z zasądzaniem przez sądy coraz wyższych odszkodowań, których wysokość nie przystawała do dotychczasowej wysokości sumy gwarancyjnej. Dodatkowo wskutek rozwoju gospodarczego wzrosła nie tylko liczba dostępnych świadczeń medycznych, lecz również cena świadczonych usług i nabywanych medykamentów. Wyżej wskazane zmiany legislacyjne wiążą się nie tylko z koniecznością dostosowania prawa polskiego do wymogów unijnych, zmianą postrzegania roli umów ubezpieczenia, celu ubezpieczenia w postaci ochrony osób poszkodowanych czy zmianą świadomości prawnej społeczeństwa, lecz również samym wzrostem gospodarczym. Znaczną skalę przemian gospodarczych, jakie zaistniały w okresie od powstania węzła obligacyjnego, z którego wynika odpowiedzialność gwarancyjna pozwanego, pokazuje choćby zmiana w samej wysokości wynagrodzeń w gospodarce narodowej. W okresie od 2004 r. do 2020 r. przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w Polsce kształtowało się następująco: 2004 r. - 2.289,57 zł, 2005 r. - 2.380,29 zł; 2006 r. - 2.477,23 zł; 2007 r. - 2.691,03 zł; 2008 r. - 2.943,88 zł; 2009 r. - 3.102,96 zł; 2010 r. - 3.224,98 zł; 2011 r. - 3.399,52 zł; 2012 r. - 3.521,67 zł; 2013 r. - 3.650,06 zł; 2014 r. - 3.783,46 zł, 2015 r. - 3.899,78 zł, 2016 r. - 4.047,21 zł, 2017 r. - 4.271,51 zł, 2018 - 4.585,03 zł, 2019 r. - 4907,95, styczeń 2020 r. - 5.282,80 zł. A zatem w dacie zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy wypadku (2004 r.) przeciętne miesięczne wynagrodzenie wynosiło 2.289,57 zł, a w styczniu 2020 r. 5282,80 zł. Suma gwarancyjna w 2005 r. stanowiła równowartość 350.000 euro, co wówczas stanowiło ok. 611 przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń (350.000 euro x 4 zł / 2.289,57 zł), podczas gdy obecnie suma gwarancyjna odpowiada ok. 3.944 przeciętnym wynagrodzeniom (5.210.000 euro x 4 zł / 5.282,80 zł). W tym okresie nastąpił również wzrost cen towarów i usług, ja również Polska uzyskała status rynku rozwiniętego pod względem gospodarczym.

Wyżej wskazane okoliczności stanowiły tym samym w ocenie Sądu ciąg zdarzeń, który można określić mianem „nadzwyczajnej zmiany stosunków". Zmiany te były niemożliwe do przewidzenia w szczegółach w chwili zawierania przez strony umowy. Skutki stwierdzonej nadzwyczajnej zmiany stosunków oddziałują na sytuację obu stron w łączącym ich stosunku prawnym. Niewątpliwie dalsze spełnianie przez ubezpieczyciela dotychczas uiszczanej renty odszkodowawczej, a także - bacząc na stan zdrowia powódki - refundowanie dodatkowych świadczeń, które z pewnością pojawią się w niedalekiej przyszłości, doprowadzi do wyczerpania sumy gwarancyjnej. Do typowych, bowiem przypadków, w których osoba poszkodowana może pozostać bez należnego jej odszkodowania z obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych należy zaliczyć przede wszystkim - tak jak na gruncie niniejszej sprawy - sytuację, gdy koszty leczenia, rehabilitacji i utrzymania osoby ciężko poszkodowanej okazują się być bardzo wysokie - w szczególności wskutek zastosowania wysokospecjalistycznych procedur, które nie są refundowane ze środków publicznych, a także, gdy następstwa wypadku utrzymują się przez wiele dziesięcioleci. Zaprzestanie natomiast wypłacania renty pozbawiłoby powódkę środków niezbędnych do godnej egzystencji.

Ustalając zmianę sumy gwarancyjnej Sąd byłby obowiązany brać pod uwagę okoliczności, które istniały w dacie wydania orzeczenia. Istota powództwa wywodzonego z art. 357 ¹ k.c. sprowadza się, bowiem do porównania zobowiązania w chwili jego powstania, ze stanem faktycznym, który po zaistnieniu nadzwyczajnej zmiany stosunków istnieje obecnie. Obecnie wysokość sumy gwarancyjnej wynosi 5.210.000 euro. Zgodnie z art. 321 § 1 Sąd nie może wyrokować, co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. Powódka wniosła o podwyższenie sumy gwarancyjnej do kwoty 5.000.000 Euro.

Sąd Okręgowy uznał, że do matematycznego przeliczenia sumy gwarancyjnej w niniejszej sprawie adekwatne będzie przyjęcie średniego kursu euro NBP z zgodnie z żądaniem strony powodowej - średniego kursu euro NBP z daty poprzedzającej wytoczenie powództwa, tj. z 24 maja 2017 roku, który wynosił 1 euro = 4,1985 zł. Tym samym suma gwarancyjna wynosząca 5.000.000 euro, po przeliczeniu według wskazanego kursu, daje kwotę 20 992 500 zł.

W ocenie Sądu Okręgowego na gruncie przedmiotowej sprawy istotne jest, iż powódka ma orzeczoną całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji. Powódka obecnie jest zdana na opiekę rodziców, których kiedyś niewątpliwie zabraknie. Z kolei interes pozwanego ubezpieczyciela poprzez uwzględnienie roszczenia pozwu nie zostanie zagrożony. Pozwany jest spółką funkcjonującą z powodzeniem od wielu już lat na rynku ubezpieczeń. Wielość zawieranych umów ubezpieczenia gwarantuje pozwanemu dochód pomimo braku w tym przypadku świadczenia w postaci składki w wysokości adekwatnej do granic odpowiedzialności. Zasady współżycia społecznego nakazują udzielanie ochrony osobom chorym, słabszym, pozostającym w gorszej sytuacji ekonomicznej.

Oceniając całokształt okoliczności sprawy zdaniem Sądu zasadne byłoby obciążenie obu stron skutkami nadzwyczajnej zmiany stosunków, jednocześnie przyjmując ubezpieczyciela za profesjonalistę w dziedzinie ryzyka. Z tych też względów Sąd - zgodnie z żądaniem pozwu - ustaliłby, że przedmiotowa zmiana obciąża powódkę w 30%, a pozwanego, w 70%, co w konsekwencji pozwoliło na ustalenie granic odpowiedzialności pozwanego ubezpieczyciela do kwoty 14 694 750 zł (20 992 500 zł × 70%).

Przeszkodą w uwzględnieniu powyższego roszczenia jest zmiana prawa w zakresie dotyczącym m.in. roszczenia pozwu w tej sprawie i tak co do powołanej w uzasadnienia pozwu ustawy z dnia 22 maja 2003 r. „o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych 1”(Dz.U.2019 poz. 2214), z tym, że w art. 159, gdzie przewiduje się jednakże, że postępowania - wszczętego przed wejściem w życie ustawy a dotyczącego roszczeń odszkodowawczych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy - toczą się według przepisów dotychczasowych, stąd zmiana prawa pozostaje bez wpływu na niniejszy proces, natomiast fundamentalne znaczenia dla rozstrzygnięcia powyższego żądania pozwu ma (z dniem 28 września 2019 r.) ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. „o szczególnych uprawnieniach osób poszkodowanych w przypadku wyczerpania sumy gwarancyjnej ustalonej na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem 1 stycznia 2006 r.” (Dz.U.2019 r. poz. 1631.)Tekst ostateczny ustawy określa szczególne uprawnienia osób poszkodowanych z tytułu szkód powstałych na terytorium RP w przypadku wyczerpania sumy gwarancyjnej ustalonej w umowach ubezpieczenia, o których mowa w art. 4 pkt 1 i 3 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 1996 r. poz. 62, z późn. zm.) oraz ustalonej w umowach ubezpieczenia, o których mowa w art. 4 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 473 i 2448 oraz z 2019 r. poz. 125 i 730), zawartych przed dniem 1 stycznia 2006 r. Przepisy ustawy stosuje się odpowiednio również do poszkodowanych w przypadkach określonych w art.51 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej, jeżeli zdarzenie, z którego wynikła szkoda, miało miejsce przed dniem 1 stycznia 2004 r., oraz do poszkodowanych w przypadkach, o których mowa w art.98 ust 1 pkt 1 lub 3 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, jeżeli zdarzenie, z którego wynikła szkoda, miało miejsce przed dniem 1 stycznia 2006 r. Poszkodowanemu przysługuje roszczenie o wypłatę renty do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, określonej w art. 444 § 2 k.c. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2019 r. poz. 1145 i 1495), ograniczone do wysokości sumy gwarancyjnej, o której mowa w art. 36 ust. 1 albo art. 52 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, ustalonej na dzień zgłoszenia roszczenia, jeżeli zakład ubezpieczeń nie jest zobowiązany do jej wypłaty na podstawie orzeczenia sądu ustalającego inną wysokość sumy gwarancyjnej niż ustalona w umowie ubezpieczenia, Roszczenie o wypłatę renty przysługuje za okresy przypadające po dniu wejścia w życie ustawy. Poszkodowany zgłasza roszczenie o wypłatę renty do Funduszu za pośrednictwem zakładu ubezpieczeń, który był zobowiązany do zaspokajania roszczeń na podstawie umowy ubezpieczenia, W przypadku, , gdy do zaspokajania roszczeń zobowiązany był Fundusz, a także w przypadku gdy zakład ubezpieczeń zobowiązany do zaspokajania roszczeń na podstawie umowy ubezpieczenia, już nie istnieje, poszkodowany zgłasza roszczenie o wypłatę renty bezpośrednio do Funduszu. Ponadto zakład ubezpieczeń, niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 30 dni od dnia otrzymania zgłoszenia roszczenia o wypłatę renty, przekazuje to zgłoszenie do Funduszu wraz z informacją o kwocie wszystkich wypłaconych świadczeń z tytułu umowy ubezpieczenia wraz z aktami szkody. Fundusz wypłaca rentę na podstawie uznania roszczenia poszkodowanego, zawartej z poszkodowanym ugody lub orzeczenia sądu. W stanie prawnym poprzedzającym ww. ustawę, jedyną prawną formą uzyskania świadczenia powyżej sumy gwarancyjnej przez poszkodowanego lub uprawnionego z umowy ubezpieczenia było uprawnienie do wytoczenia powództwa do właściwego sądu o ukształtowanie, na podstawie art. 357 ¹ k.c., stosunku prawnego wynikającego z umowy ubezpieczenia. Na podstawie art. 357 ¹ k.c., jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Jednak takie rozwiązanie prawne nie stanowiło rozwiązania systemowego, które służyłoby wszystkim poszkodowanym w przypadkach, gdy suma gwarancyjna okazała się niewystarczająca. Przesłanką stosowania mechanizmu waloryzacyjnego jest bowiem nadzwyczajna zmiana stosunków, która ex definitione zdarza się wyjątkowo.

W sytuacji powyższej, gdy suma gwarancyjna pozostająca do dyspozycji pozwanego, zapewnia powódce wypłatę (przez pozwanego) kwot renty jej należnej (i nie zachodzi jeszcze ryzyko wyczerpania sumy gwarancyjnej ustalonej w umowie ubezpieczenia zawartej ze sprawcą szkody), a z mocy ustawy (będącej lex specjalis do porządku prawnego obowiązującego przed dniem 28 września 2019 r.) przyjęto, że po wyczerpaniu ww. sumy gwarancyjnej podmiotem zobowiązanym do zaspokajania roszczeń rentowych w tym powódki jest UFG (i to do wysokości sumy gwarancyjnej ustalanej na dzień zgłoszenia roszczenia), co więcej UFG po zgłoszeniu roszczenia wypłaca rentę na podstawie ugody zwartej z poszkodowanym lub orzeczenia sądu (co wskazuje że droga sądowa przeciwko UFG jest otwarta dla osoby poszkodowanej), co ostatecznie skutkować musi oddaleniem żądania pozwu w tym zakresie( punkt 3 wyroku).

Przechodząc do drugiego z żądań pozwu tj. zmiany wysokości renty zasądzonej wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z dnia 20 marca 2009 roku I Wydział Cywilny sygn. akt (...) utrzymanej w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w P. z dnia 16 lipca 2019 sygn. akt (...) od pozwanego (...) S.A. w W. z kwoty 1.800 zł poprzez zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz Powódki R. W. renty z tytułu zwiększonych potrzeb w kwocie 24.690 zł miesięcznie Sąd Okręgowy zauważył, że powódka w uzasadnieniu tego żądania wskazała na konieczność: sprawowania nad nią opieki przez rodziców w wymiarze 24 godzin na dobę, stałych konsultacji lekarskich: ortopedycznych, neurologicznych i chirurga stomatologa, a ponadto niezbędną rehabilitację, co skutkuje tym, że kwota renty kształtuje się na wskazanym wyżej poziomie.

Pozwany w odpowiedzi na pozew wskazał natomiast, że przedmiotowe roszczenie jest nie tylko wygórowane, ale przede wszystkim powódka nie wykazała lub też nawet nie uprawdopodobniłaby, że pomiędzy 2009 rokiem, kiedy to zasądzona została na jej rzecz renta w wysokości 1800,00 zł a 2017 rokiem jej potrzeby uległy tak drastycznym zmianom.

Żądanie strony powodowej w tym zakresie okazało się częściowo zasadne. W ocenie Sądu, renta wynikająca z wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 20 marca 2009 roku I Wydział Cywilny sygn. akt (...) utrzymanej w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w P. z dnia 16 lipca 2019 sygn. akt (...), w wyniku zmiany siły nabywczej pieniądza na przestrzeni 11 lat pozostaje świadczeniem niewspółmiernym do potrzeb powódki jednak wzrost potrzeb nie nastąpił na tak wysokim poziomie jak na to wskazuje powódka.

Podstawą roszczeń powódki jest art. 907 § 2 k.c., odnoszący się do rent, których źródłem jest ustawa (rent pozaumownych). Renty ustawowe w tym odszkodowawcze są zobowiązaniami niepieniężnymi ze świadczeniem pieniężnym, wskutek czego nie może mieć do nich zastosowania waloryzacja sądowa na podstawie art. 358 ¹ § 3 k.c. Pogląd ten można uznać za utrwalony w judykaturze Sądu Najwyższego (por. uchwałę z 20 kwietnia 1994 r. III CZP 58/94, OSN 1994 Nr 11, poz. 207) i Sąd pogląd ten w pełni podzielił. Przepis art. 907 § 2 k.c. stanowi, że każda ze stron może w razie zmiany stosunków żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty, chociażby wysokość renty i czas jej trwania były ustalone w orzeczeniu sądowym lub w umowie. Żądanie, o którym stanowi art. 907 § 2 k.c. stanowi rodzaj uprawnienia kształtującego, modyfikowanego przez to, że konieczny jest tu udział sądu, który ostatecznie rozstrzyga o zmianie zobowiązania. Podstawą modyfikacji wysokości renty, wynikającej z cytowanego przepisu. może być tylko zmiana stosunków. W razie wystąpienia różnorodnych zjawisk w stosunkach ekonomicznych lub osobistych poszkodowanego, wpływających na ocenę wysokości szkody wyrównywanej rentą, należy dokonać ich porównania i dostosować treść orzeczenia do jego wyniku (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2011 r., I PK150/10, LEX nr 738393) . Powyższe oznacza, iż istota sporu sprowadzała się do kwestii zaistnienia zmian w stanie faktycznym, „zmiany stosunków" w rozumieniu art. 907 § 2 k.c., uzasadniających modyfikację wysokości renty wyrównawczej. W świetle art. 907 § 2 k.c. k.c. Sąd uwzględnia nowe okoliczności, które pojawiły się po wydaniu orzeczenia ustalającego wysokość renty lub po zawarciu ugody określającej wysokość świadczeń rentowych. Nie chodzi przy tym o jakieś określone typy zdarzeń rozważanych abstrakcyjnie, lecz ujmowanych skutkowo, ze względu na ich wpływ na sytuację gospodarczą strony. Według poglądów reprezentowanych w piśmiennictwie, dla uzasadnienia zmiany znaczenie ma nie tyle pogorszenie się stanu zdrowia poszkodowanego, czy inflacja, co gospodarcze następstwa tych zmian. Przyjmuje się przy tym, że nowe okoliczności powinny mieć istotny wpływ na sytuację strony domagającej się modyfikacji stosunku obligacyjnego. Dalej należy wskazać, że renta z tytułu zwiększenia się potrzeb poszkodowanego dotyczy sytuacji, gdy w wyniku doznanej szkody istnieje konieczność ponoszenia wyższych kosztów jego utrzymania w zakresie usprawiedliwionych potrzeb w porównaniu ze stanem sprzed wyrządzenia szkody. Są to stałe wydatki, których ponoszenie wynika z wyrządzenia szkody. Do kosztów tych zalicza się koszty stałej opieki pielęgniarskiej, bądź pomocy osoby trzeciej, koszty rehabilitacji, odpowiedniego wyżywienia, koszty stałych konsultacji medycznych i lekarstw, rehabilitacji. Przyznanie renty na zwiększone potrzeby nie jest przy tym uzależnione od wykazania, że powód faktycznie poniósł w zakresie objętym żądaniem określone koszty z tego tytułu w tym sensie iż może dochodzić roszczenia także wówczas, jeżeli dysponuje wystarczającymi środkami z innych tytułów (np. świadczeniem alimentacyjnym) lub opiekę nad nim sprawują osoby trzecie (np. najbliżsi), niedomagające się w zamian żadnej finansowej rekompensaty (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 1969 r., sygn. akt I PR 28/69, OSN 1969/12/229; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 1976 r., sygn. akt IV CR 50/76, OSN 1977/1/11). Sąd podziela w tym zakresie pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 1976 r. (sygn. akt IV CR 50/76, OSNCP 1977/1/11), że przyznanie renty z tytułu zwiększonych potrzeb na podstawie art. 444 § 2 k.c. nie jest uzależnione od wykazania, że poszkodowany te potrzeby faktycznie zaspokaja i ponosi związane z tym wydatki, gdyż do przyznania renty z tego tytułu wystarcza samo istnienie zwiększonych potrzeb, jako następstwa czynu niedozwolonego. Natomiast niezaprzeczalnie podstawą przyznania renty z tego tytułu jest konieczność ponoszenia stałych wydatków.

W przedmiotowej sprawie nie ulega wątpliwości, że powódka wymaga opieki osób trzecich albowiem na skutek wypadku ma niedowład spastyczny czterokończynowy oraz porusza się (niesamodzielnie na wózku inwalidzkim). O konieczności sprawowania opieki nad powódka świadczy również orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, w którym w pkt 7 zapisano, że istnieje konieczność stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Jednak powódka reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika nie wykazała w trakcie postępowania dowodowego, że opieka ta trwa 24 godziny na dobę i generuje koszty w wysokości 9.360 zł miesięcznie. W ocenie Sądu brak jest również podstaw do zaliczenia na poczet zabezpieczenia renty z tytułu zwiększonych potrzeb wskazanych przez powódkę wydatków na rehabilitację w wysokości 15.100 zł miesięcznie opierających się na planie rehabilitacji wraz z kosztorysem. Wskazać tutaj należy za Sądem Apelacyjnym w P., który w uzasadnieniu do postanowienia o zabezpieczeniu w sprawie sygn. akt (...) podał, że powódce, jako osobie o znacznym stopniu niepełnosprawności przysługują na podstawie art. 15 ust. 2 pkt 5 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U.2019.1373 t.j.) świadczenia gwarantowane z zakresu: rehabilitacji leczniczej, świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej. Następnie należy podać, że zgodnie z art. 47 c ust. 1 ww. ustawy świadczeniobiorcy ze znacznym stopniem niepełnosprawności maja prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej. Z uwagi na powyższe zauważyć należy, iż brak jest podstaw do zaliczenia na poczet renty z tytułu zwiększonych potrzeb wskazanych przez powódkę wydatków na prywatną rehabilitację w kwocie wskazanej w palnie rehabilitacji. Niemniej jednak zgodzić się należy z powódką, że zachodzi celowość uczestnictwa powódki w takich zajęciach, świadczą o tym chociażby przedłożone w trakcie postępowania zaświadczenia lekarskie czy rachunki. Nie zostało natomiast uprawdopodobnione, aby zachodziła konieczność ponoszenia przez powódkę tych wydatków poza świadczeniami w ramach NFZ. Ponadto powódka nie uprawdopodobniła wysokości kosztów związanych z dojazdem do placówek medycznych poprzestając wyłącznie na wskazaniu kwoty 200 zł miesięcznie nie przedstawiając na tą okoliczność żadnych dowodów czy wyliczeń.

Powódka zdołała wykazać, że ponosi wydatki na pampersy w kwocie około 80 zł miesięcznie, za zasadne należało także uznać wydatki ponoszone m.in. na zakup specjalnych leków, kremów i maści, których koszt według przedstawionych w trakcie postępowania faktur wynosi około 250 zł miesięcznie.

W trakcie trwającego postępowania strona powodowa nie przedstawiła żadnych innych dowodów popierających jej stanowisko, co do wysokości żądanej kwoty renty z tytułu zwiększonych wydatków w wysokości 24.690 zł miesięcznie z tego powodu Sąd uznał, iż zasadnym będzie utrzymanie wysokości renty z tytułu zwiększonych potrzeb powódki na poziomie ustalonym postanowieniem o zabezpieczeniu Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 22 marca 2019 roku w sprawie sygn. akt (...) w wysokości 3 000 zł miesięcznie w pozostałym zakresie powództwo jako bezzasadne oddalając. W myśl art. 444 § 2 k.c. jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. Zwiększenie się potrzeb poszkodowanego stanowi szkodę przyszłą wyrażającą się w stale powtarzających się wydatkach na ich zaspokojenie. Natomiast zmniejszenie się widoków powodzenia na przyszłość musi wyrażać się także uszczerbkiem majątkowym, który polega na utracie innych korzyści majątkowych, jakie poszkodowany dzięki swym indywidualnym właściwościom mógłby przy pełnej sprawności organizmu osiągnąć. Zmniejszenie widoków na przyszłość należy oceniać według realnych możliwości poszkodowanego istniejących w chwili powstania zdarzenia wywołującego szkodę. Powódka nie udowodniła zwiększenia wydatków (stałych) poza prowizorycznym określeniem wydatków nie przedstawił jakichkolwiek dokumentów potwierdzających ich wysokość oraz ich zapłatę. a zgodnie z art. 6 k.c. to na niej spoczywał w tym zakresie ciężar dowodu. (punkt 1 wyroku)

Przechodząc do ostatniego z żądań pozwu tj. zasądzenia od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powódki R. W. renty z tytułu zmniejszenia widoków na przyszłość w kwocie 1.360 zł miesięcznie sąd wskazał , że powódka przy żądaniu tym wykazała, iż z uwagi na doznane obrażenia ciała i ich skutki nie była w stanie zdobyć jakiegokolwiek wykształcenia pozwalającego na wykonywanie pracy zarobkowej, nie posiada kwalifikacji i możliwości, aby pracę taką wykonywać jest niezdolna do pracy. Podano także, że gdyby powódka nie uległa wypadkowi w dniu 18 lutego 2004 roku osiągałaby wynagrodzenie w wysokości, co najmniej minimalnego wynagrodzenia za prace tj. 2.000,00 zł. Od dochodzonej kwoty została odliczona kwota uzyskiwana przez powódkę z tytułu renty socjalnej w wysokości 640 zł. Ze względu na powyższe powódka dochodzi renty z tytułu zmniejszonych wydatków na przyszłość w wysokości 1.360,00 zł miesięcznie.

Pozwany w odpowiedzi na pozew wskazał jedynie, że kwestionuje również wysokość i zasadność przyznania renty z tytułu zmniejszenia widoków na przyszłość w wysokości 1360,00 zł miesięcznie, poza tym nie przedstawił innej argumentacji.

Sytuacja uprawniająca do ubiegania się o rentę z tytułu utraty widoków powodzenia na przyszłość wskazana w art.444 § 2 k.c. ma miejsce, gdy poszkodowany, wskutek uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, pozbawiony zostaje szans na osiągnięcie sukcesu zawodowego, ponieważ utracił sprawność fizyczną lub pogorszeniu uległ jego wygląd, a cechy te były istotne dla rozwoju jego kariery. W przypadku osoby małoletniej dotyczy to przypadków, w których osoba poszkodowana utracił w części lub całkowicie możliwość uzyskania zdolności do pracy. Taka sytuacja miała niewątpliwie miejsce w przedmiotowej sprawie. R. W. z uwagi na doznane w okresie gdy była małoletnią obrażenia ciała i ich skutki, nie była w stanie zdobyć jakiegokolwiek wykształcenia pozwalającego na wykonywanie pracy zarobkowej, nie posiada kwalifikacji i możliwości, aby pracę taką wykonywać. Wypadkowi uległa w wieku 12 lat, będąc dopiero u progu edukacji i brak jest jakichkolwiek przesłanek do stwierdzenia, jakiego rodzaju kwalifikacje zawodowe by uzyskała, gdyby nie doznała uszkodzenia ciała w wypadku z dnia 18.02.2004 r., jaki mógłby być poziom osiąganych przez nią zarobków. W ocenie Sądu, należy się zgodzić z twierdzeniami powódki, że gdyby nie uległa wypadkowi w dniu 18 lutego 2004 roku osiągałaby wynagrodzenie w wysokości, co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, która w dniu składania pozwu wynosiła 2.000,00 zł miesięcznie. Zgodnie z art. art. 321§ 1 k.p.c. sąd nie może wyrokować, co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie, dlatego też do wyliczenia renty z tytułu zmniejszenia widoków Sąd przyjął kwotę 2.000,00 zł wskazaną przez powódkę. Należy zauważyć także to, ze kwota renty socjalnej podlega rokrocznie waloryzacji gdyż stanowi kwotę równą kwocie najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Fakt, że rokrocznie wzrasta kwota renty socjalnej, wzrasta również kwota płacy minimalnej w gospodarce narodowej, skutkuje tym że różnica pomiędzy wynagrodzeniem minimalnym i kwotą renty socjalnej pozostaje na zbliżonym poziomie. W związku z powyższym należna renta z tytułu zmniejszenia widoków na przyszłość wynosi 1.360,00 zł miesięcznie (2.000,00zł – 640 zł przysługujące powódce z tytułu renty socjalnej w wysokości 640 zł) – punkt 2 wyroku.

Strona powodowa przyznała , że „nie widziała szans na polubowne przedsądowe rozwiązanie sporu w zakresie dochodzenia roszczeń dla powódki,” stąd pierwszym wezwaniem doręczonym stronie pozwanej dotyczącym przedmiotu procesu był odpis pozwu, w tej sytuacji datą początkową zasądzonej w sprawie renty, był moment w którym pozwany sporządził odpowiedź na pozew w terminie mu zakreślonym w wezwaniu na rozprawę wyznaczonej na 11.05.2018 r.

O kosztach sądowych i procesu Sąd orzekł w oparciu o art. 100 k.p.c. i art. 102 k.p.c. oraz art. 113 ust 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Wynik procesu, sytuacja życiowa powódki, która jest zdeterminowana zdarzeniem z 18.02.2004 r. i nie ulega poprawie (co opisano wyżej w ustaleniach faktycznych), stąd odstąpiono od obciążania stron procesu nieuiszczonymi koszami sądowym i zniesiono wzajemnie koszty procesu poniesione przez strony.

Apelację od powyższego wyroku wniosła powódka , zaskarżając go w części, tj. w zakresie pkt. 3 –w zakresie oddalenia żądania waloryzacji sumy ubezpieczenia w całości oraz podwyższenia renty z tytułu zwiększonych potrzeb w dalszej kwocie po 21.690zł za okres od 4 kwietnia 2018r oraz pkt. 5 .

Powódka w apelacji złożyła wniosek o zwolnienie jej od kosztów sądowych w zakresie opłaty od apelacji , w której wartość przedmiotu zaskarżenia określono na kwotę 13.245.630zł . Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 9 lutego 2021r zwolnił powódkę od kosztów sądowych w zakresie opłaty od apelacji ponad kwotę 20.000zł , oddalając wniosek w pozostałym zakresie.

Pełnomocnik powódki w piśmie z dnia 23.02.2021r poinformował , że uiścił opłatę od apelacji w wysokości 5652zł , wskazując , że wartość przedmiotu zaskarżenia wynosi ostatecznie 113.040zł , albowiem powódka domaga się aktualnie zasądzenia dalszej renty z tytułu zwiększonych potrzeb w wysokości po 9420zł miesięcznie , płatnej do 10-go każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat od 4 kwietnia 2018r do dnia zapłaty. Pełnomocnik wskazał, że w pozostałej części apelacja powódki jako nieopłacona podlega odrzuceniu.

Apelująca podtrzymała zarzuty dotyczące zmiany orzeczenia w zakresie wysokości renty z tytułu zwiększonych potrzeb podniesione w apelacji:

-nierozpoznania istoty sprawy w zakresie żądania podwyższenia renty z tytułu zwiększonych potrzeb ponad kwotę 3.000zł wynikające z braku przeprowadzenia niezbędnego postępowania dowodowego w tym zakresie;

- naruszenie przepisów prawa procesowego- art. 233kpc poprzez błędną jego wykładnię i przyjęcie, że kwota 3.000zł miesięcznie z tytułu zwiększonych potrzeb odpowiada zwiększonym potrzebom powódki;

- naruszenie przepisów prawa materialnego- art. 907 par.2 kc w zw. z art. 444par.2 kc poprzez uznanie, że kwotą wystarczającą na zaspokojenie zwiększonych potrzeb powódki jest kwota 3000zł.

Wskazując na powyższe zarzuty, apelująca wniosła o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, ewentualnie o jego zmianę i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki dalszej renty z tytułu zwiększonych potrzeb w wysokości po 21.690zł , począwszy od 4 kwietnia 2018r do dnia zapłaty oraz obciążenie pozwanego kosztami procesu za obie instancje.

Na podstawie art. 382kpc apelująca wniosła o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych z zakresu ortopedii, neurologii, chirurgii szczękowe i logopedii celem wykazania stanu zdrowia powódki po wypadku z dnia 18.02.2004r.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje :

Apelacja powódki nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i na ich podstawie wywiódł trafne wnioski, które Sąd Apelacyjny w całości przyjmuje jako własne, co czyni zbędnym ponowne ich powoływanie.

Brak jest podstaw dla uznania skuteczności podniesionego zarzutu nierozpoznania istoty sprawy, albowiem jak trafnie wskazał sąd I instancji powódka nie zdołała wykazać, a co więcej nie wnioskowała o przeprowadzenie dowodów , które pozwoliłyby na dokonanie ustaleń w zakresie zmian (pogorszenia) w jej stanie zdrowia jakie zaistniały w czasie po 2009r , tj pomiędzy wydaniem przez Sąd Okręgowy w K. prawomocnego wyroku z dnia 16 lipca 2009r w sprawie (...), a wytoczeniem niniejszego powództwa. Twierdzenia powódki pozostały gołosłowne, a wzrost kosztów leczenia i rehabilitacji powódki na podstawie prawidłowo ocenionych dowodów trafnie sąd I instancji ocenił podwyższając rentę do kwoty 3.000zł miesięcznie. Dalej idące żądania nie zostały w myśl art. 6 kc udowodnione, dlatego podlegały oddaleniu , zaś motywy wyroku w sposób jednoznaczny wskazują podstawy rozstrzygnięcia, stąd za chybiony w całości należało uznać zarzut nierozpoznania istoty sprawy. W szczególności podkreślić należy, że powódka nie udowodniła, że faktycznie ponosi koszty swojej rehabilitacji na poziomie 15.000zł miesięcznie nie przedstawiając na tę okoliczność faktycznie ponoszonych wydatków, a jedynie plan jej ewentualnej rehabilitacji wraz z kosztorysem sporządzony przez bliżej nieokreśloną osobę -k.32 akt. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko wyrażone w uzasadnieniu postanowienia z dnia 22 marca 2019r w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia, że powódka nie uprawdopodobniła nawet i to zarówno w toku postępowania zabezpieczającego jak i w toku dalszego postepowania, że zachodzi konieczność ponoszenia przez nią tak wysokich wydatków poza świadczeniami oferowanymi w ramach NFZ, tym bardziej, że jest osobą zaliczoną do grupy o znacznym stopniu niepełnosprawności ,a w związku z tym jest uprawniona do korzystania ze świadczeń w pierwszej kolejności. Brak jest również dowodów na to, że powódka wymaga całodobowej opieki osób trzecich. Z zebranego materiału dowodowego wynika, że najpierw matka powódki, a obecnie jej ojciec otrzymuje zasiłek opiekuńczy w związku ze sprawowaniem nad nią opieki i brak jest dowodów na to, że czynności z tym związane generują dodatkowe wydatki wynikające z konieczności zatrudniania osób profesjonalnie zajmujących się świadczeniem tego rodzaju usług .Z niekwestionowanych ustaleń sądu wynika, że powódka ukończyła szkołę podstawową i zdobyła uprawnienia kucharza małej gastronomii, ma zainteresowania, nawiązuje kontakt z członkami rodziny i osobami postronnymi ( porozumiała się z pełnomocnikiem , któremu udzieliła pełnomocnictwa do reprezentowania jej przed sądem ) oraz nie wymaga stałej obsługi przy wykonywaniu prostych czynności na co dzień. Zasadnie Sąd Okręgowy oddalił wnioski dowodowe w przedmiocie przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych z dziedziny ortopedii, neurologii chirurgii szczękowej i logopedii, dlatego że nie zachodziła potrzeba czynienia ustaleń w zakresie stanu zdrowia powódki po wypadku, który miał miejsce w 2004r, albowiem szczegółowe ustalenia w tym zakresie sporządzone zostały w sprawie zakończonej wyrokiem z 16 lipca 2009r. Zgłoszone wnioski dowodowe zarówno przed sądem I instancji, jak i ponowione w apelacji w żadnej mierze nie zmierzały do wykazania różnicy w stanie zdrowia powódki jaki nastąpił w okresie późniejszym, a w związku z tym zwiększonych potrzeb, dlatego wnioski te Sąd Apelacyjny pominął, jako nieprzydatne dla rozstrzygnięcia i zmierzające wyłącznie do przedłużenia postępowania.

W ocenie Sądu Odwoławczego zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. sformułowany przez apelującą okazał się również niezasadny.

Wskazać należy, że stosownie do treści przepisu art. 233 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Taka ocena, dokonywana jest na podstawie przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego doświadczenia życiowego, a nadto winna uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego.

Przepis art. 233 § 1 k.p.c. jest naruszony, gdy ocena materiału dowodowego koliduje z zasadami doświadczenia życiowego lub regułami logicznego wnioskowania. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać choćby w równym stopniu na podstawie tego materiału dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych, praktycznych związków przyczynowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

Zwalczanie ustaleń faktycznych Sądu i związanej z tym oceny materiału dowodowego może następować tylko poprzez argumenty natury jurydycznej, wykazanie jakie kryteria oceny naruszył Sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności lub mocy dowodowej lub niesłusznie im ją przyznając, a takowych apelacja nie zawiera.

Uzasadniając powyższy zarzut powódka ograniczyła się praktycznie do wskazania swojego poglądu w przedmiocie wysokości i zasadności formułowanych przez nią żądań, kwestionując podwyższenie przez sąd renty z tytułu zwiększonych potrzeb wyłącznie do kwoty 3.000zł miesięcznie, a tym samym uznanie, że renta w tej wysokości odpowiada zaspokojeniu jej rzeczywistych potrzeb w tym zakresie.

Zaznaczyć należy, że ustalenia faktyczne są konsekwencją uprzedniego dopuszczenia określonych dowodów, ich przeprowadzenia i następnie oceny. Stąd też nie jest uprawnione w ramach omawianego zarzutu odwoływanie się do stanu faktycznego, jaki w ocenie skarżącej winien w sprawie być ustalony, czy nawet jak wynika z treści apelacji ostatecznie został ustalony, zwłaszcza że powódka nie zaoferowała dowodów, które mogłyby podlegać merytorycznej ocenie sądu i pozwoliłyby na dokonanie ustaleń zgodnych z jej twierdzeniami.

Mając na uwadze powyższe , w konsekwencji bezzasadności zarzutów naruszenia prawa procesowego także w postaci błędnych ustaleń faktycznych, zarzut naruszenia prawa materialnego , tj. art. 907 par.2 kc w zw. z art. 444par.2 kc również należało uznać za pozbawiony podstaw, albowiem wyniki postępowania dowodowego nie uzasadniają podwyższenia renty do wysokości kwoty wskazanej w apelacji , zaś uzasadnienie tego zarzutu ogranicza się wyłącznie do polemiki z prawidłowymi ustaleniami sądu I instancji.

Z powyższych względów apelacja powódki w opłaconej części , tj. w zakresie wysokości renty z tytułu zwiększonych potrzeb podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc. ,w pozostałej zaś części na podstawie art. 373 par.1 kpc apelację jako nieopłaconą należało odrzucić.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 102kpc obciążając powódkę z uwagi na jej trudną sytuację życiową kosztami zastępstwa procesowego pozwanego tylko w części dotyczącej rozstrzygnięcia w przedmiocie podwyższenia renty i nie obciążając jej tymi kosztami w zakresie w jakim apelacja podlegała odrzuceniu.

Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga

Umieściła w Portalu Informacyjnym:

Sekretarz sądowy

Karolina Budna

Niniejsze pismo nie wymaga podpisu własnoręcznego na podsta wie § 21 ust. 4 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 czerwca 2019 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej jako właściwie zatwierdzone w sądowym systemie teleinformatycznym.