Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II AKa 34/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 stycznia 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku w II Wydziale Karnym w składzie

Przewodniczący

SSA Janusz Sulima (spr.)

Sędziowie

SSA Andrzej Czapka

SSA Jerzy Szczurewski

Protokolant

Elżbieta Niewińska

przy udziale prokuratora Adama Wróbla

po rozpoznaniu w dniach 28 września 2021 roku i 21 grudnia 2021 roku sprawy:

M. Z. s. R. oskarżonego z art. 258 §1 k.k., z art. 270 §1 k.k. i art. 273 k.k. w zw. z art. 31 ust. 1 i 3 ustawy z 25.08.2006r.o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. z 2006r. Nr 169 poz.1200 ze zm.) i art. 286 §1 k.k. w zw. z art. 294 §1 k.k. w zw. z art.11 §2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i art. .65 §1 k.k., z art. 56 §1 k.k.s. i art. 62 §2 k.k.s. i art. 73a §1 k.k.s. w zw. z art. 37 §1 pkt 1 i 5 k.k.s. w zw. z art. 7 §1 k.k.s. i art. 6 §2 k.k.s. w zw. z art. 8 §1 k.k.s.

P. C. s. C. oskarżonego z art. 258 §1 k.k., z art. 31 ust. 1 i 3 ustawy z 25.08.2006r.o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. z 2006r. Nr 169 poz.1200 ze zm.) i art. 286 §1 k.k. w zw. z art. 294 §1 k.k. w zw. z art.11 §2 k.k. oraz z art. 273 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 65 §1 k.k., z art. 73a §1 k.k.s. i z art. 76 §1 k.k.s. w zw. z art. 38 §2 pkt 1 k.k.s. w zw. z art. 7 §1 k.k.s. oraz z art. 62 §2 k.k.s. w zw. z art. 6 §2 k.k.s. oraz w zw. z art. 37 §1 pkt 2 i 5 k.k.s. w zw. z art. 8 §1 k.k.s.

z powodu apelacji obrońców oskarżonych

od wyroku Sądu Okręgowego w Ostrołęce

z dnia 10 września 2020 r., sygn. akt II K 29/16

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

A.  w stosunku do oskarżonego M. Z.:

1.  uchyla rozstrzygnięcia z punktów 1) e) i 1 f)

2.  w ramach czynu przypisanego w punkcie 1) a) (zarzuconego w punkcie XXVIII) oskarżonego M. Z. uznaje za winnego tego, że: w okresie od kwietnia do września 2008 r., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, brał udział w zorganizowanej i kierowanej przez Z. W., J. Ż. i D. D. grupie przestępczej, działającej głównie na terenie województw: (...), (...), (...)- (...), (...), (...)- (...) i innych, mającej na celu popełnia­nie przestępstw skarbowych, przestępstw przeciwko dokumentom i innych, polegają­cych na zakupie produktów ropopochodnych objętych procedurą zawieszenia poboru akcyzy, mieszaniu ich i wprowadzaniu do obrotu handlowego jako pełnowartościowego paliwa silnikowego oraz na odbarwianiu czerwonego znacznika oleju opałowego i wprowadzaniu takiego oleju do obrotu handlowego jako pełnowartościowego paliwa silnikowego, bez uiszczenia należnych podatków i opłat, przy czym rola M. Z. polegała na uzyskaniu i wykorzystaniu danych firmy Agencja (...) L. Z., G. N. z/s w L. przy ul. (...) celem wystawiania na nią fikcyjnych faktur sprzedaży produktów ropopochodnych przez firmę (...) M. B., podczas gdy faktycznie w całości produkty te trafiały do bazy paliw firmy PHU (...) A. T. w S. i w inne ustalone miejsca, z docelowym przeznaczeniem jako paliwa do pojazdów silnikowych, to jest czynu z art. 258 §1 k.k. i za to na podstawie art. 258 §1 k.k. skazuje go i wymierza mu karę 9 (dziewięciu) miesięcy pozbawienia wolności,

3.  w ramach czynu przypisanego w punkcie 1) b) (zarzuconego w punkcie XXIX) oskarżonego M. Z. uznaje za winnego tego, że: w okresie od kwietnia do września 2008 roku, działając w ramach zorganizowanej i kierowanej przez Z. W., J. Ż. i D. D. grupy przestępczej, w krótkich odstępach czasu, wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, aby członkowie grupy przestępczej wprowadzali do obrotu paliwa ciekłe niespełniające wymagań jakościowych określonych w ustawie w okresie od kwietnia do czerwca 2008 roku przekazał M. B. w celu podpisania i wprowadzenia do księgowości 21 faktur VAT dotyczących rzekomej sprzedaży przez firmę (...) M. B. z siedzibą przy ul. (...) firmie Agencja (...) s.c. L. Z., G. N. z siedzibą w L. ul. (...) produktów ropopochodnych w postaci rozpuszczalnika uniwersalnego, impregnatu do drewna, rozpuszczalnika benzynowego i nafty opałowej wytworzonych rzekomo z komponentów zakupionych od Z. W. w ilości 599 907 litrów o wartości 1 629 746,15 zł oraz przekazał innym członkom grupy przestępczej 11 faktur VAT za okres od 23 maja 2008 r. do 19 września 2008 r., dotyczących rzekomej sprzedaży oleju napędowego w ilości łącznej 318 870 litrów za kwotę 1 310 025 zł przez spółkę Agencja (...)(...) s.c L. Z., G. N. z siedzibą w L. ul. (...) firmie (...) ul. (...) (...)-(...) D., przez co umożliwił członkom zorganizowanej grupy przestępczej wprowadzenie do obrotu paliw ciekłych znacznej wartości, niespełniających wymagań jakościowych określonych w ustawie i czyn ten kwalifikuje z art. 18 §3 k.k. w zw. z art. 31 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 roku o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. z 2006 r., Nr 169, poz. 1200) w zw. z art. 12 k.k. w brzmieniu pierwotnym w zw. z art. 65 §1 k.k. w zw. z art. 4 §1 k.k. i na podstawie tych przepisów skazuje go, zaś na podstawie art. 19 §1 k.k. w zw. art. 31 ust. 3 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 roku o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. z 2006 r., Nr 169, poz. 1200) w zw. z art. 65 §1 k.k. wymierza mu karę 10 (dziesięciu) miesięcy pozbawienia wolności, a nadto na podstawie art. 45 §1 k.k. orzeka przepadek równowartości korzyści majątkowej osiągniętej z popełnienia przestępstwa w kwocie 31.000 (trzydziestu jeden tysięcy) złotych,

4.  czyn przypisany w punkcie 1) c) (zarzucony w punkcie XXX) kwalifikuje z art. 62 §2 k.k.s. w brzmieniu pierwotnym w zb. z art. 73a §1 k.k.s. w zw. z art. 37 §1 pkt 1 i 5 k.k.s. w zw. z art. 7 §1 k.k.s. w zw. z art. 6 §2 k.k.s. w zw. z art. 2 §2 k.k.s. i na podstawie art. 113 §1 k.k.s. w zw. z art. 17 §1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 44 §1 pkt 1 k.k.s. i art. 44 §5 k.k.s. postępowanie karne o ten czyn umarza;

5.  na podstawie art. 85 k.k. w brzmieniu pierwotnym i art. 86 §1 k.k. w brzmieniu pierwotnym w zw. z art. 4 §1 k.k. orzeka wobec oskarżonego M. Z. karę łączną 1 (jednego) roku pozbawienia wolności,

6.  na podstawie art. 69 §1 i 2 k.k. w brzmieniu pierwotnym, art. 70 §1 pkt 1 k.k. w brzmieniu pierwotnym wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego M. Z. kary łącznej pozbawienia wolności warunkowo zawiesza tytułem próby na okres lat 3 (trzech),

B.  w stosunku do oskarżonego P. C.:

1.  uchyla rozstrzygnięcia z punktów 2 d), 2) e), 2) f) i 2) g),

2.  czyn przypisany oskarżonemu P. C. w punkcie 2) b) (zarzucony w punkcie LII) kwalifikuje z art. 31 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 roku o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. z 2006 r., Nr 169, poz. 1200) w zb. z art. 273 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w brzmieniu pierwotnym w zw. z art. 65 §1 k.k. w zw. z art. 4 §1 k.k. i na podstawie art. 31 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 roku o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. z 2006 r., Nr 169, poz. 1200) w zb. z art. 273 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w brzmieniu pierwotnym w zw. z art. 65 §1 k.k. w zw. z art. 4 §1 k.k. w zw. z art. 11 §2 k.k. skazuje go, zaś na podstawie art. 31 ust. 3 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 roku o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. z 2006 r., Nr 169, poz. 1200) w zw. z art. 65 §1 k.k. w zw. z art. 11 §3 k.k. wymierza mu karę 1 (jednego) roku i 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności, a nadto na podstawie art. 45 §1 k.k. orzeka przepadek równowartości korzyści majątkowej osiągniętej z popełnienia przestępstwa w kwocie 91.798,80 (dziewięćdziesiąt jeden tysięcy siedemset dziewięćdziesiąt osiem 80/100) złotych,

3.  czyn przypisany w punkcie 2) c) (zarzucony w punkcie LIII) kwalifikuje z art. 73 a §1 k.k.s. w zb. z art. 56 §1 k.k.s. w zw. z art. 38 §2 pkt 1 k.k.s. w zb. z art. 62 §2 k.k.s. w brzmieniu pierwotnym w zw. z art. 6 §2 k.k.s. w zw. z art. 7 §1 k.k.s. w zw. z art. 37 §1 pkt 2 i 5 k.k.s w zw. z art. 2 §2 k.k.s. i te przepisy przyjmuje za podstawę skazania, zaś na podstawie art. 56 §1 k.k.s. w zw. z art. 38 §2 pkt 1 k.k.s. w zw. z art. 37 §1 pkt 2 i 5 k.k.s. w zw. z art. 7 §2 k.k.s. wymierza mu karę 11 (jedenastu) miesięcy pozbawienia wolności,

4.  na podstawie art. 8 §2 k.k.s. stwierdza, że spośród kar wymierzonych oskarżonemu P. C. w punktach I B 2 i I B 3 podlega wykonaniu kara orzeczona w punkcie I B 2,

5.  na podstawie art. 85 k.k. w brzmieniu pierwotnym i art. 86 §1 k.k. w brzmieniu pierwotnym w zw. z art. 4 §1 k.k. orzeka wobec oskarżonego P. C. karę łączną 1 (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności,

6.  na podstawie art. 69 §1 i 2 k.k. w brzmieniu pierwotnym i art. 70 §1 pkt 1 k.k. w brzmieniu pierwotnym wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego P. C. kary łącznej pozbawienia wolności warunkowo zawiesza tytułem próby na okres lat 3 (trzech);

II.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokatów D. P. i W. G. kwoty po 885,60 złotych, w tym po 165,60 złotych podatku VAT, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

IV.  zasądza na rzecz Skarbu Państwa od oskarżonych:

-

M. Z. 180 złotych,

-

P. C. 300 złotych

tytułem jednej opłaty za obie instancje i zwalnia ich od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze;

V.  obciąża kosztami procesu za I i II instancję Skarb Państwa w części umarzającej postępowanie.

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 34/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1. CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Ostrołęce z dnia 10 września 2020 roku, sygn. akt II K 29/16

1.2. Podmiot wnoszący apelację

oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

oskarżyciel posiłkowy

oskarżyciel prywatny

obrońca

oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

na korzyść

na niekorzyść

w całości

w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego

zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2. USTALENIE FAKTÓW W ZWIĄZKU Z DOWODAMI
PRZEPROWADZONYMI PRZEZ SĄD ODWOŁAWCZY

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

     

     

     

     

     

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

     

     

     

     

     

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu

z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

     

     

     

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów (dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające

znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu

z pkt 2.1.1

albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

     

     

     

3. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH

ZARZUTÓW I WNIOSKÓW

Lp.

Zarzut

I.

II.

Apelacja obrońcy oskarżonego M. Z.:

1. art. 7 k.p.k. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny wyjaśnień M. Z., polegającej na bezpodstawnym uznaniu, ze wyjaśnienia oskarżonego nie zasługują na wiarę w części, gdzie wyjaśnił, że był jedynie kierowcą zatrudnionym przez A. N. (1), a od momentu choroby ww. jedynie zawoził we wskazane miejsca koperty z nieznaną mu zawartością i odbierał od J. Ż. dla A. N. (1) pieniądze, podczas gdy prawidłowa analiza i ocena tego dowodu powinna prowadzić do przeciwstawnego wniosku, powyższe spowodowało błedne ustalenia faktyczne skutkujące niezasadnym przyjęciem, że oskarżony dopuścił się popełnienia zarzucanych mu czynów,

2. art. 7 k.p.k. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny zeznań świadka J. Ż., polegającej na bezpodstawnym uznaniu, że zeznania zasługują na wiarę w całości, podczas gdy prawidłowa analiza i ocena tego dowodu w szczególności w zestawieniu z dowodem z wyjaśnień oskarżonego, powinna prowadzić do przeciwstawnego wniosku, powyższe spowodowało błędne ustalenia faktyczne skutkujące niezasadnym przyjęciem, że oskarżony dopuścił się popełnienia zarzucanych mu czynów.

Apelacja obrońcy oskarżonego P. C.:

1. obrazę art. 7 k.p.k. poprzez jednostronną, niekorzystną dla oskarżonego ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego w postaci wyjaśnień oskarżonych, zeznań świadków przesłuchanych w sprawie, a także nagrań rozmów oskarżonego z T. P. oraz dokumentacji w postaci faktur VAT poprzez przyjęcie, iż oskarżony był członkiem domniemanej grupy przestępczej oraz brał czynny i świadomy udział w fałszowaniu produktów ropopochodnych, fałszowaniu dokumentacji i wprowadzaniu do obrotu produktów objętych procedurą zawieszenia poboru podatku akcyzowego.

2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, który miał istotny wpływ na jego treść, polegający na przyjęcu:

oskarżony P. C. od czerwca do sierpnia 2008 r. na terenie województw: (...), (...), (...)- (...), (...), (...)- (...), działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, brał udział w zorganizowanej i kierowanej przez Z. W., J. Ż. i D. D. grupie przestępczej mającej na celu popełnianie przestępstw skarbowych, przeciwko mieniu, dokumentom i jakości paliwa;

1.2.2. w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, czyniąc sobie z popełnienia przestępstwa stałe źródło dochodu, działając w ramach zorganizowanej i kierowanej przez Z. W., J. Ż. i D. D. grupy

' przestępczej, działającej głównie na terenie województw: (...), (...), (...)- (...), (...), (...)- (...), wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w tym z T. P. (2), wielokrotnie brał udział we wprowadzaniu do obrotu jako pełnowartościowego paliwa wymieszanych wyrobów ropopochodnych w postaci: benzyny do lakierów AP, nafty ochronnej oraz olejów bazowych, zakupionych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy, a których przeznaczenie zostało zmienione poprzez ich mieszanie i wytworzenie produktu o właściwościach zbliżonych do pełnowartościowego paliwa silnikowego do pojazdów wysokoprężnych, w ten sposób, że na polecenie J. Ż., jak i z własnej inicjatywy, przewoził wskazane wyroby ropopochodne oraz wytworzone paliwo w różne miejsca, w tym dostarczył A. R. na stację paliw w K. oraz J. K. i L. K. na stację paliw w W. łącznie 403 000 litrów wytworzonego paliwa o wartości 1 666 773, 68 zł a ponadto dostarczył A. R. 29 fikcyjnych faktur VAT, a J. K. i L. K. 11 fikcyjnych faktur VAT, wystawionych przez K. M. z firmy (...), a mających potwierdzać rzekomą sprzedaż firmom tych osób przez firmę (...) oleju napędowego w ilościach odpowiadających ilości dostarczonych im produktów ropopochodnych, przy czym uszczuplenia podatkowe od tej ilości produktów w zakresie podatku akcyzowego, opłaty paliwowej i podatku VAT wyniosły łącznie 1 038 548 zł, a ponadto kilkakrotnie dostarczył S. N. do miejscowości N. łącznie 50 000 litrów nafty, a także w okresie od 3 czerwca do 25 lipca 2008 r. przewiózł na teren bazy w G. koło (...) cystern z produktami ropopochodnymi w łącznej ilości 201 997 litrów o wartości 617 515, 57 zł, przy czym uszczuplenia podatkowe od tej ilości produktów wyniosły łącznie 539 026, 05 zł, a także barwił naftę, którą sprzedawał nieustalonym odbiorcom z

okolic Ł. i C., przez co wraz z innymi członkami wskazanej zorganizowanej grupy przestępczej wziął udział we wprowadzeniu do obrotu paliw ciekłych niespełniających wymagań jakościowych określonych w ustawie, a przez to we wprowadzeniu w błąd nabywców końcowych co do pochodzenia i jakości nabywanego przez nich paliwa i przez podanie w składanych deklaracjach podatkowych danych niezgodnych ze stanem rzeczywistym we wprowadzeniu w błąd pracowników właściwych organów podatkowych i spowodowaniu uszczupleń należności publicznoprawnych w kwocie nie mniejszej niż 1.577 574,05 złotych

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Odnośnie apelacji obrońcy oskarżonego M. Z.:

Żadną miarą nie można zgodzić się z obrońcą, że dokonana przez Sąd pierwszej instancji ocena dowodów jest sprzeczna z wynikającą z art. 7 k.p.k. zasadą swobodnej oceny dowodów. Ocena ta bowiem została poprzedzona ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy i stanowiła wyraz rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego oraz jest zgodna ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, a nadto została wyczerpująco i logicznie uargumentowana w uzasadnieniu wyroku. Ocena wiarygodności przeprowadzonych dowodów jest zarówno oceną każdego z dowodów z osobna, jak i oceną każdego dowodu w powiązaniu z innymi dowodami, a nadto oceną całokształtu materiału dowodowego, z którego wynikają określone ustalenia faktyczne.

Należy pamiętać, ze zarzut błędu dowolności jest tylko wtedy słuszny, gdy zasadność ocen i wniosków, wyprowadzonych przez sąd orzekający z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego, nie odpowiada prawidłowości logicznego rozumowania, przy czym dla swej skuteczności wymaga on od apelującego wykazania, jakich konkretnych uchybień w świetle wskazań wiedzy, doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania dopuścił się sąd w dokonanej ocenie materiału dowodowego a nie tylko ograniczenia się do własnej oceny tego materiał.

Obrońca nie wskazał w apelacji, jakich konkretnie uchybień dopuścił się Sąd pierwszej instancji przy ocenie materiału dowodowego. W każdym razie nieprawdą jest, że sąd ten bezpodstawnie uznał wyjaśnienia M. Z. za niewiarygodne. Nie do uwierzenia jest, że tenże oskarżony nie miał zupełnie świadomości, w jakim procederze uczestniczył. Nie ulega żadnej wątpliwości, że M. Z. przekazywał poświadczające nieprawdę i podrobione faktury oraz że na jego konto wpływały pieniądze za te faktury. Okoliczności tych nie kwestionuje również obrońca. Wręcz za niedorzeczną należy uznać tezę, że nie wiedział, jakiego rodzaju dokumenty są przez niego przekazywane, gdyż były one w kopertach, których nie otwierał. Doskonale też musiał wiedzieć, w jakim celu były wystawiane te faktury. Za tym, że M. Z. doskonale wiedział, jakie faktury przekazywał innym członkom grupy przestępczej oraz że wiedział z jakiego tytułu są przelewane pieniądze na jego konto, przemawiają jednoznacznie wyjaśnienia J. Ż.. Podał on, że M. Z. znał z imienia (...). Według niego był on współpracownikiem A. N. (2) z D.. J. Ż. wyjaśnił, że z M. Z. kontaktował się w 2008 roku w sprawach dotyczących wystawiania faktur sprzedaży produktów ropopochodnych przez firmę (...) M. B., które zostały wystawione na firmę (...) z L.. J. Ż. podał też, że M. Z. przekazał mu te faktury. Kontaktował się też z oskarżonym również w sprawie wystawiania faktur zakupu oleju napędowego, który sprzedawała stacja paliw w Z. oraz wpłat pieniędzy na jego prywatne konto. Były to faktury wystawione przez firmę (...) z L.. Wpłat na konto M. Z. na jego polecenie dokonywał M. N.. W sprawach wystawiania faktur dostaw oleju napędowego i płacenia za nie kontaktował się zarówno z A. N. (2), jak i z M. Z.. W trakcie innego przesłuchania w charakterze podejrzanego J. Ż. podał (k. 78), że zanim ruszyła stacja paliw w Z. skontaktował się z A. N. (2) i zapytał go, czy chce z „nimi” współpracować. A. N. (2) przyjechał do Z. z mężczyzną o imieniu M.. A. N. (2) tłumaczył, że (...) jest jego cichym wspólnikiem.

J. Ż. były też podczas przesłuchania odtwarzane rozmowy telefoniczne z M. Z. (k. 696). Rozmowy te wyraźnie dotyczyły wystawiania faktur. W jednej z tych zarejestrowanych rozmów J. Ż. pyta się M. Z., czy na firmę M. B.będą wystawiane „rzetelne” faktury o odsprzedaniu towarów zakupionych od firm Z. W..

Wbrew twierdzeniom obrońcy wyjaśnienia J. Ż. nie nasuwają żadnych wątpliwości. Nie miał on żadnego interesu w tym, aby wyjaśniać na niekorzyść M. Z.. Nie zostały ujawnione jakiekolwiek okoliczności, które mogłyby świadczyć o jakimś konflikcie pomiędzy J. Ż. a M. Z.. Również to, że J. Ż. zdecydował się na współpracę z organami ścigania i chciał zapewne, aby z tego względu zastosowano wobec niego nadzwyczajne złagodzenie kary, wcale nie przemawia za niedaniem wiary jego depozycjom. Ponadto wyjaśnienia J. Ż. znajdują potwierdzenie w treści rozmów telefonicznych zarejestrowanych podczas kontroli operacyjnej.

Dowody w postaci wyjaśnień J. Ż. oraz materiałów z kontroli operacyjnych jednoznacznie wskazują, że M. Z. współpracując głównie z A. N. (2) w pełni świadomie był zaangażowany w działalność zorganizowanej grupy przestępczej zajmującej się między innymi zakupem produktów ropopochodnych objętych procedurą zawieszenia akcyzy, mieszaniem ich i wprowadzaniem ich do obrotu jako pełnowartościowego paliwa silnikowego.

M. Z. w świetle zebranych dowodów doskonale wiedział, że przekazane przez niego innym członkom grupy przestępczej dokumenty zostaną wykorzystane do wprowadzenia do obrotu paliw ciekłych znacznej wartości, niespełniających wymagań jakościowych określonych w ustawie.

Nie ma natomiast żadnych dowodów na to, że M. Z. podrabiał przekazywane przez niego faktury. Poza tym, jeżeli faktury dotyczące rzekomej sprzedaży przez firmę (...) M. B. z siedzibą w S. były podpisywane przez M. B., to nie można mówić o fałszowaniu materialnym tych faktur. W takim przypadku wystawca tych faktur, czyli M. B. poświadczał nieprawdę w tych fakturach, co wyczerpuje znamiona przestępstwa z art. 271 §1 k.k. Posłużenie się zaś takimi fakturami może zaś wyczerpywać znamiona przestępstwa z art. 273 k.k.

Odnośnie apelacji obrońcy oskarżonego P. C.:

Zupełnie nie ma racji obrońca, że Sąd pierwszej instancji skazując P. C. za zarzucane mu czyny naruszył wyrażoną w art. 7 k.p.k. zasadę swobodnej oceny dowodów. Sąd ten bynajmniej nie ocenił dowodów w sposób tendencyjnie niekorzystny dla tego oskarżonego. W sposób przekonujący uzasadnił, dlaczego wyjaśnieniom P. C. nie można dać wiary. Odmowa wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonego została poprzedzona wnikliwą oceną zebranych dowodów.

Żadną miarą nie można zgodzić się z obrońcą, że na podstawie zebranych dowodów nie można bezspornie ustalić, że P. C. miał świadomość, że uczestniczy w zorganizowanej grupie przestępczej zajmującej się między innymi zakupem wyrobów akcyzowych w postaci produktów ropopochodnych, objętych procedurą zawieszenia poboru akcyzy, mieszaniu ich i wprowadzaniu do obrotu handlowego jako pełnowartościowych paliw silnikowych.

Świadek J. Ż. w miarę szczegółowo w swoich wyjaśnieniach opisał jaką rolę w grupie przestępczej odgrywali P. C. i T. P. (2), których nazywano (...).

J. Ż. wyjaśnił (k. 75), że (...) przyjeżdżali najpierw autocysterną marki V., a potem ciągnikiem siodłowym marki (...) z cysterną o pojemności 34.000 litrów. Po zatankowaniu cysterny oni sami rozrabiali jakiś proszek w wiadrze z naftą i dolewali to do cysterny. Po dolaniu tej substancji do nafty otrzymany produkt wyglądał identycznie jak olej napędowy. Produkt ten sprzedawali swoim klientom.

Jeżeli zatem dolewali do nafty jakąś substancję, żeby zmienić jej kolor, to nie może być żadnych wątpliwości, że wiedzieli, iż wprowadzają do obrotu paliwa ciekłe niespełniające wymagań jakościowych określonych w ustawie, Musieli przecież widzieć, że cysterna była najpierw napełniana płynem o innym kolorze aniżeli olej napędowy i tym samym niemożliwe jest, żeby obydwaj nie wiedzieli, że nie jest to olej napędowy.

J. Ż. wyjaśnił też, że na jego zlecenie (...) zabarwiony produkt wozili około 5 razy do stacji paliw w K., której właścicielem był A. R. i który wiedział, że przywożone przez nich paliwo nie jest oryginalne. Ponadto na jego zlecenie P. C. i T. P. (2) około sześciu razy wozili ten sam produkt na stację paliw (...) w W.. Produkt ten była zamawiany przez J. K., który wiedział, że to jest produkt tańszy, nie spełniający norm oleju napędowego.

Z zeznań J. Ż. bynajmniej nie wynika, że rola P. C. ograniczała się wyłącznie do roli kierowcy. Jeszcze raz należy powtórzyć, że skoro przebarwiał wlewaną do cysterny ciecz, żeby uzyskać kolor podobny do koloru oleju napędowego, to nie ulega najmniejszej wątpliwości, że wiedział, jaki w rzeczywistości produkt przewozi i sprzedaje.

Z materiałów z kontroli operacyjnej wynika wprawdzie, że J. Ż. na tematy związane z przewożeniem paliwa i odbieraniu za nie pieniędzy głównie rozmawiał przez telefon z T. P. (2). Została jednakże też zarejestrowana rozmowa pomiędzy P. C. a J. Ż. dotycząca rozliczenia za „przejechane kilometry” z cysterną. Poza tym P. C. był prawie zawsze obecny przy rozmowach T. P. (2) z J. Ż.. Na przykład w dniu 29 sierpnia 2008 roku J. Ż. zapytał się T. P. (2), czy zatankowali już cysternę. T. P. (2) odpowiedział mu, że zatankowali około 15.000 litrów i że nie tankowali do końca cysterny, ponieważ nie chcieli mieszać paliwa o złej jakości z tym dobrym. Niemożliwe jest zatem, żeby nie miał wiedzy, jakie produkty przewozili i za jaką kwotę są one sprzedawane.

Nie można zgodzić się z obrońcą, że Sąd pierwszej instancji dokonał nadinterpretacji rozmowy telefonicznej z dnia 29 lipca 2008 roku (k. 2.180 – 2.193). Wynika z niej bowiem jednoznacznie, że P. C. i T. P. (2) podejmowali wspólnie przedsięwzięcia związane z wprowadzaniem do obrotu jako pełnowartościowego paliwa wymieszanych produktów ropopochodnych. Krócej rzecz ujmując, wynika z niej, że byli wspólnikami w tym procederze. J. Ż. zapytał: „a to wy braliście dla siebie tam, no to tego, to nie, to nie wiem, no to?”. Oskarżony P. C. odpowiedział mu: „jak dla siebie żeśmy brali, my w tym w ogóle żeśmy nie sprzedawali, w tym, dwóch tygodniach dla siebie”. Po czym J. Ż. znowu zapytał: „do S. z czym jeździliście? Aa, z So, no z S.… woziliście ten, ten, ten, te… liście to, te, te, te, lekkie, co zostało?”. P. C. wówczas odpowiedział: „gdzieś to miałem zawieźć dla ciebie, nie wiem, gdzie to brałem”. Dalej J. Ż. zapytał: „do S. zawiozłeś to?. Na to P. C. odpowiedział: „no i nikt tego nie chciał”. Ten fragment rozmowy dobitnie świadczy o tym, że oskarżony P. C. współdziałał z T. P. (2) i doskonale wiedział, co było przewożone przez niego w cysternie.

Jeżeli zaś oskarżony wiedział, że przewożone przez niego paliwo jedynie imituje (na skutek przebarwienia cieczy dolewaną do cysterny substancją) olej napędowy, to musiał co najmniej godzić się na to, że przekazywane przez niego przy sprzedaży faktury poświadczają nieprawdę co do sprzedawanego produktu.

Biorąc pod uwagę skalę działalności przestępczej P. C. i jego powiązania z innymi osobami parającymi się tą samą działalnością nie mógł nie wiedzieć, że podejmowane przez niego działania są w ramach zorganizowanej struktury. Tym samym nie ma żadnych wątpliwości, że oskarżony P. C. świadomie wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami brał udział w zorganizowanej grupie przestępczej.

Dokonana zatem przez Sąd pierwszej instancji dowodów nie jest dotknięta żadnymi mankamentami. Sąd ten również wyciągnął z nich prawidłowe wnioski. Tym samym zupełnie niezasadne są zarzuty błędu w ustaleniach faktycznych.

Wniosek

Apelacja obrońcy oskarżonego M. Z.:

o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie M. Z. od popełnienia zarzucanych mu czynów.

Apelacja obrońcy oskarżonego P. C.:

o zmianę orzeczenia w zaskarżonym zakresie i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Ostrołęce do ponownego rozpoznania.

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nizasadność zarzutów kwestionujących winę oskarżonych M. Z. i P. C. determinowała nieuwzględnienie wniosków apelacyjnych. NIe ujawniły się też żadne okoliczności, które implikowałyby uchylenie wyroki w części dotyczącej oskarżonego P. C. i przekazanie w tej części sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Kwalifikacja prawna przypisanych oskarżonym czynów - art. 455 k.p.k i art. 440 k.p.k.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Brak jest dowodów na to, że oskarżony M. Z. podrabiał faktury. Nie wynika to w szczególności z wyjaśnień J. Ż. ani też z materiałów z kontroli operacyjnej. Jednocześnie wskazać należy, że w opisie czynu zarzuconego i przypisanego oskarżonemu w punkcie 1 b nie zostały odzwierciedlone wszystkie znamiona czynu z art. 270 §1 k.k. Dla przypisania tego występku nie jest wystarczające samo stwierdzenie, że oskarżony podrobił dokument. Konieczne jest również ustalenie, że dokument został podrobiony w celu użycia za autentyczny. Takiego zaś ustalenia brak jest w opisie czynu zarzuconego i przypisanego M. Z.. Brak jest też w opisie czynu stwierdzenia, że oskarżony używał dokumentu określonego w art. 271 k.k. lub 272 k.k. Tym samym czyn ten nie mógł być zakwalifikowany ani z art. 270 §1 k.k., ani też z art. 273 k.k.

Podkreślić należy, że uzupełnienie opisu czynu o elementy stanowiące znamiona określonych typów przestępstwa przez sąd odwoławczy nie jest możliwe w sytuacji, gdy wyrok został zaskarżony jedynie na korzyść oskarżonego. Wyrok zaś Sądu Okręgowego w Ostrołęce z dnia 10 września 2020 roku nie został zaskarżony przez prokuratora na niekorzyść oskarżonego. Apelacja została wniesiona jedynie przez obrońcę. Określony w art. 434 §1 k.p.k. zakaz orzekania na niekorzyść oskarżonego oznacza, że w wypadku braku środka odwoławczego wniesionego na jego niekorzyść, sytuacja oskarżonego w postępowaniu odwoławczym nie może ulec pogorszeniu w jakimkolwiek zakresie - również w sferze ustaleń faktycznych - powodujących lub tylko mogących powodować negatywne skutki w sytuacji prawnej oskarżonego. Jeżeli w opisie przypisanego oskarżonemu czynu brakuje znamienia strony przedmiotowej, wówczas ani sąd odwoławczy, ani sąd pierwszej instancji nie mogą, przy ponownym rozpoznaniu sprawy, uzupełnić tego opisu przez dodanie brakującego znamienia. Tym samym w wyniku rozpoznania środka odwoławczego wniesionego jedynie na korzyść oskarżonego nie jest możliwe dokonanie przez sąd ad quem zmiany ustaleń faktycznych, a w konsekwencji zmiany opisu czynu w sposób wykazujący wypełnienie przez oskarżonego ustawowych znamion określonego typu czynu zabronionego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 stycznia 2019 roku, II DSI II 22/18, Lex nr 2609172; wyrok Sądu Najwyższego z 3 grudnia 2015 roku, II KK 283/15, Lex nr 1938677).

Ogromnym nieporozumieniem jest zakwalifikowanie tego czynu z art. 286 §1 k.k. w zw. z art. 294 §1 k.k. Po pierwsze w opisie czynu brak jest znamion ustawowych przestępstwa oszustwa. Po drugie żadną miarą nie można uznać, że oskarżony dopuścił się takiego przestępstwa. Umożliwienie dokonania uszczupleń podatku akcyzowego i opłaty paliwowej nie odpowiada żadnemu ze znamion przestępstwa z art. 286 §1 k.k. W takim bowiem przypadku nadzwyczaj ewidentne jest, że nie dochodzi do niekorzystnego rozporządzenia mieniem na szkodę Skarbu Państwa. Z niekorzystnym rozporządzeniem mieniem mielibyśmy do czynienia wówczas, gdyby doszło do nienależnego zwrotu podatkowej należności publicznoprawnej. Żadne z podjętych działań przez M. Z. nie wprowadzało w błąd pracowników organów podatkowych co do podstaw zwrotu podatku. Na skutek zachowania oskarżonego nie doszło też do rozporządzenia mieniem Skarbu Państwa.

Napomknąć należy, że można się zastanawiać nad tym, czy autorowi aktu oskarżenia kwalifikującego ten czyn z art. 286 §1 k.k. w zw. z art. 294 §1 k.k. mogło chodzić o pokrzywdzenie przestępstwem oszustwa nabywców paliw płynnych. Na to może wskazywać sformułowanie: „wprowadzenie w błąd nabywców końcowych co do pochodzenia i jakości nabywanego przez nich paliwa”. Gdyby nawet tak przyjąć, to i tak zachowania oskarżonego nie można byłoby zakwalifikować z art. 286 §1 k.k. Brak jest bowiem w opisie czynu wskazania, że ci „końcowi nabywcy” rozporządzili niekorzystnie swoim mieniem. Tym samym i przy takim założeniu opis czynu „nie trzyma się” znamion stypizowanego w tym przepisie przestępstwa. Poza tym brak jest określenia rozmiarów tego mienia. Nie wiadomo tym samym, czy było ono znacznej wartości w rozumieniu art. 294 §1 k.k.

Opisane w zarzucie zachowanie M. Z. polegające na przekazywaniu innym członkom grupy przestępczej faktur nie może być potraktowane jako współdziałanie z innymi osobami we wprowadzaniu do obrotu paliw ciekłych znacznej wartości, niespełniających wymagań jakościowych określonych w ustawie. Oskarżony przecież w ogóle nie uczestniczył we wprowadzaniu do obrotu takimi paliwami. Zachowanie to jedynie ułatwiało (tak jak to też zostało określone w akcie oskarżenia) innym członkom grupy przestępczej wprowadzenie tych paliw do obrotu. Mając zatem powyższe na względzie i trzymając się ustaleń odzwierciedlonych w opisie czynu, które nie wskazują na wszystkie znamiona przestępstw określonych w artykułach 270 §1 k.k., 273 k.k. i 286 §1 k.k. w zw. z art. 294 §1 k.k. M. Z. mogło być jedynie przypisane pomocnictwo do przestępstwa określonego w art. 31 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 roku o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. z 2006 r., Nr 169, poz. 1.200).

Zauważyć należy, że sentencja zaskarżonego wyroku w punkcie 1c jest błędna. Prokurator bowiem zakwalifikował zarzucone M. Z. przestępstwo karnoskarbowe z art. 56 §1 k.k.s. i art. 63 §2 k.k.s. i art. 73a §1 k.k.s. w zw. z art. 37 §1 pkt 1 i 5 k.k.s. i w zw. z art. 7 §1 k.k.s. i art. 6 §2 k.k.s. i w zw. z art. 8 §1 k.k.s. Tymczasem Sąd Okręgowy nie zmieniając opisu czynu oraz jego kwalifikacji prawnej skazał na podstawie innych przepisów, a mianowicie art. 73 a §1 k.k.s. i art. 76 §1 k.k,s. i art. 56 §1 k.k.s. oraz art. 54 §1 k.k.s. w zw. z art. 38 §2 pkt 1 k.k.s. w zw. z art. 7 §1 k.k,s. i z art. 62 §1 i 2 k.k.s. i art. 61 §1 k.k.s. w zw. z art. 6 §2 k.k.s. Zupełnie nie wiadomo, dlaczego w podstawie skazania znalazły się przepisy: art. 76 §1 k.k.s., art. 54 §1 k.k.s., art. 61 §1 k.k.s. oraz art. 62 §1 k.k.s. W żaden sposób nie zostało to wyjaśnione w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Mało tego, z uzasadnienia wynika (k. 2.552), że Sąd Okręgowy uznał, że M. Z. swoim zachowaniem wyczerpał znamiona przestępstwa skarbowego z art. 56 §1 k.k.s. i art. 62 §2 k.k.s. i art. 73 a §1 k.k.s. w zw. z art. 37 §1 pkt 1 i 5 k.k.s. w zw. z art. 7 §1 k.k.s. i art. 6 §2 k.k.s. w zw. z art. 8 §1 k.k.s.

Podkreślić należy, że w opisie tego czynu brak jest znamion zarówno przestępstwa z art. 54 §1 k.k.s., jak i czynów zabronionych z art. 76 §1 k.k.s. oraz z art. 61 §1 k.k.s., a także z art. 62 §1 k.ks. W opisie czynu brak jest ustalenia, że doszło do uchylenia się od opodatkowania poprzez nie ujawnienie właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub też, że nie została złożona deklaracja, co jest niezbędnym warunkiem przypisania przestępstwa z art. 54 §1 k.k.s. Brak jest też ustalenia, że doszło do narażenia na nienależny zwrot podatku, co z kolei mogłoby przesądzać o kwalifikacji prawnej czynu z art. 76 §1 k.k.s. Ewidentne też jest, że w opisie czynu brak jest jakiejkolwiek wzmianki o nierzetelnym prowadzeniu księgi, co jest kwalifikowane z art. 61 §1 k.k.s. M. Z. nie wystawiał żadnych faktur, jak i w ogóle nie był zobowiązany do wystawiania faktur. Tym samym nie może być mowy o przestępstwie z art. 62 §1 k.k.s.

Nie sposób nawet się domyślić, dlaczego te trzy artykuły znalazły się w podstawie skazania. Podobnie, w ogóle nie wiadomo, dlaczego podstawą prawną wymierzenia kary został uczyniony przepis art. 54 §1 k.k.s.

Sąd Okręgowy wyrokując nie wziął też zupełnie pod uwagę, że od czasu popełnienia zarzuconych oskarżonemu czynów minęło 12 lat i że w tym czasie dokonano kilkukrotnie zmian treści przepisów Kodeksu karnego skarbowego. Część zastosowanych przez ten sąd przepisów w dacie popełnienia zarzucanych czynów była względniejsza dla sprawcy. Do porównania stanu prawnego obowiązującego w dacie wyrokowania ze stanem prawnym z daty popełnienia czynu zobowiązywała dyspozycja art. 2 §2 k.k.s.

I tak przestępstwo określone w art. 62 §2 k.k.s. obecnie zagrożone jest karą grzywny do 720 stawek dziennych albo karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od roku albo obu tym karom łącznie. W dacie zaś popełnienia tego czynu przepis ten przewidywał wyłącznie kary grzywny do 240 stawek. Przewidziane w tym przepisie zagrożenie zostało zaostrzone ustawą z dnia 1 grudnia 2016 roku o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2016, poz. 2024), która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2017 roku. Nie ulega zatem żadnej wątpliwości, że wobec oskarżonego należało zastosować przepis obowiązujący w dacie popełnienia czynu i tym samym cały stan prawny obowiązujący w tamtym czasie. Żaden z pozostałych przepisów nie przewidywał w dacie czynu surowszego zagrożenia aniżeli w dacie wyrokowania.

Nie tylko znamiona przestępstw z przepisów, które z nie wiadomo jakich powodów znalazły się w podstawie skazania, nie znajdowały w opisie tego czynu odzwierciedlenia. W opisie czynu brakuje też elementu stanowiącego znamię przestępstwa skarbowego z art. 56 §1 k.k.s. Ewidentny jest brak wskazania na znamię stypizowanego w tym przepisie przestępstwa polegającego na złożeniu organowi podatkowemu lub innemu uprawnionemu organowi lub też płatnikowi deklaracji lub oświadczenia. To zaś sprawia, że przypisane oskarżonemu przestępstwo nie może zostać zakwalifikowane z art. 56 §1 k.k.s.

Z tych też względów przy takim opisie, jak w akcie oskarżenia, czyn z punktu 1 c sentencji wyroku można jedynie zakwalifikować z art. 62 §2 k.k.s. w brzmieniu pierwotnym w zb. z art. 73a §1 k.k.s. w zw. z art. 37 §1 pkt 1 i 5 k.k.s. w zw. z art. 7 §1 k.k.s. w zw. z art. 6 §2 k.k.s. w zw. z art. 2 §2 k.k.s.

Przestępstwo z art. 73 a §1 k.k.s. w dacie czynu i w dacie wyrokowania zagrożone było grzywną do 720 stawek dziennych albo karą pozbawienia wolności do lat 2, albo obu tymi karami łącznie. Jak już zaś wcześniej wskazano przepis art. 62 §2 k.k.s. w dacie czynu przewidywał za stypizowane w nim przestępstwo wyłącznie karę grzywny do 240 stawek dziennych. Tymczasem art. 44 §1 pkt 1 k.k.s. przewiduje, że gdy czyn stanowi przestępstwo skarbowe zagrożone karą grzywny, karą ograniczenia wolności lub karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat, to wówczas karalność przestępstwa skarbowego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło 5 lat. Oceniając, czy nastąpiło przedawnienie tego przestępstwa skarbowego, należy też mieć na względzie dyspozycję art. 44 §3 k.k.s. i art. 44 §5 k.k.s. Z tego pierwszego przepisu wynika między innymi, że bieg przedawnienia przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej, a takim przestępstwem jest czyn z art. 73a §1 k.k.s., rozpoczyna się z końcem roku, w którym upłynął termin tej należności. Z kolei z przepisu art. 44 §5 k.k.s. wynika, że jeżeli w okresie przewidzianym w art. 44§1 pkt 1 k.k.s. wszczęto postępowanie wobec sprawcy karalność popełnionego przez niego przestępstwa skarbowego ustaje z upływem 5 lat od zakończenia okresu, o którym mowa w art. 44 §1 pkt 1 k.k.s.

Przyjmując zatem, że termin płatności publicznoprawnej, o której mowa w opisie czynu przypisanego w zaskarżonym wyroku w punkcie 1 c, upłynął w 2009 roku, bieg przedawnienia rozpoczął się z końcem tego roku. Ponieważ w okresie 5 lat od końca 2009 roku wszczęto postępowanie wobec M. Z., to zgodnie z art. 44 §5 k.k.s. należało doliczyć do pięcioletniego okresu z art. 44 §1 pkt 1 k.k.s. jeszcze pięć lat. Stąd też karalność przypisanego oskarżonemu przestępstwa kwalifikowanego z art. 62 §2 k.k.s. w brzmieniu pierwotnym w zb. z art. 73a §1 k.k.s. w zw. z art. 37 §1 pkt 1 i 5 k.k.s. w zw. z art. 7 §1 k.k.s. w zw. z art. 6 §2 k.k.s. w zw. z art. 2 §2 k.k.s. zdecydowanie uległo przedawnieniu z końcem 2019 roku. Tym samym postępowanie karne o ten czyn, stosownie do treści art. 113 §1 k.k.s. w zw. z art. 17 §1 pkt 6 k.p.k. należało umorzyć.

Czyn przypisany drugiemu oskarżonemu P. C. również błędnie zakwalifikowano z art. 286 §1 k.k. w zw. z art. 294 §1 k.k. Zarówno w opisie czynu brak jest znamion ustawowych przestępstwa oszustwa, jak też brak jest jakichkolwiek podstaw faktycznych, aby uznać, że oskarżony dopuścił się takiego przestępstwa. Spowodowanie uszczupleń należności publicznoprawnej żadną miarą nie odpowiada znamieniu: „doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem”. W takim bowiem przypadku nadzwyczaj ewidentne jest, że nie dochodzi do niekorzystnego rozporządzenia mieniem na szkodę Skarbu Państwa. Z niekorzystnym rozporządzeniem mieniem mielibyśmy do czynienia wówczas, gdyby doszło do nienależnego zwrotu podatkowej należności publicznoprawnej. Żadne zaś z podjętych działań przez P. C. nie wprowadzało w błąd pracowników organów podatkowych co do podstaw zwrotu podatku. Na skutek zachowania oskarżonego nie doszło też do rozporządzenia mieniem Skarbu Państwa. Stąd też z kwalifikacji prawnej tego czynu, jak też z podstawy skazania należało wyeliminować przepisy art. 286 §1 k.k. i art. 294 §1 k.k. Podstawą zaś wymiaru kary za ten czyn powinny stanowić art. 31 ust. 3 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 roku o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. z 2006 r., Nr 169, poz. 1200) w zw. z art. 65 §1 k.k. w zw. z art. 11 §3 k.k.

Znowu należy napomknąć, że można dywagować, czy autorowi aktu oskarżenia kwalifikującego ten czyn z art. 286 §1 k.k. w zw. z art. 294 §1 k.k. mogło chodzić o pokrzywdzenie przestępstwem oszustwa nabywców paliw płynnych. Na to może wskazywać sformułowanie: „a przez to we wprowadzeniu w błąd nabywców końcowych co do pochodzenia i jakości nabywanego przez nich paliwa”. Gdyby nawet tak przyjąć, to i tak zachowania oskarżonego nie można byłoby zakwalifikować z art. 286 §1 k.k. Brak jest bowiem w opisie czynu wskazania, że ci „końcowi nabywcy” rozporządzili niekorzystnie swoim mieniem. Tym samym i przy takim założeniu opis czynu „nie trzyma się” znamion stypizowanego w tym przepisie przestępstwa. Poza tym brak jest określenia rozmiarów tego mienia. Nie wiadomo tym samym, czy było ono znacznej wartości w rozumieniu art. 294 §1 k.k.

Z kolei opis czynu przypisanego w punkcie 1 c (zarzuconego w punkcie LIII) nie wskazuje na wszystkie znamiona przestępstwa skarbowego z art. 76 §1 k.k.s. Brak jest też jakichkolwiek podstaw faktycznych do zakwalifikowania zachowania oskarżonego P. C. z tego przepisu. Nie ma bowiem żadnych wątpliwości, że ten oskarżony nie doprowadził swoim zachowaniem do narażenia na nienależny zwrot podatkowej należności publicznoprawnej. Spowodowanie uszczuplenia należności publicznoprawnej to nie to samo, co spowodowanie nienależnego zwrotu podatkowej należności publicznoprawnej. Zastosowanie wobec P. C. przepisu art. 76 §1 k.k.s. jest zatem ogromnym nieporozumieniem.

Opis tego czynu pozwala jednakże na zakwalifikowanie go, oprócz z art. 73a §1 k.ks. i z art. 62 §2 k.k.s., również z art. 56 §1 k.k,s. Wskazano w nim bowiem wyraźnie nie tylko na znamię „uszczuplenia należności publicznoprawnej”, ale również na znamię „złożenia deklaracji”. Przestępstwa z art. 76 §1 k.k.s. i z art. 56 §1 k.k.s. zagrożone są tymi samymi karami. Tak więc zmiana kwalifikacji przypisanego czynu na art. 56 §1 k.k.s, zamiast art. 76 §1 k.k.s. bynajmniej nie jest niekorzystna dla oskarżonego.

5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Utrzymano w mocy skazanie P. C. za czyn z art. 258 §1 k.k. oraz wymierzoną za to przestępstwo karę.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Jak wcześniej wykazano wina oskarżonego w popełnieniu tego czynu nie budzi żadnych wątpliwości. Sąd pierwszej instancji w sposób prawidłowy ocenił dowody i wyciągnął z nich właściwe wnioski. Wymierzona za ten czyn kara nie jest rażąco surowa.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Kwalifikacja prawna czynów przypisanych oskarżonym. Zmiana poprzez umorzenie postępowania wobec oskarżonego M. Z. co do czynu z punktu 1 c. Wymiar kary za przypisane przestępstwa za wyjątkiem czynu przypisanego P. C. w punkcie 2 a. Brak orzeczenia o środku karnym przepadku równowartości korzyści majątkowej osiągniętej z popełnionego przestępstwa w związku skazaniem P. C. za czyn przypisany mu w punkcie 2 c.

Zwięźle o powodach zmiany

Przyczyny zmiany kwalifikacji prawnej czynów zarzuconych i przypisanych oskarżonym zostały wyjaśnione w rubryce czwartej. W tej samej części uzasadnienia wyłuszczono, dlaczego zostało umorzone postępowanie wobec M. Z. odnośnie czynu z punktu I c.

Zmiana opisu niektórych czynów oraz ich kwalifikacji prawnej obligowała do wymierzenia na nowo kar za poszczególne przestępstwa.

Orzekając o karach należało mieć w szczególności na względzie, że nie mogły być one surowsze od kar wymierzonych przez Sąd pierwszej instancji, z uwagi na związanie zakazem reformationis in peius. Zakaz ten powodował również, że nie możliwe było powiększenie katalogu okoliczności obciążających.

W przypadku przestępstwa przypisanego M. Z. należało wziąć pod uwagę, że zostało ono popełnione w formie zjawiskowej pomocnictwa oraz że jego udział w strukturze grupy przestępczej był pośledni. Z tych też względów wymierzono mu za ten czyn karę jednego roku pozbawienia wolności. Za udział zaś w grupie przestępczej karę dziewięciu miesięcy pozbawienia wolności.

Za nieco łagodniejszym potraktowaniem P. C., aniżeli uczynił to Sąd pierwszej instancji, przemawiała jego bardzo dobra opinia środowiskowa oraz to, że w chwili popełnienia przypisanych mu czynów był osobą niekaraną sądownie. Poza tym odpadła kwalifikacja prawna czynu z art. 286 §1 k.k. w zw. z art. 294 §1 k.k. Z tych też względów za przestępstwo pospolite została wymierzona mu kara jednego roku i czterech miesięcy pozbawienia wolności, a za przestępstwo skarbowe kara jedenastu miesięcy pozbawienia wolności.

Ponieważ wobec obydwu oskarżonych obligatoryjnie należało orzec o przepadku równowartości korzyści majątkowej osiągniętej z popełnienia przestępstwa w znacznych kwotach, za całkowicie zbędne należało uznać orzekanie wobec nich kar grzywien. Orzeczenie wobec nich środków z art. 45 §1 k.k. jest w zupełności wystarczające, aby uzmysłowić im nieopłacalność popełniania przestępstw.

Podnieść należy, że brak było podstaw do orzekania wobec oskarżonego P. C. przepadku korzyści osiągniętej z popełnienia przestępstwa w związku ze skazaniem za przestępstwo skarbowe. Nie ma racjonalnych podstaw do tego, aby w wypadku przyjęcia idealnego zbiegu czynów karalnych z art. 8 §1 k.k.s. wobec jednego sprawcy orzekać dwa razy przepadek tej samej korzyści majątkowej, raz w oparciu o przepis art. 45 §1 k.k., a drugi raz w oparciu o przepis art. 33 §1 k.k.s., a już na pewno nie ma ustawowych podstaw do wykonywania dwóch tych środków jednocześnie (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 23 marca 2018 roku, II AKa 387/17, Biul.SAKa 2018/3/10-11).

Orzekając o karach łącznych wzięto w szczególności pod uwagę ścisłą łączność przedmiotową przypisanych oskarżonym przestępstw. Stąd też kary te są zbliżone do najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa.

Mając na względzie obowiązujący w postępowaniu odwoławczym zakaz reformationis in peius Sąd Apelacyjny nie mógł nie zastosować wobec oskarżonych dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia orzeczonych wobec nich kar pozbawienia wolności. Należało jednakże uznać, że wobec obydwu oskarżonych wystarczającym okresem próby będzie okres trzech lat. Ponieważ zostały zastosowane przepisy obowiązujące w dacie popełnienia przestępstw sąd nie był zobligowany do nakładania na oskarżonych obowiązków. Brak też było podstaw faktycznych do orzekania obowiązków z art. 72 §1 k.k. Biorąc pod uwagę charakter przestępstw, jakich dopuścili się oskarżeni, za zbędne należało uznać oddawanie ich w okresie próby pod dozór kuratorów.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

     

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

     

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

     

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

     

4.1.

     

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

     

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

     

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

     

     

6. KOSZTY PROCESU

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III, IV i V

O nieopłaconych kosztach pomocy prawnej udzielonej oskarżonym z urzędu orzeczono na podstawie §4 ust. 1 i 3, §17ust. 2 pkt 5 i §20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (t. j. Dz. z 2019 r. poz. 18).

O jednej opłacie za obie instancje orzeczono na podstawie art. 10 ust. 1 i art. 2 ust 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (t. j. Dz. U. Nr 49, poz. 223 ze zm.).

Rozstrzygnięcie o kosztach w części skazującej opiera się na przepisach art. 634 k.p.k. i art. 627 k.p.k.

O kosztach procesu w części umarzającej postępowanie orzeczono na podstawie art. 634 k.p.k. w zw. z art. 632 pkt 2 k.p.k.

7. PODPIS