Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 czerwca 2021 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na podstawie art. 108 § 1 w zw. z art. 107 § 1, § 2 pkt 2 i 4 i art. 116 i 116 b ustawy z 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r. poz. 1325 ze zm.), poprzez art. 31 i art. 32 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 423) przeniósł na A. Z. odpowiedzialność za zobowiązania płatnika składek (...), z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy Fundusz Solidarnościowy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wraz z odsetkami za zwłokę w łącznej kwocie 2.659,91 zł, w tym:

1) na ubezpieczenia społeczne:

• w kwocie 1.531,95 zł z tytułu nieopłaconych składek za okres 02.2017 r., (...), 02.2018 r., 09.2018 r. do 10.2018 r.;

• w kwocie 428,00 zł - z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na dzień 18 czerwca 2021r.;

2) na Fundusz Pracy Fundusz Solidarnościowy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych:

• w kwocie 584,96 zł - z tytułu nieopłaconych składek za okres 12.2017 r.,11.2018 r., 05.2019 r.;

• w kwocie 115,00 zł - z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na dzień 18 czerwca 2021 r.

Organ rentowy w uzasadnieniu wskazał, że w jego ocenie zaistniały przesłanki uzasadniające przeniesienie odpowiedzialności na A. Z. jako byłego Prezesa Zarządu oraz likwidatora za zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...) z uwagi na fakt, iż egzekucja wobec ww. Spółki okazała się bezskuteczna, w okresie kiedy powstało wymienione w sentencji zadłużenie ww. pełnił funkcję prezesa zarządu a następnie likwidatora. Nadto w pełnym odpisie z rejestru przedsiębiorców brak jest informacji o ogłoszeniu upadłości podmiotu, czy oddaleniu złożonego wniosku o ogłoszenie upadłości na podstawie art. 13 ustawy Prawo upadłościowe, a także nie wskazano mienia, z którego możliwe byłoby zaspokojenie zobowiązań w znacznej części.

(decyzja k. 12-14 akt ZUS)

Od powyższej decyzji ubezpieczony odwołanie złożył w dniu 26 lipca 2021 r. do Sądu Okręgowego w Łodzi wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji. Według ubezpieczonego organ rentowy miał wiedzę o braku zadłużenia na dzień wykreślenia spółki z KRS. W okolicznościach sprawy niniejszej zobowiązanie składkowe powstało po wykreśleniu spółki z KRS i jest wynikiem dokonanej przez ZUS korekty na koncie płatnika. Natomiast zobowiązania składkowego w okresie funkcjonowania spółki i w okresie jej likwidacji w ogóle nie było. (odwołanie k. 3 – 3 verte)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie wywodząc jak w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie k. 9- 10 verte)

Na terminie rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku z dnia 20.04.2022 r. strony podtrzymały swoje stanowisko w sprawie.

(e – protokół rozprawy z dnia 20.04.2022 r. oświadczenie pełnomocnika wnioskodawcy 00:28:56, oświadczenie pełnomocnika ZUS 00:36:40)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny :

Spółka z o.o. (...)" w Ł. została zawiązana w dniu 29 września 2015 r. a wpisana do KRS w dniu 1 października 2015 r. Przeważającym przedmiotem działalności tej spółki była działalność agencji pracy tymczasowej. Siedziba tej spółki mieściła się w Ł. przy ul. (...).

(bezsporne, a nadto odpis z KRS k. 26 -35 akt ZUS)

Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej spółka z o.o. (...) w Ł. dokonała zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, ubezpieczenia zdrowotnego jako płatnik składek. (okoliczność bezsporna)

(...) Spółki z o.o. (...) w Ł. byli wnioskodawca A. Z. oraz P. A.. A. Z. od początku utworzenia tej spółki był Prezesem jej jednoosobowego Zarządu a następnie od lipca 2018 r. jej likwidatorem.

(zeznania wnioskodawcy 00:02:16 i dalej w zw. z 00:26:07, płyta CD k. 56)

W spornym okresie A. Z. był także właścicielem kilku spółek. Prowadził dwie inne agencje pracy (...) oraz (...). Wnioskodawca miał spór z organem rentowym z tytułu korekt nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne w związku z agencją (...). Ostatecznie jednak ZUS umorzył postępowanie w tej sprawie.

(zeznania wnioskodawcy 00:02:16 i dalej w zw. z 00:26:07, płyta CD k. 56)

W sierpniu 2018 r. spółka z o.o. Agencja Pracy (...) w Ł. przestała funkcjonować. Spółka przestała opłacać składki na ubezpieczenia społeczne, na Fundusz Pracy Fundusz Solidarnościowy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych około sierpnia 2018 r. wraz z ustaniem ostatnich zatrudnień pracowników.

Spółka w sierpniu 2018r. nie miała wierzytelności, nie miała też długów. Spółka nie utraciła płynności i dlatego A. Z. nie zgłosił wniosku o upadłość.

( zeznania wnioskodawcy 00:02:16 i dalej w zw. z 00:26:07, płyta CD k. 56)

Na mocy aktu notarialnego nr Rep. A 2893/2019 z 19.07.2018 r. podjęto uchwałę o likwidacji i rozwiązaniu Agencji Pracy (...) w Ł.. Nadzwyczajne Zgromadzenie Spółki Agencja Pracy (...) z ograniczoną odpowiedzialnością w likwidacji Uchwałą nr 5 z 11.09.2020 r. zdecydowało o ukończeniu likwidacji Spółki.

(zeznania wnioskodawcy 00:02:16 i dalej w zw. z 00:26:07, płyta CD k. 56)

Spółka Agencja Pracy (...) w Ł. na dzień 18 czerwca 2021 r. nie posiadała nieruchomości i nie posiada nadal. Spółka nie posiada obecnie żadnego mienia. Wszystko zostało rozdysponowane zgodnie z procedurą likwidacyjną. Spółka nie mogła posiadać ruchomości, aby mogła być przeprowadzona jej likwidacja.

Wszystkie wierzytelności były płacone na bieżąco. Wszystkie zobowiązania były regulowane w ciągu kilku dni.

Na dzień likwidacji nie był nikt zatrudniony, ani na umowę zlecenie, ani na umowę o pracę. Ostatnie osoby aktywne w spółce to marzec 2019r., ale te osoby nie świadczyły pracy od sierpnia 2018r. tylko figurowały na stanie. W agencji zaangażowanych było około 5.000 osób w ruchu ciągłym, a łącznie około 11.000 osób i np. jeżeli było zaangażowanych 100 osób i zwolnionych z pracy i w to miejsce wchodziło nowe 100 osób. Na osoby z tytułu umowy zlecenia opłacane były składki jednym przelewem. Wnioskodawca regulował przelewy i wprowadzał je do systemu. Nigdy nie były opłacane składki indywidualnie. Płatnik weryfikował, czy dana zatrudniona osoba na umowę zlecenia ma inne źródło dochodu np. umowę o pracę, tylko i włącznie w oparciu o jej oświadczanie złożone w kwestionariusza, gdzie znajdowały punkty do wypełnienia np. miejsce pracy. W inny sposób fizycznie nie było możliwe zweryfikowanie podlegania innemu ubezpieczeniu przez zatrudnione osoby przy tak licznej kadrze pracowniczej.

(zeznania wnioskodawcy 00:02:16 i dalej w zw. z 00:26:07, płyta CD k. 56)

(...) Sp. z o.o. na przestrzeni kilku lat błędnie dokonywał zgłoszeń do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu wykonywanych umów zleceń. ( zeznania wnioskodawcy 00:02:16 i dalej w zw. z 00:26:07, płyta CD k. 56)

W okresie likwidacji spółki z o.o. Agencja Pracy (...) w Ł. na jej koncie rozliczeniowym ZUS widniała nadpłata z tytułu składek w kwocie około 12.0000 zł.

(zeznania wnioskodawcy 00:02:16 i dalej w zw. z 00:26:07, płyta CD k. 56)

W dniu 17 listopada 2020 r. po wykreśleniu spółki z o.o. Agencji Pracy (...) w Ł. z KRS, Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonał rozliczenia jej salda, które nie wykazało żadnych zaległości z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne.

(wydruk z salda płatnika k. 4)

Organ rentowy nie uzyskał tytułu egzekucyjnego potwierdzającego zobowiązania składkowe spółki oraz nie było prowadzone przeciwko spółce z o.o. Agencji Pracy (...) w Ł. żadne postępowanie egzekucyjne.

(zeznania wnioskodawcy 00:02:16 i dalej w zw. z 00:26:07, płyta CD k. 56)

W dniu 30 czerwca 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych uporządkował konto rozliczeniowe i a wcześniej, tj. w dniach 25.09.2020 r., 30.09.2020 r., 21.12.2020 r 4.03.2021 r., 13.04.2021 r. 24.04.2021 r. 26.04.2021 r. i 12.05.2021 r. sporządził poprawne dokumenty zgłoszeniowe i rozliczeniowe na koncie płatnika spółki z o.o. Agencji Pracy (...) w Ł..

Ostatecznie korekty dokumentów rozliczeniowych zostały sporządzone przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych po dniu wykreślenia Spółki z KRS. (okoliczność przyznana – pismo ZUS z dnia 30.07.2021 r. i 3.01.2022 r. k. 16 akt ZUS)

Spółka z o.o. Agencja Pracy (...) w Ł. nie opłaciła składek na ubezpieczenia społeczne oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wraz z odsetkami za zwłokę w łącznej kwocie 2.659,91 zł, w tym:

1) na ubezpieczenia społeczne:

• w kwocie 1.531,95 zł z tytułu nieopłaconych składek za okres 02.2017 r., (...), 02.2018 r., 09.2018 r. do 10.2018 r.;

• w kwocie 428,00 zł - z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na dzień 18 czerwca 2021r.;

2) na Fundusz Pracy Fundusz Solidarnościowy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych:

• w kwocie 584,96 zł - z tytułu nieopłaconych składek za okres 12.2017 r.,11.2018 r., 05.2019 r.;

• w kwocie 115,00 zł - z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na dzień 18 czerwca 2021 r.

(stan należności dla płatnika k. 10- 11 akt ZUS)

Zawiadomieniem z dnia 11 maja 2021 r. A. Z. został poinformowany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie przeniesienia odpowiedzialności za zobowiązania Agencja Pracy (...) Sp. z o. o. oraz o przysługującym mu prawie do czynnego udziału w każdym stadium postępowania.

( zawiadomienie wraz ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru k. 6 – 7 verte akt ZUS)

Zawiadomieniem z dnia 22 maja 2021 r. organ rentowy poinformował wnioskodawcę o zakończeniu postępowania prowadzonego w powyższej sprawie oraz o przysługującym mu prawie wypowiedzenia się w zakresie zebranych dowodów i materiałów.

(zawiadomienie wraz ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru k. 8 – 9 akt ZUS)

Powyższy stan faktyczny, Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty zawarte w załączonych do akt sprawy aktach ZUS z przebiegu kontroli u płatnika składek, nadto o zeznania wnioskodawcy, które Sąd uznał za wiarygodne, gdyż nie zostały one skutecznie podważone przez organ rentowy i pozostają one, także, w zgodności z dokumentacją, zgromadzoną w sprawie.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych, odwołanie A. Z. zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 16 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. (tekst jednolity Dz.U. z 2020 r. poz. 266 ze zm.) składki na ubezpieczenia emerytalne:

1)pracowników,

2)osób wykonujących pracę nakładczą,

3)członków spółdzielni,

4)zleceniobiorców,

5)posłów i senatorów,

6)stypendystów sportowych,

7)pobierających stypendium słuchaczy Krajowej Szkoły Administracji Publicznej,

8)osób wykonujących odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

9)osób współpracujących ze zleceniobiorcami,

10)funkcjonariuszy Służby Celnej,

11)osób odbywających służbę zastępczą

- finansują z własnych środków, w równych częściach, ubezpieczeni i płatnicy składek.

W myśl art. 16 ust. 4 pkt. 1 ustawy systemowej składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe osób prowadzących pozarolniczą działalność finansują w całości, z własnych środków, sami ubezpieczeni.

Stosownie do art. 17 ust. 1 przytoczonej ustawy składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za ubezpieczonych, o których mowa w art. 16 ust. 1-3, 5, 6 i 9-12, obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do Zakładu w całości płatnicy składek.

Zgodnie z treścią art. 85 ust. 1 ustawy z dnia z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. tj. z dnia 12 czerwca 2019 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 1373 z późn. zm.) za osobę pozostającą w stosunku pracy lub w stosunku służbowym składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza pracodawca, a w razie wypłaty świadczeń pracowniczych z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, o którym mowa w ustawie z dnia 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, podmiot zobowiązany do wypłaty tych świadczeń.

Stosownie natomiast do art. 104 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 r. (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 1482 z późn. zm ) obowiązkowe składki na Fundusz Pracy opłacają pracodawcy.

Stosownie do dyspozycji art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych do należności z tytułu składek stosuje się odpowiednio między innymi art. 116 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa.

W myśl art. 108 § 1 ordynacji podatkowej (tj. Dz.U. z 2019 r. poz. 900 z późn. zm.) w związku z art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej organ podatkowy orzeka w drodze decyzji.

Zgodnie z treścią art. 116 § 1 i § 2 Ordynacji podatkowej w związku z art. 31 ustawy systemowej za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1)nie wykazał, że:

a)we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo

b)niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy;

2)nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wymienione w art. 52 powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu.

Przepis opisany powyżej, stanowi wyjątek od zasady, że spółka kapitałowa odpowiada za swoje zobowiązania jedynie własnym majątkiem, inne zaś podmioty, w szczególności akcjonariusze (udziałowcy) czy też władze spółki takiej odpowiedzialności nie ponoszą. W tym kontekście przepisy szczególne statuujące tego rodzaju wyjątkową odpowiedzialność winny być wykładane w sposób rygorystycznie ścisły, który nie prowadzi do rozszerzenia odpowiedzialności poza ramy przesłanek ustawowych.

Powyższą treść przepis art. 116 § 2 ordynacji podatkowej, uzyskał moc prawną, na podstawie ustawy z dnia 7 listopada 2008 roku o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 209, poz. 1218), która wprowadziła zmianę art. 116 § 2 Ordynacji podatkowej – która, godnie z art. 10 cytowanej ustawy, weszła ona w życie od dnia 1 stycznia 2009 roku.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 sierpnia 2010 roku ( (...) 87/10, LEX nr 611813) wskazał, że ustawa z dnia 7 listopada 2008 roku o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 209, poz. 1218) wprowadziła zmianę art. 116 § 2 Ordynacji podatkowej, która sprowadza się do objęcia odpowiedzialnością członków zarządu zobowiązań „których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu”. Nowe określenie tej przesłanki odnosi się do odpowiedzialności podatkowej (także odpowiedzialności członka zarządu za zaległości składkowe) powstałej przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej. Takie znaczenie art. 8 ustawy z dnia 7 listopada 2008 r. uprawnia interpretacja a contrario, skoro w przepisie tym określono zakres zastosowania przepisów dotychczasowych, nie obejmując tym zakresem art. 116 § 2 Ordynacji podatkowej.

W uzasadnieniu wskazanego wyżej wyroku, Sąd Najwyższy podkreślił, że stosownie do art. 10 ustawy zmieniającej weszła ona w życie z dniem 1 stycznia 2009 r., ale dla rozpatrywanego zagadnienia decydujące znaczenia ma uregulowanie zawarte w jej art. 8, stanowiące o zakresie zastosowania "do odpowiedzialności podatkowej osób trzecich za zaległości podatkowe powstałe przed dniem wejścia w życie ustawy" - ustawy w brzmieniu obowiązującym przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej. Zatem skoro w przepisie art. 8 określono zakres zastosowania przepisów dotychczasowych, nie obejmując tym zakresem art. 116 § 2 Ordynacji podatkowej to uprawnia to do interpretacji a contrario, że artykuł ten ma zastosowanie również do zaległości powstałych przed dniem wejścia w życie wskazanej zmiany.

Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie podziela w pełni przedstawione stanowisko Sądu Najwyższego. Z powyższego wynika wprost, że objęcie odpowiedzialnością członków zarządu dotyczy zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu.

W świetle art. 107 § 1 i 2 pkt. 2 i 4 ordynacji podatkowej odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości z tytułu składek wynikające z prowadzenia działalności i odsetki za zwłokę oraz koszty egzekucyjne.

Do orzeczenia o odpowiedzialności członka zarządu Spółki za zobowiązania składkowe organ rentowy jest obowiązany wykazać jedynie okoliczność pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie powstania zobowiązania składkowego, które przerodziło się w zaległość składkową spółki oraz bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce, bowiem ciężar wykazania którejkolwiek okoliczności uwalniającej odpowiedzialność, spoczywa na członku zarządu. (vide wyrok NSA w B. z 6 marca 2003 roku, SA (...)/03 POP (...))

W toku niniejszego postępowania, Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie wykazał, jednak, wszystkich z niezbędnych przesłanek w zakresie odpowiedzialności członka zarządu Spółki za zobowiązania składkowe.

W tym miejscu w ocenie Sądu uwypuklić należy, że do podstawowych przesłanek odpowiedzialności członków zarządu zalicza się bowiem jak już wyżej wskazano istnienie zobowiązania spółki z o.o. (potwierdzone tytułem egzekucyjnym) oraz bezskuteczność egzekucji z jej majątku.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowany jest pogląd, zgodnie z którym dochodzenie, od członków zarządu roszczeń odszkodowawczych w oparciu o art. 299 k.s.h. , wymaga uprzedniego uzyskania przez wierzyciela, tytułu egzekucyjnego przeciwko spółce z o.o. stanowisko to przedstawiono m.in. w uchwale z dnia 15.06.1999 r .II CZP 10/99) Tytułem egzekucyjnym jest najczęściej prawomocny wyrok sądu lub nakaz zapłaty stwierdzający obowiązek uiszczenia przez spółkę z o.o. określonej sumy na rzecz wierzyciela. Tytułem może być także wyciąg z zatwierdzonej przez sędziego – komisarza listy wierzytelności zawierając) oznaczenie wierzytelności oraz sumy otrzymanej na jej poczet przez wierzyciela (art. 264 ust.1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r.- Prawo upadłościowe).

Wymóg uprzedniego uzyskania przez wierzyciela tytułu egzekucyjnego uzasadniany jest tym, iż dokument ten stanowi potwierdzenie istnienia zobowiązania spółki, a ustalenie tej okoliczności, nie może zostać dokonane w postępowaniu prowadzonym przeciwko członkom zarządu. W orzecznictwie SN wskazuje się, iż dokonanie ustaleń dotyczących istnienia zobowiązania spółki w postępowaniu prowadzonym przeciwko członkom zarządu stanowiłoby niedopuszczalne rozstrzygnięcie o stosunku prawnym podmiotu nieuczestniczącego w procesie -(uchwała SN z dnia 15.06.1999 r. IIICZP 10/99, wyrokSN z dnia 21.10.2003 r. r. I CK 160/02). Posiadanie przez wierzyciela tytułu egzekucyjnego jest także warunkiem przeprowadzenia przez wierzyciela egzekucji zobowiązania spółki. Od istnienia tego dokumentu uzależniona jest zatem możliwości wykazania przez wierzyciela podstawowych przesłanek odpowiedzialności członków zarządu uregulowanej w art. 299 k.s.h., tj. istnienia zobowiązania spółki z o.o. oraz bezskuteczności egzekucji z jej majątku.

Zdarza się, iż uzyskanie tytułu egzekucyjnego przez wierzyciela jest jednak niemożliwe. Dzieje się tak przykładowo w sytuacji, gdy przed wszczęciem postępowania sądowego przeciwko spółce z o.o. lub w toku tego procesu dojdzie do wykreślenia spółki z KRS. W wyżej wskazanych okolicznościach wierzyciel nie ma obiektywnych możliwości ustalenia istnienia zobowiązania spółki z o.o., ani przeprowadzenia egzekucji z jej majątku.

W wyrok SN z dnia 13.03.2014 r., sygn.. akt I CSK 286/13, który Sąd podziela w niniejszej sprawie wskazano, iż „sam fakt utraty bytu prawnego przez spółkę z o.o. nie uzasadnia odstąpienia od zasady, że wierzyciel spółki pozywający członków jej zarządu z powołaniem się na bezskuteczną egzekucję zobowiązania spółki powinien dysponować stwierdzającym to zobowiązanie tytułem egzekucyjnym przeciwko spółce". W wyroku tym SN podkreślił znaczenie i aktualność reguły nakazującej legitymowanie się przez wierzyciela tytułem egzekucyjnego przeciwko spółce z o.o.

Podobne stanowisko, zostało przedstawione w uzasadnieniu wyroku SN z dnia 26.01.2012 r. (I PK 78/11), gdzie wskazano, iż nie w każdej sytuacji, gdy doszło do wykreślenia spółki z rejestru handlowego na skutek zakończenia postępowania upadłościowego przed wtłoczeniem powództwa przeciwko spółce, zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek, uzasadniający odstępstwo od zasady, według której wierzyciel dochodzący roszczeń przeciwko członkom zarządu spółki na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. tytułem egzekucyjnym przeciwko spółce. Zdaniem SN konstrukcja art. 299 § 1 k.s.h. nie służy temu, aby wierzyciel spółki mógł dokonać wyboru, czy dochodzić roszczeń w stosunku do spółki, czy też w stosunku do członków jej zarządu, ani temu, aby mógł zwlekać ze zgłoszeniem swoich roszczeń przeciwko spółce na drodze postępowania rozpoznawczego lub postępowania upadłościowego, z gwarancją wystąpienia przeciwko członkom zarządu spółki.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że jak bezsprzecznie ustalono wnioskodawca A. Z. w spornym okresie był Prezesem Zarządu a następnie likwidatorem Agencji Pracy (...) Sp. z o. o.

(...) Spółka z o.o. z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej jako pracodawca – płatnik składek obowiązana była do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i FGŚP.

Tymczasem co było bezsporne płatnik Agencja Pracy (...) Sp. z o.o. na przestrzeni kilku lat błędnie dokonywał zgłoszeń do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu wykonywanych umów zleceń.

Zarówno w okresie likwidacji tej spółki jak i w listopadzie 2020 r. – po jej wykreśleniu z KRS na koncie rozliczeniowym w ZUS nie widniały żadne zaległości z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne.

Dopiero w czerwcu 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych uporządkował konto rozliczeniowe płatnika po wcześniej dokonanej ostatecznej korekcie jego dokumentów rozliczeniowych (już po dacie wykreślenia tej spółki z KRS).

Z uwagi na wcześniejszą likwidację spółki i jej wykreślenie z KRS organ rentowy nie uzyskał tytułu egzekucyjnego potwierdzającego zobowiązania składkowe spółki oraz nie było prowadzone przeciwko spółce z o.o. Agencji Pracy (...) w Ł. żadne postępowanie egzekucyjne.

W tym stanie rzeczy nie sposób jest uznać, by ZUS wykazał spełnienie przesłanki określonej w art. 116 § 1 i § 2 Ordynacji podatkowej w postaci bezskuteczności egzekucji z majątku spółki.

Bezskuteczność egzekucji w rozumieniu art. 116 § 1 Ordynacji wiąże się z brakiem możliwości przymusowego zaspokojenia wierzyciela poprzez wszczęcie i przeprowadzenie przez organ egzekucyjny egzekucji skierowanej do majątku spółki i występuje bez wątpienia wówczas, gdy sam wierzyciel dysponuje postanowieniem o umorzeniu postępowania egzekucyjnego ze względu na jego bezskuteczność.

Uznanie egzekucji za bezskuteczną może nastąpić także w przypadku, kiedy na przykład w postępowaniu upadłościowym:

- oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości zgodnie z przepisem art. 13 § 1 ustawy - Prawo upadłościowe (sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek dłużnika oczywiście nie wystarcza nawet na zaspokojenie kosztów postępowania, sąd może również oddalić wniosek w razie stwierdzenia, że przedmioty majątkowe wchodzące w skład majątku dłużnika są obciążone zastawem, zastawem rejestrowym lub hipoteką, a pozostały jego majątek nie wystarcza nawet na zaspokojenie kosztów postępowania). W wyroku z 7 maja 1997 r. sygn. akt II CKN 117/97, LEX nr 50806, Sąd Najwyższy wyraźnie wskazał, że "przy określaniu właściwego czasu dla wystąpienia o otwarcie postępowania układowego względnie o ogłoszenie upadłości (...) należy uwzględnić funkcje ochronne tych postępowań wobec wierzycieli, nie może to zatem być moment, w którym wniosek o upadłość musi zostać oddalony, bo majątek dłużnika nie wystarcza nawet na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego",

- umorzono postępowanie z powodu braku środków na koszty postępowania zgodnie z przepisem art. 218 § 1 pkt 1 ustawy - Prawo upadłościowe (sąd umarza postępowanie upadłościowe, gdy się okaże, że majątek pozostały po wyłączeniu z niego przedmiotów majątkowych dłużnika obciążonych hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym lub wpisem do rejestru statków nie wystarcza nawet na zaspokojenie kosztów postępowania),

- wierzyciel nie uzyskał pełnego zaspokojenia w wyniku zakończenia postępowania upadłościowego.

Powyższe wyliczenie zaprezentował Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 1 września 2010 roku , sygn. akt II UK 89/10, opubl. LEX 661520. Sąd Najwyższy wskazał między innymi, że w sytuacji, gdy w ogóle nie wszczęto postępowania egzekucyjnego a bezskuteczność egzekucji nie została ustalona w innym przewidzianym prawem postępowaniu, nie można tak stwierdzonej bezskuteczności uznać, iż spełnia ona wymogi z art. 116 Ordynacji podatkowej - tj. powoduje stan w którym nie ma jakichkolwiek wątpliwości, iż nie zachodzi żadna możliwość zaspokojenia egzekwowanej wierzytelności z jakiejkolwiek części majątku spółki. Dowodem na okoliczność stanu bezskuteczności nie musi być wydane po przeprowadzeniu postępowania egzekucyjnego przez organ egzekucyjny postanowienie o umorzeniu egzekucji z uwagi na jej bezskuteczność. Stan bezskuteczności egzekucji może być bowiem stwierdzony w toku egzekucji administracyjnej lub sądowej, czego konsekwencją jest, zgodnie z art. 71 § 1 u.p.e.a. i art. 913 § 1 k.p.c., możliwość zwrócenia się przez organ egzekucyjny (lub wierzyciela w toku egzekucji sądowej) do sądu o nakazanie dłużnikowi wyjawienia majątku. (por. też wyrok SN z dnia 3 września 2010 roku, I UK 77/10, LEX nr 653666, wyrok SN z dnia 21 stycznia 2010 roku, II UK 157/09, LEX nr 583805)

Podkreślić przy tym należy, że katalog powyższy można rozszerzyć o inne zdarzenia prawne, które jednak muszą posiadać wspólną cechę w postaci ustalenia niemożności zaspokojenia wierzyciela w oparciu o procedury ustalone przepisami prawa.

Przesłanka bezskuteczności egzekucji nie została zatem udowodniona. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wykazał się biernością, bo nawet nie wystawił tytułów egzekucyjnych oraz nie wszczął przeciwko spółce egzekucji, gdyż konto płatnika nie wykazywało zaległości.

W ocenie Sądu nieprawidłowości w postaci błędnych rozliczeń z ZUS nie mogą zaś obciążać ubezpieczonego w sytuacji, gdy Zakład Ubezpieczeń Społecznych dysponował przed datą 30 czerwca 2021 r. wszelkimi danymi niezbędnymi do sporządzenia z urzędu prawidłowych dokumentów rozliczeniowych za sporny okres obejmujących pełne składki, które następnie zastąpiłyby nieprawidłowe dokumenty rozliczeniowe.

Jednakże pomimo powyższego organ rentowy do dnia 30.06.2021 r. nie przeprowadził stosownego postępowania wyjaśniającego i nie sporządził z urzędu prawidłowych dokumentów do czego wyraźnie uprawniał go art. 48 i 48b ustawy systemowej.

Według art. 48 ust. 1 jeżeli płatnik składek nie złoży w terminie deklaracji rozliczeniowej, nie będąc z tego obowiązku zwolniony, Zakład dokonuje wymiaru składek z urzędu w wysokości wynikającej z ostatnio złożonej deklaracji rozliczeniowej, bez uwzględnienia wypłaconych zasiłków oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych, zawiadamiając o tym płatnika.

2. Jeżeli po wymierzeniu składek z urzędu płatnik składek złoży deklarację rozliczeniową, Zakład koryguje wymiar składek do wysokości wynikającej ze złożonej deklaracji rozliczeniowej, z uwzględnieniem wykazanych w deklaracji zasiłków oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych.

Zgodnie zaś z art. 48b ust. 1 ustawy systemowej Zakład może sporządzać z urzędu zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, zgłoszenia wyrejestrowania ubezpieczonego z ubezpieczeń społecznych, imienne raporty miesięczne, zgłoszenia płatnika składek, zgłoszenia wyrejestrowania płatnika składek, deklaracje rozliczeniowe oraz dokumenty korygujące te dokumenty, zwane dalej ,,dokumentami związanymi z ubezpieczeniami społecznymi określonymi w ustawie''.

2. Zakład może korygować z urzędu błędy stwierdzone w dokumentach związanych z ubezpieczeniami społecznymi określonych w ustawie.

3. Zakład może żądać od płatnika składek ponownego złożenia dokumentów związanych z ubezpieczeniami społecznymi określonych w ustawie, jeżeli dokumenty te nie zostały zidentyfikowane w systemie informatycznym Zakładu.

4. Zakład może z urzędu wprowadzać i korygować dane bezpośrednio na kontach ubezpieczonych lub kontach płatników składek, informując o tym ubezpieczonych i płatników składek.

W ocenie Sądu, te wszystkie okoliczności dotyczące należności składkowych z tytułu umów zlecenia, mogły zostać prawidłowo ustalone i wyjaśnione przez organ rentowy jeszcze przed likwidacją spółki i jej wykreśleniem z KRS.

W tym miejscu koniecznym jest przypomnienie treści elementarnych przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, wyznaczających podstawowe zasady postępowania administracyjnego, którymi kierować się musi także Zakład Ubezpieczeń Społecznych. I tak, art. 6 k.p.a. stanowi, że organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa. Art. 7 wskazuje, iż w toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności, z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Z kolei w art. 8 wskazano, że organy administracji publicznej prowadzą postępowanie w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej, zaś w art. 9, że organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu, nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek.

Z powyższego jasno wynika, że ustawodawca ukształtował postępowanie administracyjne w taki sposób, aby, w jego toku, nie doszło do naruszania konstytucyjnej zasady praworządności i zaufania do państwa. Obowiązkiem każdego organu administracji publicznej, w tym Zakładu Ubezpieczeń Społecznym jest więc bezwzględne przestrzeganie tych zasad.

W tym stanie rzeczy uznać trzeba, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako organu administracji publicznej posiadał instrumenty prawne, które obligowały go do weryfikacji z urzędu dokumentów związanych z ubezpieczeniami społecznymi określonymi w ustawie systemowej, w tym deklaracji rozliczeniowych i dokumentów korygujących te dokumenty. Zgromadzony przez organ rentowy materiał dowodowy z całą pewnością pozwalał Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych na sporządzenie prawidłowych deklaracji jeszcze przed likwidacją spółki i jej wykreśleniem z KRS, co umożliwiłoby następnie wystawienie tytułu egzekucyjnego a następnie wszczęcie egzekucji przeciwko spółce.

W tej sytuacji, więc, Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie mógł przypisać członkowi zarządu, odpowiedzialności za zobowiązania składkowe spółki, gdyż w myśl art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej, nie wykazał całkowitej lub częściowej bezskuteczność egzekucji wobec spółki.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc, zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 18 czerwca 2021 r. i orzekł jak w sentencji wyroku, uznając odwołanie wnioskodawcy za zasadne.

K.B

Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS, wyrażając zgodę na wypożyczenie akt ZUS .