Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód M. T. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) w W. kwoty 6.251,00 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 27 czerwca 2016 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenia kosztów procesu według norm przepisanych. Dochodzona kwota stanowiła resztę kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu marki C. (...), do której zapłaty pozwany był zobowiązany z racji umowy ubezpieczenia Auto Casco zawartej z poszkodowanym M. K.. Powód nabył wierzytelność o zapłatę reszty odszkodowania od poszkodowanego.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym w dniu 19 sierpnia 2019 r. w sprawie o sygn. akt VIII GNc 4135/19 Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy orzekł zgodnie z żądaniem powoda wyrażonym w pozwie oraz rozstrzygnął o kosztach postępowania.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwany przyznał, iż przyjął odpowiedzialność za powstałą szkodę i wypłacił powodowi odszkodowanie w kwocie 8.277,05 zł. Pozwany podkreślił, iż wysokość odszkodowania została ustalona zgodnie Ogólnymi Warunkami Ubezpieczenia Auto Casco. Poszkodowany nie przedłożył faktur ani rachunków za naprawę, więc odszkodowanie ustalono zgodnie z § 17 OWU AC, tj. zgodnie z wariantem kosztorysowym.

Wyrokiem z dnia 9 grudnia 2021 r. Sad Rejonowy w Bydgoszczy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4.222,95 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 czerwca 2016 r. do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie oddalił powództwo. Ponadto Sąd zasądził na rzecz powoda od pozwanego koszty procesu z zastosowaniem zasady stosunkowego rozdzielenia kosztów, ustalając, że pozwany przegrał sprawę w 68%, a powód w 32%.

Sąd wydał rozstrzygnięcie w oparciu o następujące ustalenia i wnioski.

Poszkodowany M. K. zawarł z (...) z siedzibą w W. umowę dobrowolnego ubezpieczenia auto casco pojazdu marki C. (...) o nr rej. (...) na okres od 30 listopada 2015 r. do dnia 29 listopada 2016 r. (omyłkowo podana data w uzasadnieniu wyroku SR). Ubezpieczenie obejmowało wariant serwisowy z franszyzą integralną w wysokości 300,00 zł. Wartość pojazdu ustalono na kwotę 30.727,00 zł brutto.

Do umowy miały zastosowanie Ogólne Warunki Ubezpieczenia Auto Casco. Zgodnie z § 17 ust. 3 OWU AC koszty naprawy pojazdu były ustalane w wariancie serwisowym przy uwzględnieniu części oryginalnych serwisowych lub w wariancie optymalnym: cen części oryginalnych serwisowych pomniejszonych w zależności od eksploatacji pojazdu: do 3 lat - 30%, od 3 do 5 lat - 45%, od 5 lat do 8 lat - 55%, powyżej 8 lat - 60%, cen części oryginalnych, cen części porównywalnej jakości w oparciu o systemu A., E., (...). Koszty naprawy pojazdu przy uwzględnieniu ww. zasad ustala się na podstawie kalkulacji naprawy według zasad zawartych w systemie A. lub E. czy (...) z uwzględnieniem: norm czasowych operacji naprawczych określonych przez producenta pojazdu, stawki za roboczogodzinę ustalonej w oparciu o średnie ceny autoryzowanych stacji obsługi pojazdów działających na terenie zamieszkania poszkodowanego, cen części zamiennych zawartych w systemie A. lub E. czy (...) ustalonych według wariantu serwisowego, cen materiałów lakierniczych i normaliów zawartych w systemie E. lub A., pod warunkiem przedłożenia faktur lub rachunków dotyczących robocizny, części zamiennych, materiałów lakierniczych, normaliów (§ 17 ust. 5 OWU AC). W razie przedłożenia faktur lub rachunków dotyczących naprawy pojazdu, pozwany weryfikuje koszty naprawy z uwzględnieniem w/w zasad (§ 17 ust. 6 OWU AC). W razie nieprzedstawienia faktur lub rachunków dotyczących naprawy pojazdu, pozwany wypłaca bezsporną część odszkodowania ustaloną w oparciu o sporządzoną przez pozwanego wycenę w systemie E. lub A., czy (...) z zastosowaniem: norm czasowych operacji naprawczych określanych przez producenta pojazdu, stawki za roboczogodzinę ustalonej przez pozwanego w oparciu o średnie ceny usług stosowane przez warsztaty działające na terenie miejsca zamieszkania poszkodowanego, cen części zamiennych w systemie E. lub A. ustalonych w wariancie optymalnym, cen materiałów lakierniczych i normaliów zawartych w systemach E. lub A. (§ 17 ust. 7 OWU AC). W celu ustalenia czy zachodzi przypadek szkody całkowitej, wartość pojazdu w dniu ustalenia odszkodowania porównuje się do kosztów jego naprawy ustalonych według zasad określonych powyżej (§ 18 ust. 2 OWU AC). Szkoda całkowita to uszkodzenie pojazdu w takim zakresie, że koszty jego naprawy ustalone według zasad określonych w § 18 ust. 2 OWU AC przekraczają 70% wartości pojazdu ustalonej w dniu ustalenia odszkodowania (§ 3 pkt. 63 OWU AC).

W dniu 27 maja 2016 r. został uszkodzony należący do M. K. pojazd marki C. (...) o nr rej. (...). Sprawca kolizji zawarł z pozwanym umowę ubezpieczenia posiadaczy pojazdów mechanicznych od odpowiedzialności cywilnej.

Powód zgłosił pozwanemu szkodę, a pozwany przeprowadził postępowanie likwidacyjne, w wyniku którego ustalił, iż koszty naprawy tego pojazdu wyniosły łącznie kwotę 8.277,77 zł i taką kwotę wypłacił. M. K. nie przedłożył rachunków czy faktur za naprawę uszkodzonego pojazdu, więc pozwany dokonał rozliczenia szkody w wariancie optymalnym.

W dniu 1 czerwca 2016 r. poszkodowany M. K. zbył na rzecz powoda swoją wierzytelność wobec pozwanego z tytułu uszkodzenia pojazdu marki C. (...) o nr rej. (...) wraz z należnymi roszczeniami ubocznymi Poszkodowany powiadomił pozwanego o przelewie wierzytelności.

Powód ustalił, iż koszty naprawy uszkodzonego pojazdu wyniosły 14.528,70 zł. Powód wezwał pozwanego do dopłaty do wypłaconego odszkodowania, a pozwany nie spełnił żądania powoda.

Uzasadniony technologicznie koszt naprawy uszkodzeń w pojeździe marki samochodu C. (...) o nr rej. (...) powstałych w rezultacie zdarzenia z dnia 27 maja 2016 r. przy uwzględnieniu postanowień Ogólnych Warunków Ubezpieczenia (OWU) Auto Casco w wariancie optymalnym wynosił 25.181,68. zł. Wartość tego pojazdu w stanie nieuszkodzonym wyniosła 23.200,00 zł, a wartość tego pojazdu po szkodzie wyniosła 10.700,00 zł.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów prywatnych, w tym: Ogólne Warunki Ubezpieczenia Auto Casco - k. 11 - 17 akt, pisma stron, kosztorys, umowa przelewu wierzytelności, których prawdziwość, autentyczność i moc dowodowa nie budziły jego wątpliwości, a także na postawie opinii biegłego R. N.. Sąd zaaprobował opinię główną oraz opinię uzupełniające biegłego R. N., jako pełne i logiczne w których biegły odpowiedział na wszystkie postawione przez Sąd pytania. Biegły w sposób wszechstronny wyjaśnił zagadnienia dotyczące wartości pojazdu, kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu w tym kosztów robocizny przy uwzględnieniu postanowień Ogólnych Warunków Ubezpieczenia Auto Casco.

Na podstawie art. 217 § 3 k.p.c. Sąd oddalił wniosek pozwanego o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka M. K., albowiem w sprawie nie było sporne, że poszkodowany nie przedłożył faktur czy rachunków za naprawę uszkodzonego pojazdu. Z tego względu, fakt, czy później poszkodowany naprawił uszkodzony pojazd nie miał znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Na podstawie art. 299 k.p.c. Sąd oddalił wniosek o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron ograniczony do przesłuchania powoda, albowiem zebrany materiał dowodowy w pełni wystarczył do rozstrzygnięcia tej sprawy.

Sąd zwrócił uwagę, że specyfika dowodu z opinii biegłego polega m.in. na tym, że jeżeli taki dowód już został przez sąd dopuszczony, to stosownie do treści art. 286 k.p.c. opinii kolejnego biegłego można żądać jedynie "w razie potrzeby". Potrzeba taka nie może być jedynie wynikiem niezadowolenia strony z niekorzystnego dla niej wydźwięku konkluzji opinii. W innym wypadku bowiem sąd byłby zobligowany do uwzględniania kolejnych wniosków strony dopóty, dopóki nie złożona zostałaby opinia w pełni ją zadowalająca, co jest niedopuszczalne (wyrok SA w Katowicach z dnia 23 kwietnia 2013 r. I ACa 71/14)

Z uwagi na spójność opinii biegłego, który odpowiedział na wszystkie pytania postawione przez Sąd brak było podstaw do uwzględnienia kolejnego wniosku powoda o zobowiązanie biegłego do złożenia wyjaśnień na rozprawie lub do sporządzenia opinii uzupełniającej, a Sąd ten wniosek powoda oddalił (art. 217 § 3 k.p.c.). Ponadto wniosek o sporządzenie kolejnej opinii uzupełniającej podlegał pominięciu na podstawie art. 130 ⁴ § 1 i 5 k.p.c.

Na podstawie art. 505 ⁷ k.p.c. jeżeli sąd uzna, że sprawa jest szczególnie zawiła lub jej rozstrzygnięcie wymaga wiadomości specjalnych, w dalszym ciągu rozpoznaje ją z pominięciem przepisów o postępowaniu uproszczonym.

W ocenie Sądu Rejonowego nie ulegało wątpliwości to, że powód jest nabywcą wierzytelności przysługującej M. K. z tytułu wypadku komunikacyjnego z dnia 27 maja 2016 r. w pojeździe marki C. (...) o nr rej. (...) i z tego tytułu przysługuje mu legitymacja czynna do występowania w niniejszej sprawie. Zgodnie bowiem z art. 509 § 1 i 2 k.c. w wyniku przelewu wierzytelności przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który w ten sposób zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał z dłużnikiem. Przedmiotem przelewu jest natomiast wierzytelność tj. prawo podmiotowe wierzyciela do żądania od dłużnika świadczenia (art. 353 k.c.). W wyniku umowy z dnia 1 czerwca 2016 r. powód, wszedł we wszelkie prawa i obowiązki wynikające z tytułu odszkodowania dotyczącego uszkodzenia przedmiotowego pojazdu.

Poza sporem w sprawie pozostawał fakt odpowiedzialności pozwanego za przedmiotową szkodę. Pozwany uznał, bowiem roszczenie, co do zasady, jak i w wysokości do wypłaconej kwoty 8.277,05 zł. Sporna w sprawie była kwestia wysokości odszkodowania ponad kwotę wypłaconą.

Sąd Rejonowy wskazał podstawę odpowiedzialności pozwanego zakładu ubezpieczeń, która wynikała z art. 805 k.c., w myśl którego przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. W niniejszej sprawie mamy zawarto umowę dobrowolnego ubezpieczenia autocasco, a nie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu. Autocasco jest ubezpieczeniem dobrowolnym, zawieranym w ramach swobody umów, wobec czego strony umowy ubezpieczenia AC mogą w sposób swobodny ukształtować jej treść. W przypadku dobrowolnego ubezpieczenia autocasco istotnego znaczenia nabierają ogólne warunki ubezpieczenia mające zastosowania do zawartej umowy ubezpieczenia. Ogólne warunki ubezpieczenia autocasco stanowią integralną część umowy zawartej pomiędzy stronami i określają w sposób wyraźny zakres ubezpieczenia oraz sposób wyliczenia odszkodowania.

Sąd zważył, iż do ubezpieczenia Autocasco nie mogą mieć zastosowania przepisy prawne oraz reguły wypracowane przez orzecznictwo na potrzeby rozstrzygania sporów powstałych na kanwie obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Umowa zawarta przez strony ma bowiem charakter dobrowolny. W granicach swobody umów, wyznaczonych przez art. 353 ¹ k.c. oraz szczególne przepisy o ubezpieczeniach, strony mogły zatem w zasadzie dowolnie ułożyć wiążący je stosunek zobowiązaniowy. Integralną część tego stosunku stanowiły powołane przez pozwanego Ogólne Warunki Ubezpieczenia, przy czym powód nie przeczył, że był nimi związany.

W ubezpieczeniach obowiązkowych zastosowanie mają także ogólne reguły odpowiedzialności odszkodowawczej, w tym zasada pełnego odszkodowania. Natomiast w ubezpieczeniu dobrowolnym, także w ubezpieczeniu Autocasco to treść umowy stron oraz prawidłowo inkorporowanych Ogólnych Warunków Ubezpieczenia określa wypadek ubezpieczeniowy oraz to, w jaki sposób szkoda ma być zlikwidowana.

Co istotne dla rozpoznawanej sprawy, to ogólne warunki ubezpieczenia powinny określać - między innymi - rodzaj ubezpieczenia i jego przedmiot, prawa i obowiązki stron umowy ubezpieczenia, zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, sposób ustalania rozmiaru szkody - przy ubezpieczeniach majątkowych, a także sposób określania sumy odszkodowania lub innego świadczenia, jeżeli ogólne warunki ubezpieczenia przewidują odstępstwa od zasad przewidzianych w przepisach prawa (art. 16 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej; Dz. U. z 2015 r. poz. 1844).

Sąd ustalił, że w przedmiotowej sprawie, poszkodowany ani powód nie przedłożyli rachunków czy faktur za naprawę uszkodzonego pojazdu, więc koszty naprawy pojazdu powinny zostać rozliczona w wariancie optymalnym, zgodnie z § 17 ust. 5 OWU AC. Wobec powyższego uzasadnione technologicznie koszty naprawy pojazdu marki C. (...) o nr rej. (...) powstałe w rezultacie zdarzenia z dnia 27 maja 2016 r. przy uwzględnieniu postanowień Ogólnych Warunków Ubezpieczenia (OWU) Auto Casco w wariancie optymalnym wynosiły 25.181,68 zł brutto.

W celu ustalenia czy zachodzi przypadek szkody całkowitej, wartość pojazdu w dniu ustalenia odszkodowania porównuje się do kosztów jego naprawy ustalonych według zasad określonych powyżej (§ 18 ust. 2 OWU AC). Szkoda całkowita to uszkodzenie pojazdu w takim zakresie, że koszty jego naprawy ustalone według zasad określonych w § 18 ust. 2 OWU AC przekraczają 70% wartości pojazdu ustalonej w dniu ustalenia odszkodowania (§3 pkt. 63 OWU AC).

W niniejszej sprawie, w polisie ubezpieczenia nie zastrzeżono stałej sumy ubezpieczenia, co oznacza, iż w przypadku szkody całkowitej wartość pojazdu ustala się zgodnie § 18 OWU AC w zw. z § 3 pkt. 6 OWU AC.

Uzasadniony technologicznie koszt naprawy uszkodzeń w pojeździe marki samochodu C. (...) o nr rej. (...) powstałych w rezultacie zdarzenia z dnia 27 maja 2016 r. przy uwzględnieniu postanowień Ogólnych Warunków Ubezpieczenia (OWU) Auto Casco w wariancie optymalnym wynosił 25.181,68 zł, wartość tego pojazdu w stanie nieuszkodzonym wyniosła 23.200,00 zł, natomiast wartość tego pojazdu po szkodzie wyniosła 10.700,00 zł. wobec tego Sąd przyjął, że zgodnie § 3 pkt. 63 OWU AC w niniejszej sprawie wystąpiła szkoda całkowita.

Następnie wskazał Sąd, że pozwany zapłacił powodowi kwotę 8.277,05 zł, wartość wraku pojazdu wyniosła 10.700,00 zł brutto, a wartość pojazdu przed szkodą wyniosła 23.000,00 zł. Powód miał więc prawo żądać dopłaty do odszkodowania w kwocie 4.222,95 zł.

Sąd zważył także, iż w myśl art. 481 § 1 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 805 k.c. Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4.222,95 zł. O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. (pkt. I wyroku).

Sąd oddalił roszczenie powoda ponad kwotę 4.222,95 zł, albowiem przedmiotowa szkoda była szkoda całkowitą zgodnie z § 18 OWU AC w zw. z § 3 pkt. 6 OWU AC (pkt. II wyroku).

Na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. Sąd orzekł o kosztach procesu stosując stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu, pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się niniejszego orzeczenia. Sąd ustalił, iż pozwany przegrał proces w 68%, a powód uległ pozwanemu w 32% (pkt. III wyroku).

Powód zaskarżył powyższy wyrok Sądu Rejonowego w w części, tj. w co do pkt. II w zakresie oddalonego powództwa w wysokości 2.028,05 zł i pkt. III wyroku w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach w całości zarzucając temu orzeczeniu:

1)  naruszenie prawa materialnego w postaci art. 65 k.c. w zw. z art. 805 k.c. poprzez błędne ustalenie wysokości odszkodowania z pominięciem zgodnie ustalonego przez strony umowy ubezpieczenia sposobu ustalenia wartości pojazdu na potrzeby zawartej umowy ubezpieczenia AUTO CASCO;

2)  nierozpoznanie istoty sprawy poprzez całkowite pominięcie zarzutu niewłaściwego ustalenia wartości pojazdu przed szkodą w związku z zaakceptowanym przez obie strony sposobem ustalenia wartości samochodu do ubezpieczenia;

3)  poprzez naruszenie prawa procesowego tj. art. 235 ² § 1 k.p.c. w zw. z art. 286 k.p.c. oraz art. 232 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. poprzez oddalenie postanowieniem z dnia 24 września 2021 r. dalszych wniosków dowodowych, w szczególności wniosku powoda o opinię uzupełniającą lub opinię kolejnego biegłego co doprowadziło do niewyjaśnienia właściwej wartości pojazdu przed szkodą.

Wskazując na powyższe zarzuty powód domagał się uchylenia wyroku i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania z wydaniem rozstrzygnięcia co do kosztów postępowania apelacyjnego, ewentualnie o dopuszczenie w toku postępowania apelacyjnego uzupełniającego dowodu z opinii biegłego lub dopuszczenie w zakresie wskazanym we wniosku powoda w piśmie procesowym z dnia 15 czerwca 2021 r. w pkt. 5 i w konsekwencji zmianę powyższego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości, tj. zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda dalszej kwoty 2.028,05 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 30-05-2015 r. do dnia 31-12-2015 r. oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 czerwca 2016 r. do dnia zapłaty wraz ze zmianą rozstrzygnięcia o kosztach procesu w postępowaniu l-instancyjnym zgodnie z art. 98 k.p.c. Ponadto domagał się zasądzenia od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Jednocześnie wniósł o rozpoznanie apelacji na posiedzeniu jawnym z udziałem stron.

Uzasadniając apelację, skarżący zarzucił, że rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego jest błędne, bowiem pomija treść istoty umowy ubezpieczenia łączącej ubezpieczonego M. K. i pozwanego, w szczególności kryteria, w oparciu o które powinna zostać rozliczona szkoda.

Powód w toku sporu wskazał na błędy w opinii biegłego, które były wynikiem zastosowanej niewłaściwej metodologii jej sporządzenia w zakresie ustalenia wartości pojazdu przed szkodą. bezspornym było to, że wartość pojazdu w chwili zawarcia umowy ubezpieczenia została ustalona przez Ubezpieczyciela na kwotę 30.727,00 zł i została ona ustalona zgodnie z (...) przy zastosowaniu określonych kryteriów, które zaakceptowały obie strony umowy. Zdaniem strony powodowej mając uwadze dobrowolny charakter umowy AUTO CASO należało przyjąć, że strony tej umowy miały możliwość swobodnego kształtowania jej treści, w szczególności zasad ustalania wartości pojazdu na potrzeby ubezpieczenia a następnie ewentualnej likwidacji szkody. Nie do zaakceptowania w myśl tych zasad byłoby przyjęcie, że zakład ubezpieczeń może zastosować odrębny sposób wyliczenia wartości pojazdu na potrzeby obliczenia składki (gwarantujący wyższą wycenę pojazdu) i stwarzający mu prawo do obliczenia wysokości pojazdu sprzed szkody i po szkodzie (umożliwiający wyliczenia zaniżonej wartości pojazdu). Mając na uwadze charakter umowy ubezpieczenia jako umowy szczególnego zaufania, należy przyjąć, że proces wyceny pojazdu w każdym stadium wykonywania umowy ubezpieczenia Autu Casco winien powiadać tym samym kryteriom, co odpowiada zasadzie bezpieczeństwa prawnego stron umowy i lojalności kontraktowej.

Strona powodowa, mając na uwadze treść umowy ubezpieczenia, konsekwentnie domagała się ustalenia wartości pojazdu z zastosowaniem tych samych kryteriów, którymi dokonano wycenę wartości pojazdu przed zawarciem umowy ubezpieczenia. Strona powodowa swój wniosek uzasadniała istotą zawartej umowy ubezpieczenia, której treść nadawał przepis art. 805 k.c.

Zdaniem powoda nie do zaakceptowania jest pogląd biegłego, który uważa, że ustalenie wartości pojazdu zostało wyliczone błędnie i zastosowanie korekt przyjętych przez strony umowy ubezpieczenia jest niecelowe w kontekście zgodnego przyjęcia przez strony umowy ubezpieczenia określonego sposobu liczenia wartości pojazdu. Taki pogląd biegłego stanowi nieuprawnioną interpretację przez biegłego woli i zgodnego zamiaru stron co do kształtowania w ramach zawartej nowy Auto Casco umownego reżimu postanowień umowy. Sąd Rejonowy w tym zakresie w ogóle nie wyjaśnił tej kwestii. Postanowieniem z dnia 24 września 2021 r. oddalił wniosek powoda o zobowiązanie biegłego do sporządzenia kolejnej opinii uzupełniającej lub przeprowadzenia dowodu z innego biegłego. Mimo złożonych zastrzeżeń przez powoda Sąd I instancji w uzasadnieniu wyroku nie odniósł się do tej kwestii, czym zasadnie naraził się i nierozpoznanie istoty sprawy. Brak stanowiska Sądu w zasadzie pozbawia stronę możliwości merytorycznej polemiki w tym zakresie i uzasadnia wniosek o uchylenie wyroku do ponownego rozpoznania w taki sposób, aby strona miała wiedzę o przyczynach rozstrzygnięcia sądu i jego trafności b też wadliwym wyroku.

W odpowiedzi na apelacje, pozwany wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja powoda nie podlegała uwzględnieniu.

Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne na podstawie całokształtu materiału dowodowego zaoferowanego przez strony. Sąd Okręgowy nie znajduje żadnych podstaw dla podważenia prawidłowo uzasadnionego stanowiska Sądu pierwszej instancji.

Dla ustalenia pojęcia szkody ubezpieczeniowej należy sięgać do odpowiednich regulacji zawartych w kodeksie cywilnym, nie ma bowiem różnicy w pojęciu szkody w rozumieniu przepisów prawa cywilnego i prawa ubezpieczeniowego, gdyż w obu wypadkach chodzi o utratę lub zmniejszenie aktywów, bądź powstanie lub zwiększenie pasywów osoby poszkodowanej (tak: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2004 r., sygn. akt III CZP 24/04, OSNC 2005/7-8/117 i przytoczone tam orzecznictwo: uchwały z dnia 18 marca 1994 r., sygn. alt III CZP 25/94, OSNC 1994, Nr 10, poz. 188 i z dnia 15 listopada 2001 r., sygn. akt III CZP 68/01, OSNC 2002, Nr 6, poz. 74 oraz wyrok z dnia 11 czerwca 2003 r., sygn. akt V CKN 308/01). Sąd Rejonowy prawidłowo omówił w tym zakresie przepisy: art. 805 § 1 i 2 pkt 2 k.c. – regulującego obowiązki stron umowy ubezpieczenia oraz art. 361 k.c. – określającego granice odpowiedzialności zobowiązanego do odszkodowania. Ponadto należy podkreślić istotne znaczenie regulacji art. 824 ¹ k.c., która stanowi, że o ile nie umówiono się inaczej, suma pieniężna wypłacona przez ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia nie może być wyższa od poniesionej szkody.

W orzecznictwie na tle tych unormowań ukształtowała się zasada, zgodnie z którą odszkodowanie ubezpieczeniowe nigdy nie może przewyższać rzeczywistej, tj. wykazanej co do wysokości szkody powstałej w ubezpieczonym mieniu, gdyż w przeciwnym razie byłoby to bezpodstawne wzbogacenie ubezpieczającego, co sprzeciwiałoby się istocie i celowi ubezpieczeń majątkowych (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 1997 r., sygn. akt II CKN 534/97, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 31 marca 2021 r., sygn. akt V ACa 569/20).

W związku z powyższym przyjąć należy, że suma ubezpieczenia wyznacza jedynie górną granicę odpowiedzialności ubezpieczającego, szkodą jest natomiast rzeczywisty uszczerbek materialny, który może być od niej niższy i wówczas podlega kompensacie przez ubezpieczyciela według rzeczywistej wartości bądź wyższy, co oznacza że ubezpieczyciel powinien świadczyć w rozmiarze odpowiadającym sumie ubezpieczenia i jest wolny od odpowiedzialności w pozostałym zakresie (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 26 stycznia 2018 r., sygn. akt I AGa 28/18). W konsekwencji nadubezpieczenie nie będzie uprawniało ubezpieczającego do otrzymania odszkodowania w wysokości sumy ubezpieczenia, a wyższego tym samym od wartości ubezpieczeniowej (w przypadku wystąpienia tzw. szkody całkowitej), lecz najwyżej w wysokości rzeczywistej wartości rzeczy (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 18 lutego 2016 r., sygn. akt I ACa 729/15, LEX nr 2034104).

Na tle umowy AC w orzecznictwie wyrażane było zapatrywanie zgodnie, z którym w każdym przypadku odpowiedzialności AC należy ustalać rzeczywistą wartość ubezpieczonej rzeczy (pojazdu) w dacie powstania szkody i ta wartość (tylko taka wartość) wyznaczać powinna należną ubezpieczonemu kwotę odszkodowania, które nie może jednak przekroczyć pułapu ustalonej w umowie sumy ubezpieczenia (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2000 r., sygn. akt III CKN 515/98; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lipca 2000 r., sygn. akt II CKN 1068/98, LEX nr 50887).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że w rozpoznawanej umowie ubezpieczenia autocasco, zawartej bez żadnych dodatkowych opcji podnoszących odszkodowanie ponad wartość pojazdu w dacie powstania szkody, nie było możliwości przyjęcia za podstawę określenia odszkodowania wartości pojazdu określonej w polisie w chwili objęcia takiego pojazdu ubezpieczeniem. W polisie nr (...) (k. 9 akt) strony, nie odeszły bowiem od ogólnej zasady przewidującej odszkodowanie równe poniesionej szkodzie i nie przyjęły dodatkowego zastrzeżenia: „Auto Wartość 100%”, czy też innego postanowienia przewidującego określenie wysokości odszkodowania w odniesieniu do wartości pojazdu ustalonej przez ubezpieczyciela w dniu zawarcia tej umowy, a przewyższającej poniesioną szkodę, co dopuszcza przepis art. 824 ¹ § 1 k.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 2018 r., sygn. alt V CSK 305/17, z dnia 4 grudnia 2019 r. sygn. akt I CSK 493/18, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 26 maja 2021 r., sygn. akt V AGa 38/21). Wobec tego nie było podstaw do przyjęcia innych kryteriów określenia świadczenia ubezpieczyciela niż ogólnie przyjęte do ustalenia wysokości odszkodowania w prawie cywilnym.

Z samego faktu pobrania składki odpowiedniej do przyjętej w umowie ubezpieczenia wartości pojazdu, nie można wywodzić obowiązku wypłaty w ramach odszkodowania kwoty wpisanej do polisy. To nie ta kwota wyznacza wartość odszkodowania, ale jak wyżej wskazano - wysokość szkody rzeczywistej, poniesionej przez ubezpieczonego (por. też wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 24 czerwca 2005 r., sygn. akt I ACa 1116/04). W ocenie Sądu Okręgowego znaczenie określonej w polisie nr (...) (k. 9 akt) wartości pojazdu 30.727 zł należało rozpatrywać wyłącznie jako przypadek tzw. nadubezpieczenia. Wbrew stanowisku skarżącego, w umowie stron nie było żadnych korekt pozwalających na ustalenie wartości pojazdu w sposób inny niż przewidziano to w OWU AC.

Strony ustaliły w OWU AC, że koszty naprawy pojazdu, w razie braku faktur lub rachunków, ustala się na podstawie kalkulacji A., E. lub (...). Zatem biegły, po początkowym błędnym ustaleniu kosztów w systemie (...) E., sporządził opinię uzupełniającą w właśnie w systemie A., a potem także w E.. Ta ostatnia opinia, jako rozliczająca koszty naprawy w wariancie optymalnym, stosownie do § 17 ust. 6 pkt 3 OWU AC, została ostatecznie przyjęta do wyceny kosztów naprawy. Wyliczenie, zgodnie z którym koszty naprawy przewyższały wartość pojazdu ustaloną w dniu ustalenia odszkodowania, powodowało zaś konieczność wypłaty odszkodowania ustalonego dla przypadku szkody całkowitej. § 18 ust. 4 OWU AC przewidywał, że powinno ono być ustalone w kwocie odpowiadającej wartości pojazdu w dniu ustalenia odszkodowania pomniejszonej o wartość rynkową pozostałości. Wartość pojazdu w dniu ustalenia odszkodowania należało ustalić również z uwzględnieniem postanowień zawartej umowy, a więc § 3 pkt 90 OWU AC, określającego sposób jej wyliczenia.

I tak, zgodnie z ostatnią z przeprowadzonych w sprawie opinii biegłego R. N. wartość pojazdu w dniu 27 maja 2016 r. w stanie nieuszkodzonym według systemu E. wyniosła 23.200 zł brutto i taka też wartość winna stanowić podstawę ustalenia odszkodowania w sprawie (mieściła się w sumie ubezpieczenia). Po odjęciu od powyższej kwoty wypłaconej wcześniej przez ubezpieczyciela kwoty 8.277,05 zł oraz wartości pozostałości określonych na 10.700 zł, prawidłowo Sąd Rejonowy zasądził resztę należnego odszkodowania w wysokości 4.222,95 zł.

Wniosek powoda o dopuszczenie w toku postępowania apelacyjnego uzupełniającego dowodu z opinii biegłego lub dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego Sąd w tej sytuacji pominął, gdyż był nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.).

W oparciu o powyższe rozważania, Sąd Okręgowy oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w punkcie II sentencji wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z art. 108 k.p.c. w zw. § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 265). Powód, wobec oddalenia jego apelacji w całości, jest stroną przegrywającą w postępowaniu apelacyjnym. Z z tego względu zobowiązany jest zwrócić pozwanemu poniesione koszty tego postępowania, na które składają się koszty zastępstwa procesowego w kwocie 450 zł.

Sędzia Eliza Grzybowska