Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

w zakresie punktu 1 sentencji wyroku

Decyzją z dnia 11 października 2021 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odmówił J. K. prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym wskazując, że w ciągu ostatnich 10 lat przed złożeniem wniosku tj. w okresie od 5 maja 2011 r. do 4 maja 2021 r. ubezpieczony udowodnił tylko 1 rok, 10 miesięcy i 22 dni podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu (zatrudnienie od 13 czerwca 2019r. do 4 maja 2021 r.), wobec powyższego nie spełnia warunku okresu 5 lat podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu w wymaganym okresie. Wskazano nadto, że Komisja Lekarska KRUS orzeczeniem z dnia 28 września 2021 r. orzekła, iż okresowa całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym istnieje od 3 kwietnia 2021 r. a więc okresowa całkowita niezdolność do pracy wnioskodawcy w gospodarstwie rolnym powstała po upływie 18-tu miesięcy od ustania prawa do renty (renta przysługiwała do dnia 28 lutego 2018 r.), zatem okres 18-tu miesięcy upłynął 31 sierpnia 2019 r. (decyzja – k. 27-27 verte plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

J. K. odwołał się od powyższej decyzji, zaskarżając ją w całości, wnosząc o jej uchylenie i przyznanie mu prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu podniósł, że choruje na depresję endogenną i anhedonię, rozwija się u niego także choroba zwyrodnieniowa stawów, co potwierdziła Komisja Lekarska KRUS. W treści odwołania odwołujący odniósł się także do trudnej sytuacji materialnej w jakiej się znajduje, a także faktu iż renta rolnicza stanowiła jedyne jego źródło dochodu. (odwołanie – k. 3-4)

W odpowiedzi na odwołanie Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację przytoczoną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. (odpowiedź na odwołanie – k. 9-11)

Na rozprawie w dniu 26 kwietnia 2022 roku pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu, oświadczając że te nie zostały uiszczone w całości, ani w części. (e-protokół rozprawy z dnia 26 kwietnia 2022 roku zapis 00:16:27 – 00:17:17 – płyta CD – k. 42)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. K. urodził się w dniu (...). (okoliczność bezsporna)

Wnioskodawca był uprawniony do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym w okresie od dnia 1 maja 2016 roku do dnia 28 lutego 2018 roku. (okoliczność bezsporna)

W dniu 6 marca 2018 roku wnioskodawca złożył do KRUS wniosek o rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres. (wniosek – k. 340-342 verte plik I akt KRUS załączonych do sprawy)

Decyzją z dnia 15 maja 2018 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego po rozpatrzeniu powyższego wniosku odmówił skarżącemu prawa do przyznania renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. (orzeczenie Lekarza Rzeczoznawcy Kasy – k. 349, orzeczenie Komisji Lekarskiej Kasy – k. 353, decyzja – k. 355 plik I akt KRUS załączonych do sprawy)

J. K. wniósł odwołanie od powyższej decyzji. (odwołanie – k. 356 akt KRUS załączonych do akt sprawy)

Prawomocnym wyrokiem z dnia 22 marca 2019 roku Sąd Okręgowy w Łodzi, VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie od decyzji z dnia 15 maja 2018 roku. (wyrok – k. 382 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 5 maja 2021 roku skarżący złożył ponownie do KRUS wniosek o prawo do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. (wniosek – k. 1-4 plik II akt KRUS załączonych do sprawy)

Wnioskodawca podlegał ubezpieczeniu w okresie od dnia 1 września 2000 roku do dnia 30 czerwca 2009 roku oraz od dnia 13 czerwca 2019 roku do nadal. (zaświadczenie – k. 6-7 verte plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Orzeczeniem Lekarza Rzeczoznawcy Kasy z dnia 14 czerwca 2021 roku uznano J. K. za okresowo całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym od nie da się ustalić do czerwca 2022 roku. Nie stwierdzono niezdolności ubezpieczonego do samodzielnej egzystencji. U odwołującego rozpoznano: chorobę zwyrodnieniową wielostawową – zwłaszcza stawów kolanowych i łokciowych, podejrzenie choroby układowej, ZZA w okresie abstynencji, padaczkę alkoholową. (orzeczenie – k. 11 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego, opinia – k. nieponumerowane strony załączonej do sprawy dokumentacji orzeczniczo - lekarskiej)

Decyzją z dnia 21 lipca 2021 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odmówił ubezpieczonemu prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, wskazując, że w ciągu ostatnich 10 lat przed złożeniem wniosku tj. w okresie od 5 maja 2011 r. do 4 maja 2021 r. wnioskodawca udowodnił okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu wynoszący 1 rok, 10 miesięcy i 22 dni, wobec powyższego nie spełnia warunku okresu 5 lat podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu w wymaganym okresie. Wskazano nadto, że Lekarz Rzeczoznawca Kasy orzeczeniem z dnia 14 czerwca .2021 r. orzekł, iż okresowa całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym istnieje „od nie da się ustalić” to zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Polityki Społecznej z dnia 31.12.2004r. (Dz. U. z 2005r., Nr 6, poz. 46) w sprawie orzecznictwa lekarskiego w KRUS § 4 pkt 3 - jeżeli nie ma możliwości ustalenia daty, ani okresu powstania całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, za datę powstania niezdolności przyjmuje się datę zgłoszenia wniosku, tj. w przypadku wnioskodawcy 05.05.2021 r. a więc okresowa całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała po upływie 18-tu miesięcy od ustania prawa do renty (renta przysługiwała do dnia 28.02.2018 r), zatem okres 18-tu miesięcy upłynął 31.08.2019 r. (decyzja – k. 15-15 verte plik II akt KRUS załączonych do sprawy)

Orzeczeniem Komisji Lekarskiej Kasy z dnia 28 września 2021 roku uznano J. K. za okresowo całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym od dnia 3 kwietnia 2021 roku do września 2022 roku. Nie stwierdzono niezdolności ubezpieczonego do samodzielnej egzystencji. U odwołującego rozpoznano: chorobę zwyrodnieniową stawów/ łokciowego prawego i kolanowych, podejrzenie choroby układowej, ZZA w okresie abstynencji, zaburzenia osobowości, depresyjne zaburzenia nastroju w wywiadzie. (orzeczenie – k. 24 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego, opinia – k. nieponumerowane strony załączonej do sprawy dokumentacji orzeczniczo - lekarskiej)

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 26 kwietnia 2022 roku e-protokół (...):05:17 – 00:16:19 – płyta CD – k. 42)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności w oparciu o dokumenty zawarte w załączonych do akt sprawy aktach KRUS, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron, brak więc było jakichkolwiek podstaw do ich kwestionowania z urzędu, a ponadto częściowo na podstawie zeznań skarżącego w zakresie w jakim posłużyły do poczynienia ustaleń w sprawie.

J. K. przyznał zaś w toku postępowania sądowego, że okresowa całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym istnieje u niego od 3 kwietnia 2021 r., że w okresie od 2009 roku do 28 lutego 2018 roku nie świadczył żadnej pracy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie oraz poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych odwołanie nie jest zasadne i podlega oddaleniu.

W myśl art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz.933), renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który łącznie spełnia następujące warunki:

1) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez wymagany okres, o którym mowa w ust. 2;

2) jest trwale lub okresowo całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym;

3) całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w okresie podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu lub w okresach, o których mowa w art. 20 okresy ubezpieczenia ust. 1 pkt 1 i 2, lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Przepis art. 21 ust. 2 ustawy stanowi z kolei, że warunek podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez wymagany okres uważa się za spełniony, jeżeli okres ubezpieczenia emerytalno-rentowego ubezpieczonego wynosi co najmniej:

1) rok – jeżeli całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w wieku do 20 lat;

2) 2 lata – jeżeli całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w wieku powyżej 20 lat do 22 lat;

3) 3 lata – jeżeli całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w wieku powyżej 22 lat do 25 lat;

4) 4 lata – jeżeli całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w wieku powyżej 25 lat do 30 lat;

5) 5 lat – jeżeli całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w wieku powyżej 30 lat.

Przy ustalaniu okresu podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu zgodnie z ust. 2 stosuje się odpowiednio art. 20 okresy ubezpieczenia ust. 1 i 2. (ust. 3 cytowanej ustawy).

Według zaś brzmienia ust. 8 art. 21 ustawy - okres 5 lat, o których mowa w ust. 2 pkt 5, powinien przypadać w okresie ostatnich 10 lat przed złożeniem wniosku o przyznanie renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy.

W konsekwencji przy ustalaniu prawa do renty rolniczej zastosowanie znajduje art.58 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz.504), który stanowi iż warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej:

1)1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;

2)2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;

3)3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;

4)4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;

5) 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej. (art.58 ust.2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS)

Prawo do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, które ustało z powodu ustąpienia całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od dnia ustania prawa do renty ubezpieczony ponownie stał się całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym (art. 22 ust 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników).

Zgodnie z art. 6 pkt 11 tej ustawy, ilekroć w ustawie jest mowa o ubezpieczeniu emerytalno-rentowym – rozumie się ubezpieczenie emerytalno-rentowe określone w ustawie.

Tym samym na tle przytoczonych przepisów, aby nabyć prawo do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy skarżący, którego wiek wynosi powyżej 30 lat (ur. (...)) winien wykazać się 5 letnim okresem podlegania ubezpieczeniu emerytalno – rentowemu w okresie ostatnich 10 lat przed dniem złożenia wniosku o przyznanie renty rolniczej, a ponadto prawo do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy podlega przywróceniu jeżeli rolnik (wnioskodawca) ponownie stał się całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym, a ów niezdolność powstała nie później jak w ciągu 18 miesięcy od dnia ustania prawa do renty.

Po przenalizowaniu zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd doszedł do przekonania, że skarżący powyższych ustawowych przesłanek nie spełnił.

Bezspornie, wnioskodawca w okresie w okresie od dnia 1 maja 2016 roku do dnia 28 lutego 2018 roku był uprawniony do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy. Wprawdzie był on objęty ubezpieczeniem społecznym od dnia od dnia 1 września 2000 roku do dnia 30 czerwca 2009 roku oraz od dnia 13 czerwca 2019 roku do nadal, to jednak z poczynionych przez sąd ustaleń faktycznych jednoznacznie wynika, że pomimo stwierdzenia okresowej całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym odwołujący nie spełnia warunków do przyznania uprawnień do świadczenia rentowego, bowiem w ostatnim 10 – leciu przed dniem przed złożeniem wniosku z dnia 5 maja 2021 roku tj. w okresie od dnia 5 maja 2011 roku do dnia 4 maja 2021 roku udowodnił jedynie 1 rok, 10 miesięcy i 22 dni okresów ubezpieczenia zamiast wymaganych 5 lat.

Sąd miał także na względzie, iż orzeczeniem Komisji Lekarskiej KRUS z dnia 28 września 2021 roku uznano J. K. za okresowo całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym od dnia 3 kwietnia 2021 roku do września 2022 roku, jednocześnie nie stwierdzono niezdolności ubezpieczonego do samodzielnej egzystencji.

Wnioskodawca nie kwestionował powyższej daty uznania go za okresowo całkowicie niezdolnego do pracy tj. od dnia 3 kwietnia 2021 roku.

Skoro zatem wnioskodawca był uprawniony do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym do dnia 28 lutego 2018 roku, to przy przyjęciu niespornej daty powstania ponownej niezdolności do pracy (3 kwietnia 2021 r.) jego okresowa całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała po upływie 18 – tu miesięcy od ustania prawa do renty. Okres 18-tu miesięcy upłynął bowiem w dniu 31 sierpnia 2019 roku.

Końcowo należy wskazać, że w niniejszej sprawie nie znajdują zastosowania zasady współżycia społecznego. Nie ulega wątpliwości, że przepisy regulujące system ubezpieczeń społecznych nie przewidują generalnej zasady jaką są zasady współżycia społecznego. Przepisy ubezpieczeniowe są na tyle formalne i ścisłe, że nie można tu kierować się zasadami słuszności. Ponadto w utrwalonym orzecznictwie przesądzono, że do złagodzenia rygorów prawa ubezpieczeń społecznych nie stosuje się ani art. 5 k.c. ani art. 8 k.p., bo przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter przepisów prawa publicznego (por. wyrok SN z 16.06.2011 r. III UK 214/10 LEX nr 1095955, wyroku SN z14.12.2005 r., III UK 120/05, OSNP 2006/21-22/338; wyrok SN z 23.10.2006 r., I UK 128/06, OSNP 2007/23-24/359 ).

Reasumując powyższe rozważania należało uznać, że wnioskodawca nie spełnia ustawowych przesłanek o których mowa w art. 21 ust.1, ust 2 pkt 5, ust. 3 i 8 oraz art. 22 ust 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, co zasadnie skutkowało odmową przyznania mu prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym.

Mając zatem na uwadze powyższe okoliczności, na podstawie art.477 ¹⁴§1 k.p.c., odwołanie podlegało oddaleniu.