Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 maja 2022 r.

Sąd Apelacyjny w P. I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej

w składzie:

Przewodniczący : Sędzia Małgorzata Mazurkiewicz –Talaga

Protokolant: sekretarz sądowy Andrzej Becker

po rozpoznaniu w dniu 28 kwietnia 2022r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z o.o. z siedzibą w L.

przeciwko (...) spółce z o.o. z siedziba w P.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w P.

z dnia 31 marca 2020r , sygn. akt (...)

1.nadaje prawidłową treść pkt. 1 sentencji zaskarżonego wyroku, w ten sposób , że :

uznaje za bezskuteczną w stosunku do powoda (...) sp. z o.o. z siedzibą w L. czynność prawną w postaci przewłaszczenia na zabezpieczenie nieruchomości oznaczonych numerami ksiąg wieczystych : KW (...) oraz KW (...) dokonaną przez Ł. L. (1) na rzecz pozwanej w akcie notarialnym z dnia 26 kwietnia 2016r sporządzonym przez notariusza L. Ż. (1) , repertorium (...) w celu ochrony wierzytelności powódki wynikającej z wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 1 sierpnia 2014r wydanego w sprawie oznaczonej sygnaturą(...);

2.oddala apelację pozwanej;

3. kosztami postępowania apelacyjnego obciąża pozwaną i na tej podstawie zasądza od pozwanej na rzecz powódki 8.100zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego

Małgorzata Mazurkiewicz –Talaga

Umieściła w Portalu Informacyjnym:

Sekretarz sądowy

Karolina Budna

Niniejsze pismo nie wymaga podpisu własnoręcznego na podstawie § 21 ust. 4 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 czerwca 2019 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej jako właściwie zatwierdzone w sądowym systemie teleinformatycznym.

I A Ca 60/21

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 1 czerwca 2018r. i skierowanym przeciwko (...) spółka z o.o. w P., powód – (...) spółka z o.o. z siedzibą w miejscowości L. domagał się uznania za bezskuteczną wobec niego czynności przewłaszczenia na zabezpieczenie nieruchomości oznaczonych nr KW: (...) i (...), dokonanej przez Ł. L. (1) na rzecz pozwanego w akcie notarialnym z dnia 26 kwietnia 2013r. sporządzonym przez notariusza L. Ż. (2), rep. (...), jako dokonanej z pokrzywdzeniem powoda. Ponadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów procesu, a także koszów postępowania zabezpieczającego toczącego się pod sygn. akt (...).

pozwanego, została dokonana z pokrzywdzeniem uprawnionego (k. 2-11 akt).

W ustawowym terminie tj. w dniu 13 sierpnia 2018r. pozwany złożył odpowiedź na pozew, w której wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda zwrotu kosztów procesu.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy uznał za bezskuteczną w stosunku do powoda (...) Spółka z o.o. w L. czynności przywłaszczenia na zabezpieczenie nieruchomości oznaczonych numerami ksiąg wieczystych: KW (...) oraz KW (...) dokonanej przez Ł. L. (1) na rzecz pozwanego w akcie notarialnym z dnia 26 kwietnia 2016r. sporządzonej przez notariusza L. Ż. (1) numer repertorium (...) jako dokonanej z pokrzywdzeniem powoda, kosztami procesu obciążył pozwanego w całości, pozostawiając szczegółowe ich wyliczenie referendarzowi sądowemu, oraz ustalił numer pozwanego w rejestrze przedsiębiorców KRS – (...).

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

W dniu 31 grudnia 2003r. pomiędzy Bankiem (...) S.A. w W., a Ubojnią (...) A. L., A. L., Ł. L. sp. j. w K. została zawarta umowa nr (...) kredytu krótkoterminowego odnawialnego w rachunku bieżącym w kwocie 3.500.000zł (dalej także jako „umowa kredytu”). Następnie umowa ta była kilkakrotnie zmieniania na podstawie aneksów do umowy. Obecnie, w wyniku przekształceń kredytobiorca działa pod firmą Zakłady (...) sp. z o.o., zaś bank pod firmą (...) S.A (dalej także jako „bank”).

Spłata zobowiązań kredytowych została zabezpieczona przez zawarcie pomiędzy kredytodawcą, a kredytobiorcą umów przewłaszczenia na zabezpieczenie rzeczy oznaczonych co do tożsamości oraz ustanowienie hipotek umownych kaucyjnych na nieruchomościach, dla których prowadzone są następujące księgi wieczyste: (...), (...), (...) oraz (...).

W dniu 27 kwietnia 2012r. została zawarta pomiędzy powodem i wyżej wymienionym bankiem umowa poręczenia, na podstawie której powód udzielił bankowi poręczenia za spłatę wierzytelności wynikającej z umowy kredytu z dnia 31 grudnia 2003r.

Ponadto poręczycielami spłaty powyższej wierzytelności pozostawali również: A. L. (2), A. L. (3), M. W., G. W., Ł. L. (1), Zakłady (...) sp. z o.o. i (...) sp. z o.o.

W dniu 12 lutego 2013r. (...) S.A. wypowiedział umowę kredytu i wezwał kredytobiorcę do zapłaty wynikających z tej umowy wierzytelności.

W związku z brakiem zapłaty przez Zakłady (...) sp. z o.o. bank pismem z dnia 22 lutego 2013r. wezwał do zapłaty wymagalnych wierzytelności wszystkich współporęczycieli.

W dniu 14 marca 2013r. powód – jako poręczyciel dokonał spłaty wierzytelności banku w kwocie 2.823.248,58zł.

W dniu 10 kwietnia 201 r. bank wystawił zaświadczenie w przedmiocie spłaty kredytu przez poręczyciela, w którym zawarł postanowienie dotyczące przeniesienia na powoda prawa własności przedmiotów przewłaszczenia, które nabył na podstawie umów przewłaszczenia na zabezpieczenie zawartych z Zakładami (...) sp. z o.o. Ponadto na skutek wstąpienia w prawa zaspokojonego banku na rzecz powoda ustanowione są hipoteki umowne kaucyjne na nieruchomościach o nr KW: (...), (...), (...) oraz (...) stanowiących obecnie własność spółki (...) sp. z o.o. Wobec tych nieruchomości toczy się postępowanie egzekucyjne prowadzone przez Komornika Sądowego M. K. (1), które jest zawieszone.

(...) sp. z o.o. jako nabywca wierzytelności pozwanego dochodził od powoda przed Sądem Rejonowym w Lesznie zapłaty za bezumowne korzystanie z nieruchomości, polegające na składowaniu ruchomości objętych wyżej wspomnianą umową przewłaszczenia na zabezpieczenie. W toku tego postępowania Sąd Rejonowy w Leszcznie ustalił, że na powoda nie przeszło prawa własności do ruchomości wskazanych w umowie przewłaszczenia na zabezpieczenie. Powyższe stanowisko wyraził również Sąd Apelacyjny w Poznaniu w uzasadnieniu do wyroku z dnia 3 marca 2016r. w sprawie o sygn. akt I ACa 906/15.

Pismem z dnia 24 kwietnia 2014r. powód poinformował Ł. L. (1) o spełnieniu zobowiązania wobec banku i wezwał go do zapłaty w terminie do 6 maja 2013r. kwoty 352.906,07zł, stanowiącej 1/8 wartości zapłaconego zobowiązania.

Wcześniej pozwany działał pod firmą (...) sp. z o.o. W dniu 26 kwietnia 2013r. B. B. – będąca jedynym wspólnikiem pozwanej spółki, została powołana do pełnienia funkcji członka zarządu pozwanej spółki. Dodatkowo na Nadzwyczajnym Zgromadzeniu Wspólników pozwanej spółki z tego samego dnia podjęta została uchwała w przedmiocie wyrażenia zgody na udzielenie pożyczki w kwocie 250.000zł M. W., udzielenie pożyczki w kwocie 250.000zł Ł. L. (1), udzielenie pożyczki w kwocie 200.000zł M. i G. W. oraz udzielenie pożyczki w kwocie 200.000zł Ł. L. (1), a także na objęcie w posiadanie – przewłaszczenie na zabezpieczenie nieruchomości objętych księgami wieczystymi (...).

Ponadto, tego samego dnia tj. 26 kwietnia 2013r. Ł. L. (1) zawarł z pozwanym umowę, na podstawie której pozwana spółka udzieliła Ł. L. (1) pożyczki w kwocie 200.000zł z terminem zwrotu całej kwoty do dnia 25 października 2013r.

W celu zabezpieczenia wierzytelności o zwrot pożyczki w kwocie 200.000zł Ł. L. (1) przeniósł na pozwaną spółkę prawo własności nieruchomości, dla których prowadzone są następujące księgi wieczyste: (...), (...), (...), (...) i (...). Pozwany zobowiązał się do powrotnego przeniesienia na rzecz Ł. L. (1) prawa własności nieruchomości w terminie 14 dni od dnia dokonania spłaty całej kwoty zadłużenia i to pod warunkiem terminowej spłaty zadłużenia. Umowa ta sporządzona została przed notariuszem L. Ż. (2) w P. w formie aktu notarialnego, (...).

Pozwany wpisany jest jako właściciel nieruchomości objętych księgami wieczystymi nr (...).

Ł. L. (1) nie dokonał wobec pozwanego spłaty pożyczki w kwocie 200.000zł udzielonej w dniu 26 kwietnia 2013r.

Ponadto także w dniu 26 czerwca 2013r. Ł. L. (1) – działając w imieniu Grupa (...) sp. z o.o. zawarł z pozwanym umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie, w której przeniósł na pozwanego własność nieruchomości, dla których prowadzone są księgi wieczyste nr (...) celem zabezpieczenia wierzytelności wynikających z umów pożyczek w kwotach 250.000zł udzielonych Ł. L. (1) oraz M. i G. W..

W związku z brakiem odpowiedzi przez Ł. L. (1) na wezwanie do zapłaty z dnia 24 kwietnia 2013r. powód w dniu 9 września 2013r. złożył w Sądzie Okręgowym we Wrocławiu pozew o zapłatę kwoty 352.906,07zł wraz z odsetkami skierowany przeciwko Ł. L. (1), na skutek którego w dniu 17 września 2013r. Sąd ten wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym. Nakaz ten został w całości zaskarżony przez Ł. L. (1).

Prawomocnym wyrokiem z dnia 1 sierpnia 2014r. wydanym w sprawie o sygn. akt (...), Sąd Okręgowy we W. zasądził od Ł. L. (1) na rzecz powoda kwotę 352.906,07zł wraz z ustawowymi odsetkami w wysokości 13% w stosunku rocznym za okres od 17 maja 2013r. do dnia 1 sierpnia 2014r. oraz dalszymi obowiązującymi odsetkami ustawowymi za okres od 2 sierpnia 2014r. do dnia zapłaty, a także kwotę 24.846zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

W dniu 15 września 2017r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu nadał klauzulę wykonalności powyższemu wyrokowi.

W oparciu o ten tytuł wykonawcy powód skierował przeciwko Ł. L. (1) egzekucję, którą prowadzi Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w R. M. K. (1) pod sygn. akt (...). Na dzień 14 marca 2018r. wierzytelność powoda wobec Ł. L. (1) objęta wyżej wskazanym tytułem wykonawczym wynosiła 522.095,09zł. Komornik w toku egzekucji zajął wierzytelności przysługujące dłużnikowi z tytułu nadpłaty podatków w US w T., która wypadła jednak bezskutecznie. Na ustalonych w systemie (...) rachunkach bankowych brak było środków. Zajęcie wynagrodzenia dłużnika za pracę okazało się bezskuteczne, albowiem otrzymuje on minimalne wynagrodzenie za pracę. Ponadto Komornik dokonał zajęcia udziałów Ł. L. (1) w spółkach: Zakłady (...) sp. z o.o. (187), (...) sp. z o.o. (5) i Zakłady (...) sp. z o.o. (29.965).

W dniu 16 marca 2018r. Komornik Sądowy wydał zarządzenie o sprzedaży zajętych udziałów dłużnika – Ł. L. (1) w spółce Zakłady (...) sp. z o.o. w trybie art. 185 k.s.h.

W dniu 26 marca 2018r. Komornik Sądowy wydał zarządzenie o sprzedaży zajętych udziałów dłużnika – Ł. L. (1) w spółce Zakłady (...) sp. z o.o. i (...) sp. z o.o. w trybie art. 185 k.s.h.

W postępowaniu egzekucyjnym biegły sądowy R. P. sporządził w listopadzie 2018r. opinię, w której wskazał, że wartość 1 udziału Zakładów (...) sp. z o.o. wynosi 5.069,67zł. Powód wniósł zastrzeżenia co do powyższej wyceny biegłego.

Ponadto przeciwko omawianemu dłużnikowi do egzekucji sprawy skierowali także inni wierzyciele, których wierzytelności w sumie wynoszą ponad 250.000zł.

Roszczenie powoda na dzień 28 listopada 2018r. wobec Ł. L. (1) wynosi ok. 534.980,69zł.

Z rachunku zysku i strat sporządzonego na dzień 15 maja 2018r. sporządzonego na zlecenie zarządu spółki Zakłady (...) sp. z o.o. wynika, że w roku 2017r. spółka ta z prowadzonej działalności osiągnęła zysk w kwocie 40.257,37zł.

Z rachunku zysku i strat sporządzonego na dzień 31 grudnia 2016r. sporządzonego na zlecenie zarządu spółki (...) sp. z o.o. wynika, że w roku 2016r. spółka ta odnotowała zysk z prowadzonej działalności w kwocie 14.867,88zł.

Powodowa spółka również posiada udziały w spółkach (...) i Zakłady (...) sp. z o.o. Za radą biegłego rewidenta, który weryfikował bilans spółki powód dokonał odpisów wartości udziałów w spółkach (...) i Zakłady (...) sp. z o.o., z uwagi na ich słabe wyniki finansowe.

Powód dochodził zapłaty także od pozostałych współporęczycieli.

Postępowanie egzekucyjne toczące się w sprawie (...) przeciwko G. W. jest zawieszone na mocy postanowienia Sądu wydanego w sprawie o sygn. (...) w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia. W trakcie postępowania nie wyegzekwowano żadnej kwoty. Dokonano zajęcia wynagrodzenia, rachunków bankowych, wierzytelności oraz pięciu udziałów w spółce (...) sp. z o.o. Roszczenie powoda na dzień 28 listopada 2018 r. wynosi 519.741,01 zł.

Postępowanie egzekucyjne toczące się w sprawie (...) przeciwko A. L. (3) jest zawieszone na mocy postanowienia Sądu wydanego w sprawie o sygn. (...) w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia. W trakcie postępowania nie wyegzekwowano żadnej kwoty. Dokonano zajęcia świadczenia emerytalno-rentowego, wierzytelności oraz pięciu udziałów w spółce (...) sp. z o.o. Roszczenie powoda na dzień 28 listopada 2018 r. wynosi 508.797,16 zł.

W trakcie postępowania egzekucyjnego toczącego się w sprawie (...) przeciwko A. L. (2) wyegzekwowano na rzecz powoda kwotę 1.805,06 z, dokonano zajęcia świadczenia emerytalno - rentowego wierzytelności oraz udziałów w spółce (...) sp. z o.o. (5 udziałów), w spółce Zakłady (...) (20 000 udziałów) i w spółce Zakłady (...) sp. z o.o. w upadłości układowej (126 udziałów). Roszczenie powoda na dzień 28 listopada 2018 r. wynosi 416.243,42 zł.

W ramach postępowania egzekucyjnego toczącego się pod sygn. akt (...) przeciwko M. W. wyegzekwowano na rzecz powoda kwotę 807,17zł, dokonano zajęcia wierzytelności, w tym z rachunków bankowych, nieruchomości dłużniczki, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...), którą sprzedano za kwotę 1.367,25zł. Ponadto zajęto 5 udziałów w spółce (...) sp. z o.o., 29.965 udziałów w spółce Zakłady (...) sp. z o.o. i 187 udziałów w spółce Zakłady (...) sp. z o.o. Przeciwko tej dłużniczce wystąpili też inni wierzyciele, których wierzytelności opiewają łącznie na kwotę ponad 250.000zł. Roszczenie powoda na dzień 28 listopada 2018r. wynosi około 521.800,85zł.

W toku postępowania egzekucyjnego toczącego się w sprawie (...) przeciwko Zakładom (...) sp. z o.o. dokonano zajęcia ruchomości i ich sprzedaży za kwotę 6.000zł. Na podstawie planu podziału powód otrzymał kwotę 479,55zł. Kolejne licytacje ruchomości okazały się bezskuteczne. Postanowieniem z 8 listopada 2016r. Komornik Sądowy M. K. (1) umorzył egzekucję co do ruchomości. Zakłady (...) nie posiadają nieruchomości. Roszczenie powoda na dzień 28 listopada 2018r. wynosi 748.030,92zł. Roszczenie wszystkich wierzycieli około 5.282.514zł, w tym roszczenie jednego z uprzywilejowanych wierzycieli około 550.000zł. Na mocy postanowienia z 26 lutego 2018r. postępowanie zostało zawieszone z uwagi na brak możliwości stwierdzenia prawidłowości umocowania organu uprawnionego do reprezentowania dłużnika.

W dniu 30 stycznia 2013r. Zakłady (...) sp. z o.o. złożył wniosek o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu z dłużnikami.

Postanowieniem z dnia 2 października 2013r. wydanym przez Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P. w sprawie o sygn. (...) wniosek o ogłoszenie upadłości Zakładów (...) sp. z o.o. został oddalony z uwagi na brak majątku wystarczającego na przeprowadzenie postępowania upadłościowego. W związku z rozpoznaniem wniosku w przedmiocie ogłoszenia upadłości ustalono, że Zakłady (...) posiadają ponad stu wierzycieli i nie regulują swoich wymagalnych zobowiązań, które wynoszą łącznie 9.000.000 zł.

Pismem z 2 marca 2017r. powód został wezwany przez Zakłady (...) sp. z o.o. w K. do zapłaty kwoty 3.596.850zł tytułem dopłaty do udziałów posiadanych przez powoda w spółce Zakłady (...) sp. z o.o. w wysokości 30 zł na jeden udział na mocy uchwały wspólników z 10 lipca 2015r. Żaden z udziałowców tej spółki, w tym również M. W. i Ł. L. (1), nie dokonał żadnej wpłaty tytułem dopłaty do posiadanych udziałów.

Pismem z 14 marca 2017r. spółka Zakłady (...) dokonała potrącenia wierzytelności z tytułu dopłat uchwalonych na mocy uchwały z 10 lipca 2015r. z wierzytelnością przysługującą powodowi w zakresie kwoty 759.744,03zł tytułem odsetek ustawowych oraz w zakresie kwoty 2.807.883,48 zł tytułem należności głównej w związku z dokonaniem zapłaty na rzecz banku (...) S.A. W związku z tym wezwaniem powód złożył zawiadomienie o popełnieniu na jego szkodę przestępstwa.

Wyrokiem z 1 lutego 2019 r. wydanym w sprawie o sygn. (...) Sąd Okręgowy w P. uznał Ł. L. (1), M. W. i A. L. (2) winnych popełnienia przestępstwa z art. 13 § 1 w zw. z art. 286 § 1 w zw. z art. 294 § 1 w zbiegu z art. 270 § 1 w zw. z art. 11 § 2 w zw. z art. 12 k.k. w ten sposób, że działając w okresie od 10 lipca 2015 r. do 22 marca 2017 r. działając w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej oraz wspólnie i w porozumieniu, występując w imieniu Zakładów (...) sp. z o.o. z/s w K. usiłowali doprowadzić zarząd (...) sp. z o.o. z/s w L. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem tej spółki w kwocie 3 596 850 zł, stanowiącym mienie znacznej wartości, w ten sposób, że przerobili Protokół Zwyczajnego Zgromadzenia Wspólników Zakładów (...) sp. z o.o. z/s w K. z dnia 10 lipca 2015 r. zmieniając treść tego dokumentu sporządzonego odręcznie w dniu 10 lipca 2015 r., po czym powołując się na rzekomo przyjętą w dniu 10 lipca 2015 r. podczas Zwyczajnego Zgromadzenia Wspólników (...) uchwałę nr 10/2015 dotyczącą pokrycia strat spółki za rok obrotowy 2013 poprzez wniesienia dopłat w wysokości 30 zł od każdego posiadanego udziału, pismem z dnia 3 marca 2017 r. wezwali (...) sp. z o.o. z/s w K. do zapłaty wymienionej kwoty wprowadzając w błąd członków zarządu (...) sp. z o.o. co do treści przyjętej uchwały wiedząc, że w rzeczywistości uchwała nr 10/2015 została w dniu 10 lipca 2015 r. poddana pod głosowanie, lecz nie została przyjęta, czym działali na szkodę (...) sp. z o.o., lecz zamierzonego celu nie osiągnęli z uwagi na odmowę zapłaty żądanej kwoty w wysokości 3.596850 zł i złożenie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez pokrzywdzoną spółkę. Oskarżeni zostali skazani na bezwzględna karę 1 roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności oraz orzeczono wobec nich zakaz zajmowania wszelkich stanowisk w organach spółek kapitałowych na okres pięciu lat.

Wyrokiem z dnia 20 września 2019r. Sąd Apelacyjny w Poznaniu zmienił wyrok z dnia 1 lutego 2019r. w punkcie 1 w ten sposób, że w podstawie kwalifikacji prawnej przestępstwa przypisanego oskarżonym w punkcie I w miejsce przepisu art. 12 k.k. przyjął przepis art. 12 § 1 k.k., zaś w pozostałej części utrzymał w mocy zaskarżony wyrok.

Ponadto powód wystąpił z powództwem o ustalenie nieistnienia uchwały wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, które toczy się obecnie przed Sądem Okręgowym w P. w sprawie o sygn. (...). Na mocy postanowienia z 23 kwietnia 2019 r. powód uzyskał w tej sprawie zabezpieczenie jego roszczenia poprzez wstrzymanie wykonania zaskarżonej uchwały. Ponadto, w wyroku z dnia 30 października 2019r. Sąd Okręgowy w P. ustalił, że uchwała zwyczajnego zgromadzenia wspólników (...) nr (...) z dnia 10 lipca 2015r. o pokryciu straty spółki za rok obrotowy 2013 z dopłat wspólników nie istnieje.

Powód był poręczycielem dwóch innych umów kredytowych zawartych przez Zakłady (...) sp. z o.o. W dniu 2 czerwca 2010r. spółka (...) zawarła z Bankiem (...) S.A. w W. umowę kredytu obrotowego do kwoty 1.000.000zł. Umowa ta została poręczona również przez A. L. (2), Ł. L. (1) i M. W.. M. W. i G. W., jako właściciele nieruchomości położonej w miejscowości M. oraz Ł. L. (1) jako właściciel nieruchomości położonych w miejscowości K., złożyli oświadczenie o ustanowieniu na tej nieruchomości hipoteki łącznej kaucyjnej do kwoty 1.500.000zł na rzecz banku celem zabezpieczenia spłaty wierzytelności. (...) te stały się następnie własnością pozwanej spółki (...) sp. z o.o. w P.. W dniu 29 marca 2013r. powód z tytułu umowy poręczenia, dokonał zapłaty na rzecz banku kwoty 750.348,47zł, a następnie wystąpił do sądu z pozwem o zapłatę przeciwko spółce (...) i spółce (...). Wyrokiem z 27 stycznia 2015r. wydanym w sprawie o sygn. (...) Sąd Okręgowy w P.zasądził od pozwanych (...) i spółki (...) kwotę 750.348,47zł z zastrzeżeniem, że zapłata tej kwoty przez jednego z pozwanych zwalnia z zapłaty drugiego i zastrzegając odpowiedzialność pozwanej spółki (...) do wysokości hipoteki umownej łącznej kaucyjnej do kwoty 1.500.000zł ustanowionej na nieruchomościach o nr KW: (...), (...), (...) oraz (...) stanowiących wcześniej własność Ł. L. (1) oraz M. W. i G. W.. Powyższy wyrok został zmieniony przez sąd II instancji w zakresie zasądzonej kwoty, która została obniżona do kwoty 500.232,31zł. Powód następnie wszczął postępowanie egzekucyjne wobec pozwanej spółki. W postępowaniu egzekucyjnym w sprawie (...) wszczęto egzekucję z nieruchomości o nr KW: (...), (...), (...) oraz (...) stanowiących własność tej spółki. Spółka (...) z kolei wystąpiła do sądu z powództwem o pozbawienie wykonalności wyroku Sądu Okręgowego w P. z 27 stycznia 2015r. w sprawie o sygn. (...) zmienionego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 21 czerwca 2016r. w sprawie o sygn. (...) powołując się na potrącenie wierzytelności wynikającej z powyższych tytułów przez Zakłady (...) sp. z o.o. z wierzytelnością przysługującą spółce (...) z tytułu dopłaty od wspólników na mocy uchwały z 10 lipca 2015r. W tej sprawie spółka (...) uzyskała zabezpieczenie roszczenia poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego w sprawie (...) na mocy postanowienia Sądu Okręgowego w P. z 26 lipca 2017r. wydanego w sprawie o sygn. (...).W postępowaniu tym biegła sądowa E. N. sporządziła oraz doręczyła operat szacunkowy dla nieruchomości, do których skierowano egzekucję, z uwagi jednak na zawieszenie postępowania egzekucyjnego operat ten nie mógł zostać zaaplikowany do protokołu opisu i oszacowania tych nieruchomości.

Wartość nieruchomości, dla których prowadzone są księgi wieczyste nr (...) według stanu i poziomu cen na dzień 26 kwietnia 2013r. wynosiła 451.604zł, w tym wartość nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...) wynosiła 20.204zł, zaś księgą wieczystą nr (...) kwotę 431.400zł. Wartość ograniczonych praw rzeczowych ustanowionych dla nieruchomości (...) wynosi 260.740zł.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, zeznań świadków oraz opinii biegłego sądowego P. T. z dnia 2 września 2019r.

Dokumenty prywatne stosownie do treści 245 k.p.c. stanowiły dowód tego, że osoby, które je podpisały złożyły oświadczenia zawarte w tych dokumentach. Dokumenty powyższe nie były kwestionowane przez strony, a Sąd nie znalazł podstaw by czynić to z urzędu. Część dokumentów miała charakter dokumentów urzędowych i stosownie do treści art. 244 § 1 k.p.c. stanowiła dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone.

Ustalając stan faktyczny sprawy Sąd nie wziął pod uwagę wyceny nieruchomości sporządzonej przez rzeczoznawcę E. N. w kwietniu 2016r., dla nieruchomości rolnych zapisanych w KW (...) (k. 284-299 akt), albowiem nie dotyczyła ona spornych nieruchomości i jako taka była nieistotna dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy.

Jako irrelewantne dla wydania wyroku Sąd ocenił dokumenty o obwieszeniu o licytacji złożone przez pozwanego (k. 300-301 akt), gdyż również nie dotyczyły one stosunków stron.

Ustalając stan faktyczny sprawy Sąd nie wziął pod uwagę dokumentu w postaci operatu szacunkowego z dnia 15 listopada 2011r. (k. 456-495 akt), albowiem został on sporządzony blisko 10 lat temu i już z tej przyczyny nie mógł stanowić wiarygodnego źródła dowodowego w przedmiocie aktualnej wartości tych nieruchomości.

Na rozprawie w dniu 4 kwietnia 2019r. Sąd oddalił wniosek pozwanego o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka A. P. złożonych przed tut. Sądem w dniu 18 kwietnia 2018r. w sprawie o sygn. akt (...), albowiem pozostawał on nieistotny dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy (k. 667, 669 akt).

Jako zbędny Sąd uznał wniosek powoda o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka M. K. (1). Okoliczności bowiem związane z przebiegiem postępowań egzekucyjnych zostały przez powoda, zgodnie z jego twierdzeniami, w sposób wystarczający udowodnione na podstawie dokumentów w postaci pism sporządzonych przez Komornika M. K. (1) (art. 235 ² § 1 pkt 3 k.p.c.).

Sąd nie znalazł podstaw, aby kwestionować zeznania świadka M. K. (2), albowiem były jasne, spójne i rzeczowe. Świadek odniósł się wyłącznie do tych kwestii, co do których miał bezpośrednią wiedzę w związku z pełnioną funkcją w powodowej spółce. W zakresie zastrzeżeń wyrażonych przez świadka dotyczących sporządzonej przez biegłego wyceny udziałów spółki Zakłady (...) sp. z o.o. Sąd miał na uwadze, że świadek wyraził własną opinię w tym zakresie. Opinie zaś nie są przedmiotem dowodu z zeznań świadka. Na podstawie tego dowodu Sąd mógł natomiast ustalić, że powodowa spółka w toku postępowania egzekucyjnego zakwestionowała wycenę udziałów sporządzoną wobec biegłego i co do niej wniosła sformułowała szczegółowe i budzące wątpliwości zarzuty, w wyniku czego opinia na chwilę obecną nie doprowadziła do prawomocnego oszacowania wartości tych udziałów.

Zeznania świadka A. P. Sąd ocenił jako wiarygodne w całości, gdyż odpowiadały one treści dokumentów zebranych w aktach sprawy.

Za wiarygodne w części Sąd uznał zeznania świadka A. L. (2). Za nieprawdziwe Sąd uznał zeznania świadka, że on i Ł. L. (1) dowiedzieli się o spłaceniu wierzytelności (...) na przełomie roku 2013 i 2014, albowiem pozostawały one sprzeczne z treścią dokumentów złożonych do akt sprawy, w tym wezwania do zapłaty, które powód skierował już w kwietniu 2013r. Ponadto mając na uwadze, że A. L. (2) pełnił funkcję członka zarządu w spółce (...), zdaniem Sądu sprzeczne z doświadczeniem życiowym byłoby uznanie, że przez prawie rok nie posiadł wiedzy, że powód zaspokoił wierzytelność banku o wartości kilku milionów wobec spółki, którą reprezentował. W pozostałym zakresie zeznania świadka mogły stanowić podstawę ustaleń faktycznych w ograniczonym zakresie, gdyż były nieprecyzyjne i ogólne. Ponadto świadek w części zasłonił się niepamięcią.

Sąd dał wiarę w części zeznaniom świadka Ł. L. (1). Jako nieprawdziwe Sąd ocenił zeznania świadka, że zawierając z pozwanym w dniu 26 kwietnia 2013r. umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie nie miał wiedzy o spłacie wierzytelności banku przez powoda. Powyższe bowiem stoi w sprzeczności z faktem, że w dniu 24 kwietnia 2013r. Ł. L. (1) został wezwany przez powoda do zapłaty tej wierzytelności. Ponadto w tym zakresie przywołać należy tożsamą argumentację, jak w przypadku oceny tej części zeznań świadka A. L. (2). Odnosząc się do twierdzeń świadka w przedmiocie kondycji finansowej Zakładów (...) sp. z o.o. Sąd uznał, że świadek wyraził jedynie swoje subiektywne oceny i opinie, które jak już wspomniano nie należą do przedmiotu dowodu z zeznań świadka. Dodatkowo zauważyć trzeba, że zeznania świadka dotyczące sytuacji finansowej spółki Zakłady (...) sp. z o.o. były nieprecyzyjne i ogólnikowe. Sąd nie dał wiary świadkowi, że przed zawarciem kwestionowanej umowy nie znał prezes zarządu pozwanej spółki. W ocenie Sądu, powyższe pozostaje w sprzeczności z doświadczeniem życiowym, zgodnie z którym osoba nieznana nie udzieliłaby pożyczki w tak wysokich kwotach nieznanym osobom.

Postanowieniem z dnia 16 maja 2019r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z dziedziny wyceny i oszacowania nieruchomości na okoliczność ustalenia na dzień 26 kwietnia 2013r. wartości nieruchomości, dla których Sąd Rejonowy w R. prowadzi księgi wieczyste nr (...) (k. 876 akt).

Sporządzenie opinii zostało powierzone biegłemu sądowemu P. T., który przedłożył opinię z dnia 2 września 2019r. (k. 924-949 akt), którą Sąd uznał za w pełni przydatną dla rozstrzygnięcia sprawy. W opinii bowiem biegły w sposób jasny i zrozumiały odpowiedział na postawione me w tezie postanowienia Sądu pytanie i wycenił wartość tych nieruchomości na kwotę 451.604zł. Ponadto biegły w sposób rzetelny przedstawił metodologię wykonywanej wyceny, co do której żadna ze stron nie podniosła zastrzeżeń. Nadto biegły wskazał również wartość ograniczonych praw rzeczowych, które ustanowione zostały na poddanych badaniu nieruchomościach. Mając na uwadze stanowcze wnioski biegłego oraz brak merytorycznych zarzutów stron Sąd wnioski z opinii ustanowił częścią stanu faktycznego sprawy.

W stanie faktycznym niniejszej sprawy bezspornym było, że powód – jako poręczyciel w dniu 14 marca 2013r. spełnił zobowiązanie Zakładów (...) sp. z o.o. wobec banku (...) S.A. wynikające z umowy kredytu nr (...)- (...)- (...). Ponadto pozwany nie zakwestionował okoliczności, że Ł. L. (1) również udzielił poręczenia spłaty wspomnianej umowy kredytu. Bezspornym również pozostawała wysokość kwoty uiszczonej przez powoda na rzecz kredytodawcy.

W odpowiedzi na pozew pozwany zakwestionował istnienie wierzytelności powoda wobec dłużnika – Ł. L. (1), w dacie dokonania czynności zaskarżonej skargą pauliańską. Strona pozwana wskazała, że o wierzytelności tej dłużnik posiadł wiedzę w chwili doręczenia mu odpisu nakazu zapłaty tj. w dniu 9 września 2013r. Ponadto zaznaczył, że z wydanego nakazu zapłaty wynika, że wierzytelność ta stała się wymagalna z dniem 16 maja 2013r., a zatem w chwili zawarcia kwestionowanej umowy zdaniem pozwanego Ł. L. (1) nie miał wiedzy o istnieniu tej wierzytelności. Roszczenie regresowe względem pozostałych dłużników solidarnych powstaje w momencie dokonania przez jednego z poręczycieli spłaty zobowiązania na rzecz wierzyciela. Wierzytelność powoda wobec Ł. L. (1) powstała zatem w dniu 14 marca 2013r., gdy powód dokonał spłaty całego zobowiązania wynikającego z umowy kredytowej, której Ł. L. (1) również był poręczycielem. Czym innym jest wymagalność tego roszczenia, co nastąpiło w dacie doręczenia wezwania do zapłaty, a co nie może być utożsamiane z powstaniem wierzytelności. Powyższe prowadzi do wniosku, że w dniu 26 kwietnia 2013r. wierzytelność powoda wobec dłużnika istniała. W ocenie Sądu, sprzecznym z zasadami doświadczenia życiowego byłoby uznanie, że przez dwa miesiące od spłaty zobowiązań (...) wobec banku i to opiewających na tak wysoką kwotę Ł. L. (1) – jako członek zarządu (...) nie posiadałby o tym fakcie wiedzy.

Ponadto strona pozwana podniosła zarzut nieistnienia wierzytelności powoda wobec powoda na chwilę orzekania. W uzasadnieniu tego zarzutu pozwany powołał się na oświadczenie o potrąceniu dokonane przez Zakłady (...) sp. z o.o. pismem z 14 marca 2017r. wierzytelności z tytułu dopłat jakie zostały uchwalone przez zgromadzenie wspólników Zakładów (...) w dniu 10 lipca 2015r., w łącznej kwocie 3.596.850zł, z wierzytelnością jaką posiada powód wobec Zakładów (...) sp. z o.o. z tytułu spłaty jako poręczyciel kredytu w (...) S.A. Powyższy zarzut nie mógł jednak zostać uwzględniony. W pierwszej kolejności wskazać należy, że jak wynika z przeprowadzonego postępowania dowodowego, wykonanie powyższej uchwały zostało wstrzymane na mocy postanowienia z 23 kwietnia 2019r. Sądu Okręgowego w P.wydanego w sprawie o sygn. (...), co oznacza, że domaganie się od powoda zapłaty z tytułu dopłat ustanowionych na mocy tej uchwały jest nieuprawnione, a uwzględnienie zarzutu potrącenia do czasu obowiązywania tego postanowienia jest niedopuszczalne. Ponadto wyrokiem z dnia 30 października 2019 r. Sąd Okręgowy w P. w sprawie o sygn. akt (...) ustalił, że uchwała zwyczajnego zgromadzenia wspólników (...) nr (...) z dnia 10 lipca 2015r. o pokryciu straty spółki za rok obrotowy 2013 z dopłat wspólników nie istnieje. Powyższe prowadzi do wniosku, że wierzytelność przedstawiona przez (...) do potrącenia nie istniała. Na bezzasadność zarzutu potrącenia wskazuje również obecnie prawomocny już wyrok Sądu Okręgowego w P. z 1 lutego 2019r. wydany w sprawie o sygn. (...), na mocy którego Ł. L. (1) został skazany za usiłowanie doprowadzenia powoda do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w wysokości 3.596.850zł w związku z dochodzeniem od powoda zapłaty tej kwoty tytułem dopłat do udziałów na podstawie uchwały z 10 lipca 2015r., która w rzeczywistości nie została przyjęta. Wszystko powyższe przemawia za tym, że zarzut potrącenia był całkowicie nieuzasadniony, a powód w toku postępowania wykazał istnienie wierzytelności wobec swojego dłużnika – Ł. L. (1).

Pozwany kwestionował także istnienie kolejnej przesłanki skargi pauliańskiej w postaci dokonania przez dłużnika czynności ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, powołując się na to, że Ł. L. (1) wiedzę o roszczeniu powoda uzyskał z odpisu pozwu, który został mu doręczony wraz z odpisem nakazu zapłaty w dniu 9 września 2013r.

W świetle art. 527 § 1 k.c. świadomość pokrzywdzenia istnieje, gdy dłużnik wie, że na skutek czynności prawnej określone składniki wyjdą z jego majątku, wierzyciele będą mieli trudności z zaspokojeniem, a w rezultacie wystąpią po ich stronie ujemne następstwa w postaci niewypłacalności dłużnika prowadzącej do ich pokrzywdzenia. Dla oceny tej przesłanki istotne jest to, że pismem z 12 lutego 2013 r. bank wypowiedział umowę kredytu i wezwał wszystkich współporęczycieli do zapłaty wymagalnych wierzytelności. W tej dacie Ł. L. (3) miał więc świadomość wymagalnego roszczenia banku i ewentualnego roszczenia pozostałych współporęczycieli. Wyzbywając się majątku, Ł. L. (3) miał świadomość ujemnego wpływu tej czynności na położenie jej wierzycieli. Podkreślić należy, że dla spełnienia przesłanki w postaci świadomości pokrzywdzenia wierzycieli wystarczające jest przewidywanie, że może dojść do pokrzywdzenia wierzycieli i godzenie się na takie konsekwencje swojego działania.

Sąd nie miał również wątpliwości, że na skutek czynności prawnej z dnia 26 kwietnia 2013r. w postaci przewłaszczenia na zabezpieczenie nieruchomości dłużniczka doszło do pokrzywdzenia powoda. Zgodnie z art. 527 § 2 k.c. czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.

O pokrzywdzeniu powoda jako wierzyciela świadczy przede wszystkim fakt, że powód, pomimo dysponowania od 15 września 2015 r. tytułem wykonawczym wydanym przeciwko dłużnikowi – Ł. L. (1), do chwili obecnej nie uzyskał zaspokojenia swojego roszczenia. Jak bowiem wynika z przeprowadzonego postępowania dowodowego, powód już wszczął przeciwko Ł. L. (1) egzekucję, którą prowadzi Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w R. M. K. (1) pod sygn. akt (...). W toku tej egzekucji Komornik zajął wierzytelności przysługujące dłużnikowi z tytułu nadpłaty podatków w Urzędzie Skarbowym w T., z rachunków bankowych, a także wynagrodzenia dłużnika za pracę oraz udziałów Ł. L. (1) w spółkach: Zakłady (...) sp. z o.o. (187), (...) sp. z o.o. (5) i Zakłady (...) sp. z o.o. (29.965). Egzekucja ta jednak wypada do dnia wydania wyroku bezskutecznie i roszczenie powoda na dzień 28 listopada 2018r. wobec Ł. L. (1) wynosiły ok. 534.980,69zł. Pokrzywdzenie powoda polega zatem na tym, że od ponad pięciu lat prowadzi wobec swojego dłużnika bezskutecznie postępowanie egzekucyjne, a bezskuteczność ta wynika z celowego działania dłużnika i podejmowania przez niego działań utrudniających zaspokojenie roszczeń powoda. Istotne dla oceny całokształtu okoliczności sprawy jest to, że postępowania egzekucyjne prowadzone wobec pozostałych współporęczycieli – członków rodziny Ł. L. (1) również są bezskuteczne. Celowe działania Ł. L. (1) i pozostałych współporęczycieli polegające przede wszystkim na wyzbywaniu się majątku obrazuje nie tylko bezskuteczność prowadzonych postępowań egzekucyjnych, ale i fakt skazania M. W., Ł. L. (1) i A. L. (2) za popełnienie przestępstwa usiłowania oszustwa na szkodę powoda. Z uzasadnienia wyroku wynika, że m. in. Ł. L. (1) podejmując kolejne zabiegi, starał się z możliwą starannością zapewnić sobie powodzenie planu, którego ostatecznym skutkiem miało być w pełni bezkosztowe pozbycie się znacznego długu wobec pokrzywdzonej spółki (powoda). W konsekwencji, sąd nie miał wątpliwości, że czynność prawna dokonana przez Ł. L. (1) w dniu 26 kwietnia 2013 r., polegająca na przewłaszczeniu na zabezpieczenie nieruchomości o wartości 260.740zł (przy uwzględnieniu obciążeń) powiększonej o wartość kolejnych trzech nieruchomości na zabezpieczenie umowy pożyczki kwoty 200.000 zł również miała na celu i faktycznie doprowadziła do pokrzywdzenia powoda. Istotne dla oceny stopnia pokrzywdzenia powoda było to, że na skutek działania dłużnika, powód nie mógł przeprowadzić postępowania egzekucyjnego z przewłaszczonych na zabezpieczenie nieruchomości, a która to egzekucja mogłaby się okazać skuteczna w przeciwieństwie do czynności egzekucyjnych podejmowanych wobec pozostałych składników majątku dłużnika.

Całkowicie bezzasadne było stanowisko pozwanego, który próbując wykazać brak przesłanki w postaci niewypłacalności powoływał się na prawa majątkowe, w które wstąpił powód, a którymi wcześniej dysponował bank (...) S.A. w ramach zabezpieczenia kredytu udzielonego Zakładom (...) sp. z o.o. Z przeprowadzonego postępowania wynika, że na rzecz powoda są ustanowione hipoteki umowne kaucyjne na nieruchomościach o nr KW: (...), (...), (...) oraz (...) na skutek wstąpienia w prawa zaspokojonego banku. Wobec tych nieruchomości toczy się postępowanie egzekucyjne prowadzone przez Komornika Sądowego M. K. (1), które jest zawieszone. Powyższe oznacza, że powód nie może uzyskać z tego tytułu zaspokojenia swojego roszczenia, co oznacza, że Ł. L. (1), wyzbywając się majątku w postaci przewłaszczonych nieruchomości, doprowadził do zwiększenia swojej niewypłacalności i pokrzywdzenia powoda. Wskazać należy, że pod pojęciem niewypłacalności mieści się każde pogorszenie perspektywy zaspokojenia wierzyciela, w tym również wydłużenie w czasie osiągnięcia pozytywnego efektu przedsięwziętych w tym celu działań (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 29 czerwca 2018 r. (...)).

Zgodnie z art. 528 k.c. jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

W judykaturze został wyrażony pogląd, zgodnie z którym co do zasady przyjmuje się, że czynność przewłaszczenia na zabezpieczenia jest nieodpłatna (tak wyrok Sądu Najwyższego z 24 września 2015 r., (...); zob. też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 września 2007 r., (...), wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 września 2017 r. (...)). Powyższe oznacza, że powód zwolniony był z obowiązku wykazania, że pozwany wiedział lub przy dochowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć, że kwestionowana czynność prawna krzywdzi wierzyciela. Niezależnie od powyższego zauważyć należy, że rażąca dysproporcja pomiędzy przedmiotem umowy, a przedmiotem zabezpieczenia uzasadnia stanowisko, że pozwany był świadomy, a przynajmniej przy zachowaniu należytej staranności powinien mieć świadomość, że czynność ta prowadzi do pokrzywdzenia wierzycieli Ł. L. (1). Powyższe potwierdza również sekwencja zdarzeń, zgodnie z którą jedyny wspólnik pozwanej spółki tego samego dnia nabył udziały, przeprowadził zgromadzenie wspólników wyrażające zgodę na zawarcie umowy pożyczki oraz umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie i jednocześnie zmienił firmę, pod którą prowadził działalność gospodarczą oraz diametralnie zmienił profil prowadzonej działalności.

Wszystko powyższe oznacza, że roszczenie powoda w świetle art. 527 § 1-2 k.c. w zw. z art. 528 k.c. jest uzasadnione.

W toku postępowania pozwany powoływał się na art. 533 k.c. przewidujący możliwość zwolnienia się od zadośćuczynienia roszczeniu wierzyciela żądającego uznania czynności za bezskuteczną, wskazując na mienie dłużnika jego zdaniem wystarczające do zaspokojenia wierzyciela. W tym zakresie pozwany wskazał na majątek innego dłużnika powoda, tj. Zakładów (...) sp. z o.o. z którego jego zdaniem powód może uzyskać zaspokojenie swojej wierzytelności przysługującej mu wobec dłużnika głównego. Sąd w całości podzielił pogląd wyrażony przez Sąd Apelacyjny w G.w wyroku z dnia 15 marca 2016 r. w sprawie o sygn. (...): „Przewidziany w art. 533 k.c. sposób obrony osoby trzeciej obejmuje możliwość wskazywania przez tę osobę jedynie mienia dłużnika, a więc podmiotu, z którym osoba ta dokonała zaskarżonej czynności prawnej prowadzącej do uszczuplenia majątku dłużnika. Nie ma zatem znaczenia, że obok dłużnika rozporządzającego elementami majątkowymi, za ten sam dług odpowiada jeszcze inny dłużnik solidarny, niezależnie od samej prawnej konstrukcji i funkcji tej solidarności”. Nieuzasadnione było więc powoływanie się na majątek w postaci hipotek umownych kaucyjnych ustanowionych na rzecz powoda na nieruchomościach o nr KW: (...), (...), (...) oraz (...) na skutek wstąpienia w prawa zaspokojonego banku. Dodatkowo zauważyć należy, że wobec zawieszenia postępowania egzekucyjnego prowadzonego z tych nieruchomości, powód nie może uzyskać zaspokojenia z hipotek ustanowionych na tych nieruchomościach. Możliwość zaspokojenia powinna być realna, w przypadku wskazanych nieruchomości postępowanie egzekucyjne nie toczy się, co oznacza, że wskazany majątek nie jest majątkiem konkurencyjnym wobec nieruchomości stanowiących przedmiot zaskarżonej w niniejszym postępowaniu czynności. Powyższe nieruchomości zabezpieczają hipotecznie również inną wierzytelność powoda wynikającą z wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z 27 stycznia 2015 r. w sprawie o sygn. (...) zmienionego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w P. z 21 czerwca 2016 r. w sprawie o sygn.(...). Postępowanie egzekucyjne na podstawie tych tytułów wykonawczych zostało również zawieszone.

Pozwany podniósł również, że powód wstąpił w prawa dotychczasowego wierzyciela tj. banku, na rzecz którego (...) ustanowiły zabezpieczenie w postaci umowy przewłaszczenia ruchomości oznaczonych co do tożsamości. Sąd nie podzielił poglądu pozwanego, zgodnie z którym ruchomości stanowiące przedmiot przewłaszczenia stały się własnością powoda na mocy umowy banku z 10 kwietnia 2013 r. na podstawie której bank przeniósł własność ruchomości przewłaszczonych na zabezpieczenie jego wierzytelności na powoda. Umowa ta została uznana za nieważną przez Sąd Apelacyjny w P. w sprawie o sygn. (...) z powództwa powoda przeciwko A. L. (2), a który to pogląd sąd w całości podziela mając na uwadze, że prawo własności ruchomości przewłaszczonej na zabezpieczenie nie stanowi prawa, o którym mowa w art. 509 § 2 k.c. Charakter akcesoryjny mają tylko te prawa, których istnienie i zakres zależy od istnienia i treści wierzytelności. Natomiast prawo własności ze swej istoty jest prawem samodzielnym, które nie jest związane z innym prawem. Powyższe oznacza, że powód wraz z wierzytelnością przysługującą bankowi wobec Zakładom (...) nie mógł nabyć prawa własności ruchomości przewłaszczonych na zabezpieczenie na rzecz banku. Wskazać należy, że z chwilą spełnienia roszczenia na rzecz banku spółka Zakłady (...) mogła domagać się od banku zwrotnego przeniesienia na jej rzecz prawa własności ruchomości. Bez zgody spółki bank nie mógł przenieść prawa własności ruchomości na rzecz innego podmiotu. Powyższe oznacza, że wskazywanie majątku w postaci prawa własności ruchomości przewłaszczonych na rzecz banku, jako majątku z którego powód mógłby uzyskać zaspokojenie, było nieuzasadnione.

Ponadto pozwany wskazywał na udziały dłużnika w spółce Zakłady (...) sp. z o.o. w upadłości układowej, których wartość została oszacowana nieprawomocnie w kwocie 948.028,29 zł. Wskazać należy, że zgodnie z art. 911 ⁷§ 1 k.p.c., komornik może sprzedać zajęte prawo z wolnej ręki po cenie nie niższej niż 75% ceny oszacowania. Jeżeli nie dojdzie do sprzedaży z wolnej ręki, komornik obowiązany jest przeprowadzić licytację publiczną, w której pierwsza cena wywoławcza wynosi trzy czwarte wartości szacunkowej, a cena wywoławcza w drugim terminie wynosi połowę wartości szacunkowej, przy czym sprzedaż licytacyjna nie może nastąpić za cenę niższą niż połowa wartości szacunkowej (art. 867 k.p.c. w zw. z art. 911 ⁷§ 4 k.p.c.). Zdaniem sądu, w przypadku egzekucji z udziałów dłużnika w spółce znajdującej się w upadłości układowej istnieją uzasadnione wątpliwości co do tego czy powód uzyska pełne zaspokojenie. Po pierwsze zauważyć należy, że w toku egzekucji może dojść do sytuacji, w której udziały dłużniczki nie zostaną sprzedane, zważywszy na to, że sprzedaż licytacyjna nie może nastąpić za cenę niższą niż połowa wartości szacunkowej. Ponadto udziały te mogą zostać sprzedane w cenie wynoszącej połowę wartości szacunkowej, tj. 474.014,15 zł, wysokość roszczenia powoda egzekwowanego w tym postępowaniu wynosi natomiast 534.980,69zł. Ponadto sąd ma na uwadze, że spółka Zakłady (...) sp. z o.o. znajduje się w upadłości układowej, a sądowi nie są znane postanowienia układu zawartego między spółką, a wierzycielami. Egzekucja z zajętych udziałów może być prowadzona na rzecz innych podmiotów, co również może stanowić przeszkodę w uzyskaniu przez powoda pełnego zaspokojenia. Z uwagi na wszystko powyższe, zdaniem sądu egzekucja z zajętych udziałów może okazać się bezskuteczna, a ponadto cena po jakiej udziały mogą zostać sprzedane nie jest wystarczająca do pełnego zaspokojenia powoda. Dodatkowo należało mieć na uwadze, że wycena tych udziałów jest nieprawomocna i powód wniósł do niej szereg zastrzeżeń.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 527 § 1-2 k.c. w zw. z art. 528 k.c. sąd w punkcie 1 wyroku uznał za bezskuteczną w stosunku do powoda – (...) sp. z o.o. z siedzibą w L. czynność prawną w postaci przewłaszczenia na zabezpieczenie nieruchomości oznaczonych nr KW (...) oraz (...) dokonanej przez Ł. L. (1) na rzecz pozwanego w akcie notarialnym z dnia 26 kwietnia 2013r. sporządzonej przez notariusza L. Ż. (1) numer rep. (...) jako dokonanej z pokrzywdzeniem powoda.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie 2 wyroku na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. obciążając nimi w całości pozwanego jako stronę przegrywającą proces. Szczegółowe wyliczenie tych kosztów Sąd, w oparciu o art. 108 § 1 k.p.c. pozostawił referendarzowi sądowemu.

Rozstrzygnięcie w punkcie 3 wyroku znajdowało uzasadnienie w art. 208 ¹ k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła strona pozwana, zaskarżając go w całości.

Apelująca podniosła zarzuty:

1. naruszenia przepisów prawa materialnego, tj. art.533kc poprzez jego niezastosowanie i pominięcie, że pozwana wskazała mienie dłużnika Ł. L. (1) oraz pozwanej wystarczające do zaspokojenia strony powodowej oraz naruszenie art. 527 par.2 kc poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i niezasadne uznanie, że czynność prawna dokonana przez dłużnika z osobą trzecią pociągnęła za sobą niewypłacalność dłużnika;

2. naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 232 zd.1 kpc w zw. z art. 6 kc poprzez uznanie, że powódka w sposób dostateczny wykazała fakty, z których wywodzi skutki prawne, art. 233 par.1 kpc poprzez dokonanie z przekroczeniem wskazań wiedzy i zasad doświadczenia życiowego oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, która miała wpływ na treść orzeczenia oraz naruszenie art. 224 par.1 kpc w zw. z art. 210 par.3 kpc poprzez nieudzielenie głosu stronom przed zamknięciem rozprawy.

Ponadto apelująca wniosła o przeprowadzenie dowodu z dokumentów załączonych do apelacji .

Wskazując na powyższe zarzuty pozwana wniosła o uchylenie zaskarżonego w całości poprzez jego zmianę i oddalenie powództwa oraz zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego na okoliczności w nich przywołane.

Powódka wniosła o oddalenie apelacji i zasadzenie od pozwanej na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, a ponadto wniosła o przeprowadzenie dowodów dokumentów załączonych do odpowiedzi na apelację oraz oddalenie wniosków dowodowych zgłoszonych w apelacji jako bezprzedmiotowych i spóźnionych. .

Sąd Apelacyjny zważył co następuje :

Apelacja pozwanej nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd odwoławczy podzielił poprawne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy, jako mające oparcie w zebranym materiale dowodowym, ocenionym bez obrazy art. 233 par.1 kpc, to jest zgodnie z zasadami wiedzy, logiki i doświadczenia życiowego.

Motywy zaskarżonego wyroku, tak w sferze dowodowej, faktycznej jak i prawnej ujęte zostały w sposób jasny i wyczerpujący, a przez to poddający się kontroli instancyjnej. Nie zachodziła potrzeba uzupełniania postępowania dowodowego na etapie postępowania apelacyjnego w zakresie przeprowadzenia dowodów z dokumentów wnioskowanych przez obie strony, albowiem nie miały one istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, dlatego na podstawie art. 235 ²par. 1 pkt.2 i 5kpc zostały przez sąd odwoławczy pominięte.

Odnosząc się zaś w pierwszej kolejności do zarzutów naruszenia prawa procesowego stwierdzić należało, że są one w całości pozbawione uzasadnionych podstaw. Za chybiony należało uznać zarzut naruszenia art. 224 par.1 kpc w zw. z art. 210 par.3 kpc, albowiem z zarejestrowanego zapisu rozprawy, która odbyła się w dniu 13. 02.2020r jednoznacznie wynika, że sąd zamknął rozprawę dopiero po uzyskaniu stanowiska pełnomocnika powódki i prokurenta pozwanej spółki . (zapis: 19.24 min. rozprawy z dnia 13.02.2020r). Nie zasługiwał również na uwzględnienie zarzut naruszenia art. 233 par.1 kpc.

Przepis ten jest naruszony, gdy ocena materiału dowodowego koliduje z zasadami doświadczenia życiowego lub regułami logicznego wnioskowania. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać choćby w równym stopniu na podstawie tego materiału dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych, praktycznych związków przyczynowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

Zwalczanie ustaleń faktycznych Sądu i związanej z tym oceny materiału dowodowego może następować tylko poprzez argumenty natury jurydycznej, wykazanie jakie kryteria oceny naruszył Sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności lub mocy dowodowej lub niesłusznie im ją przyznając, a takowych apelacja nie zawiera.

Uzasadniając powyższy zarzut strona pozwana ograniczyła się praktycznie do wskazania swojego poglądu w sprawie powielając argumentację prezentowaną już w toku postępowania przed sądem I instancji.

Zarzuty dotyczące wadliwych ustaleń faktycznych są niezasadne przede wszystkim z tego względu, że skarżąca nie podnosiła merytorycznych zarzutów względem przeprowadzonego postępowania dowodowego. Zaś oczywistym jest, że błąd w ustaleniach faktycznych może nastąpić wyłącznie w konsekwencji błędnej oceny dowodów bądź niezasadnego pominięcia części materiału dowodowego. Zaznaczyć należy, że ustalenia faktyczne są konsekwencją uprzedniego dopuszczenia określonych dowodów, ich przeprowadzenia i następnie oceny. Stąd też nie jest uprawnione w ramach omawianego zarzutu odwoływanie się do stanu faktycznego, jaki w ocenie skarżącej winien w sprawie być ustalony, czy nawet jak wynika z treści apelacji ostatecznie został ustalony. Konieczne jest konkretne wskazanie w czym skarżąca upatruje wadliwości oceny dowodów dokonanej przez Sąd, precyzyjne wskazanie uchybień w tym zakresie, wskazanie, które z przedstawionych wyżej zasad rządzących ta oceną zostały naruszone i w jaki sposób.

Bez względu na powyższe wspomnieć należy, iż uwzględniając zgromadzony materiał dowodowy omawiany zarzut nie podważa skutecznie ustalonych przez Sąd Okręgowy faktów i w rzeczywistości jest on w stosunku do nich wyłącznie polemiczny, będący wyrazem bardzo subiektywnej oceny toku postępowania przed sądem I instancji, który w założeniu miał wyłącznie na celu wykazanie zasadności argumentacji strony apelującej. Wywody pozwanej w szczególności dotyczące możliwości zaspokojenia się powódki z majątku Ł. L. (1) mają charakter wyłącznie hipotetyczny , gdyż w toku całego postępowania pozwana nie wykazała , aby realnie istniały takie składniki jego majątku, z których można by skutecznie przeprowadzić egzekucję. Pozwana konsekwentnie pomija istotę regulacji zawartej w art. 533kc , albowiem wskazany w nim sposób obrony osoby trzeciej przewiduje możliwość wskazania majątku dłużnika z którego wierzyciel może uzyskać zaspokojenie . Wskazywane przez pozwaną nieruchomości , zapisane w księgach wieczystych (...) obciążone hipotekami nie tylko nie są własnością dłużnika tylko pozwanej , ale jak trafnie wskazał sąd I instancji ich wartość nie jest wystarczająca dla zaspokojenia roszczeń powódki. Jak wynika ze zgromadzonych w tej sprawie dowodów, powodowa spółka posiada wobec członków rodziny L. i W. oraz względem spółki (...) wierzytelności wynikające z różnych tytułów w wysokości przekraczającej 6 milionów zł i jak się okazuje prowadzone postępowania egzekucyjne z uwagi na podejmowane przez dłużników czynności , wszystkie okazały się bezskuteczne. Bez znaczenia dla możliwości zaspokojenia się powódki jest odwoływanie się przez pozwaną do znajdującej się w depozycie kwoty 445.520,59zł wynikającej z zajęcia pożytków z nieruchomości, które są własnością pozwanej , a nie Ł. L. (1).

Brak jest zatem podstaw do uznania, że w ten sposób pozwana powołując się na istnienie kwoty zgromadzonej w depozycie skutecznie wskazała mienie pozwalające na zaspokojenie wierzytelności powódki, tym bardziej, że kwota ta zgromadzona została w związku z prowadzeniem egzekucji przeciwko spółce (...) jako dłużnikowi rzeczowemu i to celem zaspokojenia wierzytelności związanej z (...) spółki Zakłady (...) w Banku (...) ( w sprawie (...)) ,a więc twierdzenie pozwanej o tym ,że wykazała istnienie majątku dłużnika, z którego powódka mogłaby uzyskać zaspokojenie należało uznać za całkowicie bezpodstawne. Jak trafnie wskazał Sąd Okręgowy przedstawiona przez pozwanych interpretacja przepisu art. 533kc nie odpowiada celowi jakiemu ma służyć skarga pauliańska, albowiem wbrew wywodom apelującej z treści tego przepisu jednoznacznie wynika obowiązek wskazania mienia dłużnika wystarczającego do zaspokojenia wierzyciela , a nie mienia odpowiadającego uzyskanej korzyści. Sąd Apelacyjny podziela również stanowisko sądu I instancji, że wskazywane przez pozwanego udziały dłużnika w spółce Zakłady (...) w upadłości układowej nie stanowią mienia pozwalającego na zaspokojenie wierzytelności powódki, ponieważ nie tylko nie jest znana ostateczna ich wartość w związku ze sprzedażą licytacyjną , brak jest informacji o postanowieniach układu z wierzycielami, a ponadto egzekucja z zajętych udziałów może być prowadzona również na rzecz innych podmiotów, co skutkować będzie z dużą dozą prawdopodobieństwa - brakiem pełnego zaspokojenia powódki.

Nie zasługiwał na uwzględnienie również zarzut naruszenia art. 527par.2 kc poprzez uznanie, że czynność prawna dokonana przez dłużnika z osobą trzecią pociągnęła za sobą niewypłacalność dłużnika. Wywody na uzasadnienie tego zarzutu mają charakter wyłącznie polemiczny i w istocie sprowadzają się do twierdzenia, że pozwana zdołała wykazać, iż będąc jednocześnie dłużnikiem rzeczowym oraz dłużnik solidarny-Ł. L. (1) dysponują takim majątkiem, który pozwoli w ramach trwającego postępowania egzekucyjnego na realne zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym . Bezzasadność powyższych twierdzeń została już wskazana w części dotyczącej omówienia zarzutu naruszenia art. 533kc , tym niemniej raz jeszcze podkreślić należy, że pozwana w sposób całkowicie nieuprawniony jako sposób na zaspokojenie wierzytelności powódki wskazuje możliwość prowadzenia egzekucji z nieruchomości obciążonych hipoteką, ale nie stanowiących własności Ł. L. (1), a także udziały w spółkach (...) , co do których egzekucja do tej pory nie przyniosła żadnych efektów. Sąd odwoławczy w pełni podziela stanowisko zaprezentowane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że Ł. L. (1) podejmując kolejne czynności prawne starał się w sposób bezkosztowy pozbyć znacznego długu wobec pokrzywdzonej spółki, a jednym z zabiegów temu służącym było zawarcie umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie nieruchomości wartej 260.740zł na zabezpieczenie umowy pożyczki w wysokości 200.000zł . W świetle zebranego w tej sprawie materiału dowodowego nie budzi wątpliwości fakt, że czynność ta miała na celu i faktycznie doprowadziła do pokrzywdzenia powódki, która mimo, że od prawie 7 lat dysponuje tytułem wykonawczym przeciwko dłużnikowi , do tej pory nie uzyskała zaspokojenia swojego roszczenia, gdyż prowadzone postępowania egzekucyjne doprowadziły do odzyskania symbolicznych w skali do całego zadłużenia kwot. Na skutek celowych działań dłużnika wierzyciel nie mógł prowadzić postępowania egzekucyjnego z przewłaszczonych na zabezpieczenie nieruchomości, co do których egzekucja mogłaby okazać się skuteczna, w przeciwieństwie do innych składników jego majątku, w szczególności do udziałów w spółkach, z których egzekucja jest mało realna , a jej skutki wysoce wątpliwe. W świetle tych ustaleń nie może budzić wątpliwości, że na skutek przeniesienia własności nieruchomości na pozwaną , dłużnik stał się niewypłacalny w wyższym stopniu niż był przed dokonaniem tej czynności , a stan pokrzywdzenia wierzyciela trwa nadal z uwagi na bezskuteczność wszystkich podejmowanych postępowań egzekucyjnych.

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny uznając apelację pozwanej za pozbawioną uzasadnionych podstaw, w myśl art. 385 kpc orzekł o jej oddaleniu (pkt.2).

Z uwagi na oczywistą niedokładność w sformułowaniu sentencji zaskarżonego wyroku oraz na zgodny wniosek stron, na podstawie art. 350 par.1 i 3kpc sąd odwoławczy nadał prawidłową treść jego pkt. 1 o czym orzeczono w pkt. 1.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 par.1 i 3 kpc w zw. z art. 108 par.1 kpc obciążając nimi pozwaną w myśl zasady odpowiedzialności za wynik postępowania.

Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga

Umieściła w Portalu Informacyjnym:

Sekretarz sądowy

Karolina Budna

Niniejsze pismo nie wymaga podpisu własnoręcznego na podstawie § 21 ust. 4 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 czerwca 2019 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej jako właściwie zatwierdzone w sądowym systemie teleinformatycznym.