Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 marca 2019 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSR del. Ewa Wiśniewska-Wiecha

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Paulina Bondel

po rozpoznaniu w dniu 6 marca 2019 r. w Warszawie, na rozprawie

sprawy z powództwa A. K.

przeciwko Skarbowi Państwa - Ministrowi Finansów

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od A. K. na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 7.650 zł (siedem tysięcy sześćset pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

3.  nieuiszczone koszty sądowe, od których powódka została zwolniona, przejmuje na rachunek Skarbu Państwa.

Sygn. akt I C 294/18

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 21 sierpnia 2015 r. (data stempla pocztowego) powódka A. K. wniosła o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Kancelarii Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej kwoty 78 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia doręczenia pozwu stronie pozwanej tytułem naprawienia szkody wywołanej niepełną implementacją Dyrektywy 2005/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. zmieniającej dyrektywy Rady 72/166/EWG, 84/5/EWG, 88/357/EWG oraz dyrektywę 2000/26/WE Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczącej ubezpieczenia w zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych (Dz. Urz. UE L 149 z 11.06.2005) oraz o zasądzenie na jej rzecz od strony pozwanej zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew wniesionej w dniu 23 grudnia 2015 r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na jego rzecz od powódki kosztów zastępstwa procesowego wedle norm przypisanych (k. 88).

Postanowieniem z dnia 6 kwietnia 2016 r., wydanym na rozprawie, Sąd w trybie art. 67 § 2 k.p.c. ustalił, że właściwym reprezentantem Skarbu Państwa w niniejszej sprawie jest Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i zwolnił Kancelarię Sejmu od dalszego udziału w sprawie.

W piśmie procesowym z dnia 19 kwietnia 2016 r., powódka oświadczyła, że cofa pozew bez zrzeczenia się roszczenia, wnosząc jednocześnie o nieobciążanie jej kosztami postępowania. Powódka wskazała, że przyczyna cofnięcia pozwu jest uzyskanie w dniu 12 kwietnia 2016 r. od (...) S.A. informacji o tym, że suma gwarancyjna z umowy ubezpieczenia OC sprawcy wypadku z dnia 12.10.2010 r. (polisa OC nr (...)) nie wyczerpała się i na dzień 12.04.2016 r. pozostało do wykorzystania około 260 000 zł. Powódka przyznała, że w dacie składania tego oświadczenia o cofnięciu pozwu roszczenie przeciwko Skarbowi Państwa nie istnieje, skoro może ona dochodzić zapłaty od ubezpieczyciela z uwagi na niewyczerpanie sumy gwarancyjnej (k. 142-144).

Pozwany Skarb Państwa w piśmie procesowym z dnia 26 kwietnia 2016 r. oświadczył, ze nie wyraża zgody na cofnięcie pozwu bez zrzeczenia się roszczenia przez powódkę. Jednocześnie oświadczył, ze podtrzymuje wszystkie wnioski, twierdzenia i zarzuty oraz wniósł o zasądzenie od powódki na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 152-153).

Wyrokiem z dnia 30 maja 2016 r. Sąd Okręgowy w Warszawie w punkcie 1 oddalił powództwo, w punkcie 2 zasądził od powódki A. K. na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 3 600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, w punkcie 3 nieuiszczone przez powódkę koszty sądowe przejął na rachunek Skarbu Państwa (k. 163).

W uzasadnieniu Sąd Okręgowy wskazał, że w sprawie miało miejsce cofnięcie powództwa. Jednak brak zgody pozwanego na cofnięcie pozwu bez zrzeczenia się roszczenia przez powódkę, implikował w związku z treścią art. 203 § 1 k.p.c., niemożność umorzenia postępowania i konieczność merytorycznego rozpoznania wniesionego powództwa. Sąd Okręgowy uznał, że wobec braku wyczerpania sumy gwarancyjnej z polisy nr (...), potwierdzającej zawarcie 8 grudnia 2009 r. umowy ubezpieczenia OC sprawcy wypadku, który miał miejsce 12 października 2010 r., a w którym to wypadku śmierć poniosła matka powódki G. M., wniesione przez powódkę powództwo wywodzone z odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkodę spowodowaną niemożnością całkowitej realizacji roszczenia o zadośćuczynienie od (...) S.A., wskutek niepełnej implementacji Dyrektywy 2005/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 roku zmieniającej Dyrektywy Rady 72/166/EWG, 84/5/EWG, 88/357/EWG oraz Dyrektywę 2000/26/WE Parlamentu Europejskiego i Rady - dotyczące ubezpieczenia w zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych, należało uznać za bezprzedmiotowe. Sąd Okręgowy przyjął, że w takiej sytuacji trudno jest mówić o poniesieniu przez powódkę jakiejkolwiek szkody pozostającej w bezpośrednim związku przyczynowym z tzw. bezprawiem legislacyjnym. Okoliczność tę przyznała sama powódka w piśmie zawierającym oświadczenie o cofnięciu pozwu bez zrzeczenia się roszczenia (k. 171-173).

Na skutek apelacji powódki Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 31 stycznia 2018 r. uchylił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu Sąd Apelacyjny wskazał, że wobec przedłożenia do akt sprawy pisma, które wpłynęło do kancelarii adwokackiej pełnomocnika powódki w dniu 4 lipca 2016 r. (data prezentaty), a więc po dacie wyrokowania, z którego wynika, że suma gwarancyjna została skonsumowana, co powoduje, że powódka nie może się domagać wypłaty od ubezpieczyciela dalszych kwot tytułem zadośćuczynienia za krzywdę jaką poniosła w związku z wypadkiem z dnia 12 października 2009 r., Sąd Okręgowy, stwierdzając, że w związku z niewyczerpaniem sumy gwarancyjnej roszczenie powódki jest bezprzedmiotowe, nie rozstrzygnął o istocie sprawy. Sąd Apelacyjny uchylając wyrok wskazał, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy winien w pierwszej kolejności ustalić, czy w sprawie doszło do nieprawidłowości przy implementacji Dyrektywy 2005/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 11 maja 2005 r. zmieniającej dyrektywy Rady 72/166/EWG, 84/5/EWG, 88/357/EWG oraz dyrektywę 2000/26/WE Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczącej ubezpieczenia w zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych (Dz. Urz. UE L 149 z 11.06.2005), a jeżeli tak, to następnie należy ustalić podmiot za to odpowiedzialny oraz czy taki stan rzeczy spowodował szkodę względem powódki (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 31 stycznia 2018 r., sygn. akt I ACa 1742/16, k. 227, 235-239).

Zarządzeniem z dnia 7 września 2018 r. Sąd w trybie art. 67 § 2 k.p.c. ustalił, że właściwym reprezentantem Skarbu Państwa w niniejszej sprawie jest Minister Finansów (k. 271).

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy powódka podtrzymała żądanie zasądzenia odszkodowania, pozwany zaś nadal wnosił o oddalenie powództwa w całości (k. 299).

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 12 października 2010 r. na drodze wojewódzkiej (...), w odległości 2 km od N. doszło do katastrofy drogowej, gdzie kierujący pojazdem V. (...) o nr rej. (...) – M. B., podczas wykonywania manewru wyprzedzania pojazdu marki M. model (...) z naczepą typu cysterna, nie dostosowując prędkości do panujących warunków na drodze, zderzył się czołowo z nadjeżdżającym z naprzeciwka kierującym pojazdem marki V. (...) o nr rej. (...) – T. S. (odpis postanowienia Prokuratury Okręgowej w Radomiu z dnia 11.10.2011 r. o umorzeniu śledztwa – w aktach szkodowych (...) S.A. nr (...)). W pojeździe marki V. (...), przystosowanym do przewozu 8 osób, było przewożonych 17 osób oprócz kierowcy. W wyniku powyższego zdarzenia śmierć na miejscu poniosło 16 osób, w tym G. M. – matka powódki A. K. (odpis skrócone aktów stanu cywilnego, k. 16-18), natomiast dwie osoby zmarły po przewiezieniu do szpitali w R. i N..

W dniu 11 października 2011 r. prowadzone przez Prokuraturę Okręgową w Radomiu śledztwo w sprawie wypadku zostało umorzone na podstawie art. 17 § 1 pkt. 5 k.p.k., gdyż zgodnie z opinią biegłych sprawcą wypadku był zmarły kierowca pojazdu marki V. (odpis postanowienia Prokuratury Okręgowej w Radomiu z dnia 11.10.2011 r. o umorzeniu śledztwa – w aktach szkodowych (...) S.A. nr (...)).

W momencie zdarzenia, kierujący pojazdem marki V. (...) M. B., posiadał ważne ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Umowa ubezpieczenia została zawarta na okres od 8 grudnia 2009 r. do 7 grudnia 2010 r. z ubezpieczycielem (...) S.A. z siedzibą w Ł. (polisa nr (...) - akta szkodowe (...) S.A. nr (...)).

W związku z nagłą i tragiczną śmiercią G. M. w dniu 2 marca 2011 r. powódka A. K. skierowała względem ubezpieczyciela zgłoszenie szkody zawierające roszczenia o zadośćuczynienie i odszkodowanie (zgłoszenie szkody, k. 19-21).

W toku postępowania likwidacyjnego (...) S.A. z siedzibą w Ł. decyzją z dnia 18 października 2011 r. przyznało na podstawie art. 446 § 4 k.c. na rzecz powódki A. K. kwotę 30 000 zł tytułem zadośćuczynienia oraz kwotę 1 670,94 zł tytułem zwrotu kosztów konsolacji (decyzja o przyznaniu odszkodowania, k. 22). Od niniejszej decyzji powódka w dniu 10 lutego 2012 r. wniosła odwołanie (odwołanie, k. 23-25). Wskutek zawartego w dniu 20.04.2012 r. porozumienia z (...) S.A., w dniu 26 kwietnia 2012 r. wydano decyzję o wypłacie na rzecz powódki kwoty 17 000 zł tytułem zadośćuczynienia z art. 446 § 4 k.c. oraz kwoty 5 000 zł tytułem odszkodowania z art. 446 § 3 k.c. (decyzja wypłaty odszkodowania, k. 26). Decyzją z dnia 18 lutego 2013 r., podjętą w reakcji na odwołanie powódki, (...) S.A. z siedzibą w Ł. poinformowała powódkę, że nie znalazła podstaw do zmiany stanowiska i podwyższenia wypłaconych świadczeń (decyzja odmowna wypłaty odszkodowania, k. 27). W związku z powyższym powódka otrzymała od (...) S.A. z siedzibą w Ł. łącznie kwotę 52 000 zł, w tym kwotę 47.000 zł tytułem zadośćuczynienia i kwotę 5 000 zł tytułem odszkodowania (okoliczność bezsporna).

W dniu 12 kwietnia 2016 r. powódka uzyskała od (...) S.A. z siedzibą w Ł. informację, z której wynikało, że suma gwarancyjna z umowy ubezpieczenia OC sprawcy wypadku z dnia 12.10.2010 r. (polisa OC nr (...)) nie wyczerpała się i na dzień 12.04.2016 r. pozostało do wykorzystania około 260 000 zł (korespondencja e-mail, k. 146).

Dnia 4 lipca 2016 r. (data prezentaty) do kancelarii adwokackiej pełnomocnika powódki wpłynęło pismo od ubezpieczyciela – (...) S.A., w którym wskazano, że pozostała suma gwarancyjna w wysokości 260 000 zł została podzielona na wszystkie osoby uprawnione, w związku z czym wszystkie środki zostały skonsumowane (pismo, k. 182, korespondencja e-mail, k. 183-185).

Ustawą z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz ustawy o działalności ubezpieczeniowej polski ustawodawca dokonał wdrożenia Dyrektywy 2005/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. zmieniającej Dyrektywy Rady 72/166/EWG, 84/5/EWG, 88/357/EWG oraz Dyrektywę 2000/26/WE Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczące ubezpieczenia w zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych (Dz. Urz. UE L 149 z 11.06.2005).

Dyrektywa 2005/14/WE stanowiła, że bez uszczerbku dla możliwości ustanowienia przez Państwa Członkowskie wyższych sum gwarancyjnych, każde Państwo Członkowskie wymaga obowiązkowego ubezpieczenia, co najmniej w zakresie następujących kwot: a) w przypadku szkód na osobie, minimalna suma gwarancyjna w wysokości 1 000 000 EUR na jednego poszkodowanego lub 5 000 000 EUR na jedno zdarzenie szkodowe, niezależnie od liczby poszkodowanych; b) w przypadku szkód materialnych 1 000 000 EUR na jedno zdarzenie szkodowe, niezależnie od liczby poszkodowanych. Dyrektywa 2005/14/WE, zgodnie z jej art. 6, winna zostać wprowadzona przez Państwa Członkowskie najpóźniej do dnia 11 czerwca 2007 r., jednak istniała możliwość zastosowania przewidzianych w art. 2 ust. 2 okresów przejściowych przy wprowadzaniu podwyższonych sum gwarancyjnych – 30 miesięcy na podwyższenie sum do połowy wskazanej wysokości oraz 5 lat na ich podwyższenie do wskazanej wysokości, liczonych od upływu terminu do wykonania ww. dyrektywy. Z tej możliwości skorzystał polski ustawodawca.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych w sprawie dokumentów, powołanych powyżej, które uznał za wiarygodne, bowiem żadna ze stron nie kwestionowała ich prawdziwości, nie budziły one także wątpliwości Sądu.

Sąd oddalił wnioski powódki o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego psychologa oraz z przesłuchania powódki, bowiem, mając na uwadze zakreślone przez stronę powodową tezy dowodowe, stwierdzić należy, że zmierzały one do wykazania wystąpienia u powódki krzywdy i jej rozmiaru w związku ze śmiercią osoby bliskiej – nie zaś szkody spowodowanej nieprawidłowym implementowaniem omawianej dyrektywy, a okoliczności te nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Prowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe miało w pierwszej kolejności na celu wykazanie zaistnienia przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa za tzw. zaniechanie legislacyjne, tj. wystąpienie szkody po stronie powódki oraz związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy zaniechaniem legislacyjnym a szkodą. Brak jest podstaw prawnych, aby w niniejszym postępowaniu procedować w przedmiocie zadośćuczynienia za krzywdę, do czego zmierzają wnioski dowodowe powódki. Żaden przepis nie daje obywatelowi prawa żądania zadośćuczynienia w przypadku tzw. zaniechania legislacyjnego. W art. 417 ¹ k.c. mowa jest wyłącznie o naprawieniu szkody, nie o rekompensacie za krzywdę. Zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej powódka może dochodzić w odrębnym postępowaniu.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu w całości.

W niniejszej sprawie powódka dochodziła od pozwanego zapłaty kwoty 78 000 zł wraz z odsetkami od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty tytułem naprawienia szkody spowodowanej wadliwym implementowaniem Dyrektywy 2005/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. do polskiego porządku prawnego. Za podstawę prawną roszczenia powódki uznać należy art. 417 ¹ § 4 k.c., bowiem zdaniem Sądu implementacja niepełna czy też wadliwa, na co powoływała się powódka w niniejszej sprawie, stanowi podtyp nieimplementacji. Tym samym zarówno brak jakiejkolwiek implementacji, implementacja częściowa czy też implementacja wadliwa (sprzeczna z treścią dyrektywy) stanowią w istocie różne przejawy braku implementacji. Państwa Członkowskie Unii Europejskiej, jako adresaci dyrektyw, mają obowiązek dokonania prawidłowej implementacji dyrektywy, a każda nieprawidłowość w tym względzie winna być oceniona jako brak należytej implementacji, tj. nieimplementacja.

Art. 417 ¹ § 4 k.c. stanowi, że jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydanie aktu normatywnego, którego obowiązek wydania przewiduje przepis prawa, niezgodność z prawem niewydania tego aktu stwierdza sąd rozpoznający sprawę o naprawienie szkody.

Na wstępie wskazać należy, że powołany przepis stanowi podstawę prawną odpowiedzialności za tzw. zaniechanie legislacyjne, a przyznanie odszkodowania za bezprawie legislacyjne nie wymaga prejudykatu. Oznacza to, że sąd rozpoznający sprawę o odszkodowanie jest władny samodzielnie rozstrzygnąć, czy zaniechanie organu prawodawczego miało charakter bezprawny. Bezprawność ta nie ma charakteru kwalifikowanego i nie musi być stwierdzana w odrębnym postępowaniu (tak: Osajda K. red., Kodeks cywilny. Komentarz, art. 417 ^{( 1)} , Legalis). Z uwagi na powyższe za nieuzasadniony uznać należy zarzut pozwanego, że żądanie powódki nie może zostać uwzględnione z uwagi na brak prejudykatu, bowiem legitymowanie się orzeczeniem potwierdzającym zaniechanie legislacyjne nie jest w niniejszym postępowaniu wymagane.

Dyrektywa 2005/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. zmieniająca dyrektywy Rady 72/166/EWG, 84/5/EWG, 88/357/EWG i 90/232/EWG oraz dyrektywę 2000/26/WE Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczące ubezpieczenia w zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych (Dz. Urz. UE L 149 z 11.06.2005) przewidywała podniesienie minimalnej sumy gwarancyjnej ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych w przypadku szkód na osobie – do wysokości 1 000 000 EUR na jednego poszkodowanego lub 5 000 000 EUR na jedno zdarzenie szkodowe, niezależnie od liczby poszkodowanych (art. 2 ust. 2). Zgodnie zaś z art. 6 dyrektywy termin na wprowadzenie przez Państwa Członkowskie w życie przepisów niezbędnych do wykonania przedmiotowej dyrektywy określony został na dzień 11 czerwca 2007 r. Dyrektywa przewidywała jednak możliwość przedłużenia terminu implementacji powyższych przepisów. W art. 2 ust. 2 dopuszczała zastosowania przez Państwa Członkowskie 30-miesięcznego okresu przejściowego na podwyższenie sum do wysokości połowy ich docelowej wysokości oraz 5-letniego okresu przejściowego na dostosowanie prawa krajowego do ostatecznych wysokości tych sum, liczonych od upływu terminu do wykonania dyrektywy, tj. od dnia 11 czerwca 2007 r.

Określenie „30-miesięczny okres” oznacza, że w umowach zawieranych przez ubezpieczyciela z ubezpieczonym po jego upływie winno nastąpić podwyższenie sumy gwarancyjnej do wysokości połowy ich docelowej wysokości. Tożsamą wykładnię należy zastosować w przypadku 5-letniego okresu przejściowego. Nie jest zatem słuszne zapatrywanie powódki, że po upływie okresu przejściowego we wszystkich umowach, niezależnie od daty ich zawarcia, suma gwarancyjna winna ulec podwyższeniu. Dokonując wykładni dyrektywy, a także jej implementacji do krajowego porządku prawnego, ustawodawca, a także sąd oceniający prawidłowość wdrożenia prawa unijnego do polskiego porządku prawnego, musi mieć na względzie nie tylko jej treść, ale także ogólne zasady prawa krajowego i unijnego, takie jak np. zasada pewności prawa oraz zasada lex retro non agit. Wyrażona w art. 353 ¹ k.c. zasada swobody umów, która opiera się na kompetencji stron do samodzielnego umownego kształtowania swoich stosunków prawnych, co oczywiste w granicach prawa, sprawia, że ustawodawca ma ograniczoną możliwość ingerowania w już ukształtowany stosunek zobowiązaniowy stron, zatem zmiany w tak istotnym elemencie umowy jak suma gwarancyjna, już uzgodniona pomiędzy stronami w chwili zawierania umowy, nie mogły mieć miejsca. Z tego względu podwyższenie wymaganych, minimalnych sum gwarancyjnych mogło nastąpić wyłącznie, co do umów dopiero zawieranych po upływie okresów przejściowych, nie zaś obowiązujących w dacie zakończenia biegu tych terminów. Zasadność takiego działania, w świetle obowiązujących przepisów prawa, nie budzi wątpliwości Sądu.

Ustawodawca wprowadził wytyczne dyrektywy do polskiego porządku prawnego ustawą z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz ustawy o działalności ubezpieczeniowej, która wchodziła w życie z dniem ogłoszenia, tj. 24 maja 2007 r. Uczynił to zatem w terminie wskazanym w art. 6 dyrektywy – do 11 czerwca 2007 r. Skorzystał przy tym z ww. uprawnień dotyczących okresów przejściowych, czemu dał wyraz w art. 5 ustawy, który stanowi, że w przypadku umów ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych oraz umów ubezpieczenia OC rolników wysokość minimalnej sumy gwarancyjnej wynosi równowartość w złotych:

1) w odniesieniu do umów zawieranych w okresie do dnia 10 grudnia 2009 r.:

a) w przypadku szkód na osobie - 1 500 000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych,

b) w przypadku szkód w mieniu - 300 000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych

- ustalana przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski obowiązującego w dniu wyrządzenia szkody;

2) w odniesieniu do umów zawieranych w okresie od dnia 11 grudnia 2009 r. do dnia 10 czerwca 2012 r.:

a) w przypadku szkód na osobie - 2 500 000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych,

b) w przypadku szkód w mieniu - 500 000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych

- ustalana przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski obowiązującego w dniu wyrządzenia szkody.

Zgodnie z wytycznymi dotyczącymi okresów przejściowych, ustawodawca podwyższył sumę gwarancyjną do połowy ich docelowej wysokości w odniesieniu do umów zawieranych okresie od dnia 11 grudnia 2009 r. do dnia 10 czerwca 2012 r. , tj. po upływie 30 miesięcy od dnia 11 czerwca 2007 r. W związku z tym, że umowa ubezpieczenia OC zawarta przez sprawcę wypadku, w którym zginęła matka powódki, została zawarta w dniu 8 grudnia 2009 r., zastosowanie do niej będzie miał art. 5 pkt 1 ww. ustawy, zgodnie z którym minimalna suma gwarancyjna w przypadku szkód na osobie wynosi 1 500 000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem bez względu na liczbę poszkodowanych.

Mając powyższe na uwadze brak jest podstaw do zaaprobowania stanowiska powódki, że implementacja Dyrektywy 2005/14/WE była niepełna, czy też została przeprowadzona w sposób wadliwy. Ustawodawca wprowadził unijne wytyczne do polskiego porządku prawnego prawidłowo, korzystając ze wskazanego w ww. akcie prawnym uprawnienia do zastosowania okresów przejściowych. Powyższe spowodowało, że w różnych przedziałach czasowych mogły funkcjonować w obrocie prawnym umowy ubezpieczenia OC, w których minimalne sumy gwarancyjne były określone w różnej wysokości. Nie jest to jednak rezultatem błędnej interpretacji i co za tym idzie wadliwej implementacji dyrektywy, jak zarzucała powódka. Wynika to z uprawnienia do skorzystania z okresów przejściowych przez Państwa Członkowskie, o czym była mowa powyżej.

Dla przyznania odszkodowania za tzw. zaniechanie legislacyjne konieczne jest dowiedzenie przez poszkodowanego, że w jego wyniku poniósł szkodę. Szkoda szacowana jest zgodnie z ogólnymi zasadami (art. 361 k.c.), co oznacza, że stanowi ją różnica między aktualnym stanem majątku poszkodowanego a stanem, jaki istniałby, gdyby we właściwym terminie wydany został akt normatywny. Zdaniem Sądu, w toku niniejszego postępowania, powódka nie wykazała ani szkody, ani związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy jej wystąpieniem a nieprawidłową, w jej ocenie, implementacją dyrektywy. Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną tzw. zaniechaniem legislacyjnym powstaje tylko wtedy, gdy prawa jednostek przyznane w sposób oczywisty i bezwarunkowy nie mogą być zrealizowane na skutek niewydania odpowiedniego aktu normatywnego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2006 r., III CSK 138/05, OSNC 2007, Nr 4, poz. 63). Analizując stan faktyczny niniejszej sprawy należy wskazać, że powódka po otrzymaniu decyzji w przedmiocie odmowy podwyższenia wypłaconych jej świadczeń, wydanej przez (...) S.A. w dniu 18 lutego 2013 r., nie dochodziła swoich roszczeń na drodze postępowania sądowego, pomimo tego, że wówczas suma gwarancyjna nie została jeszcze skonsumowana. Do jej wyczerpania doszło dopiero w 2016 r. Zatem stwierdzić należy, że powódka nie wykazała, aby to fakt rzekomej nieprawidłowej implementacji dyrektywy uniemożliwił jej dochodzenie swoich praw. Powódka miała bowiem taką możliwość od 2013 r. do 2016 r., z czego z własnej woli nie skorzystała. Na marginesie wskazać należy, że powódka także po wyczerpaniu sumy gwarancyjnej mogła wystąpić do sądu o ukształtowanie stosunku prawnego na podstawie art. 357 ¹ k.c. W orzecznictwie wskazuje się na możliwość sądowej modyfikacji sumy gwarancyjnej określonej w konkretnej umowie ubezpieczenia przy zastosowania klauzuli rebus sic stantibus (m.in. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29 grudnia 1994 r., sygn. akt III CZP 120/94, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2008 r., sygn. akt III CZP 140/07). Stwierdzić należy zatem, że powódka, pomimo jej zdaniem nieprawidłowego implementowania dyrektywy, nie była pozbawiona możliwości ochrony swoich praw.

Powódka nie dowiodła również, że poniosła szkodę we wskazanej wysokości, a co za tym idzie - wymiaru dochodzonego odszkodowania. Mając na względzie złożone przez nią wnioski dowodowe, stwierdzić należy, że powódka domagała się de facto, aby Sąd w niniejszym postępowaniu orzekał w przedmiocie należnego jej za śmierć osoby bliskiej dalszego zadośćuczynienia, a wysokość tego zadośćuczynienia miała dopiero stanowić szkodę, którą powódka poniosła w związku z nieprawidłową implementacją unijnych przepisów, a której nie może wyegzekwować od ubezpieczyciela w związku z wyczerpaniem sumy gwarancyjnej. Z powyższego wyprowadzić można wniosek, że występując ze swoim roszczeniem, powódka nie miała w zasadzie wiedzy jaką szkodę poniosła. W niniejszym postępowaniu Sąd nie jest władny orzekać w przedmiocie zadośćuczynienia. Nie upoważnia do tego żaden przepis prawa. Postępowanie w przedmiocie zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej to postępowanie odrębne od niniejszego, które dotyczy odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa i w tym przedmiocie Sąd proceduje. W niniejszej sprawie powódka winna wykazać szkodę jaką poniosła w związku błędną jej zdaniem implementacją prawa unijnego, tj. jaka jest różnica pomiędzy aktualnym stanem jej majątku a stanem, jaki istniałby, gdyby właściwie zaimplementowano unijne przepisy. Powódka zaś łączyła szkodę bezpośrednio z krzywdą wywołaną śmiercią matki.

Reasumując uznać należy, że zarówno wystąpienie szkody wskutek domniemanego zaniechania legislacyjnego, jak i związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy szkodą a zaniechaniem legislacyjnym w toku niniejszego postępowania nie zostało przez powódkę wykazane, a ciężar dowiedzenia zaistnienia przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa zgodnie z art. 6 k.c. spoczywał na powódce jako osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd oddalił powództwo w całości w oparciu o art. 417 ¹ § 4 k.c . a contrario.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie 2, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zasądzając od powódki tytułem zwrotu zastępstwa procesowego pozwanego w niniejszym postępowania, a także w postępowaniu odwoławczym, kwotę 7 650 zł, na którą złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego, obliczone w oparciu o § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców oraz § 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu prawnych, z tym, że na podstawie art. 32 ust. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej koszty zastępstwa procesowego zasądzono na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej.

Na podstawie art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd odstąpił od obciążania powódki kosztami sądowymi, od obowiązku uiszczenia których została zwolniona (pkt 3 wyroku).