Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 czerwca 2022 roku.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący Sędzia Katarzyna Powalska

po rozpoznaniu w dniu 6 czerwca 2022 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa D. M. (1)

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.

o zwolnienie zajętych przedmiotów spod egzekucji

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli

z dnia 26 stycznia 2022 roku, sygn. akt I C 307/21

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach 3, 4 w ten sposób, że :

A.  punktowi 3 nadaje następujące brzmienie : „3. oddala powództwo w stosunku do pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.;

B.  punktowi 4 nadaje brzmienie: „4. zasądza od powoda D. M. (1) na rzecz pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. 2150 ( dwa tysiące sto pięćdziesiąt ) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od uprawomocnienia wyroku do dnia zapłaty.”;

II.  zasądza od powoda D. M. (1) na rzecz pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. 1400 ( jeden tysiąc czterysta ) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie poczynając od dnia następnego po upływie tygodnia od doręczenia powodowi odpisu wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I Ca 109/22

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli z dnia 26 stycznia 2022 r. wydanym w sprawie I C 307/21 z powództwa D. M. (1) przeciwko (...) S.A. z siedzibą w (...) Sp. z o. o. z siedzibą w G. o zwolnienie zajętych przedmiotów spod egzekucji:

- ze sprzeciwu (...) S.A. w W. - utrzymano w mocy wyrok zaoczny Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli z dnia 14 grudnia 2021 r. (pkt. 1 wyroku),

- ze sprzeciwu (...) Sp. z o. o. w G.- uchylono wyrok zaoczny Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli z dnia 14 grudnia 2021 r. w zakresie dotyczącym (...) Sp. z o. o. z siedzibą w G. (pkt 2. wyroku), zwolniono spod egzekucji prowadzonej przez A. K. przy Sądzie Rejonowym w Zduńskiej Woli w sprawie KM 787/20 oraz J. K. przy Sądzie Rejonowym w Zduńskiej Woli w sprawie KM 1509/21 z wniosku wierzycieli (...) Sp. z o. o. oraz (...) Bank (...) S.A. kwotę 9.311,66 zł zajętą na rachunku bankowym w Ludowym Banku Spółdzielczym, a należącą do D. M. (2) (pkt 3. wyroku) oraz zasądzono solidarnie od (...) Sp. z o. o. na rzecz D. M. (1) 2.317,00 zł z tytułu kosztów postępowania, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia następnego po dacie uprawomocnienia się niniejszego wyroku.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski:

Powód D. M. (1) prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w Z.. W zakresie prowadzonej działalności gospodarczej świadczy usługi w branży budowlanej, głównie poza granicami kraju. Powód nie posiada rachunku bankowego dedykowanego dla prowadzonej działalności gospodarczej. Ze swymi klientami rozlicza się w formie gotówkowej.

Konkubina powoda A. L. posiada rachunek bankowy, założony w Ludowym Banku Spółdzielczym w Z. o numerze (...). W dniu 19 października 2021 roku udzieliła powodowi D. M. (1) pełnomocnictwa stałego do prowadzonego rachunku bankowego.

W stosunku do konkubiny pozwanego A. L. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Zduńskiej Woli A. N. prowadził postępowania egzekucyjne z wniosku pozwanego (...) S.A. z siedzibą w B. pod sygn. Km 787/20 oraz z wniosku pozwanego (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W. pod sygn. akt Km 1509/21. Nadto, w stosunku do konkubiny pozwanego A. L. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Zduńskiej Woli A. N. prowadził postępowanie egzekucyjnego z wniosku pozwanego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w G. pod sygn. akt Km 672/21. W związku z powyższym nastąpił zbieg egzekucji.

Powód w ramach prowadzonej działalności gospodarczej wykonywał usługi budowlane na rzecz (...).V. w S. (Holandia). Zleceniodawca nie mógł uregulować zapłaty za wykonana usługę w formie gotówkowej, a jedynie przelewem bankowym. Wynagrodzenie w wysokości 5000 euro przeliczono po kursie i zamieniono na złotówki . Z tytułu wykonania usługi na rzecz (...).V. w S. (Holandia), w dniu 19 października 2021 roku wystawiono fakturę VAT nr (...) na kwotę 22.857,50 zł. Ponieważ powód nie posiadał rachunku bankowego, wskazał jako rachunek płatności konto swojej partnerki o numerze (...).

W dniu 21 października 2021 roku kontrahent powoda (...).V. w S. (Holandia) zlecił wykonanie przelewu kwoty 22.857,50 zł na wskazany przez powoda na fakturze rachunek bankowy. W tytule przelewu wskazał: / (...)/ (...) FAKTURA (...).

Powyższe środki zostały zaksięgowane w dniu 21 października 2021 roku na rachunku bankowym , należącym do A. L..

Z uwagi na zajęcie rachunku bankowego A. L. w ramach prowadzonych postępowań egzekucyjnych, środki pieniężne w kwocie 22.857,50 złotych zostały zajęte w dniu 22 października 2021 roku przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Zduńskiej Woli A. N. na poczet postępowania w sprawie Km 787/20 w kwocie 13.539,24 złotych oraz w sprawie Km 1509/21 w kwocie 9.311,66 złotych.

Pismem z dnia 10 listopada 2021 roku (data nadania w placówce pocztowej) pełnomocnik powoda wystosował do pozwanego (...) S.A. przedsądowe wezwanie do złożenia oświadczenia o zwolnieniu zajętych na poczet prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Zduńskiej Woli A. N. postępowania Km 787/20 na rachunku bankowym należącym do A. L., a prowadzonym przez (...) Bank Spółdzielczy o numerze (...) środków pieniężnych w kwocie 13.539,24 złotych. Przedsądowe wezwanie zostało doręczone pozwanemu w dniu 15 listopada 2021 roku. W wezwaniu zaznaczono termin do złożenia oświadczenia w terminie 3 dni od daty odebrania wezwania.

W tej samej dacie wystosowano pismo tej samej treści do pozwanego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w G. zawierające wezwanie do złożenia oświadczenia o zwolnieniu zajętych na poczet prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Zduńskiej Woli A. N. postępowania Km 672/21 na rachunku bankowym należącym do A. L., a prowadzonym przez (...) Bank Spółdzielczy o numerze (...) środków pieniężnych w kwocie 9.311,66 złotych. Przedsądowe wezwanie zostało doręczone pozwanemu w dniu 15 listopada 2021 roku. W wezwaniu zaznaczono termin do złożenia oświadczenia w terminie 3 dni od daty odebrania wezwania.

Pismem z dnia 10 listopada 2021 roku (data nadania w placówce pocztowej) pełnomocnik powoda wystosował do pozwanego (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W. przedsądowe wezwanie do złożenia oświadczenia o zwolnieniu zajętych na poczet prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Zduńskiej Woli A. N. postępowania Km 1509/21 na rachunku bankowym należącym do A. L., a prowadzonym przez (...) Bank Spółdzielczy o numerze (...) środków pieniężnych w kwocie 9.311,66 złotych. Przedsądowe wezwanie zostało doręczone pozwanemu w dniu 17 listopada 2021 roku. W wezwaniu zaznaczono termin do złożenia oświadczenia w terminie 3 dni od daty odebrania wezwania.

Z uwagi na bezskuteczny upływ terminów, zaznaczonych pozwanym w przedsądowym wezwaniu do złożenia oświadczenia powód wystąpił z powództwem na drogę postępowania sądowego.

Sąd I instancji uznał, że skoro nie ma wątpliwości, iż środki które wpłynęły na rachunek bankowy dłużniczki A. L., niebędącej stroną umowy i nie wystawiającej żadnej faktury podmiotowi przelewającego (...).V. w S. (Holandia), nie były adresowane do niej, lecz do powoda D. M. (1) i do niego należały, powód miał pełne podstawy do wystąpienia z powództwem ekscydencyjnym. Sąd Rejonowy uznał, że możliwym jest żądanie zwolnienia zajętych środków na rachunku bankowym, gdyż zajęcie rachunku bankowego nie obejmuje wierzytelności, ale konkretne środki, które tam wpływają.

Apelację od tego orzeczenia wywiódł pełnomocnik pozwanego (...) Sp. z o. o. z siedzibą w G., który zaskarżył wyrok w części, tj. w zakresie rozstrzygnięcia z pkt 3. i 4., zarzucając zaskarżonemu orzeczeniu :

1.  naruszenie art. 841 § 1 k.p.c. mające istotny wpływ na treść wydanego rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie poprzez błędną wykładnię i w konsekwencji zastosowanie i zwolnienie spod egzekucji kwoty 9.311,66 zł zajętej na rachunku bankowym A. L. o nr (...), podczas gdy przedmiotem zajęcia egzekucyjnego nie jest ani gotówka, ani sama kwota zapisana, inaczej mówiąc zaksięgowana, na rachunku bankowym, lecz wierzytelność posiadacza rachunku bankowego wobec banku o wypłatę tej kwoty;

2.  naruszenie art. 841 § 1 k.p.c. mające istotny wpływ na treść wydanego rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie poprzez błędną wykładnię i w konsekwencji zastosowanie, podczas gdy powód nie jest właścicielem środków zgromadzonych na rachunku bankowym o numerze (...) albowiem jest jedynie pełnomocnikiem ww. rachunku bankowego;

3.  naruszenie przepisów art. 3 k.c. w zw. z art. 6 k.c. w zw. z art. 232 zd. 1 k.p.c. poprzez błędną wykładnię i w konsekwencji błędne uznanie przez Sąd I instancji, że powód udowodnił w należyty sposób dochodzone roszczenie, podczas gdy w przedmiotowej sprawie, zważywszy na przedmiot zajęcia, którym jest wierzytelność posiadacza rachunku z umowy rachunku bankowego, dla skuteczności wytoczonego powództwa niezbędnym było wykazanie uprawnień powoda do tejże wierzytelności a powyższemu obowiązkowi powód nie sprostał, co uzasadnia oddalenie powództwa w całości;

4.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, poprzez naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c., które miało wpływ na treść orzeczenia, poprzez błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego poprzez uznanie, że:

a.  powództwo zasługuje na uwzględnienie, podczas gdy przedmiotem zajęcia egzekucyjnego nie jest ani gotówka, ani sama kwota zapisana, inaczej mówiąc zaksięgowana, na rachunku bankowym, lecz wierzytelność posiadacza rachunku bankowego wobec banku o wypłatę tej kwoty;

b.  powództwo zasługuje na uwzględnienie, podczas gdy powód nie jest właścicielem środków zgromadzonych na rachunku bankowym o numerze (...) albowiem jest jedynie pełnomocnikiem ww. rachunku bankowego

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości;

2.  zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych, powiększonych o koszt opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych.

W odpowiedzi na apelację, pełnomocnik powoda wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od strony pozwanej zwrotu kosztów postępowania za drugą instancję, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja skarżącego okazała się zasadna.

W ocenie Sądu Okręgowego podniesione przez skarżącego zarzuty sformułowane w apelacji są w pełni trafne, co determinuje modyfikację zaskarżonego orzeczenia w kierunku postulowanym przez skarżącego pozwanego. Przede wszystkim, za słuszne należy uznać spostrzeżenia strony skarżącej co do statusu środków zgromadzonych na rachunku bankowym i samego rachunku bankowego.

Na początek wskazania wymaga, że powód D. M. (1) nie jest właścicielem rachunku bankowego o nr (...), a jedynie pełnomocnikiem – nie jest on również właścicielem środków znajdujących się na ww. koncie. Fakt, że na ww. rachunek bankowy wpłynęły należności wynikające z faktury wystawionej przez powoda jest prawnie irrelewantny, skoro przedmiotem zajęcia egzekucyjnego nie jest ani gotówka, ani sama kwota zapisana na rachunku bankowym, lecz wierzytelność posiadacza rachunku wobec banku o wypłatę tej kwoty. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 lutego 2004 r., sygn. akt V CK 233/03 – „umieszczenie na rachunku bankowym środków pieniężnych w następstwie przelewu nie dotyczy przedmiotów materialnych, będących nośnikami jednostek pieniężnych, o których można by twierdzić, że stały się czyjąś własnością, lecz sprowadza się do odpowiednich zapisów wyrażających dobra majątkowe nie będące jednak rzeczami. Stąd, za chybione należało uznać przyjęcie za punkt wyjścia do rozważań na tle art. 841 k.p.c., że osoba zlecająca przelanie pieniędzy występuje w charakterze właściciela środków pieniężnych. Również określenia „jego środki pieniężne”, „przechowywać”, „posiadacz” zawarte w art. 725 k.c. tylko w dużym uproszczeniu mogą być odczytywane jako wyrażające treści adekwatne do rzeczywistego ich znaczenia w przypadku bankowego obrotu bezgotówkowego”. W realiach niniejszej sprawy formułowanie twierdzeń jakoby środki, które wpłynęły na rachunek bankowy należący do A. L. od (...).V. w S. w kwocie 22.857,50 zł tytułem: „/ (...)/ (...) FAKTURA (...)” były „własnością powoda”, jest z punktu widzenia prawa niepoprawne. Zapis sumy na rachunku bankowym jest bowiem jedynie określeniem wierzytelności, jaka przysługuje posiadaczowi rachunku (tutaj: A. L.) względem banku prowadzącego rachunek. Z art. 725 k.c. wynika domniemanie, iż posiadacz rachunku jest również posiadaczem zdeponowanych na nim środków. Co więcej, w kontekście wskazanej regulacji nie są istotne źródła zasilania tego rachunku, tj. pochodzenie środków na nim zgromadzonych. Z chwilą bowiem ich wpisu na rachunku stają się one środkami posiadacza rachunku. Wpis na rachunek bankowy jest odzwierciedleniem operacji pieniężnych i w zależności od ich charakteru powoduje zwiększenie lub uszczuplenie stanu posiadania (salda) (Wyrok SA w Warszawie z 22.01.2019 r., V ACa 1507/17, LEX nr 2668761). Zagadnienie to ma kapitalne znaczenie z punktu widzenia dalszych rozważań, odnoszących się do dokonanych zajęć komorniczych i przesądza o skuteczności wniesionych przez skarżącego zarzutów apelacyjnych.

Zgodnie z art. 841 § 1 k.p.c. osoba trzecia może w drodze powództwa żądać zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji, jeżeli skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa. Zawarte w przepisie art. 841 § 1 k.p.c. pojęcie „przedmiotu” nie może być utożsamiane wyłącznie z rzeczą, jako jednym z przedmiotów stosunków cywilnoprawnych. Egzekucja sądowa może być bowiem skierowana także do przedmiotów, które nie są rzeczami, jak np. wynagrodzenie za pracę, wierzytelność z rachunku bankowego, czy też innego rodzaju wierzytelności. Tak samo pojęcia „prawo” chronione powództwem egzekucyjnym nie może być identyfikowane wyłącznie z prawami o charakterze rzeczowym (Wyrok SN z 7.03.2017 r., II CSK 290/16, LEX nr 2281243).

Nie ulega wątpliwości, że komornicy w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przeciwko A. L. dokonali zajęcia rachunku bankowego i obciążenie to trwało, gdy rachunek bankowy A. L. został uznany kwota pochodzącą od kontrahenta powoda. Przedmiotem zajęcia nie była zatem gotówka („pieniądze”), a wierzytelność dłużniczki A. L. z rachunku bankowego. W przypadku skierowania egzekucji właśnie do rachunku bankowego nie same środki wprost, ale ta wierzytelność posiadacza rachunku podlegają zajęciu, co oznacza, że w uprawnienia posiadacza rachunku wchodzi egzekwujący wierzyciel, mający możliwość wykonywania uprawnień przysługujących posiadaczowi rachunku (art. 888 k.p.c. w zw. z art. 893 k.p.c.). Przedmiotem zajęcia jest więc wierzytelność posiadacza rachunku w stosunku do banku. Z tego punktu widzenia jest prawnie obojętne, czy zapisana na rachunku kwota odpowiada środkom pieniężnym zgromadzonym przez samego posiadacza rachunku, czy wpłynęły na jego rzecz na skutek realizacji zobowiązań innych podmiotów (jak kwota wpłacona przez (...).V. w S.), czy nawet bez tytułu prawnego (Wyrok SN z 27.10.2016 r., V CSK 48/16, LEX nr 2165600). Nie oznacza to jednak, że zajęciem zostały objęte środki pieniężne powoda bądź jego wierzytelność w stosunku do posiadacza rachunku lub swojego kontrahenta. Skoro zatem w niniejszej sprawie komornik dokonał skutecznego zajęcia wierzytelności A. L., to powód D. M. (1) we wniesionym powództwie ekscydencyjnym domaga się zwolnienia spod egzekucji przedmiotu, który nie istnieje. Wierzytelność o której mowa, została bowiem już zajęta przez komornika i nawet jeśli nie trafiła jak dotąd na rachunek bankowy wierzycieli A. L., to nie zmienia to faktu, iż świadczenie na rzecz tychże wierzycieli zostało spełnione. Jak bowiem wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 6 lipca 1999 r., w sprawie o sygn. akt II CKN 394/98, jeżeli komornik prowadzi egzekucję z rachunku bankowego dłużnika, spełnienie świadczenia na rzecz wierzyciela następuje w chwili uznania rachunku bankowego komornika.

Konkludując – całokształt podniesionych przez skarżącego zarzutów okazał się zasadny. Powód nie wykazał w sposób dostateczny, iż egzekucja została skierowana przeciwko jego przedmiotowi w myśl art. 841 § 1 k.p.c. Z tych względów, powództwo powoda jest niezasadne i winno podlegać oddaleniu. Biorąc powyższe pod uwagę, wyrok w zaskarżonej części należało na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmodyfikować w kierunku postulowanym przez skarżącego, o czym orzeczono w punkcie I. A. wyroku.

Zmiana ta skutkowała koniecznością modyfikacji rozstrzygnięcia orzeczenia Sądu I instancji w zakresie kosztów procesów. Finalnie to bowiem pozwany wygrał proces w całości. Kierując się zatem zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, Sąd w punkcie I.B. wyroku zmodyfikował punkt 4. wyroku Sądu Rejonowego w ten sposób, iż zasądził od powoda na rzecz pozwanej (...) Sp. z o. o. 2.150,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

W punkcie II. wyroku orzeczono – zgodnie z zasadami wyrażonymi w art. 98 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. – o kosztach procesu w postępowaniu apelacyjnym, który to skarżąca strona pozwana wygrała w całości. Z tych względów, zasądzono od powoda na rzecz pozwanego 1.400,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Na kwotę tę składają się poniesione przez pozwanego: opłata od uzasadnienia – 100 zł, opłata od apelacji – 400 zł oraz zwrot kosztów zastępstwa procesowego ustalony w oparciu o § 2 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.