Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 6 kwietnia 2022 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Katarzyna Powalska

Protokolant Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 6 kwietnia 2022 roku w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z wniosku I. A.

z udziałem D. H., A. A., A. M., P. M., K. W. i M. S. (1)

o dział spadku i zniesienie współwłasności

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od postanowienia Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 19 listopada 2021 roku, sygnatura akt I Ns 507/15

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  przyznać adwokatowi P. N. zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawczyni z urzędu w postępowaniu apelacyjnym w kwocie (...) (dwa tysiące dwieście czternaście) złotych brutto, którą wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku;

3.  przyznać adwokat M. B. zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej uczestniczce postępowania M. S. (1) z urzędu w postępowaniu apelacyjnym w kwocie (...) (jeden tysiąc czterysta siedemdziesiąt sześć) złotych brutto, którą wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku;

4.  przyznać adwokat Z. K. zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej uczestnikowi postępowania K. W. z urzędu w postępowaniu apelacyjnym w kwocie (...) (jeden tysiąc czterysta siedemdziesiąt sześć) złotych brutto, którą wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku;

5.  przyznać adwokatowi D. W. tytułem wynagrodzenia i zwrotu kosztów kuratora dla nieznanej z miejsca pobytu uczestniczki A. A. w postępowaniu apelacyjnym w łącznej kwocie (...),36 (jeden tysiąc dwadzieścia dziewięć 36/100) złotych, w tym z tytułu wynagrodzenia 885,60 (osiemset osiemdziesiąt pięć 60/100) złotych brutto, które wypłacić łącznie ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku;

6.  ustalić, że każde z zainteresowanych ponosi koszty związane z jego udziałem w sprawie w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 52/22

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sądu Rejonowego w Łasku z dnia 19 listopada 2021 r. wydanym w sprawie I Ns 507/15, Sąd ten postanowił:

1) ustalić, że w skład spadku po:

- K. H. (1) z domu W., córce K. i H., zmarłej w dniu 6 listopada 2006 roku w I. w Danii, ostatnim stałym miejscu zamieszkania, co do której stwierdzenie nabycia spadku nastąpiło postanowieniem Sądu Rejonowego w Łasku z dnia 19 marca 2015 roku sygnatura akt I Ns 112/12 wchodzi udział ¼ (jedna czwarta) we współwłasności nieruchomości położonej w U. przy ulicy (...), obręb 1, gmina U., powiat (...), województwa (...), składającej się z zabudowanej działki gruntu o numerze ewidencyjnym (...) i pow. 0,0760 ha oraz z zabudowanej działki gruntu o numerze ewidencyjnym (...) i pow. 0,0272 ha, dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Łasku VI Zamiejscowym Wydziale Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P. nie jest prowadzona księga wieczysta ani zbiór dokumentów,

- E. W. / w brzmieniu polskim H. W. /, córce K. i H., zmarłej w dniu 7 kwietnia 2010 roku w A. w Grecji, ostatnio zamieszkałej w miejscowości G. w Grecji, co do której stwierdzenie nabycia spadku nastąpiło postanowieniem Sądu Rejonowego w Łasku z dnia 19 marca 2015 roku sygnatura akt I Ns 112/12 wchodzi udział ¼ (jedna czwarta) we współwłasności nieruchomości położonej w U. przy ulicy (...), obręb 1, gmina U., powiat (...), województwa (...), składającej się z zabudowanej działki gruntu o numerze ewidencyjnym (...) i pow. 0,0760 ha oraz z zabudowanej działki gruntu o numerze ewidencyjnym (...) i pow. 0,0272 ha, dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Łasku VI Zamiejscowym Wydziale Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P. nie jest prowadzona księga wieczysta ani zbiór dokumentów,

- W. W., synu K. i H., zmarłym w dniu 26 sierpnia 2015 roku w Ł., ostatnim stałym miejscu zamieszkania, co do którego stwierdzenie nabycia spadku nastąpiło postanowieniem Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi z dnia 19 czerwca 2018 roku sygnatura akt II Ns 3114/15 wchodzi udział ¼ (jedna czwarta) we współwłasności nieruchomości położonej w U. przy ulicy (...), obręb 1, gmina U., powiat (...), województwa (...), składającej się z zabudowanej działki gruntu o numerze ewidencyjnym (...) i pow. 0,0760 ha oraz z zabudowanej działki gruntu o numerze ewidencyjnym (...) i pow. 0,0272 ha, dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Łasku VI Zamiejscowym Wydziale Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P. nie jest prowadzona księga wieczysta ani zbiór dokumentów,

2) dokonać działu spadków opisanych w punkcie 1 (pierwszym) niniejszego postanowienia i zniesienia współwłasności nieruchomości położonej w U. przy ulicy (...), obręb 1, gmina U., powiat (...), województwa (...), składającej się z zabudowanej działki gruntu o numerze ewidencyjnym (...) i pow. 0,0760 ha oraz z zabudowanej działki gruntu o numerze ewidencyjnym (...) i pow. 0,0272 ha, dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Łasku VI Zamiejscowym Wydziale Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P. nie jest prowadzona księga wieczysta ani zbiór dokumentów w ten sposób, że przyznać przedmiotową nieruchomość na wyłączną własność uczestniczce postępowania M. S. (1),

3) zasądzić od uczestniczki M. S. (1) na rzecz wnioskodawczyni I. A. tytułem spłaty kwotę 56.450 (pięćdziesiąt sześć tysięcy czterysta pięćdziesiąt) złotych , płatną w terminie 14 dni od uprawomocnienia się niniejszego postanowienia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie na wypadek uchybienia terminowi płatności,

4) zasądzić od uczestniczki M. S. (1) na rzecz uczestniczki A. A. tytułem spłaty kwotę 28.225 (dwadzieścia osiem tysięcy dwieście dwadzieścia pięć) złotych , płatną w terminie 14 dni od uprawomocnienia się niniejszego postanowienia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie na wypadek uchybienia terminowi płatności,

5) zasądzić od uczestniczki M. S. (1) na rzecz uczestniczki A. M. tytułem spłaty kwotę 28.225 (dwadzieścia osiem tysięcy dwieście dwadzieścia pięć) złotych, płatną w terminie 14 dni od uprawomocnienia się niniejszego postanowienia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie na wypadek uchybienia terminowi płatności,

6) zasądzić od uczestniczki M. S. (1) na rzecz uczestnika D. H. tytułem spłaty kwotę 28.225 (dwadzieścia osiem tysięcy dwieście dwadzieścia pięć) złotych, płatną w terminie 14 dni od uprawomocnienia się niniejszego postanowienia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie na wypadek uchybienia terminowi płatności,

7) zasądzić od uczestniczki M. S. (1) na rzecz uczestnika P. M. tytułem spłaty kwotę 28.225 (dwadzieścia osiem tysięcy dwieście dwadzieścia pięć) złotych, płatną w terminie 14 dni od uprawomocnienia się niniejszego postanowienia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie na wypadek uchybienia terminowi płatności,

8) ustalić i nakazać wypłacić adwokatowi P. N. z funduszy Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku kwotę 2.214 (dwa tysiące dwieście czternaście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego udzielonego wnioskodawczyni I. A. z urzędu, w tym 23 % podatku od towaru i usług,

9) ustalić i nakazać wypłacić adwokat M. B. z funduszy Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku kwotę 1.107 (jeden tysiąc sto siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego udzielonego uczestniczce M. S. (1) z urzędu, w tym 23 % podatku od towaru i usług,

10) ustalić i nakazać wypłacić adwokat Z. K. z funduszy Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku kwotę 1.107 (jeden tysiąc sto siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego udzielonego uczestnikowi K. W. z urzędu, w tym 23 % podatku od towaru i usług,

11) przyznać i nakazać wypłacić z funduszy Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku na rzecz adwokata D. W. kwotę 1.107 (jeden tysiąc sto siedem) złotych tytułem wynagrodzenia dla nieznanej z miejsca pobytu uczestniczki A. A., w tym 23 % podatku od towaru i usług,

12) nie obciążać uczestników nie uiszczonymi kosztami sądowymi,

13) ustalić, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski, których istotne elementy przedstawiają się następująco:

K. H. (1) zmarł w dniu 14 marca 1986 r. w U.. Postanowieniem z dnia 09 października 1998 r. wydanym w sprawie sygn. akt Ns 506/98 Sąd Rejonowy w Turku stwierdził, że spadek po K. H. (1) na podstawie ustawy nabyli: jego żona H. W. w 4/16 części oraz jego dzieci W. W., I. A., K. H. (2) oraz H. M. po 3/16 części każdy z nich.

H. W. zmarła w dniu 18 kwietnia 1997 r. w Ł.. Postanowieniem z dnia 24 listopada 1997 r. wydanym w sprawie sygn. akt Ns 618/97 Sąd Rejonowy w Turku stwierdził, że spadek po H. W. na podstawie testamentu z dnia 10 listopada 1995 r. nabyły dzieci spadkodawczyni W. W., I. A., K. H. (2) oraz H. M. po 1/4 części każdy z nich.

K. H. (2) zmarła w dniu 06 listopada 2006 r. w I. w Danii. Postanowieniem z dnia 19 marca 2015 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I Ns 112/12 Sąd Rejonowy w Łasku stwierdził, że spadek po K. H. (1) z domu W., córce K. i H. na podstawie ustawy / w zakresie nieruchomości położonej w Polsce / nabyły dzieci spadkodawczyni: D. H., syn K. i J. oraz A. A., córka K. i J. po 1/2 części każde z nich.

E. W. / w brzmieniu polskim H. W. / zmarła w dniu 07 kwietnia 2010 r. w A. w Grecji. Postanowieniem z dnia 19 marca 2015 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I Ns 112/12 Sąd Rejonowy w Łasku stwierdził, że spadek po E. W. / w brzmieniu polskim H. W. / na podstawie ustawy / w zakresie nieruchomości położonej w Polsce / nabyły dzieci spadkodawczyni: A. M., córka E. i G. oraz P. M., syn E. i G. po 1/2 części każdy z nich.

W. W. zmarł w dniu 26 sierpnia 2015 r. w Ł.. Postanowieniem z dnia 19 czerwca 2018 r. wydanym w sprawie o sygn. akt II Ns 3114/15 Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, Wydział II Cywilny stwierdził, że spadek po W. W., synu K. i H. z domu P. na podstawie testamentu notarialnego z dnia 23 czerwca 2015 roku otwartego i ogłoszonego w Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi w dniu 30 marca 2016 roku nabyły jego dzieci: M. S. (2) z domu W. i K. W. po ½ części każde z nich.

W skład spadku po w/w wchodzi zabudowana nieruchomość, składająca się z działki gruntu o numerze ewidencyjnym (...) i pow. 0,0760 ha oraz z działki gruntu o numerze ewidencyjnym (...) i pow. 0,0272 ha, położona w U. przy ulicy (...), dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Łasku VI Zamiejscowym Wydziale Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P. nie jest prowadzona księga wieczysta ani zbiór dokumentów.

Na nieruchomości tej na stałe zamieszkiwał ostatnio W. W. i to on ponosił koszty związane z jej utrzymaniem.

Jego dzieci tj. M. S. (1) oraz K. W. spędzały w U. wakacje, przyjeżdżały do dziadków w odwiedziny. Odwiedzały również swojego ojca, który był osobą niepełnosprawną i wymagał opieki. M. S. (1) robiła ojcu zakupy, sprzątała zajmowane przez niego pomieszczenia. W okresie od dnia 23 września 2014 r. do dnia 21 kwietnia 2016 r. uczestniczka wraz z małoletnimi dziećmi A. S. oraz K. S. była zameldowana na pobyt stały pod adresem U., ul. (...).

Od sierpnia 2015 r. M. S. (1) oraz K. W. przyjeżdżają do U. częściej aniżeli wcześniej. Uczestniczka przebywa na przedmiotowej nieruchomości co tydzień w okresie letnim i raz na dwa miesiące w pozostałych okresach, wykorzystując ją w celach rekreacyjnych. Jej brat podobnie. Oboje wykonują prace porządkowe na nieruchomości, kosząc trawę. Poza nimi nikt inny tego nie robi. M. S. (1) dodatkowo ubezpieczyła przedmiotową nieruchomość, ponosi koszty związane z jej utrzymaniem.

M. S. (1) poczyniła również nakłady na przedmiotową nieruchomość w kwocie 22.400 zł, zwiększając tym samym jej wartość do kwoty 320.900 zł.

Wnioskodawczyni I. A. nigdy nie zamieszkiwała na przedmiotowej nieruchomości. Do U. przyjeżdżała w odwiedziny do rodziców oraz córki, która przez okres 2 lat mieszkała tam wraz z jej matką H. W.. Na przedmiotową nieruchomość nie poczyniła żadnych nakładów, nigdy nie była tam zameldowana.

Wnioskodawczyni I. A. ma 72 lata. Na stałe mieszka w Ł.. Od zamążpójścia (od około 30 lat) centrum życiowe jej córki K. T. znajduje się we W.. Tam mieszka wraz z rodziną i pracuje. I. A. aktualnie dysponuje kwotą 100.000 zł, jej córka posiada oszczędności w wysokości 250.000 zł. Wnioskodawczyni jest zdolna do spłaty uczestników, za wyjątkiem spadkobierców H. W., jednorazowo, w jak najkrótszym terminie. Deklaruje, że w przypadku przyznania jej objętej wnioskiem nieruchomości na wyłączną własność zamieszka na niej wraz z córką. Z uczestniczką M. S. (1) jest skonfliktowana.

Uczestniczka M. S. (1) ma 38 lat. Na stałe mieszka w A., w bloku na IV piętrze. Posiada dwoje dzieci w wieku 12 i 18 lat. W dniu 26 października 2021 r. na rachunku bankowym o numerze (...) zgromadziła środki pieniężne w kwocie 171.690,00 zł. Jest zdolna do spłaty wnioskodawczyni oraz pozostałych uczestników, za wyjątkiem K. W., jednorazowo, w terminie 30 dni. W dniu 03 grudnia 2015 r. uczestniczka znieważyła I. A. w jej obecności używając słów wulgarnych powszechnych uznanych za obelżywe, czym wyczerpała dyspozycję art. 216 § 1 k.k. i za co została skazana wyrokiem Sądu Rejonowego w Łasku VII Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P. z dna 09 listopada 2016 r., sygn. akt VII K 303/15 na karę grzywny w wymiarze 50 stawek dziennych po 10 zł każda. Jej konflikt z wnioskodawczynią trwa nadal. Deklaruje, że w przypadku przyznania jej objętej wnioskiem nieruchomości na wyłączną własność zamieszka w niej wraz z rodziną.

Uczestnik K. W. ma 40 lat. Sam nie ma żadnych planów związanych z przedmiotową nieruchomością, ale uważa, że powinna ona zostać przyznana na wyłączną własność jego siostrze.

Przy tak ustalonych okolicznościach Sąd Rejonowy doszedł do wniosku, iż jedynie przyznanie przedmiotowej nieruchomości uczestniczce postępowania M. S. (1) będzie gwarantowało właściwe wykorzystanie przedmiotowej nieruchomości, zgodnie z jej społeczno-gospodarczym przeznaczeniem. Za takim przyjęciem, zdaniem Sądu I instancji przemawiały takie okoliczności jak możliwości płatnicze uczestniczki, jej wiek oraz realność jej planów co do przedmiotowej nieruchomości przez pryzmat jej sytuacji życiowej.

Apelację od tego orzeczenia wywiódł pełnomocnik wnioskodawczyni I. A., zaskarżając ww. postanowienie w całości.

Postanowieniu temu zarzucił:

1.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 5 k.c. poprzez dokonanie działu spadków i zniesienia współwłasności ww. nieruchomości sprzecznie z poczuciem sprawiedliwości w ten sposób, że przyznano ją na wyłączną własność M. S. (1) ze spłatą wnioskodawczyni i pozostałych uczestników postępowania, co jest niezgodne z zasadami współżycia społecznego, gdyż nieruchomość ta jest dla wnioskodawczyni domem rodzinnym i schedą po jej rodzicach H. i K. H. (1) i z tego powodu ma dużą wartość sentymentalna, a ponadto wnioskodawczyni dysponuje większym udziałem w nieruchomości (2/8, a dodatkowo miałaby przejąć nieodpłatnie udziały A. M. i P. M. – łącznie 2/8 – czyli miałaby udział ½ w nieruchomości) aniżeli każdy z pozostałych uczestników – wnuków H. i K. (po 1/8), to I. A. opłacała podatek od nieruchomości i poświęciła 12 lat swojego życia na uregulowanie przed organami administracji i sądami spraw związanych z tą nieruchomością mimo wielu trudności związanych m. in. z faktem, że część uczestników zamieszkuje na stałe za granicą, i to ona wiązała z tą nieruchomością plany na przyszłość , gdyż chce się w niej osiedlić razem z córką K. T., zaś Sąd I instancji nie dał temu wiary, co jest dla wnioskodawczyni krzywdzące, niesprawiedliwe, a w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nieusprawiedliwione.

2.  naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 231 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego oraz przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, która przyjęła charakter dowolnej oceny:

a)  polegającej na uznaniu, że uczestniczka M. S. (1) była zameldowana na pobyt stały pod adresem U., ul. (...) w terminie od dnia 23 września 2014 r. do dnia 21 kwietnia 2016 r., podczas gdy ze zgromadzonych w sprawie materiałów, które Sąd uznał za wiarygodne wynika, że zameldowanie to zostało uchylone decyzją Burmistrza Miasta U. z dnia 14 stycznia 2016 r. utrzymaną w mocy decyzją Wojewody (...) z dnia 21 kwietnia 2016 r., a wiec M. S. (1) nigdy nie była pod tym adresem zameldowana,

b)  polegającej na uznaniu, że tylko uczestniczka M. S. (1) ponosiła koszty utrzymania nieruchomości położonej w U. i ją ubezpieczyła, podczas gdy I. A. zajmowała się nieruchomością, opłacała podatek od nieruchomości i to wyłącznie wnioskodawczyni od lat dokonuje szeregu czynności, które mają na celu doprowadzenie do uregulowania stanu prawnego nieruchomości, mimo że nie miała dostępu do nieruchomości, gdyż M. S. (1) uniemożliwiała wejście poprzez zabranie kluczy i wymianie zamków oraz zastraszenie i grożenie wnioskodawczyni, która bała się przez to jeździć do U.,

c)  polegającej na uznaniu, że uczestniczka M. S. (1) opiekowała się ojcem W. W., robiła mu zakupy i sprzątała, podczas gdy W. W. żył w bardzo złych warunkach, był skrajnie niedożywiony, i M. S. (1) zaczęła się nim interesować na krótko przed jego śmiercią, prawdopodobnie w związku z celem przejęcia po nim spadku w postaci nieruchomości w U.,

d)  polegającej na uznaniu, że wnioskodawczyni I. A. nigdy nie zamieszkiwała na ww. nieruchomości i nie poczyniła na nią nakładów, podczas gdy wychowała się ona na tej nieruchomości, a w ostatnich latach dostęp do nieruchomości miała ograniczony z uwagi na konflikt z M. S. (1), która uniemożliwiała wstęp na teren nieruchomości, a poza tym wnioskodawczyni przestała jeździć na ww. nieruchomości z obawy o swoje bezpieczeństwo, co miało podstawy w niegodnym i wrogim nastawieniu i działaniu M. S. (1) oraz jej męża wobec wnioskodawczyni,

e)  polegającej na pominięciu przy ocenie materiału dowodowego okoliczności, że mieszkający w Grecji uczestnicy postępowania A. M. i P. M. zrzekli się swoich udziałów w nieruchomości na rzecz wnioskodawczyni I. A. (a nie na rzecz innych właścicieli), co powoduje, że I. A. przysługiwałby łącznie udział ½ przedmiotowej nieruchomości, a w związku z tym biorąc pod uwagę pozostałe okoliczności sprawy, w tym działania podjęte w związku z nieruchomością przez wnioskodawczynię, przy prawidłowym wnioskowaniu należało dojść do wniosku, że przedmiotowa nieruchomość winna być przyznana na wyłączną własność wnioskodawczyni,

f)  uznanie za niewiarygodne oświadczenia wnioskodawczyni oraz jej córki K. T., że po przekazaniu wnioskodawczyni wyłącznej własności nieruchomości I. A. przeprowadzi się i zamieszka w U. razem z córką i jej rodziną i jednocześnie danie wiary oświadczeniu M. S. (1), że wraz z rodziną przeprowadzi się do U., podczas gdy jest to sprzeczne z zasadami logicznego rozumowania, gdyż I. A. jest emerytką niezwiązaną z obecnym miejscem zamieszkania i w każdej chwili może i chce się przeprowadzić, ponadto jej zięć również niebawem przechodzi na emeryturę, a córka jest neurologopedą i może prowadzić swoja działalność w każdym miejscu w Polsce, a chce to właśnie robić w U., tymczasem mało wiarygodne jest, aby M. S. (1) oraz jej mąż jako osoby w stosunkowo młodym wieku i posiadające dzieci uczęszczające do szkoły nagle zmieniły centrum interesów życiowych i przeprowadziły się z A. Ł. do U., co w konsekwencji doprowadziło do błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, mającego wpływ na treść zaskarżonego postanowienia, polegającego na uznaniu, że najlepszym sposobem działu spadku i zniesienia współwłasności spornej nieruchomości jest przyznanie jej na wyłączną własność M. S. (1).

W oparciu o tak sformułowane zarzuty, skarżący wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez dokonanie działu spadków i zniesienia współwłasności w ten sposób, aby nieruchomość położoną w U. przy ul. (...) przyznać na wyłączną własność wnioskodawczyni I. A. ze spłatą pozostałych uczestników postępowania, z wyjątkiem A. M. i P. M., którzy zrzekli się spłaty wobec wnioskodawczyni,

2.  zasądzenie od uczestników na rzecz wnioskodawczyni I. A. zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje, według norm prawem przepisanych,

3.  zasądzenie kosztów udzielonej pomocy prawnej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym, nieopłaconej w całości, ani w części, w wysokości dwukrotności minimalnego wynagrodzenia wskazanego w normach przepisanych – z uwagi na dużą ilość pracy, złożoną materie sprawy, a także potrzebę ponadstandardowego zaangażowania pełnomocnika.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Wbrew zarzutom apelacji Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy zgromadził w sprawie materiał dowodowy, a następnie w sposób niewadliwy dokonał jego oceny. W konsekwencji ustalił stan faktyczny, odpowiadający treści tych dowodów, który to Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własny w myśl art. 387 § 2 ¹ pkt 1 i 2 k.p.c., za wyjątkiem ustalenia faktu zameldowania uczestniczki postępowania na przedmiotowej nieruchomości. Również poszerzenie perspektywy oceny na etapie postępowania apelacyjnego dodatkowo o możliwość podziału fizycznego nieruchomości nie doprowadziło do ustalenia odmiennego stanu faktycznego i płynących z niego wniosków od tego, co ustalił i przyjął Sąd I instancji.

Jak jednolicie wskazuje się w judykaturze, obowiązek rozpoznania sprawy w granicach apelacji (art. 378 § 1 k.p.c.), oznacza co do zasady związanie sądu odwoławczego zarzutami naruszenia prawa procesowego (tak Sąd Najwyższy m. in. w uchwale z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07), za wyjątkiem oczywiście tego rodzaju naruszeń, które skutkują nieważnością postępowania. Sąd Okręgowy nie dostrzegł ich wystąpienia w niniejszej sprawie. Odnosząc się zatem w pierwszej kolejności do postawionego zarzutu naruszenia prawa procesowego w zakresie wadliwej (zdaniem skarżących) oceny dowodów, wskazać należy, iż Sąd rozpoznający sprawę ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Taka ocena, dokonywana jest na podstawie przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego doświadczenia życiowego, a nadto winna uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Przepis art. 233 § 1 k.p.c. jest naruszony wówczas, gdy ocena materiału dowodowego koliduje z zasadami doświadczenia życiowego lub regułami logicznego wnioskowania. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać choćby w równym stopniu na podstawie tego materiału dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych, praktycznych związków przyczynowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona. Nie można Sądowi dokonującemu oceny materiału procesowego postawić skutecznie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nawet jeśli z tego samego materiału procesowego można równolegle wyprowadzić odmienne wnioski, co do przebiegu okoliczności istotnych dla sprawy, o ile ocena sądowa nie narusza wzorca określonego (patrz: Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 14 kwietnia 2021 roku, I AGa 285/19, LEX nr 3187422).

W realiach tej sprawy, zarówno po stronie jednej, jak i drugiej zainetresowanej na podstawie zgromadzonych dowodów można było odnaleźć argumenty uzasadniające przyznanie nieruchomości na wyłączną własność czy to M. S. (1), czy to I. A.. Każda ze stron sporu argumentując zasadność swojej tezy przytaczała okoliczności, które Sąd Rejonowy jak i Sąd Okręgowy musiał wnikliwie przeanalizować i na ich podstawie wyciągnąć wnioski co do ostatecznego kształtu rozstrzygnięcia. Przyznać trzeba, że zarówno M. S. (1) jak i I. A. przedstawiały argumenty mogące uzasadniać przyznanie danej osobie na wyłączną własność nieruchomości. W sytuacji jednak, w której brak jest między stronami porozumienia co do ewentualnego podziału fizycznego rzeczy, Sąd Rejonowy musiał rozstrzygnąć spór na rzecz którejś ze stron. Mając na uwadze wcześniej przytaczane okoliczności, odnoszące się do swobodnej oceny dowodów dokonywanej przez Sąd meriti, w pełni uprawnionym było wydanie postanowienia, podług którego to M. S. (1) będzie wyłączną właścicielką nieruchomości. Przytaczane przez skarżącą wnioskodawczyni okoliczności, takie jak fakt, iż posiada większy udział w nieruchomości, czy też iż nieruchomość stanowi dla niej wartość sentymentalną – nie podważają trafności oceny dokonanej przez Sąd Rejonowy. Co więcej, tak dokonana przez Sąd Rejonowy ocena materiału dowodowego w żadnym stanie nie narusza art. 5 k.c., zgodnie z którym nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Zgodzić należy się ze stroną skarżącą, iż w stosowaniu przepisów prawa każdorazowo trzeba uwzględniać podstawowe zasady moralne, a rozstrzygnięcia wydawane przez sądy nie powinny być niesprawiedliwe.

Powoływanie się na naruszenie zasad współżycia społecznego wymaga wskazania, jaka konkretnie zasada została naruszona, oraz wskazania pełnej treści powoływanej zasady. Sąd, uznając sprzeczność żądania osoby powołującej się na prawo podmiotowe z zasadami współżycia społecznego lub zasadami społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa, powinien w każdym wypadku ustalić, która konkretnie zasada została naruszona i dlaczego. Strona skarżąca we wniesionej apelacji wskazywała, iż rozstrzygnięcie Sądu I instancji narusza ogólnie pojmowane poczucie sprawiedliwości. Trudno zgodzić się jednak z takim zarzutem. W sytuacji bowiem, w której rozstrzygnięcie Sądu byłoby ukształtowane w ten sposób, iż to wnioskodawczyni zostałaby przyznana wyłączna własność nieruchomości, wtedy tożsame zarzuty mogłaby podnosić z kolei M. S. (1), która przez ostatnie lata faktycznie użytkowała nieruchomość, która dbała o nią i czyniła na nią nakłady. Dokonany przez Sąd Okręgowy swoisty „bilans” wszystkich okoliczności sprawy prowadzi do przekonania, iż nie można zgodzić się z zarzutem strony skarżącej, iż przyznanie M. S. (1) na wyłączną własność nieruchomości byłoby niesprawiedliwe. Zgodzić należy się również z oceną wyrażoną przez Sąd I instancji, iż mało prawdopodobne jest, ażeby rzeczywiście wnioskodawczyni wyprowadziła się teraz do U. i tutaj przeniosła swoje centrum życiowe, zwłaszcza w sytuacji, iż faktycznie z nieruchomości korzystała w ostatnich latach M. S. (1), z którą I. A. pozostaje w silnym sporze. Społeczno-gospodarcze przeznaczenie tej nieruchomości również przemawia zatem za tym, ażeby kolejne lata nie były czasem sporu co do możliwości korzystania z nieruchomości, lecz ażeby nieruchomość miała jednego, prawowitego gospodarza, wyłącznie dysponującego nieruchomością w U..

Biorąc powyższe pod uwagę, apelację jako niezasadną oddalono na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. o czym orzeczono w punkcie 1. wyroku.

Ponieważ wnioskodawczyni oraz część uczestników postępowania byli reprezentowali w sprawie przez profesjonalnych pełnomocników ustanowionych z urzędu, w punktach 2-4 postanowienia orzeczono o ich wynagrodzeniach, w oparciu o obowiązujące w tym zakresie przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu, określając ich wynagrodzenia odpowiednio do wartości udziałów w nieruchomości wnioskodawczyni i poszczególnych uczestników postępowania.

W punkcie 5. postanowienia orzeczono z kolei o wynagrodzeniu kuratora uczestniczki postępowania A. A., któremu przyznano wynagrodzenie w wysokości 40% stawki minimalnej za czynności adwokackie ustalonych w obowiązujących w tym zakresie przepisach, oraz zwrot poniesionych kosztów w kwocie 143,76 zł.

O kosztach postępowania orzeczono w punkcie 6. postanowienia na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. ustalając, że każde z zainteresowanych ponosi koszty związane z jego udziałem w sprawie w postępowaniu apelacyjnym.