Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z 4.07.2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ponownie ustalił dla I. J. (wcześniej : Maj) kapitał początkowy na dzień 1.01.1999 r., przyjmując podstawę kapitału początkowego w kwocie 392,64 zł, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynoszący 32,16 %, który został obliczony z 10 kolejnych lat kalendarzowych od 1.01.1989 r. do 31.12.1998 r., okresy składkowe w ilości łącznej 9 lat, 8 miesięcy, 14 dni, tj. 116 miesięcy, okresy nieskładkowe w ilości 5 lat, 6 miesięcy, 1 dzień czyli 66 miesięcy. Współczynnik proporcjonalny do – osiągniętego do 31.12.1998 r. – wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego dla wnioskodawczyni wyniósł 51,29 %. Wysokość 24% kwoty bazowej wynosi 293,01 zł. Do obliczenia współczynnika przyjęto okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie 13 lat. Średnie dalsze trwanie życia – wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat – wynosi 209 miesięcy zgodnie z komunikatem Prezesa GUS z 25.03.1999 r. w sprawie tablic średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn – M.P. Nr 12, poz. 173.

Zakład obliczył wartość kapitału początkowego w następujący sposób:

293,01 zł x 51,29 % (współczynnik proporcjonalny) = 150,28 zł

(116 miesięcy składkowych x 1,3%) : 12 x 392,64 zł (podstawa wymiaru) = 49,35 zł

(38 miesiące nieskładkowe x 0,7%) : 12 x 392,64 zł (podstawa wymiaru) = 18,72 zł

Razem 208,35 zł

208,35 zł x 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) = 43545,15 zł.

Kapitał początkowy dla wnioskodawczyni na dzień 1.01.1999 r. wyniósł 43545,15 zł.

(decyzja k. 69-71 akt ZUS)

Odwołanie do protokołu od w/w decyzji złożyła wnioskodawczyni, wnosząc o jej zmianę. Skarżąca zarzuciła, że ZUS błędnie ustalił okresy składkowe albowiem nie wliczył stypendiów sportowych otrzymywanych z klubów (...) czy (...).

(odwołanie k. 3)

W odpowiedziach na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o ich oddalenie.

W uzasadnieniu pozwany podał, że do kapitału początkowego nie zaliczył początkowo zatrudnienia w Szkole Podstawowej nr (...) w Ł. a następnie świadczeń które otrzymywała wnioskodawczyni z klubów sportowych ponieważ nie zostały przedłożone odpowiednie dokumenty płacowe. Dodał też, że zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 25 listopada 1986 roku o organizacji i finasowaniu ubezpieczeń społecznych (Dz.U z 1989 roku nr 25 poz. 137) ubezpieczaniu społecznemu podlegały osoby pobierające stypendium sportowe z wyjątkiem osób uczących lub studiujących w systemie studiów dziennych , jeżeli nie podlegały ubezpieczeniu z innego tytułu. Przepis ten został dodany perz art. 40 pkt 1 ustawy z dnia 17 października 1991 roku z dniem 1 stycznia 1992 roku. W konkluzji ZUS wskazuje, że przed tą datą osoby pobierające stypendium sportowe nie podlegały ubezpieczeniom społecznym a zatem brak podstaw prawnych do uwzględnienia stypendiów za okres od 1989 do 1991 roku.

(odpowiedź ZUS k. 4-4v)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

I. J. (dawnej : Maj) (ur. (...)) decyzją z dnia 4 lipca 2019 r. ponownie przeliczono kapitał początkowy na wniosek z dnia 13 maja 2019 roku. (wniosek k. 41 – 43 akt ZUS, decyzja k. 63-64 akt ZUS).

Do wniosku ubezpieczona załączyła świadectwo służby z 2 czerwca 1988 roku, umowę z 2 stycznia 1997 roku z (...) na okres od 12 stycznia 1997 r. do 30 kwietnia 1997 roku zgodnie z którą ma reprezentować barwy klubu i otrzymywać stypendium w kwocie 600 zł netto, pismo z archiwum przy Zespole (...) w Ł. z informacją, że wnioskodawczyni otrzymała dwie nagrody w Szkole Podstawowej nr (...) w Ł. w 1998 roku w wysokości 511 zł i w 1999 roku w wysokości 625 zł oraz, że od nagród odprowadzono składki, oraz zaświadczenie o pobieraniu zasiłku dla bezrobotnych w okresie 17 lutego 1993 roku do 30 czerwca 1994 roku (dokumenty k. 47 – 53 akt ZUS).

Towarzystwo Sportowe (...) K. oświadczyło, że wypłacał wnioskodawczyni w latach 1.02.1981 r. do 29.02.1988 r. stypendia sportowe od których nie była odprowadzona składka ubezpieczeniowa. do ZUS. Oraz dodano, że klub nie posiada żadnej dokumentacji z tego okresu. (pismo k. 28)

(...) Miasta Ł. oświadczyło, że nie posiada dokumentacji wnioskodawczyni z okresu zatrudnienia w latach 12.01.1997 r. do 30.04.1997 r. (pismo k. 41)

Wnioskodawczyni zawarła z (...) w Ł. w dniu 10 maja 1988 roku umowę na stanowisku zawodniczki. Umowa przewidywała, że wnioskodawczyni uzyska prawo do mieszkania spółdzielczego lub kwaterunkowego powierzchni powyżej 80m , asygnatę na samochód marki F. (...), oraz 3 mln zł na zagospodarowanie.

(umowa k. 46)

Wnioskodawczyni zawarła w dniu 11 października 1991 roku umowę z (...) w Ł. stanowisku zawodniczki sekcji koszykarskiej. Strony ustaliły, że wnioskodawczyni będzie otrzymywać nieokreślone kwotowo stypendium sportowe oraz 15.000.000 zł na zagospodarowanie . (umowa k. 44-45)

W dniu 1 czerwca 1995 r. wnioskodawczyni zawarła z klubem (...) w Ł. umowę o pracę na stanowisku zawodniczki w zamian za stypendium w wysokości 300 tyś. zł , nagrodą w wysokości 320 zł oraz premię za udział w meczach mistrzowskich.(umowa k. 47)

(...) pismem z dnia 8 lutego 2022 roku poinformował, że wnioskodawczyni w okresie od 1 maja 1992 roku do 11 września 1992 roku korzystała ze zwolnienia lekarskiego i z tego tytułu miała wypłacony zasiłek m w wysokości 5.320.000 zł a za okres od 12 września 1992 roku do 7 stycznia 1993 roku otrzymała zasiłek macierzyński w wysokości 7.720.000 zł. Do pisma załączono nowy druk RP7. (Pismo k. 60, RP7 k. 61-62 )

Hipotetyczna wysokość kapitału początkowego na podstawie nowych RP 7 wystawionych przez (...) w Ł. dały wskaźnik wysokości kapitału początkowego 71,72% i obliczony został z 10 kolejnych lat kalendarzowych 1988-1997. Na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniósł 58476,11 zł. (pismo k. 76 i k. 80)

Wnioskodawczyni ostatecznie nie kwestionowała sprawy nagród wypłaconych przez Szkołę Podstawową (oświadczenie k. 18, 00:04:48 z dnia 17 maja 2021 roku)

Powyższy stan faktyczny został odtworzony na podstawie powołanych dokumentów, zalegających w aktach sprawy i załączonych w aktach ZUS-owskich, których nie kwestionowała co do autentyczności żadna ze stron, a i Sąd nie znalazł żadnych przyczyn by czynić to z urzędu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania jest częściowo zasadne.

Na wstępie zauważyć trzeba, że zgodnie z przepisem art. 173 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 887 ze zm.), wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie tej ustawy, tj. na dzień 1 stycznia 1999 r. (patrz art. 196).

Zgodnie z treścią art. 173 ust. 1 ustawy emerytalnej dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Stosownie do treści art. 173 ust. 1a ustawy emerytalnej, kapitał początkowy ustala się także dla zwolnionych ze służby: żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej oraz Służby Więziennej, urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., jeżeli przed dniem 1 stycznia 1999 r. pozostawali oni w służbie i nie mają ustalonego prawa do świadczeń określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym tych osób.

Kapitał początkowy jest zatem obok sumy składek elementem podstawy obliczania emerytury w systemie zdefiniowanej składki. Ustala się go dla osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., które przed dniem 1 stycznia 1999 r. podlegały obowiązkowi ubezpieczenia społecznego i nie nabyły prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym albo do wcześniejszej emerytury, oraz zwolnionym ze służby żołnierzom zawodowym i funkcjonariuszom Policji (i innych wymienionych w przepisie służb), którzy nie nabyli prawa do emerytury mundurowej.

W ustępie 2 art. 173 ustawy emerytalnej postanowiono zaś, że kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat.

Zgodnie z treścią art. 174 ust. 1 ustawy emerytalnej, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Natomiast zgodnie z ust. 2 tego przepisu przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6,

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5,

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

W myśl ust. 3 podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r. Natomiast w myśl ust. 7 do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 r. Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24 % tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 r.

Z kolei z mocy art. 15 powyższej ustawy o emeryturach i rentach z FUS podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 tego samego przepisu przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym złożono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Z kolei ust. 6 tego samego przepisu stanowi, że na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Ust. 4 stanowi zaś, że w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1) oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2) oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3) oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4) mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%.

Przytoczone zasady postępowania – w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2003 r., sygn. III UZP 2/03 (OSNP 2003/14/338) - tak przy ustalaniu prawa do świadczenia, jak i jego przeliczaniu, pozwalają na ogólną uwagę, iż zamiarem ustawodawcy było umożliwienie ubezpieczonym dokonanie wyboru, w ramach prawa, najkorzystniejszego z ich punktu widzenia okresu, z którego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych, będzie stanowić podstawę wymiaru świadczenia.

Zgodnie z art. 16 cytowanej ustawy przy ustalaniu kolejnych dziesięciu lat kalendarzowych – przyjmuje się lata kalendarzowe następujące bezpośrednio po sobie, chociażby ubezpieczony w niektórych z tych lat przez okres roku lub w okresie krótszym niż rok nie pozostawał w ubezpieczeniu.

Stosownie do § 20 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń z dnia 7 lutego 1983 r. (Dz. U. 1983 Nr 10, poz. 49, ze zm.) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu dla pracowników są zaświadczenia zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków. Natomiast środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia – w myśl § 21 ust. 1 - są pisemne zaświadczenia zakładów pracy wydane na podstawie posiadanych dokumentów, legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia. Powyższy zakaz dowodzenia w postępowaniu przed organem rentowym określonych faktów przy pomocy świadków został złagodzony na mocy § 22, zgodnie z którym jeżeli zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy, okresy zatrudnienia mogą być udowodnione także zeznaniami świadków.

Przyjąć zatem trzeba, iż w postępowaniu przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (sporne czy też niemożliwe do udowodnienia przy pomocy dowodu z dokumentu) mogą być dowodzone wszelkimi dostępnymi środkami, które Sąd uzna za pożądane i celowe, co wynika także z treści przepisu art. 473 k.p.c.

Z art. 4 ¹ ustawy z dnia 25 listopada 1986 roku o organizacji i finasowaniu ubezpieczeń społecznych (DZ.U z 1989 r. nr 25 poz. 137 wynika, że ubezpieczaniu społecznemu podlegały osoby pobierające stypendium sportowe z wyjątkiem osób uczących lub studiujących w systemie studiów dziennych , jeżeli nie podlegały ubezpieczeniu z innego tytułu. Przepis ten został dodany perz art. 40 pkt 1 ustawy z dnia 17 października 1991 roku z dniem 1 stycznia 1992 roku. W konkluzji ZUS wskazuje, że przed tą datą osoby pobierające stypendium sportowe nie podlegały ubezpieczeniom społecznym a zatem brak podstaw prawnych do uwzględnienia stypendiów za okres od 1989 do 1991 roku.

Z powyższego wynika, że odwołanie wnioskodawczyni jest częściowo zasadne bowiem jeden z klubów sportowych czyli (...) dostarczył nowe RP7 anulując z 12 grudnia 2009 roku. (...) wszczął w czasie postepowania sądowego postepowanie wyjaśniające jednakże nie wskazał argumentów podważających słuszność danych zawartych w nowym RP7. Dlatego hipotetyczne wyliczenie ZUS mogło stać się podstawą zmiany zaskarżonej decyzji w części.

Natomiast pozostałe żądania wnioskodawczyni nie zostały uwzględnione. Towarzystwo Sportowe :W.” w K. przyznało wprawdzie, że wnioskodawczyni była zawodniczką sekcji koszykówki i miała wypłacane stypendium (1981-1988 r.) jednak od tych kwot nie były odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne. To było zgodne z obowiązującymi wówczas przepisami prawa zgodnie z którymi stypendia sportowe zaliczano do świadczeń od których odprowadza się składki do ZUS od 1992 roku Poza tym klub nie posiadał żadnej dokumentacji płacowej z okresu przebywania w nim wnioskodawczyni dlatego jakakolwiek weryfikacja żądań wnioskodawczyni nie jest możliwa. Sąd nie może swoich orzeczeń opierać na przypuszczeniach i domysłach. Oznacza to, że jeżeli ubezpieczona przedstawi umowę o pracę i chce całego okresu zatrudnienia zaliczyć a nie posiada dokumentów potwierdzających zakończenie zatrudnienia (np. świadectwo pracy) czy nie przedstawi dokumentów płacowych za ten okres to Sąd tego okresu nie może przeliczać pod względem finansowym. Podobnie jeżeli wnioskodawczyni złoży świadectwo pracy w którym uwidocznione jest ostatnio otrzymywane wynagrodzenie to Sąd nie może wstecznie, za okresy poprzedzające datę wystawienia świadectwa pracy przypisać wynagrodzeń do lat czy miesięcy wcześniejszych, jeżeli nie wykaże się tych okoliczności jeszcze innymi dokumentami. Nie jest dopuszczalne przeliczenie świadczeń z ubezpieczenia społecznego jak na podstawie dokumentów uregulowanych w przepisach wyżej omówionych (porównaj wyrok SN z 20.09.2017 w spr. I UK 359/16). W takim przypadku ciężar dowodowy obciąża wnioskodawczynię (tak też SN w wyroku z 28 marca 2001 r., w spr. II UKN 297/00 (OSNAPiUS 2002 nr 23, poz. 577)

Podobnie sytuacja wygląda z żądaniem zaliczenia stypendiów w (...). Tak klub jak i Archiwum Urzędu Miast oświadczyło, że nie posiadają żadnej dokumentacji z okresu gdy wnioskodawczyni była zawodniczką.. (k. 23 i k. 41)

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 częściowo zmienił zaskarżoną decyzje na podstawie nowych dokumentów złożonych przez (...). k.p.c. oddalił obydwa odwołania.

Sędzia

Z: odpis doręczyć ZUS + akta ZUS

Sędzia.