Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 września 2020 roku

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie Wydział III Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Radosław Olszewski

Protokolant: Aleksandra Konwerska

po rozpoznaniu w dniu 20 sierpnia 2020 roku

na rozprawie

sprawy z powództwa J. K.

przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W.

o ustalenie

1.  Powództwo oddala.

2.  Zasądza od powoda J. K. na rzecz pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. kwotę 377 (trzysta siedemdziesiąt siedem)złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Radosław Olszewski

Sygn. akt III C 1071/19

UZASADNIENIE

Pozwem datowanym na 26 czerwca 2019 r. powód J. K. wniósł o ustalenie istnienia swojego członkostwa w pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. oraz o zasądzenie od pozwanej na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 3).

W odpowiedzi na pozew datowanej na 06 września 2019 r. pozwana Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w W. wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 17v).

Do zamknięcia rozprawy strony nie zmieniły swoich stanowisk w sprawie.

Sąd ustalił co następuje.

Powód jest członkiem pozwanej Spółdzielni od 03 stycznia 1995 r. Powodowi przysługuje aktualnie ekspektatywa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nr (...) przy ul. (...) w W.. (k. 25, 68 – 73, 76, 78 - 85). Nieruchomość, na której posadowiony jest budynek nie stanowi własności Spółdzielni. Nie przysługuje jej także użytkowanie wieczyste tego gruntu (bezsporne, k. 26 – 41).

Pismem z 07 lutego 2018 r. pozwana Spółdzielnia poinformowała powoda o utracie z dniem 09 września 2017 r. jego członkostwa w Spółdzielni. W przedmiotowym piśmie pozwana wskazała, że przyczyną takiego stanu rzeczy było wejście w życie ustawy z 20 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych (k. 11).

W wyniku stwierdzenia utraty członkostwa powoda w Spółdzielni, nie ma on żadnego wpływu na sposób funkcjonowania Spółdzielni, uczestniczenia w Walnym Zgromadzeniu, dowiadywanie się o sposobie naliczania opłat, uzyskiwania informacji, a także wglądu
w dokumentację źródłową dotyczącą jego praw.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na postawie powołanych wyżej dowodów, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron. Nie budziły one również wątpliwości Sądu
co do ich autentyczności i wiarygodności. Sąd nie miał podstaw do podważania ich z urzędu. Wskazać należało, że dowody te stanowiły głównie kopie dokumenty prywatne. Były
one jednak uwierzytelnione przez profesjonalnego pełnomocnika, co pozwalało na ich przyjęcie w poczet materiału dowodowego.

Sąd zważył co następuje.

Powództwo podlegało oddaleniu w całości. Sąd w całości podziela argumentację strony pozwanej przytoczoną na potrzeby niniejszego postępowania. W pierwszej kolejności należało wskazać, że powodowi przysługuje „ułomne” spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. Zagadnienie ekspektatywy spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu było już przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego. W uchwale z 24 maja 2013 r., III CZP 104/12 Sąd Najwyższy jednoznacznie stwierdził, że „Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu ustanowione w budynku położonym na gruncie, do którego spółdzielni nie przysługuje własność albo użytkowanie wieczyste, stanowi ekspektatywę tego prawa”. Uchwała obejmuje możliwość przekształcenia spółdzielczego lokatorskiego prawa w prawo własnościowe nie tylko na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy z 14 czerwca 2007 r. oraz art. 6 ust. 1 ustawy z 18 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych ustaw, ale także dotyczy członków spółdzielni, którym zostało przydzielone spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu przed dniem wejścia w życie tych ustaw, jak miało to miejsce w rozpoznawanej sprawie.

Zgodnie z aktualnym, znowelizowanym brzmieniem art. 3 ust. 1 pkt 4 ustawy z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (dalej: u.s.m.) członkiem spółdzielni jest osoba fizyczna, choćby nie miała zdolności do czynności prawnych albo miała ograniczoną zdolność do czynności prawnych, której przysługuje roszczenie o ustanowienie odrębnej własności lokalu, zwane dalej "ekspektatywą własności”. Art. 3 u.s.m. stanowi obecnie podstawę do ustalenia członkostwa w spółdzielniach mieszkaniowych. Przywołać należało także treść art. 5 ust. 3 ustawy o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw z 18 grudnia 2009 r., zgodnie z którym z dniem 31 lipca 2007 r. ekspektatywa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu stała się ekspektatywą prawa odrębnej własności lokalu. Przepisy te odnosiły się wyłącznie do sytuacji, gdzie spółdzielnie posiadały tytuł prawny do gruntu, na którym wzniesiono budynki mieszkalne. Przypomnieć należało, że w dacie orzekania w tej sprawie, pozwana Spółdzielnia nie była właścicielem gruntu nieruchomości przy ul. (...) w W.. Ponadto, ekspektatywy własności, nie można utożsamiać z ekspektatywą spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, czy też jak wskazano w treści art. 5 ust. 3 ustawy z 2009 r. ekspektatywą prawa odrębnej własności lokalu. Dokonywane na przestrzeni lat zmiany w u.s.m. doprowadziły do powstania wielu wątpliwości co sytuacji prawnej osób posiadających spółdzielcze własnościowe prawa do lokali przed datą wejścia w życie ww. ustaw z 2007 i 2009 r., w budynkach wybudowanych na gruntach, co do których spółdzielnia mieszkaniowa nie miała prawa własności, ani prawa użytkowania wieczystego. Spółdzielnie nie mogą teraz ustanowić zgodnie z prawem prawa odrębnej własności na rzecz tych osób, bo nie są właścicielami gruntu, na którym stoją budynki mieszkalne, ani przyznać na nowo tego prawa, bo byłoby to sprzeczne z zasadą ustanawiania praw rzeczowych na rzeczach niebędących własnością ustanawiającego te prawa.

Kolejna nowelizacja u.s.m. z 20 lipca 2017 r. w art. 4 wprowadziła wygaśnięcie z mocy prawa członkostwa w spółdzielniach mieszkaniowych osób posiadających ekspektatywę spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Pozwana miała zatem podstawę prawną do stwierdzenia wygaśnięcia członkostwa powoda w Spółdzielni. Jednocześnie należało wskazać, że 10 czerwca 2020 r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok, w którym stwierdził niezgodność art. 4 ustawy z 20 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy prawo spółdzielcze z art. 58 ust 1 w zw. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 2 Konstytucji. Jakkolwiek orzeczenie to rozstrzyga kwestię członkostwa osób posiadających ekspektatywę spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, to traci moc obowiązującą dopiero po upływie 12 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Do tego czasu, przepis ten pozostaje w mocy i należy go przestrzegać. Dopiero po tym czasie powód będzie miał możliwość wystąpienia z powództwem o ustalenie członkostwa w pozwanej Spółdzielni, jeśli wcześniej status ten nie zostanie mu przez pozwaną przywrócony.

Wobec wydania wyroku, stosownie do art. 108 § 1 k.p.c. Sąd zobligowany był do rozstrzygnięcia o kosztach procesu. W tej sprawie znajdowała zastosowanie zasada odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98 § 1 i 3 k.p.c.). Powoda należało uznać za osobę przegrywającą proces. Jest on zobowiązany do zwrotu poniesionych przez pozwanego w związku z postępowaniem kosztów zastępstwa procesowego w łącznej wysokości 377,00 zł, tj. 360,00 zł wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej na podstawie § 8 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 20 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2018.265 j.t.) oraz 17,00 zł opłaty od pełnomocnictwa.