Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 lipca 2022 r.

Sąd Okręgowy w Zielonej Górze IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Bogusław Łój

Protokolant: sekretarz sądowy Joanna Dejewska vel Dej

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 lipca 2022 r. w Z.

sprawy z odwołania M. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 10.03.2022 r. znak (...)

o prawo do rekompensaty

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy M. P. prawo do rekompensaty z art. 21 ust. 1 ustawy
o emeryturach pomostowych od dnia 04.03.2022 r.

sędzia Bogusław Łój

Sygn. akt IV U 315/22

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10.03.2022r. pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił wnioskodawcy M. P. przyznania rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

W uzasadnieniu wskazano, że wnioskodawca nie udowodnił wymaganego przepisami 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Organ rentowy wskazał, że do pracy w szczególnych warunkach nie uwzględniono okresu zatrudnienia wnioskodawcy od 29.10.1982r. do 7.08.1989r. w (...) Fabryce (...) w N. ponieważ w ocenie organu rentowego świadectwo pracy w szczególnych warunkach nie było prawidłowe pod względem formalnym.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył wnioskodawca - M. P., zaskarżając ją w całości i wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do rekompensaty.

W uzasadnieniu wskazał na dowody wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Wnioskodawca podkreślił, że zakład pracy już nie istnieje.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca M. P. urodzony (...), uprawniony od dnia 21.06.2004r. do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, złożył w dniu 10.01.2022r. wniosek o przyznanie prawa do emerytury wraz z rekompensatą z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Decyzją z dnia 17.02.2022r. pozwany organ przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury poczynając od dnia 1.01.2022r. tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

Decyzją tą odmówiono wnioskodawcy przyznania prawa do rekompensaty, gdyż nie przedłożył świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W dniu 4.03.2022r. wnioskodawca M. P. złożył wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno-rentowego. W oparciu o przedłożoną wraz z wnioskiem dokumentację pozwany organ rentowy uznał za udowodnione okresy wykonywania pracy w warunkach szczególnych w wymiarze: 11 lat, 7 miesięcy, 3 dni (po wyłączeniu okresów pobierania zasiłków chorobowych oraz służby wojskowej 19.04.1979-19.04.1981) tj.

- 19.04.1979-31.07.1982 — Kopalnia (...) w D.

(górnik ładowacz)

- 23.10.1989-31.08.1999 - (...) Zakłady (...) w N. (spawacz).

Pozwany organ rentowy nie uwzględnił do okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w (...) Fabryce (...) w N., gdyż wnioskodawca nie przedstawił świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Wnioskodawca za okres zatrudnienia w (...) Fabryce (...) w N. przedłożył:

- świadectwo pracy z dnia 3.04.1979r., w którym wskazano, że w okresie od dnia 16.04.1976r. do dnia 31.03.1979r. zajmował stanowisko pomoc w wydziale produkcyjnym,

- świadectwo pracy z dnia 29.03.1999r., w którym wskazano, że w okresie od dnia 16.04.1976r. do dnia 31.03.1979r. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy i wykonywał pracę pomocnik w wydziale produkcyinym — taśmiarz, w punkcie 8 potwierdzono wykonywanie pracy w warunkach szczególnych w okresie

16.04.1976- 31.03.1979 - pomoc w wydziale produkcyjnym — taśmiarz p. lnu

- świadectwo pracy z dnia 7.08.1989r., w którym wskazano, że w okresie od dnia 29.10.1982r. do dnia 7.08.1989r. zajmował stanowisko ślusarz — spawacz , ukończył kurs spawania gazowego w 1986 roku

- świadectwo pracy z dnia 29.03.1999r., w którym wskazano, że w okresie od dnia 29.10.1982r. do dnia 7.08.1989r. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy i wykonywał pracę: ślusarz remontowy, ślusarz — spawacz , w punkcie 8 potwierdzono wykonywanie pracy w warunkach szczególnych w okresie 29.10.1982.08.1989 na stanowisku ślusarz remontowy, ślusarz-spawacz.

Zdaniem pozwanego organu rentowego pomimo, że w świadectwach pracy umieszczono zapis o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach, to jednak nie określono: rodzaju pracy ściśle według wykazu, działu i pozycji rozporządzenia z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 ze zm.), - stanowiska pracy wymienionego ściśle w wykazie, dziale, pozycji i punkcie zarządzenia resortowego czy uchwały, oraz nie wskazano czy praca w szczególnych warunkach wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

W konsekwencji zaskarżoną decyzją z dnia 10.03.2022r. pozwany organ rentowy odmówił wnioskodawcy przyznania prawa rekompensaty.

okoliczności niesporne, ustalone na podstawie akt organu rentowego.

W spornym okresie, to jest w okresie od 28.10.1982r. do 7.08.1989r. wnioskodawca M. P. był zatrudniony w (...) Fabryce (...) w N. jako ślusarz remontowy i spawacz stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Miejscem pracy wnioskodawcy była elektrociepłownia, która produkowała ciepło na potrzeby całego zakładu i mieszkań zakładowych. . Do obowiązków wnioskodawcy należała naprawa wszystkich urządzeń w całej elektrociepłowni. Te prace to remonty kotłów, remonty turbiny, która napędzała generator prądu. Remonty wymienników ciepła , zasobników węglowych oraz remonty wszystkich urządzeń związanych z odżużlowaniem.

Praca była świadczona przez 8 godzin dziennie, a nadto dochodziła w praca w niedziele. Wynikało to stąd , że w niedziele zakład pracy stał i prowadziło się wtedy remonty bieżące. Szczególnie w okresie letnim, bo już w sezonie zimowym , to część kotłowni pracowała na potrzeby ogrzewania. W okresie zimowym pracowały dwa kotły. Jeden stał. W okresie letnim na niedziele kotły były wyłączane i były prowadzone bieżące remonty. Jako spawacz zajmował się spawaniem rur w kotłach. Wymiana rur, spawanie rur we wszystkich urządzeniach.

Wnioskodawca uzyskał uprawnienia spawacza gazowego w 1986 roku i od tego czasu pracował jako spawacz stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonując prace wskazane wyżej przy remontach kotłów.

Warunki, w których pracował wnioskodawca to przede wszystkim bardzo wysoka temperatura, duże zapylenie. Remonty kotłów odbywały się w miejscach ich posadowienia. To samo dotyczy wykonywania przez wnioskodawcę pracy spawacza.

Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach przez wnioskodawcę w spornym okresie potwierdza wydane przez pracodawcę świadectwo pracy.

Dowód: świadectwa pracy wnioskodawcy w aktach organu rentowego,

zeznania świadków: A. S. i J. M. k. 21 akt,

świadectwo pracy A. S. w aktach organu rentowego,

zeznania wnioskodawcy k. 20 v akt.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się uzasadnione.

Przedmiotem postępowania było rozstrzygnięcie, czy ubezpieczonemu przysługuje prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Zgodnie z art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 1924), rekompensata to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

W myśl natomiast art. 21 ust. 1 ustawy, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Stosownie do treści ust. 2 tego przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W myśl art. 23 ust. 1 ustawy - ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę.

Bezspornym było, że wnioskodawca nie nabył prawa do wcześniejszej emerytury, z uwagi na niespełnienie do 01.01.1999 r. przesłanki ogólnego stażu ani prawa do emerytury pomostowej.

Prawo do rekompensaty mają osoby urodzone po 1948 r., które przed 01.01.2009 r. wykonywały co najmniej przez 15 lat prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów obowiązujących do 31.12.2008 r. (art. 32 i 33 ustawy emerytalnej).

Ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po 1948 r. zostały uregulowane w przepisie art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 504 ze zm.), który stanowi, iż ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Za pracownika zatrudnionego w szczególnych warunkach uważa się pracownika zatrudnionego przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia, oraz w znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom tym przysługuje prawo do emerytury ustala się na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm.).

Zgodnie z § 2 ust. 1 cytowanego rozporządzenia okresami uzasadniającymi prawo do świadczeń są okresy, w których praca w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W myśl § 2 ust. 2 tego rozporządzenia okresy pracy w takim charakterze stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Jednocześnie w myśl rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11.10.2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. Nr 237, poz. 1412), jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności: legitymacja ubezpieczeniowa, legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia (§ 22 ust. 1).

Nie oznacza to, że osoba odwołująca się jest pozbawiona możliwości ustalenia, iż w zakładzie pracy pracowała w warunkach szczególnych. Ustalenie rodzaju wykonywanej pracy na podstawie osobowych środków dowodowych nie jest bowiem wyłączone w postępowaniu przed sądem rozpoznającym sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych, w których przewiduje się odstępstwa od zasad ogólnych postępowania dowodowego, bowiem zgodnie z treścią przepisu art. 473 § 1 k.p.c., dowód z zeznań świadków jest dopuszczalny w zasadzie co do wszystkich faktów spornych lub niemożliwych do udowodnienia za pomocą dowodu z dokumentu, a nawet ponad i przeciwko osnowie dokumentu (por. wyrok SN z 08.12.1998 r. II UKN 357/98, uchwała SN z 24.09.1984r., III UZP 6/84).

Postępowanie sądowe zainicjowane wniesieniem przez ubezpieczonego odwołania od decyzji organu rentowego toczy się bowiem według zasady swobodnej oceny dowodów, wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie zaś z art. 233 § 1 k.p.c., sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału.

W konsekwencji możliwe jest ustalenie okresów pracy w szczególnych warunkach również w oparciu o inne dowody niż zaświadczenia z zakładów pracy (uchwała SN z 21.09.1984 r., sygn. III UZP 48/84 oraz uchwała SN z 10.03.1984 r., sygn. III UZP 6/84). Powyższe wynika także z uchwały Sądu Najwyższego z 27.05.1985r. (II UZP 5/85), w której SN stwierdził, że jeżeli odwołujący wykaże, że z powodu likwidacji zakładu pracy nie jest możliwe przedstawienie zaświadczenia z zakładu pracy, to może tę okoliczność dowodzić wszelkimi środkami dowodowymi (por. też wyrok SN z dnia 08.04.1999 r. II UKN 619/98).

Wobec tego Sąd Okręgowy mógł oprzeć swoje rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie na wynikach postępowania dowodowego z innych dokumentów, z zeznań świadków oraz z zeznań odwołującego się.

W ocenie Sądu, przeprowadzone postępowanie dowodowe pozwoliło na jednoznaczne ustalenie, że wnioskodawca pracując w okresie od 29.10.1982r. do 7.08.1989r w (...) Fabryce (...) w N. , stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku zarówno jako ślusarz remontowy jak i następnie jako spawacz wykonywał prace przy bieżącej konserwacji urządzeń będących w ruchu oraz prace remontowe na oddziałach będących w ruchu, w którym jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie wskazane w wykazie, czyli prace wskazane w wykazie A - dział XIV, poz. 25 stanowiącym załącznik do rozporządzenia RM z dnia 07.02.1983 r. oraz powtórzone w wykazie A, Dział XIV poz. 25 pkt 1 załącznika nr 1 do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7.07.1987 r. w sprawie stanowisk, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

Prace przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń cieplnych są pracami w szczególnych warunkach zgodnie z Działem II Wykazu A cytowanego wyżej rozporządzenia RM z 7.02.1983r.

Sąd ocenił jako w pełni wiarygodne zeznania świadków A. S. i J. M., którzy byli zatrudnieni w tym samym zakładzie, co wnioskodawca i mają praktyczną wiedzę na temat czynności wykonywanych przez niego w ramach zatrudnienia.

Świadkowie ci opisali, co należało do obowiązków wnioskodawcy i czym się on zajmował, w jakich warunkach pracował. Z ich zeznań wynika, że odwołujący się przez cały sporny okres, faktycznie pracował przy remontach kotłów wytwarzających ciepło technologiczne na potrzeby całego zakładu oraz na potrzeby mieszkań zakładowych. Słuchani zgodnie wskazali, że praca wnioskodawcy wiązała się z bardzo wysoką temperaturą i zapyleniem istniejącym przy kotłach.

Zeznania świadków korespondują nie tylko z zeznaniami samego wnioskodawcy, ale również dokumentacją znajdującą się w aktach organu rentowego i aktach osobowych wnioskodawcy (chodzi zwłaszcza o świadectwo pracy, angaże czy zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu).

Należy podkreślić, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (por. wyrok Sądu Najwyższego z 01.06.2010 r., II UK 21/10). O uznaniu zatrudnienia za pracę w szczególnych warunkach nie decyduje treść dokumentów wystawionych przez pracodawcę, ani nazwa stanowiska pracy, lecz rodzaj powierzonej wnioskodawcy pracy i jej wykonywanie w warunkach określonych w § 2 ust. 1 rozporządzenia, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (por. wyrok SA w Krakowie z 13.07.2016 r. III AUa 1241/15).

Zdaniem Sądu, niewydanie przez zakład pracy pracownikowi świadectwa pracy w szczególnych warunkach czy nieścisłości w świadectwie pracy, nie mogą nieść za sobą ujemnych dla niego skutków w zakresie prawa do świadczenia.

Bez znaczenia pozostawała również okoliczność, iż wnioskodawca za sporny okres nie przedłożył świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach.

Jak już zostało powyżej wskazane świadectwo pracy w szczególnych warunkach nie stanowi wyłącznego dowodu służącego do wykazania charakteru świadczonej pracy wobec, zakwestionowanie tego dokumentu przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia pracownika w warunkach szczególnych za pomocą innych środków dowodowych w toku postępowania sądowego, w tym w oparciu o zeznania świadków, które mogą potwierdzić spełnienie przez ubezpieczonego warunków wymaganych do uzyskania właściwego świadczenia od organu rentowego.

Pozwany nie zakwestionował zeznań ww. osób oraz wiarygodności dokumentów i nie przedstawił dowodów przeciwnych.

Mając to wszystko na uwadze nie ma żadnych podstaw, aby nie uwzględnić spornego okres zatrudnienia wnioskodawcy do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Niezależnie od powyższego również poprzedni okres pracy wnioskodawcy w (...), w którym wnioskodawca pracował (od dnia 16.04.1976r. do dnia 31.03.1979r.) był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy i wykonywał pracę pomocnika w wydziale produkcyjnym — taśmiarz lnu stanowi pracę w warunkach szczególnych, jako że jest to praca wskazana w Wykazie A Dział VII poz. 1 ( praca przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzenie) stanowiącym załącznik do rozporządzenia RM z dnia 07.02.1983 r. oraz powtórzone w wykazie A, Dział VIII poz. 1 pkt 10 załącznika nr 1 do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7.07.1987 r. w sprawie stanowisk, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

Powyższe wynika z treści świadectwa pracy wnioskodawcy nie kwestionowanego przez pozwany organ rentowy ze względów merytorycznych, a jedynie pod względem formalnym.

Reasumując, Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawca, razem z okresem uznanym już przez pozwanego, legitymuje się wymaganym 15-letnim stażem pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Pozostałe przesłanki do nabycia uprawnienia do rekompensaty nie były kwestionowane.

Mając wszystko powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzeczono jak w sentencji wyroku.

Sędzia Bogusław Łój