Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 1157/21

UZASADNIENIE

Decyzją z 9.03.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. ustalił kapitał początkowy dla M. P. na dzień 1.01.1999 r. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład przyjął podstawę wymiaru w kwocie 482,25 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. od 1.01.1987 r. do 31.12.1996 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 39,50%. Podstawę kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 39,50% przez kwotę 1220,89 zł (39,50% x 1220,89= 482,25). Okresy składkowe wyniosły łącznie 6 lat, 9 miesięcy, 7 dni, tj. 81 miesięcy. Współczynnik proporcjonalny do – osiągniętego do 31.12.1998 r. – wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego dla wnioskodawczyni wyniósł 40,82%. Współczynnik ten służy do obliczenia części 24% kwoty bazowej. Wysokość 24% kwoty bazowej wynosi 293,01 zł. Do ustalenia współczynnika przyjęto wiek ubezpieczonej w dniu 31.12.1998 r. po zaokrągleniu do pełnych lat wynoszący 38 lat, łączny staż ubezpieczeniowy po zaokrągleniu do pełnych lat wynoszący 7 lat. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat wynosi 209 miesięcy (komunikat Prezesa GUS z 25.03.1999 r. w sprawie tablic średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn M.P. Nr 12, poz. 173). Obliczenie wartości kapitału początkowego

293,01 zł x 40,82% (współczynnik proporcjonalny) = 119,61 zł

(81 miesięcy składkowych x 1,3%) : 12 x 482,25 zł = 42,34 zł

Razem 161,95 zł.

Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wynosi 33847,55 zł.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład nie uwzględnił okresów:

od 1.11.1984 r. do 1.11.1986 r. wskazując, że trwa postępowanie z Wydziałem (...) i Składek w W.,

od 1.12.1993 r. do 30.11.1994 r. wskazując, że trwa postępowanie z Wydziałem (...) i Składek w Ł..

(decyzja k. 11 akt kapitałowych)

Decyzją zaliczkową z 11.03.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., po rozpoznaniu wniosku z 8.08.2020 r., przyznał M. P. emeryturę powszechną od 8.08.2020 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego, w wysokości 616,77 zł. Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Zakład wskazał, że emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 160435,25 zł,

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 261,50 miesięcy,

- obliczona kwota emerytury wynosi 616,77 zł

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami z art. 26 ustawy emerytalnej

( 848,82 + (...),25) : 261,50 = 616,77 zł.

Zakład wyjaśnił, że emerytura przyznana od 8.08.2020 r. w kwocie 616,77 zł jest niższa od najniższej emerytury, która wynosi 1200 zł, jednak emerytury tej nie podwyższa się, gdyż wnioskodawczyni nie udowodniła łącznie okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze 20 lat. Ponadto ZUS poinformowała, że nie podejmuje wypłaty w/w świadczenia z uwagi na możliwość wyboru przez wnioskodawczynię świadczenia korzystniejszego, tj. wypłacanego przez KRUS bądź ustalonego przez ZUS n/n decyzją. Organ rentowy podał, że jeżeli w ciągu 30 dni od daty otrzymania przedmiotowej decyzji wnioskodawczyni złoży oświadczenie o wyborze świadczenia z ZUS-u, wówczas Zakład podejmie jego wypłatę do dnia otrzymania oświadczenia.

(decyzja k. 18 akt emerytalnych)

W odwołaniu od obu w/w decyzji ubezpieczona wniosła o ich zmianę i w efekcie przyznanie świadczenia emerytalnego w podwyższonej wysokości, zarzucając, że pozwany zaliczył okresy składkowe w ilości 6 lat, 9 miesięcy, 7 dni, natomiast niezgodnie ze stanem faktycznym nie uwzględnił następujących okresów składkowych:

1.07.1982 r. – 31.10.1984 r. (...)

1.11.1984 r. – 1.11.1986 r. (...)

1.12.1993 r. – 30.11.1994 r. (...)

12.1999 r. – 10.2000 r. (...)

10.2000 r. – 31.12.2002 r. (...),

Wskazała, że podlegała dodatkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników w okresach:

19.04.2000 r. – 31.12.2003 r.

1.04.2004 r. – nadal.

Argumentowała, że wszystkie niezbędne dokumenty, tj. kserokopie poświadczające wpłaty na poczet opłacanych składek dostarczyła do ZUS w dn. 10.04.2020 r. wraz z wnioskiem o wydanie zaświadczenia o okresach zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego.

(odwołanie k. 3, k. 3 akt VIII U 1158/21)

W odpowiedzi na odwołania ZUS wniósł o ich oddalenie, podtrzymując zajęte stanowisko i jednocześnie podniósł, że w trakcie postępowania odwoławczego została wydana decyzja z 20.04.2021 r. o przyznaniu emerytury oraz decyzja z 19.04.2021 r. o ponownym ustaleniu kapitału początkowego, przez co roszczenie ubezpieczonej zostało już częściowo zaspokojone. Pozwany wyjaśnił, że w związku z przeliczeniem kapitału początkowego – mocą decyzji z 20.04.2021 r. ZUS przyznał ubezpieczonej emeryturę w wysokości 783,83 zł od 8.08.2020 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego i decyzja ta nie ma już charakteru zaliczkowego. Zakład wyjaśnił, że nie podjął wypłaty emerytury z uwagi na możliwość wyboru przez wnioskodawczynię świadczenia korzystniejszego, tj. z KRUS bądź ustalonego w/w decyzją. Zakład wskazał, że emerytura jest niższa od najniższej emerytury, która wynosi 1200 zł, jednak emerytury tej nie podwyższa się, gdyż zgodnie z art. 87 ust. 5a pkt 2 ustawy emerytalnej, prawo do takiego podwyższenia nie przysługuje w razie zbiegu prawa do emerytury z FUS z prawem do emerytury rolniczej określonej w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników. Pozwany argumentował, że na wysokość emerytury powszechnej należy spojrzeć przez pryzmat wartości kapitału początkowego ustalonego na dzień 1.01.1999 r. Zakład podniósł, że decyzją z 9.03.2021 r. ustalono dla ubezpieczonej wartość kapitału początkowego na dzień 1.01.1999 r i uwzględniono wówczas częściowo w stażu pracy jeden ze spornych okresów, tj. od 1.07.1982 r. do 31.05.1984 r., natomiast okres od 1.06.1984 r. do 31.10.1984 r. nie został uwzględniony z uwagi na zawieszenie działalności gospodarczej. Pozwany wyjaśnił, że decyzją z 19.04.2021 r. o ponownym ustaleniu wysokości kapitału początkowego został częściowo uwzględniony w stażu pracy sporny okres od 1.11.1984 r. do 31.08.1986 r., a nie uwzględniono spornego okresu od 1.09.1986 r. do 1.11.1986 r. z uwagi na poświadczenie ubezpieczenia z 19.03.2021 r. wyłącznie za pierwszy z w/w okresów. Kapitał początkowy ustalony nowo wydaną decyzją wyniósł 43064,45 zł. Przy ustaleniu wartości kapitału początkowego na dzień 1.01.1999 r. pozwany nie uwzględnił również okresu od 1.12.1993 r. do 30.11.1994 r. ponieważ referat poświadczeń Oddziału II ZUS w Ł. ustalił, że nie może poświadczyć okresu prowadzenia gospodarstwa rolnego od 1.12.1993 r. do 30.11.1994 r. z uwagi na brak zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego, a pod wskazanym w odwołaniu nr (...) figuruje gospodarstwo rolne zatrudniające pracowników. Zakład podał, że nie podejmuje postępowania wyjaśniającego odnośnie okresów wskazanych w odwołaniu od 12.1999 r. do 10.2000 r. i od 10.2000 r. do 31.12.2002 r. ponieważ w oparciu o dane systemowe do emerytury uwzględniono składki zewidencjonowane na indywidualnym koncie ubezpieczonego za okres od lutego 2001 r. do grudnia 2002 r. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

(odpowiedź na odwołania k. 4-5, k. 4-5 akt VIII U 1158/21)

Sprawa z odwołania od decyzji kapitałowej o sygn. VIII U 1158/21 została połączona ze sprawą z odwołania od decyzji emerytalnej o sygn. VIII U 1157/21, celem wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia za sygn. VIII U 1157/21 (k. 8 akt VIII U 1158/21)

Postanowieniem z 16.09.2021 r. ustanowiono dla wnioskodawczyni pełnomocnika z urzędu w osobie radcy prawnego. (k. 24)

Na rozprawie z 18.03.2022 r. pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie, wnioskodawczyni oświadczyła, że nie jest w stanie określić co jest w sprawie sporne, a pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania. (e-prot. z 18.03.2022 r.: 00:01:11, 00:04:02)

Na rozprawie z 29.04.2022 r. pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie, wniósł o zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu, oświadczając, że nie zostały one pokryte ani w całości, ani w części, a ponadto złożył pismo procesowego z tego samego dnia, w którym wskazał, że:

- co do spornego okresu ubezpieczenia, którym jest czerwiec 1984 r., wnioskodawczyni opłaciła składkę za ten miesiąc, a ponadto otrzymała zasiłek, co potwierdza, że podlegała wtedy ubezpieczeniom społecznym,

- w spornym okresie dotyczącym września i października 1986 r. podlegała ubezpieczeniom społecznym, wskazując, że potwierdza to fakt, iż była wtedy zwolniona z opłacania składek na to ubezpieczenie,

- w spornym okresie od października 2000 r. do stycznia 2001 r. opłaciła składki na ubezpieczenie społeczne, lecz ZUS nie uwzględnił tego okresu do wyliczenia jej świadczenia.

(pismo procesowe pełnomocnika wnioskodawczyni - k. 82, e-prot. z 29.04.2022 r.: 00:00:39)

W piśmie procesowym z 30.05.2022 r. (data wpływu) pełnomocnik ZUS podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie, a odnosząc się do w/w pisma procesowego pełnomocnika wnioskodawczyni wyjaśnił, że:

- z potwierdzenia wpłaty 125 zł nie wynika, aby była to wpłata tytułem składki za czerwiec 1984 r. (nie wynika to ani ze stempla poczty, ani z wpisów na dokumencie), a ponadto z poświadczenia organu merytorycznego wynika, że w okresie od 1.06.1984 r. do 31.10.1984 r. działalność gospodarcza wnioskodawczyni była zawieszona,

- co do okresu od 1.07.1982 r. do 31.05.1984 r. to został on zaliczony do kapitału początkowego,

- co do okresu dotyczącego września i października 1986 r., w którym przysługiwało wnioskodawczyni zwolnienie z opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, pozwany podniósł, iż z poświadczenia wydziału merytorycznego wynika, że potwierdzono okres działalności od 1.11.1984 r. do 31.08.1986 r.,

- natomiast okres od 1.09.1986 r. do 1.11.1986 r. nie został potwierdzony, brak jest zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, co potwierdza także dokument przedstawiony przez wnioskodawczynię, bo wynika z niego, że nie wykonywała wówczas działalności gospodarczej i dlatego została zwolniona z obowiązku opłacania składek,

- co do spornego okresu od października 2000 r. do stycznia 2001 r., za który zostały uiszczone składki, pozwany podniósł, że z pisma KRUS z 2.03.2021 r. wynika, że wnioskodawczyni za okres od 19.04.2000 r. do 31.12.2000 r. opłacała składki na ubezpieczenia społeczne rolników i okres ten został zaliczony do wyliczenia świadczenia wypłacanego z KRUS. Ponadto dodał, że z informacji z KRUS wynika, że decyzją z 29.06.2020 r. wnioskodawczyni została wyłączona z ubezpieczenia rolniczego za okres od 1.01.2001 r. do 31.12.2002 r. a z wcześniejszych informacji KRUS wynikało, że skarżąca podlegała ubezpieczeniu rolniczemu od października 2000 r. do 31.12.2002 r. Z powyższego pozwany wywodził, że okres od października do grudnia 2000 r. nie może zostać przyjęty do wyliczenia świadczenia emerytalnego wypłacanego przez ZUS, skoro składki zostały uwzględnione przy wyliczeniu świadczenia wypłacanego przez KRUS. Jednocześnie pozwany wyjaśnił, że styczeń 2001 r. został uwzględniony przy wyliczeniu wysokości świadczenia wypłacanego przez ZUS.

(pismo procesowe pełnomocnika ZUS k. 107)

Na ostatnim terminie rozprawy z 10.06.2022 r. pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie, nie zgłosił żadnych zarzutów do w/w pisma pozwanego, oświadczając, że zapoznał się z jego treścią, a ponadto wniósł o zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu wnioskodawczyni, oświadczając, że koszty te nie zostały pokryte w całości, ani w części. Natomiast pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

(e-prot. z 10.06.2022 r.: 00:02:09, 00:04:02)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

M. P. urodziła się (...) (okoliczność niesporna)

W dn. 11.02.2021 r. M. P. złożyła wniosek o emeryturę (wniosek k. 1 akt emerytalnych)

1987 r. – 231 000 z, kwoty rocznego przeciętnego wynagrodzenia 350 208 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w %-71,96%

1988 r. – 162 000 zł, kwoty rocznego przeciętnego wynagrodzenia 637 080 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w %-50,86%

1989 r. –0,00 zł, kwoty rocznego przeciętnego wynagrodzenia 2 481 096 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w %-0%

1990 r. -5 109 677 zł, kwoty rocznego przeciętnego wynagrodzenia 12 355 644 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w %-82,71%

1991 r. – 10 800 000 zł, kwoty rocznego przeciętnego wynagrodzenia 21 240 000 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w %-50,85%

1992 r. – 15 000 000 zł, kwoty rocznego przeciętnego wynagrodzenia 35 220 000 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w %-46,46%

1993 r. – 0,00 zł, kwoty rocznego przeciętnego wynagrodzenia 47 940 000 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w %-0%

1994 r. – 1 974 000 zł, kwoty rocznego przeciętnego wynagrodzenia 63 936 000 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w %-37,06%

1995 r. – 4 642,52 zł, kwoty rocznego przeciętnego wynagrodzenia 8 431,44 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w %-55,06%

1996 r. – 0,00 zł, kwoty rocznego przeciętnego wynagrodzenia 10 476 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w %-0%

Podstawę kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 39,50% przez kwotę 1220,89 zł (39,50% x 1220,89= 482,25). Okresy składkowe wyniosły łącznie 6 lat, 9 miesięcy, 7 dni, tj. 81 miesięcy. Współczynnik proporcjonalny do – osiągniętego do 31.12.1998 r. – wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego dla wnioskodawczyni wyniósł 40,82%. Współczynnik ten służy do obliczenia części 24% kwoty bazowej. Wysokość 24% kwoty bazowej wynosi 293,01 zł. Do ustalenia współczynnika przyjęto wiek ubezpieczonej w dniu 31.12.1998 r. po zaokrągleniu do pełnych lat wynoszący 38 lat, łączny staż ubezpieczeniowy po zaokrągleniu do pełnych lat wynoszący 7 lat. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat wynosi 209 miesięcy (komunikat Prezesa GUS z 25.03.1999 r. w sprawie tablic średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn M.P. Nr 12, poz. 173). Obliczenie wartości kapitału początkowego

293,01 zł x 40,82% (współczynnik proporcjonalny) = 119,61 zł

(81 miesięcy składkowych x 1,3%) : 12 x 482,25 zł = 42,34 zł

Razem 161,95 zł.

Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wynosi 33847,55 zł.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład nie uwzględnił okresów:

od 1.11.1984 r. do 1.11.1986 r. wskazując, że trwa postępowanie z Wydziałem (...) i Składek w W.,

od 1.12.1993 r. do 30.11.1994 r. wskazując, że trwa postępowanie z Wydziałem (...) i Składek w Ł..

(decyzja z 9.03.2021 r. z załącznikiem dot. obliczenia wwpw k. 11-12 akt kapitałowych)

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 160435,25 zł,

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 261,50 miesięcy,

- obliczona kwota emerytury wynosi 616,77 zł

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami z art. 26 ustawy emerytalnej

( 848,82 + (...),25) : 261,50 = 616,77 zł.

(decyzja k. 18 akt emerytalnych)

W toku postępowania pozwany wydał decyzję z 19.04.2021 r. o ponownym ustaleniu wysokości kapitału początkowego dla wnioskodawczyni na dzień 1.01.1999 r. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład przyjął podstawę wymiaru w kwocie 630,96 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. od 1.01.1983 r. do 31.12.1992 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 51,68%, a do jego wyliczenia zostały przyjęte następujące zarobki ubezpieczonej:

1983 r. – 35 100,00 zł, kwoty rocznego przeciętnego wynagrodzenia 173 700 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w %-20,21%

1984 r. – 60 800 zł, kwoty rocznego przeciętnego wynagrodzenia 202 056 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w %-51,58%

1985 r. – 180 000 zł, kwoty rocznego przeciętnego wynagrodzenia 240 060 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w %-74,98%

1986 r. – 129 600 zł, kwoty rocznego przeciętnego wynagrodzenia 289 140 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w %-67,23%

1987 r. – 231 000 z, kwoty rocznego przeciętnego wynagrodzenia 350 208 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w %-71,96%

1988 r. – 162 000 zł, kwoty rocznego przeciętnego wynagrodzenia 637 080 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w %-50,86%

1989 r. –0,00 zł, kwoty rocznego przeciętnego wynagrodzenia 2 481 096 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w %-0%

1990 r. -5 109 677 zł, kwoty rocznego przeciętnego wynagrodzenia 12 355 644 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w %-82,71%

1991 r. – 10 800 000 zł, kwoty rocznego przeciętnego wynagrodzenia 21 240 000 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w %-50,85%

1992 r. – 15 000 000 zł, kwoty rocznego przeciętnego wynagrodzenia 35 220 000 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w %-46,46%

Podstawę kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 51,68% przez kwotę 1220,89 zł (39,50% x 1220,89= 630,96). Okresy składkowe wyniosły łącznie 8 lat, 7 miesięcy, 7 dni, tj. 103 miesiące. Współczynnik proporcjonalny do – osiągniętego do 31.12.1998 r. – wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego dla wnioskodawczyni wyniósł 46,29%. Współczynnik ten służy do obliczenia części 24% kwoty bazowej. Wysokość 24% kwoty bazowej wynosi 293,01 zł. Do ustalenia współczynnika przyjęto wiek ubezpieczonej w dniu 31.12.1998 r. po zaokrągleniu do pełnych lat wynoszący 38 lat, łączny staż ubezpieczeniowy po zaokrągleniu do pełnych lat wynoszący 9 lat. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat wynosi 209 miesięcy (komunikat Prezesa GUS z 25.03.1999 r. w sprawie tablic średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn M.P. Nr 12, poz. 173). Obliczenie wartości kapitału początkowego

293,01 zł x 46,29% (współczynnik proporcjonalny) = 135,63 zł

(103 miesiące składkowe x 1,3%) : 12 x 630,96 zł = 70,42 zł

Razem 206,05 zł.

206,05 zł x 209 miesięcy = 43064,45 zł

Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wynosi 43064,45 zł.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład nie uwzględnił okresów:

od 1.12.1993 r. do 30.11.1994 r. gdyż przy ustaleniu kapitału początkowego nie uwzględnia się okresu pracy w gospodarstwie rolnym.

(decyzja z 19.04.2021 r. z załącznikiem dot. obliczenia wwpw k. 21-22 akt kapitałowych)

Następnie decyzją ostateczną z 20.04.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., w nawiązaniu do decyzji zaliczkowej z 11.03.2021 r. w związku z przeliczeniem kapitału początkowego odwołującej, przyznał M. P. emeryturę powszechną od 8.08.2020 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego, w wysokości 783,83 zł. Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Zakład wskazał, że emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę

- po przeliczeniu kwota ponownie obliczonego i zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 204 122,79 zł,

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 261,50 miesięcy,

- obliczona kwota emerytury wynosi 783,83 zł

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami z art. 26 ustawy emerytalnej

( 848,82 + 204 122,79) : 261,50 = 783,83 zł.

Zakład wyjaśnił, że emerytura przyznana od 8.08.2020 r. w kwocie 783,83 zł jest niższa od najniższej emerytury, która wynosi 1200 zł, jednak emerytury tej nie podwyższa się, gdyż wnioskodawczyni nie udowodniła łącznie okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze 20 lat. Ponadto ZUS poinformowała, że zawiesza wypłatę z uwagi na zbieg prawa do więcej niż jednego świadczenia, gdyż może być wypłacane tylko jedno wyższe lub wybrane.

(decyzja z 20.04.2021 r. k. 20 akt emerytalnych)

Sporny okres od 1.07.1982 r. do 31.05.1984 r. został przez ZUS zaliczony do kapitału początkowego mocą w/w decyzji z 9.03.2021 r.

W spornym okresie od 1.06.1984 r. do 31.10.1984 r. wnioskodawczyni zawiesiła prowadzenie działalności gospodarczej.

Sporny okres prowadzenia działalności gospodarczej przez wnioskodawczynię od 1.11.1984 r. do 31.08.1986 r. został zaliczony przez pozwanego do okresów składkowych zgodnie z poświadczeniem o opłacaniu w tym czasie składek na ubezpieczenia.

W spornym okresie od 1.09.1986 r. do 31.10.1986 r. brak jest zgłoszenia odwołującej do ubezpieczeń społecznych, a zgodnie ze złożonym przez wnioskodawczynię poświadczeniem została ona wtedy zwolniona z opłacania składek ponieważ w tym czasie nie wykonywała działalności gospodarczej, którą zawiesiła.

Okres od 1.12.1993 r. do 30.11.1994 r. nie został zaliczony przez pozwanego do okresów składkowych przy wydaniu decyzji z 19.04.2021 r. o ponownym przeliczeniu kapitału początkowego ponieważ w tym czasie wnioskodawczyni nie była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych, natomiast figurowała w tym czasie z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego zatrudniającego pracowników.

Zgodnie z pismem z KRUS z 2.03.2021 r. wnioskodawczyni za okres od 19.04.2000 r. do 31.12.2000 r. opłacała składki na ubezpieczenie społeczne rolników i okres ten został odwołującej zaliczony do wyliczenia świadczenia wypłacanego z KRUS. Z informacji z KRUS wynika także, że wnioskodawczyni w spornym okresie od października 2000 r. do 31.12.2002 r. podlegała ubezpieczeniu rolniczemu.

Sporny miesiąc styczeń 2001 r. za który opłacono składki na ubezpieczenia społeczne z uwagi na to, że w tym czasie wnioskodawczyni była wyłączona z ubezpieczenia w KRUS (wyłączenie z KRUS od 1.01.2001 r. do 31.12.2002 r.) został uwzględniony przy wyliczeniu świadczenia emerytalnego przez pozwanego.

Do emerytury wnioskodawczyni zaliczono składki za okres od lutego 2001 r. do grudnia 2002 r. z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej przy wydaniu ostatecznej decyzji o przyznaniu emerytury z dnia 20.04.2021 r.

(okoliczności niesporne, a nadto pismo z KRUS k. 17 akt emerytalnych, stanowisko komórki merytorycznej ZUS k. 24 akt emerytalnych, pismo ZUS k. 107, decyzje kapitałowe k. 11,21 akt kapitałowych, decyzja o przyznaniu emerytury z 20.04.2021 r. k. 20 akt emerytalnych)

Powyższy stan faktyczny Sąd odtworzył na podstawie w/w dokumentów, których autentyczność nie budziła żadnych zastrzeżeń.

Sąd odmówił przyznania waloru wiarygodnego środka dowodowego złożonym przez stronę odwołującą kserokopiom dowodów wpłat (k. 61,69-76), gdyż są one nieczytelne i nie zostały poświadczone za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika skarżącej.

Ponadto Sąd zważył, że ze złożonej kserokopii potwierdzenia wpłaty 125 zł nie wynika, że była dokonana tytułem składki za czerwiec 1984 r., gdyż nie potwierdza tego ani stempel z poczty, ani wpis na tym dokumencie, a ponadto z poświadczenia organu merytorycznego pozwanego wynika, że działalność gospodarcza wnioskodawczyni była w okresie od 1.06.1984 r. do 31.10.1984 r. zawieszona.

Dodać należy, że w n/n postępowaniu wnioskodawczyni była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika z urzędu, który nie zgłosił żadnych zastrzeżeń do pisma ZUS z 30.05.2022 r. (k. 107), ani nie wnosił o przesłuchanie w charakterze strony wnioskodawczyni, która nie stawiła się na ostatnim terminie rozprawy.

W tym stanie rzeczy Sąd uznał, że wszystkie sporne okoliczności zostały w wystarczający sposób wyjaśnione i nie ma potrzeby prowadzenia dalszego postępowania dowodowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania podlegają oddaleniu.

Stosownie do art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U z 2022 r. poz. 504 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Stosownie do art. 25 w/w ustawy podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Emerytura, ustalana według zreformowanych zasad dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi, w jakim ubezpieczony przechodzi na emeryturę - art. 26 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach (ust. 2). Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach (ust. 3). Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia, z uwzględnieniem ust. 3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust. 2 (ust. 4).

Stosownie do art. 173 ust. 1 i 3 w/w ustawy dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy na dzień wejścia w życie ustawy.

Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat (ust. 2).

Zgodnie z art. 174 ust. 1 ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Przepis ust. 2 art. 174 stanowi, że przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2, to jest w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych.

W myśl ust. 3 w/w przepisu podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się przed dniem przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 r. Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24 % tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 r.

Z kolei z mocy art. 15 ust. 1 analizowanej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 tego samego przepisu przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym złożono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Ust. 6 tego samego przepisu stanowi, że na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Zgodnie z ust. 4 i 5 w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1) oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3,
w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2) oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3) oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty,

oraz

4) mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%.

W związku z treścią zacytowanych przepisów można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rok., podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

Z cytowanego powyższej przepisu ust. 1 i 2 art. 174 ustawy emerytalnej, wynika wprost, że przy ustalaniu kapitału początkowego, nie uwzględnia się okresów rolniczych, jako tzw. okresów uzupełniających. Okresy pracy w gospodarstwie rolnym nie zostały bowiem wymienione ani w art. 6, ani też w art. 7 ustawy emerytalnej, do których to przepisów wprost odwołuje się art. 174 ust. 2 ustawy emerytalnej. Z powyższego wynika, że do wysokości kapitału początkowego w ogóle nie uwzględnia się okresów pracy w gospodarstwie rolnym, ponieważ ustawodawca nie przewidział w art. 174 ust. 2 ustawy emerytalnej takiej możliwości (zob. wyrok SN z 11.01.2005r., I UK 135/04, OSNP 2005/14/217; a także Komentarz do art.174 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Bartosz Suchacki, ABC 2009). Dodać należy, że katalog z art. 174 ust. 2 ustawy emerytalnej ma charakter zamknięty w tym sensie, że okresy w nim nieprzewidziane nie mogą zostać uwzględnione (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 11.03.2005 r., III AUa 1380/04, OSA 2006/6/20; por. też wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 6.12.2016r. III AUa 274/16).

Nie istnieje w związku z tym podstawa prawna, która uzasadniałaby uwzględnienie okresów pracy w gospodarstwie rolnym przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego. W efekcie okres od 1.12.1993 r. do 30.11.1994 r. prawidłowo nie został zaliczony przez pozwanego do okresów składkowych w decyzji z 9.03.2021 r. i w decyzji z 19.04.2021 r. o ponownym przeliczeniu kapitału początkowego skoro w tym czasie wnioskodawczyni nie była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych, natomiast figurowała w tymże czasie z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego zatrudniającego pracowników.

Co do spornego okresu ubezpieczenia, którym jest czerwiec 1984 r., to Sąd uznał, że wnioskodawczyni nie udowodniła, że opłaciła składkę za ten miesiąc i że należy ten okres zaliczyć do jej stażu składkowego. Ze złożonej kserokopii potwierdzenia wpłaty 125 zł nie wynika, że była dokonana tytułem składki za czerwiec 1984 r., gdyż nie potwierdza tego ani stempel z poczty, ani wpis na tym dokumencie, a ponadto z poświadczenia organu merytorycznego pozwanego wynika, że działalność gospodarcza wnioskodawczyni była w okresie od 1.06.1984 r. do 31.10.1984 r. zawieszona.

W pozostałym zakresie sporny okres od 1.07.1982 r. do 31.05.1984 r. został już przez ZUS zaliczony do kapitału początkowego mocą decyzji z 9.03.2021 r.

Sporny okres prowadzenia działalności gospodarczej przez wnioskodawczynię od 1.11.1984 r. do 31.08.1986 r. został także zaliczony przez pozwanego do okresów składkowych zgodnie z poświadczeniem o opłacaniu w tym czasie składek na ubezpieczenia na mocy decyzji kapitałowej z 19.04.2021 r.

W spornym okresie prowadzenia działalności gospodarczej przez wnioskodawczynię od 1.09.1986 r. do 1.11.1986 r., nie było zgłoszenia odwołującej do ubezpieczeń społecznych, w tym czasie wnioskodawczyni zawiesiła prowadzenie działalności i była w związku z tym zwolniona z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, co potwierdza złożone przez nią poświadczenie.

Co do spornego okresu opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od października 2000 r. do stycznia 2001 r. to w ocenie Sądu brak podstaw do uwzględnienia tego okresu w nieuwzględnionej przez pozwanego części od października 2000 r. do grudnia 2000 r. skoro z pisma z KRUS z 2.03.2021 r. wynika, że wnioskodawczyni za okres od 19.04.2000 r. do 31.12.2000 r. opłacała składki na ubezpieczenie społeczne rolników i okres ten został odwołującej zaliczony do wyliczenia świadczenia wypłacanego z KRUS. Z informacji z KRUS wynika także, że wnioskodawczyni w spornym okresie od października 2000 r. do 31.12.2002 r. podlegała ubezpieczeniu rolniczemu.

Natomiast sporny miesiąc styczeń 2001 r. - kiedy wnioskodawczyni była wyłączona z ubezpieczenia w KRUS - został uwzględniony przy wyliczeniu świadczenia emerytalnego przez pozwanego.

Ponadto do emerytury wnioskodawczyni pozwany zaliczył składki za okres od lutego 2001 r. do grudnia 2002 r. z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej przy wydaniu ostatecznej decyzji o przyznaniu emerytury z dnia 20.04.2021 r. A zatem roszczenie wnioskodawczyni zostało częściowo zaspokojone.

W świetle ustalonych okoliczności odwołania od decyzji kapitałowej z 9.03.2021 r. i decyzji zaliczkowej o przyznaniu emerytury z 11.03.2021 r., które to decyzje następnie zostały zmienione w opisany wyżej sposób w wyniku ponownego przeliczenia kapitału początkowego decyzją z 19.04.2021 r. i wydaną w związku z tym decyzją ostateczną o przyznaniu emerytury z 20.04.2021 r., są niezasadne w części, w której roszczenia ubezpieczonej nie zostały częściowo zaspokojone.

Mając na uwadze powyższe, na mocy art. 477¹⁴§ 1 k.p.c., Sąd Okręgowy orzekł, jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

W punkcie 2 sentencji wyroku Sąd przyznał ze Skarbu Państwa kasy Sądu Okręgowego w Łodzi radcy prawnemu R. G. kwotę 110,70 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Zgodnie z art. 22 ³ ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tj. Dz. U. z 2018 r. poz. 2115 ) koszty pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu ponosi Skarb Państwa. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd ustalił stosownie do treści § 15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu ( t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 68) zwiększając wartość wynagrodzenia o kwotę podatku od towarów i usług wyliczoną według stawki podatku obowiązującej dla tego rodzaju czynności na podstawie przepisów o podatku od towarów i usług ( § 4 ust.3).

A.P.

VIII U 1157/21

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE