Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

M. P. odwołał się od dokonanego przez (...) spółkę akcyjną w W. rozwiązania umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia domagając się zasądzenia na swoją rzecz kwoty 3600 zł tytułem odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia doręczenia odpisu pozwu do dnia zapłaty. W uzasadnieniu swojego stanowiska procesowego wskazał, że ujęte w oświadczeniu przyczyny rozwiązania umowy o pracę są nieprawdziwe. Odnosząc się do przyczyny określonej jako niezgodna z pozwoleniem na budowę realizacja projektu „Budowa budynku mieszkalno-usługowego w M.” wskazał, iż strona pozwana jako wykonawca robót nie jest podmiotem uprawnionym, zgodnie z obowiązującym prawem budowlanym, do orzekania o zgodności lub o niezgodności realizowanej inwestycji z projektem budowlanym zamiennym i zmianami nieistotnymi. Podkreślił, iż ani inwestor, inspektor nadzoru inwestorskiego ani projektant nie stwierdzili w trakcie realizacji inwestycji budowlanej istotnych odstąpienia od projektu budowlanego. Co do zarzutu zagubienia oryginału projektu budowalnego stanowiącego załącznik nr 1 do decyzji pozwolenia na budowę nr (...), wskazał, iż taki dokument nie został mu przekazany. Jako kierownik budowy realizował przedmiotowe roboty w oparciu o oryginał dokumentacji zarchiwizowanej w siedzibie inwestora oraz w oparciu o oficjalnie przekazaną wersję papierową projektu wykonawczego do ww. projektu budowlanego, w oparciu o wersję elektroniczną projektu wykonawczego opracowanego w dniu 15 kwietnia 2017r. do ww. projektu budowlanego oraz w oparciu o wersję elektroniczną projektu będącego załącznikiem nr 1 do pozwolenia na budowę (...). Co do zarzutu prowadzenia działalności konkurencyjnej podał, iż wskazany w oświadczeniu pracodawcy (...) nie spełnia ustawowych wymogów umowy o zakazie konkurencji, a takie znaczenie i skutki pozwana próbuje przypisać ww. dokumentowi. W tym dokumencie brak jest definicji działalności konkurencyjnej, zaś zakres wykonywanej przez niego działalności w żadnym razie nie pokrywa się z profilem pozwanej spółki, która jest liderem w zakresie budownictwa wielkopowierzchniowego, kubaturowego oraz infrastrukturalnego (drogi i mosty), która działa na terenie całej Polski, więc nie można w tym przypadku mówić o konflikcie interesów stron czy prowadzeniu działalności gospodarczej przez powoda na szkodę pozwanej.

(...) spółka akcyjna w W. wniosła o oddalenie powództwa. Pozwana podkreśliła, iż powód będąc kierownikiem budowy wykonał roboty w zakresie daszków, nadbudówek i schodów terenowych bez pozwolenia i wbrew istniejącemu pozwoleniu, co doprowadziło do tego, że budynek jest za wysoki. Nadto wskazała, że M. P. korzystał ze służbowego adresu mailowego i z zasobów spółki w celach prywatnych, realizował prywatne przedsięwzięcia z podmiotami będącymi podwykonawcami pozwanej i prowadził działalność konkurencyjną wobec spółki. Pomimo polecenia służbowego nie przekazał szeregu dokumentów związanych z budową, w szczególności projektu budowy i dziennika budowy. Z ostrożności procesowej strona pozwana powołała się na art. 8 k.p., argumentując, iż zachowanie M. P. winno być napiętnowane.

Obie strony wniosły o zasądzenie kosztów procesu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Przedmiotem działalności (...) spółki akcyjnej w W. jest m.in. prowadzenie robót budowalnych związanych ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych, realizacja projektów budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków, prowadzenie robót związanych z budową: dróg, autostrad, dróg szynowych i kolei podziemnej, mostów i tuneli, obiektów inżynierii wodnej. Nie realizuje ona projektów w zakresie budownictwa jednorodzinnego.

Dowód: wydruk z KRS k. 57-74, przesłuchanie powoda M. P. w charakterze strony k. 377-379, k. 538-540.

M. P. został zatrudniony w (...) spółce akcyjnej w W. w dniu 10 września 2015 r. na podstawie umowy o pracę na okres próbny, a następnie podstawą jego zatrudnienia były umowy o pracę na czas określony. Ostatnia z tych umów obejmowała okres od 1 grudnia 2017 r. do 21 listopada 2018 r., a na jej podstawie M. P. zajmował stanowisko kierownika budowy. Jego wynagrodzenie wynosiło 12 000 zł, a dodatek na czas trwania kontraktu ustalono na kwotę 2640 zł miesięcznie.

Dowód: umowy o pracę cz. B k. 1,6, 23 akt osobowych powoda, aneks do umowy o pracę cz. B k. 26 akt osobowych powoda, przesłuchanie powoda M. P. w charakterze strony k. 377-379, k. 538-540.

M. P. nie przedłożono pisemnego zakresu obowiązków. Podstawowe obowiązki pracownicze zostały ujęte w Zakładowym Układzie Zbiorowym Pracy w (...) spółce akcyjnej w W. jako: rzetelne i efektywne wykonywanie pracy, przestrzeganie ustalonego czasu pracy i porządku, przestrzeganie zasad pracy, utrzymywanie porządku i czystości na stanowisku pracy oraz w jego otoczeniu, przechowywanie narzędzi i wszelkich środków pracy w miejscach do tego wyznaczonych, dążenie do uzyskania jak najlepszych wyników w pracy, podejmowanie inicjatyw zmierzających do poprawy działalności pracodawcy, zachowanie w tajemnicy informacji, których ujawnienie naraziłoby pracodawcę na szkodę, podnoszenie kwalifikacji zawodowych, przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych, dbanie i chronienie mienia pracodawcy oraz wszelkich urządzeń i materiałów stanowiących własność pracodawcy, wykorzystywanie udostępnionych urządzeń i materiałów wyłącznie do pracy zawodowej świadczonej na rzecz pracodawcy, przekazywanie pracodawcy swej najlepszej wiedzy, doświadczenia, umiejętności, kształtowanie (w tym przede wszystkim u potencjalnych klientów) pozytywnego wizerunku pracodawcy, zabezpieczenie danych i informacji o charakterze poufnym przed ich ujawnieniem osobom niepowołanym (§ 13 ust. 2). Zgodnie z treścią tego aktu, zabrania się pracownikom: opuszczania stanowiska pracy w czasie pracy bez zgody bezpośredniego przełożonego za wyjątkiem potrzeb fizjologicznych, operowania maszynami i urządzeniami niezwiązanymi z bezpośrednio wykonywaniem zleconych obowiązków i czynności samowolnego demontowania części maszyn, urządzeń i narzędzi oraz ich naprawy bez specjalnego upoważnienia pracodawcy, samowolnego usuwania osłon i zabezpieczeń maszyn i urządzeń, czyszczenia i naprawiania maszyn będących w ruchu i aparatów będących w ruchu lub pod napięciem elektrycznym, wykorzystywania urządzeń komputerowych do prac niezwiązanych z powierzonymi obowiązkami i czynnościami.

M. P. w dniu 4 września 2015 r. został zapoznany z Zakładowym Układem Zbiorowym Pracy w (...) spółce akcyjnej w W..

Dowód: informacja dla pracownika z dnia 04.09.2015r. k. 7 cz. B akt osobowych, Zakładowy Układ Zbiorowy Pracy w (...) spółce akcyjnej w W. k. 160.

W ostatnim okresie zatrudnienia M. P. wykonywał swoje obowiązki jako kierownik budowy przy projekcie (...) dotyczącego budowy budynku mieszkalno-usługowego w M.. Podstawą tego projektu była umowa o roboty budowlane nr (...) zawarta w dniu 9 listopada 2017 r. pomiędzy (...) spółką akcyjną w W. jako generalnym wykonawcą a (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w S. jako zamawiającym (inwestorem). Umowa dotyczyła całości prac związanych z wybudowaniem w systemie „pod klucz” obiektu: „budynku mieszkalno-usługowego przy ul. (...) w M.” określonego w projekcie budowlanym i wykonawczym jako „Projekt Budowlany i Wykonawczy na budowę budynku mieszkalno-usługowego z dnia 15 kwietnia 2017r.” Funkcję inspektora nadzoru inwestorskiego przy projekcie pełnił S. K. (1).

Projekt budowlany co do tego obiektu budowlanego został zatwierdzony decyzją Starosty (...) nr (...) z dnia 5 sierpnia 2016 r. W zakresie tego pozwolenia inwestor rozpoczął realizację prac: sześciu kondygnacji nadziemnych oraz jednej podziemnej. Na etapie realizacji budynku inwestor spółka (...) uzyskała zmianę decyzji o pozwoleniu na budowę usankcjonowaną decyzją Starosty (...) z dnia 14 kwietnia 2017 r. nr (...). Zmianie uległa ilość kondygnacji nadziemnych z 6 na 12.

Postanowieniem Wojewody (...) z dnia 27 czerwca 2018 r. znak (...) wstrzymane zostało wykonanie decyzji z dnia 14 kwietnia 2017 r. nr (...). Kolejnym postanowieniem Wojewody (...) z dnia 13 sierpnia 2018 r. znak (...) odmówiono wstrzymania wykonania postanowienia Wojewody (...) z dnia 27 czerwca 2018 r.

Dowód: umowa o roboty budowlane nr (...) k. 27-44, informacja geodety k. 48, protokół kontroli k. 53-54, ekspertyza techniczna k. 37.

W dniu 27 czerwca 2018 r., z inicjatywy inwestora i po sporządzeniu przez projektanta dokumentacji projektowej, został spisany „protokół konieczności” dotyczący wykonania dodatkowego elementu: konstrukcji zadaszeń w formie daszków żelbetonowych monolitycznych. Protokół został podpisany przez M. P., za wiedzą jego pracodawcy, oraz przez przedstawicieli (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...)w S.. Termin wykonania prac został zakreślony na 60 dni z uwzględnieniem postoju szalunków w czasie dojrzewania betonu.

Zmiana w postaci wybudowania konstrukcji zadaszeń w formie daszków żelbetonowych monolitycznych została wówczas uznana przez inwestora za zmianę nieistotną, a tym samym niewymagającą zmian w zakresie zapisów pozwolenia na budowę. Protokół konieczności został przez M. P. przekazany do ówczesnego dyrektora spółki (...), a po jego akceptacji spółka ta zawarła stosowne umowy z podwykonawcami celem realizacji prac zakresie budowy daszków.

Dowód: Protokół konieczności wraz z załącznikiem k. 49-50, przesłuchanie powoda M. P. w charakterze strony k. 377-379, 538-540, zeznania świadka S. K. (1) k. 380-382, 575-576.

Prace w zakresie wykonania zbrojenia na jedenastym piętrze zostały wykonane w czerwcu i lipcu 2018 r. i zostały odebrane przez S. K. (1) (inspektora nadzoru inwestorskiego), a odpowiednie zapisy w tym zakresie znalazły się w dzienniku budowy.

Z inicjatywy inwestora i na jego polecenie, na podstawie dokumentacji projektowej przez niego przedłożonej zostały również wykonane prace w zakresie klatek schodowych na dach, jednakże w dzienniku budowy nie znalazły się stosowne zapisy co do odbioru w tym zakresie. W odniesieniu do budowy klatek schodowych nie sporządzano protokołu konieczności, co było uzasadnione możliwością przyjęcia stawek za ich wykonanie wynikających z umowy głównej.

Prace co do budowy daszków i klatek schodowych na dach były prowadzone mimo wydania przez Wojewodę (...) decyzji o ich wstrzymaniu. M. P. nie otrzymał bowiem żadnej informacji, ani ze strony pracodawcy ani ze strony inwestora, o konieczności wstrzymania prac, a wręcz pracodawca polecił mu je kontynuować.

Dowód: dziennik budowy k. 45 oraz dziennik budowy stanowiący załącznik do akt sprawy, zeznania świadka S. K. (1) k. 380-382,k. 575-576, zeznania świadka K. M. k. 425-426 i k. 567-568, zeznania świadka Z. B. k. 427-430, przesłuchanie powoda M. P. w charakterze strony k. 377-379, 538-540, 568-569.

Dopiero po przeprowadzonej w dniu 19 października 2018 r. kontroli przez Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego, wstrzymano prowadzenie robót na kondygnacjach od 7 do 12, o czym został zawiadomiony zarówno M. P. jak i inspektor nadzoru inwestorskiego S. K. (1). Ostatecznie wydano zgodę na prowadzenie prac budowalnych w pełnym zakresie od 16 listopada 2018 r.

Dowód: protokół kontroli k. 53-54, zeznania świadka S. K. (1) k. 380-382, przesłuchanie powoda M. P. w charakterze strony k. 377-379, 538-540.

W dniu 24 października 2018 r. pracodawca przekazał M. P. informację, że obowiązki kierownika budowy przejmuje w jego miejsce M. B.. Następnie pracodawca zwrócił się do niego o przekazanie dokumentów związanych z budową, w tym opieczętowanego projektu budowlanego do pierwotnej decyzji na budowę.

M. P. nie był w posiadaniu projektu budowlanego stanowiącego załącznik nr 1 do decyzji pozwolenia na budowę nr (...). Projekt budowalny został sporządzony w czterech egzemplarzach, z czego dwa pozostały w posiadaniu spółki (...). Jeden z tych egzemplarzy nie został bowiem odebrany przez spółkę (...) i nie został przekazany M. P.. M. P. wykonywał swoje obowiązki w oparciu o projekt wykonawczy i elektroniczną wersję projektu sporządzoną na podstawie skanów projektu. Oryginał projektu był dla niego dostępny w siedzibie inwestora.

Dowód: wiadomości mailowe k. 216-216v., polecenie służbowe k. 219-220 v., oświadczenie k. 55, pismo z dnia 13.05.2019r. k. 337, przesłuchanie powoda M. P. w charakterze strony k. 377-379, 538-540, zeznania świadka S. K. (1) k. 380-382, zeznania świadka K. M. k. 425- 426, zeznania świadka Z. K. k. 432-434, częściowo zeznania świadka M. B. k. 509-515.

Dopiero po rozpoczęciu prac w zakresie daszków na jedenastym piętrze oraz klatek schodowych inwestor doszedł do przekonania, że również w tym zakresie należy uzyskać pozwolenie na budowę i zainicjował stosowną procedurę administracyjną w tym zakresie.

Ostatecznie Starosta (...), decyzją z dnia 3 października 2019 r. nr (...), zmienił decyzję nr (...) z dnia 5 sierpnia 2016 r. zmienioną decyzją Nr (...) z dnia 14 kwietnia 2017 r. - pozwolenia na budowę: „budynku mieszkalno-usługowego z zewnętrzną instalacją wodociągową, kanalizacji sanitarnej, gazowej, deszczowej oraz elektrycznej, rozbiórką istniejących obiektów na działce oraz budową dwóch zjazdów publicznych z drogi gminnej ul. (...) w dz. o nr ewid. gr. (...) Miasta M. przy ul. (...) w M.” w części dotyczącej zmiany w układzie balkonów i tarasów, zmiany stolarce okiennej, zmiany w układzie funkcjonalnym lokali. zmiany w wentylacji budynku, zmiany w systemie sygnalizacji pożaru (SAP), doprojektowanie wyjść na i dach budynku, doprojektowanie dodatkowych miejsc postojowych, zmiany dotyczące zbiornika wolnego napływu, zmiany w zagospodarowaniu terenu polegające na doprojektowaniu schodów zewnętrznych oraz zmianie terenów utwardzonych”. Jednocześnie Starosta zatwierdził aneks do projektu budowlanego obejmujący: wymienione w pkt 1 decyzji zmiany z zatwierdzonym projektem budowlanym - zal. nr 1,2,3,4,5,6,7,8,9. Pozostałe warunki zawarte w decyzji nr (...) in r (...) pozostały bez zmian.

Dowód: zeznania świadka S. K. (1) k. 380-382, decyzja nr (...) k. nienumerowana nast. po k. 424, zeznania świadka Z. B. k. 427-430, zeznania świadka M. B. k. 509-515.

W dniu 13 listopada 2018 r. pracodawca rozwiązał z M. P. umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych. W oświadczeniu wskazano następujące przyczyny:

1)  zrealizowanie niezgodnie z powolnieniem na budowę projektu „Budowa budynku mieszkalno-usługowego w M.". Wskazano, iż daszki żelbetowe nad jedenastym piętrem oraz klatki schodowe na dach zostały wykonane z rażącym naruszeniem warunków pozwolenia. Wykonanie prac budowalnych niezgodnie z pozwoleniem na budowę naraża (...) spółkę akcyjną na ryzyko demontażu daszków żelbetowych schodów wykonanych niezgodnie z pozwoleniem oraz ponownie prawidłowe wykonanie robót. Dodatkowe prace z tym związane narażą pracodawcę na poniesienie dodatkowych, nieuzasadnionych kosztów, których wartość szacowana jest na poziomie 0,5 min zł;

Podano, iż zgodnie z art. 22. ust. 3. ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane do podstawowych obowiązków kierownika budowy należy kierowanie budową obiektu budowlanego w sposób zgodny z projektem lub pozwoleniem na budowę,

2)  zagubienie oryginału projektu budowlanego stanowiącego załącznik nr 1 do decyzji pozwolenia na budowę nr (...), o którym mowa w punkcie 2 tej decyzji. Projekt budowlany stanowi jeden z podstawowych dokumentów, na podstawie których wykonywane są prace budowalne. Brak projektu budowalnego powoduje pozbawienie możliwości kierowania pracami budowalnymi zgodnie z projektem oraz sprawdzenia prawidłowości wykonanych robót budowalnych. Brak dokumentacji budowy, którą jest niewątpliwie projekt budowalny w rezultacie naraża pracodawcę na ryzyko wstrzymania prac budowlanych i poważne związane z tym konsekwencje finansowe. Wskazano, iż zgodnie z art. 46 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane kierownik budowy zobowiązany jest przez okres wykonywania robót budowlanych przechowywać dokumenty stanowiące podstawę ich wykonania,

3)  złamanie zasad określonych w (...) i (...), które zakazują prowadzenia w trakcie zatrudnienia działalności konkurencyjnej wobec (...) S.A. Podano, iż z dniem 3 listopada 2017 r. zarejestrowana została przez M. P. działalność gospodarcza pod nazwą „(...) M. P.”. Podano, iż jest to działalność konkurencyjna wobec pracodawcy rozumiana jako aktywność przejawiana w tym samym zakresie przedmiotowym i skierowana do tego samego kręgu odbiorców oraz pokrywająca się z zakresem działalności podstawowej pracodawcy. W ocenie pracodawcy, takie postępowanie, łamiące wewnętrzne regulacje, stanowi jednocześnie nadużycie przez M. P. pozycji związanej z zajmowanym stanowiskiem pracy. Działania naruszające (...), (...) podważają zasady uczciwych działań biznesowych, zniekształcają konkurencyjność, szkodzą dobremu imieniu pracodawcy oraz narażają spółkę (...) na ryzyko utraty dobrej reputacji. Wymienione działania burzą zaufanie między pracownikami, partnerami i klient­ami, co jest istotne dla organizacji, z punktu widzenia wzmacniania jej biznesu. Dobra marka i kultura spółki (...) to jeden z podstawowych filarów jej działalności, na których opiera się jej pozycja światowego lidera w branży budowlanej. Dlatego też naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych oraz zasad etycznych nie jest tolerowane u pracodawcy, jako działanie stanowiące jedno z najwyższych ryzyk biznesowych. Podano, iż wobec powyższego, pracodawca nie widzi dalszej możliwości współpracy z M. P..

Niesporne

Począwszy od 12 grudnia 2011r. M. P. rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie robót budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych. Po okresie zawieszenia (11.10.2013 r. do 08.12.2014 r. i od 31.12.2015 r.) została ona wznowiona w dniu 3 listopada 2017 r., w okresie zatrudnienia w spółce (...). M. P. zajmował się projektowaniem budownictwa jednorodzinnego, co nie stanowiło przedmiotu działalności jego pracodawcy.

W ramach prowadzonej działalności zawierał również umowy z podwykonawcami spółki (...).

Dowód: wydruk z CeiIDG k. 56, wiadomości email wraz z załącznikami k. 223-313, umowy podwykonawcze k. 314-317, umowa zlecenia k. 321-324, pismo z dnia 15.05.2019r. k. 341-341v., pismo z dnia 14.05.2019r. k. 343, pismo z dnia 16.09.2019r. k. 370, zeznania świadka L. C. k. 430-432, przesłuchanie powoda M. P. w charakterze strony k. 377-379, 538-540.

W spółce (...) funkcjonował dokument o nazwie „Kodeks postępowania”, w którego treści wskazano, iż jest to przewodnik stworzony po to, aby pomóc wszystkim spółkom Grupy (...) w zrozumieniu wartości oraz aby przedstawić oczekiwania względem codziennych praktyk. Zawierał wskazówki dotyczące zachowania podczas interakcji pomiędzy pracownikami, z klientami, ze społecznościami oraz interesariuszami. Został określony jako podstawowy dokument, do którego należy sięgać w przypadku dylematów etycznych oraz informacje o tym, z kim należy się kontaktować w przypadku pytań lub wątpliwości. Jeden z rozdziałów dotyczył „Konfliktu interesów” . Wskazano w nim, iż: „przed naszymi interesariuszami odpowiadamy za podejmowanie decyzji nie mając na uwadze korzyści osobistych; ujawniamy potencjalne konflikty interesów zgodnie z wymaganiami dokumentów polityki wydawanych globalnie lub na poziomie jednostki, a także zgodnie ze zobowiązaniami umownymi”. W poradach wskazano, iż pracownik nie powinien: angażować się w działania, które powodują faktyczny lub rzekomy konflikt pomiędzy jego osobistymi interesami a interesami spółki, unikać sytuacji, w których może dojść do konfliktu interesów lub które mogą wyglądać na rodzące konflikt interesów, a sytuacji zaistnienia potencjalnego konfliktu interesów obowiązkiem pracownika jest zgłosić go w sposób przewidziany przez daną jednostkę.

Nadto w spółce (...) funkcjonował dokument o nazwie (...), w którym wskazano, iż pracownicy nie mogą prowadzić jakiejkolwiek działalności konkurencyjnej wobec spółki (...), nie mogą także wykonywać żadnego rodzaju pracy dla firmy, która prowadzi taką działalność. Działalność konkurencyjna została zdefiniowana jako wszelka działalność nastawiona na zysk (bez względu na to, czy został osiągnięty czy nie) niezależnie od stosunku prawnego, na podstawie którego jest ona wykonywana, nie obejmuje ona posiadania akcji i udziałów w spółce.

M. P. w dniu 4 września 2015 r. został zapoznany z „Kodeksem postępowania” i zobowiązał się do jego przestrzegania. W toku zatrudnienia nie został zapoznany z dokumentem o nazwie P. konfliktu interesów, odbył natomiast w dniu 12 grudnia 2015 r. szkolenie w tym zakresie.

Dowód: Kodeks postępowania k. 75-146, Polityka konfliktu interesów k. 318, informacja dla pracownika z dnia 04.09.2015r. k.2 cz. B akt osobowych, przesłuchanie powoda M. P. w charakterze strony k. 377-379, 538-540.

W trakcie zatrudnienia w spółce (...) nie miał zawartej umowy o zakazie konkurencji. Przez cały okres zatrudnienia pozostawał w przekonaniu, iż prowadzenie działalności gospodarczej jest dopuszczalne.

Dowód: przesłuchanie powoda M. P. w charakterze strony k. 377-379, 538-540.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się uzasadnione.

Zgodnie z przepisem art. 56 § 1 k.p. pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów w tym trybie, przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie.

Powołany przepis przewiduje możliwość podniesienia przez pracownika dwóch rodzajów zarzutów w ramach odwołania się od rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, a mianowicie rozwiązanie umowy o pracę formalnie niezgodne z prawem i rozwiązanie umowy o pracę niezgodne z prawem z uwagi na brak zasadności, czy podstaw do zastosowania takiego trybu rozwiązania stosunku pracy.

Podstawowym przepisem normującym tryb rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia przez pracodawcę jest przepis art. 52 k.p., który w § 1 wprowadza zamknięty katalog przyczyn uzasadniających takie rozwiązanie. Jedną z nich, a powołaną przez pozwaną spółkę w odniesieniu do powoda jest ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych. Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach, których tezy popiera Sąd orzekający w sprawie, przyjmuje (m.in. w wyroku z dnia 21 lipca 1999 r., I PKN 169/99, OSNAPiUS 2000/20/746), że do spełnienia tego warunku niezbędny jest znaczny stopień winy pracownika, który przejawia się w winie umyślnej lub rażącym niedbalstwie.

Ustalając stan faktyczny w sprawie, Sąd opierał się na dowodach z dokumentów, których prawdziwości żadna ze stron nie kwestionowała. Także Sąd nie miał podstaw, aby odmówić im waloru wiarygodności. Podstawę stanu faktycznego stanowiły także zeznania powoda oraz świadka S. K. (1), K. M., Z. B., Z. K., M. B., które to ocenione zostały co do zasady jako wiarygodne i zgodne co do tych okoliczności, które miały znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy i znajdowały swoje potwierdzenie w złożonych dokumentach. W niewielkim zakresie oparto się również na zeznaniach świadka L. C. i A. L., których zeznania koncentrowały się na okolicznościach, które nie zostały ujęte w oświadczeniu o rozwiązaniu umowy o pracę (jak godziny pracy powoda, brak woli oddania dziennika budowy).

Podstawy ustaleń faktycznych nie stanowiły zeznania świadka M. J., który był zatrudniony w pozwanej spółce do końca 2017 r., a więc nie posiadał wiedzy o okolicznościach związanych z zakończeniem stosunku pracy z powodem.

Powodowi wskazano trzy przyczyny rozwiązania umowy o pracę, które w ocenie pracodawcy miały stanowić ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, jednakże materiał dowodowy nie wskazuje, aby faktycznie do takowego ze strony powoda doszło w odniesieniu do dwóch pierwszych przyczyn. Ostatnia zaś przyczyna nie uzasadniała zastosowania przez pozwanego owego najsurowszego trybu rozwiązania umowy o pracę.

Pierwsza przyczyna odnosiła się do zrealizowania niezgodnie z pozwoleniem na budowę projektu „Budowa budynku mieszkalno-usługowego w M.”: wykonania daszków żelbetonowych nad jedenastym piętrem oraz klatek schodowych z rażącym naruszeniem pozwolenia na budowę.

Sposób skonstruowania tej przyczyny i podnoszona w toku niniejszego argumentacja wskazywała, iż strona pozwana stoi na stanowisku, że powód wykonał powyższe prace budowlane w sposób całkowicie dowolny (z własnej inicjatywy) i ponosi wyłączną odpowiedzialność za zainicjowanie i zrealizowanie tychże prac.

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U.2018.1202 t.j. z dnia 2018.06.22) uczestnikami procesu budowlanego są kierownik budowy, projektant oraz inspektor nadzoru budowlanego. Do podstawowych obowiązków kierownika budowy, określonych w art. 22 ustawy Prawo budowlane należy:

1) protokolarne przejęcie od inwestora i odpowiednie zabezpieczenie terenu budowy wraz ze znajdującymi się na nim obiektami budowlanymi, urządzeniami technicznymi i stałymi punktami osnowy geodezyjnej oraz podlegającymi ochronie elementami środowiska przyrodniczego i kulturowego;

2) prowadzenie dokumentacji budowy;

3) zapewnienie geodezyjnego wytyczenia obiektu oraz zorganizowanie budowy i kierowanie budową obiektu budowlanego w sposób zgodny z projektem lub pozwoleniem na budowę, przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, oraz przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy;

3a) koordynowanie realizacji zadań zapobiegających zagrożeniom bezpieczeństwa i ochrony zdrowia:

a) przy opracowywaniu technicznych lub organizacyjnych założeń planowanych robót budowlanych lub ich poszczególnych etapów, które mają być prowadzone jednocześnie lub kolejno,

b) przy planowaniu czasu wymaganego do zakończenia robót budowlanych lub ich poszczególnych etapów;

3b) koordynowanie działań zapewniających przestrzeganie podczas wykonywania robót budowlanych zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia zawartych w przepisach, o których mowa w art. 21a ust. 3, oraz w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia;

3c) wprowadzanie niezbędnych zmian w informacji, o której mowa w art. 20 ust. 1 pkt 1b, oraz w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, wynikających z postępu wykonywanych robót budowlanych;

3d) podejmowanie niezbędnych działań uniemożliwiających wstęp na budowę osobom nieupoważnionym;

3e) zapewnienie przy wykonywaniu robót budowlanych stosowania wyrobów, zgodnie z art. 10;

4) wstrzymanie robót budowlanych w przypadku stwierdzenia możliwości powstania zagrożenia oraz bezzwłoczne zawiadomienie o tym właściwego organu;

5) zawiadomienie inwestora o wpisie do dziennika budowy dotyczącym wstrzymania robót budowlanych z powodu wykonywania ich niezgodnie z projektem;

6) realizacja zaleceń wpisanych do dziennika budowy;

7) zgłaszanie inwestorowi do sprawdzenia lub odbioru wykonanych robót ulegających zakryciu bądź zanikających oraz zapewnienie dokonania wymaganych przepisami lub ustalonych w umowie prób i sprawdzeń instalacji, urządzeń technicznych i przewodów kominowych przed zgłoszeniem obiektu budowlanego do odbioru;

8) przygotowanie dokumentacji powykonawczej obiektu budowlanego;

9) zgłoszenie obiektu budowlanego do odbioru odpowiednim wpisem do dziennika budowy oraz uczestniczenie w czynnościach odbioru i zapewnienie usunięcia stwierdzonych wad, a także przekazanie inwestorowi oświadczenia, o którym mowa w art. 57 ust. 1 pkt 2.

Kierownik budowy ma prawo:

1) występowania do inwestora o zmiany w rozwiązaniach projektowych, jeżeli są one uzasadnione koniecznością zwiększenia bezpieczeństwa realizacji robót budowlanych lub usprawnienia procesu budowy;

2) ustosunkowania się w dzienniku budowy do zaleceń w nim zawartych (art. 23 ustawy Prawo budowlane).

Kierownik budowy (robót) jest obowiązany:

1) prowadzić dziennik budowy lub rozbiórki;

2) umieścić na budowie lub rozbiórce, w widocznym miejscu, tablicę informacyjną oraz ogłoszenie zawierające dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia; nie dotyczy to budowy obiektów służących obronności i bezpieczeństwu państwa oraz obiektów liniowych;

3) odpowiednio zabezpieczyć teren budowy (rozbiórki) (art. 42 ust. 2 Prawa budowlanego).

Natomiast do podstawowych obowiązków projektanta należy:

1)  opracowanie projektu budowlanego w sposób zgodny z wymaganiami ustawy, ustaleniami określonymi w decyzjach administracyjnych dotyczących zamierzenia budowlanego, obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej;

1a) zapewnienie, w razie potrzeby, udziału w opracowaniu projektu osób posiadających uprawnienia budowlane do projektowania w odpowiedniej specjalności oraz wzajemne skoordynowanie techniczne wykonanych przez te osoby opracowań projektowych, zapewniające uwzględnienie zawartych w przepisach zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w procesie budowy, z uwzględnieniem specyfiki projektowanego obiektu budowlanego;

1b) sporządzenie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia ze względu na specyfikę projektowanego obiektu budowlanego, uwzględnianej w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia;

1c) określenie obszaru oddziaływania obiektu;

2) uzyskanie wymaganych opinii, uzgodnień i sprawdzeń rozwiązań projektowych w zakresie wynikającym z przepisów;

3) wyjaśnianie wątpliwości dotyczących projektu i zawartych w nim rozwiązań;

3a) sporządzanie lub uzgadnianie indywidualnej dokumentacji technicznej, o której mowa w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1570);

4) sprawowanie nadzoru autorskiego na żądanie inwestora lub organu administracji architektoniczno-budowlanej w zakresie:

a) stwierdzania w toku wykonywania robót budowlanych zgodności realizacji z projektem,

b) uzgadniania możliwości wprowadzenia rozwiązań zamiennych w stosunku do przewidzianych w projekcie, zgłoszonych przez kierownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego.

Projektant ma obowiązek zapewnić sprawdzenie projektu architektoniczno-budowlanego pod względem zgodności z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane do projektowania bez ograniczeń w odpowiedniej specjalności.

3. Obowiązek, o którym mowa w ust. 2, nie dotyczy:

1) zakresu objętego sprawdzaniem i opiniowaniem na podstawie przepisów szczególnych;

2) projektów obiektów budowlanych o prostej konstrukcji, jak: budynki mieszkalne jednorodzinne, niewielkie obiekty gospodarcze, inwentarskie i składowe.

Projektant, a także sprawdzający, o którym mowa w ust. 2, do projektu budowlanego dołącza oświadczenie o sporządzeniu projektu budowlanego, zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej (art. 20 ustawy Prawo budowlane).

Do podstawowych obowiązków inspektora nadzoru inwestorskiego należy:

1) reprezentowanie inwestora na budowie przez sprawowanie kontroli zgodności jej realizacji z projektem lub pozwoleniem na budowę, przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej;

2) sprawdzanie jakości wykonywanych robót budowlanych i stosowania przy wykonywaniu tych robót wyrobów zgodnie z art. 10;

3) sprawdzanie i odbiór robót budowlanych ulegających zakryciu lub zanikających, uczestniczenie w próbach i odbiorach technicznych instalacji, urządzeń technicznych i przewodów kominowych oraz przygotowanie i udział w czynnościach odbioru gotowych obiektów budowlanych i przekazywanie ich do użytkowania;

4) potwierdzanie faktycznie wykonanych robót oraz usunięcia wad, a także, na żądanie inwestora, kontrolowanie rozliczeń budowy (art. 25 ustawa Prawo budowlane).

Podkreślenia wymaga, iż kierownik budowy pełni funkcję podległą wobec inwestora. Jest odpowiedzialny za realizację projektu, jednakże nie jest jego rolą uzyskiwanie stosownych zezwoleń ani ocena czy oczekiwana przez inwestora zmiana ma charakter zmiany istotnej czy też nieistotnej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U.2018.1202 t.j. z dnia 2018.06.22).

Zmiany w projekcie budowlanym można podzielić bowiem na zmiany istotne i nieistotne. Oba rodzaje zmian muszą być zaakceptowane przez projektanta w formie pisemnej, a zmiany istotne należy ponadto zgłosić w urzędzie i wystąpić o zmianę pozwolenia na budowę, zgodnie z art. 36a pkt 2 ustawy Prawo budowlane. Jeżeli na budowie występuje inspektor nadzoru inwestorskiego, to on w porozumieniu z projektantem powinien wskazać inwestorowi, czy wprowadzone zmiany do projektu budowlanego są zmianami istotnymi czy nieistotnymi. Zgodnie z art. 36a ustawy Prawo budowlane, istotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę stanowi odstąpienie w zakresie:

1) projektu zagospodarowania działki lub terenu;

2) charakterystycznych parametrów obiektu budowlanego: kubatury, powierzchni zabudowy, wysokości, długości, szerokości i liczby kondygnacji obiektu budowlanego, z zastrzeżeniem ust. 5a;

3) zapewnienia warunków niezbędnych do korzystania z obiektu budowlanego przez osoby niepełnosprawne;

4) zmiany zamierzonego sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części;

5) ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, innych aktów prawa miejscowego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu;

6) wymagającym uzyskania lub zmiany opinii, uzgodnień i pozwoleń, które są wymagane do uzyskania pozwolenia na budowę lub do dokonania zgłoszenia:

a) budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b i 19a, lub

b) przebudowy, o której mowa w art. 29 ust. 2 pkt 1b.

Podkreślenia wymaga, że to projektant dokonuje kwalifikacji zamierzonego odstąpienia od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę, a w przypadku uznania, że jest ono nieistotne, obowiązany jest zamieścić w projekcie budowlanym odpowiednie informacje (rysunek i opis) dotyczące tego odstąpienia. Nieistotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę nie wymaga uzyskania decyzji o zmianie pozwolenia na budowę (art. 36 a ust. 6 Prawa budowlanego). To inwestor jest inicjatorem zmian w projekcie budowlanym, projektant winien je natomiast nanieść i zaklasyfikować. Inspektora nadzoru inwestorskiego bądź inwestor są natomiast odpowiedzialni za dostarczenie dokumentacji projektowej - wykonawczej, kierownikowi budowy. Obowiązkiem powoda jako ówczesnego kierownika budowy była realizacja poleconych prac zgodnie z dostarczoną mu dokumentacją, z zachowaniem terminów umownych realizacji inwestycji oraz zgodnie z wiedzą techniczną.

Ustalony w postępowaniu stan faktyczny wskazuje, iż wykonania daszków żelbetonowych nad jedenastym piętrem oraz klatek schodowych na dach oczekiwał inwestor tj. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...)w S.. W odniesieniu do prac w zakresie daszków żelbetonowych nad jedenastym piętrem znalazło to wprost wyraz w dokumencie określonym jako „Protokół konieczności” podpisanym zarówno przez przedstawicieli ww. spółki jak i M. P.. Protokół ten został podpisany również za wiedzą i zgodą pozwanego pracodawcy. Wykonanie klatek schodowych również wynikało z polecenia inwestora, z tą jedynie różnicą, iż nie został sporządzony żaden dokument w postaci Protokołu konieczności. W odniesieniu do klatek schodowych brak było dowodów, iż prace w tym zakresie zostały stworzone przez powoda bez wyraźnego odzwierciedlenia w zapisach projektu. Sąd miał na uwadze, iż to na stronie pozwanej spoczywał ciężar wykazania dowolności w prowadzeniu przez powoda prac budowlanych, zaś w materiale dowodowym nie znalazł się dokument projektu „Budowa budynku mieszkalno-usługowego w M.”. Analiza jego zapisów pozwoliłaby stwierdzić czy i w jakim zakresie powód wykroczył poza jego założenia. Strona pozwana nie zawnioskowała również o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu budownictwa, którego opinia mogłaby wyjaśnić na ile działania powoda nie posiadały umocowania w projekcie czy też zleceniu inwestora. Jednakże taki materiał dowodowy nie został w postępowaniu zaproponowany, co skutkuje przyjęciem, iż prace przez niego prowadzone były zgodne z oczekiwaniem inwestora, jak również z przekazaną mu dokumentacją projektową (w zakresie klatek schodowych) oraz z protokołem konieczności (w zakresie daszków żelbetonowych). Jeżeli zaś prace wykonywane na budowie byłyby niezgodne z dokumentacją projektową dostarczoną przez inwestora, to inspektor nadzoru inwestycyjnego powinien wpisem do dziennika budowy wstrzymać prace wykonywane niezgodnie z pozwoleniem i dokumentacją. W niniejszej sprawie pełniący funkcję inspektora nadzoru S. K. (1) zatwierdził pracę w zakresie daszków, a stosowny wpis znajduje się w dzienniku budowy. W odniesieniu do budowy klatek nie ma odpowiednich zapisów w dzienniku budowy, mimo iż na kierowniku budowy spoczywał obowiązek uczynienia takowej adnotacji. Sąd miał to na uwadze, jednakże zarzut co do sposobu prowadzenia dziennika budowy nie został ujęty jako przyczyna zakończenia stosunku pracy z powodem.

Z przedłożonej przez stronę pozwaną prywatnej opinii rzeczoznawcy budowalnego J. R. wynika, iż odpowiedzialność inwestora i projektanta za błędną kwalifikację odstępstw oraz stosownej dokumentacji ma charakter nieograniczony, natomiast odpowiedzialność innych uczestników procesu budowlanego podlega pewnym ograniczeniom. Kierownik budowy jest bowiem z jednej strony związany projektem budowlanym dostarczonymi przez inwestora, z drugiej strony zasadami wiedzy technicznej oraz technologią wykonywania robót budowlanych, jak również terminami wykonania inwestycji wynikającymi z warunków umów. Podkreślenia wymaga, iż wobec brzmienia art. 36a ust. 5 pkt 1 ustawy Prawo budowlane, schody i inne urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z przeznaczeniem, w innym miejscu niż zostało to pokazane w projekcie zagospodarowania działki, nie stanowi istotnego odstępstwa od zatwierdzonego projektu budowlanego, a tym samym nie wiąże się z obowiązkiem uzyskania pozwolenia zamiennego. Zarzucone powodowi zmiany nie miały charakteru istotnego i nie wpływały na zmiany kubatury budynku ponad 2 %. Jednocześnie rzeczoznawca ten wskazał, iż „niezależnie o faktu, iż stwierdzone i udokumentowane odstępstwa w wykonanych pracach od projektu, dla którego wydana została decyzja nr (...), realizowane były przy aprobacie: inwestora, który dostarczył dokumentację, autora projektu sprawującego nadzór autorski oraz inspektora nadzoru inwestorskiego (którego wpisów w Dzienniku Budowy wskazujących na wykonawstwo niezgodne z decyzją nr (...) jest ewidentny brak), to zdaniem autora ekspertyzy roboty wskazane w punkcie 3.2.1. niniejszego opracowania wymagają zmiany pozwolenia na budowę i jako takie nie powinny być zrealizowane.”

Opinia ta, bazująca na przepisach ustawy Prawo budowlane nie wskazuje na odpowiedzialność kierownika budowy za przeprowadzenie prac, które zostały mu powierzone. Powód, posiadając dokumentację projektową, polecenie od inwestora i jego zapewnienie o nieistotności zmian pozostawał w słusznym przekonaniu, że powinien przystąpić do budowy zarówno daszków, jak i klatek schodowych. Jednocześnie prace te były prowadzone za wiedzą i za przyzwoleniem pracodawcy. Nawet zawnioskowani przez stronę pozwaną świadkowie przyznawali w toku zeznań, iż powód nie mógłby wykonać prac, które nie zostałyby mu zlecone przez inwestora. Nie było rolą powoda kwestionowanie otrzymywanych poleceń ani analiza charakteru tychże prac w kontekście ich istotności, w szczególności, iż inwestor dopiero po przystąpieniu do ich realizacji zmienił stanowisko w zakresie konieczności wprowadzenia zmian w projekcie.

W konsekwencji Sąd uznał, że omawiana przyczyna nie podlega na prawdzie, albowiem że nie ma podstaw do przypisania powodowi odpowiedzialności za samowolne wykonanie prac budowlanych, w tym jego winy umyślnej i rażącego niedbalstwa.

Podobnie Sad ocenił drugą z przyczyn ujętych w oświadczeniu pozwanego pracodawcy – zgubienie oryginału projektu budowalnego stanowiącego załącznik nr 1 do decyzji pozwolenia na budowę nr (...).

Kierownik budowy (rozbiórki), a jeżeli jego ustanowienie nie jest wymagane - inwestor, jest obowiązany przez okres wykonywania robót budowlanych przechowywać dokumenty stanowiące podstawę ich wykonania, a także oświadczenie dotyczące wyrobów budowlanych jednostkowo zastosowanych w obiekcie budowlanym, o których mowa w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych, oraz udostępniać te dokumenty przedstawicielom uprawnionych organów (art. 46 Prawo budowlane).

Obowiązek wykazania prawdziwości przyczyny rozwiązania umowy o pracę w niniejszej sprawie, zgodnie z ogólną zasadą rozkładu ciężaru dowodu wynikającą z treści art. 232 i 381 k.p.c. spoczywał na pozwanym. Strona pozwana powołała się na zagubienie przez powoda projektu budowalnego, jednakże nie wykazała w niniejszym postępowaniu, iż oryginał takiego projektu powodowi przekazała. Sam powód takiej okoliczności zaprzeczył. Świadkowie zawnioskowani przez stronę pozwaną wskazywali, iż powód jako kierownik budowy „powinien go mieć”, jednakże takie twierdzenia nie są wystarczające, gdy w poczet materiału dowodowego nie przedłożono żadnego dokumentu potwierdzającego przekazanie oryginału projektu powodowi. Co więcej, z jednoznacznego oświadczenia przedstawicieli inwestora (k. 55) wynika, że spółka (...) jest w posiadaniu 2 egzemplarzy Projektu Budowlanego pozostałe 2 egzemplarze archiwizowane są w Administracji Budowlanej w Starostwie (...) oraz Powiatowym Inspektoracie Nadzoru Budowlanego. Tym samym nie sposób uznać tej przyczyny za prawdziwą, jako że nie została przez pozwanego pracodawcę wykazana.

Natomiast ostatnią z przyczyn rozwiązania umowy o pracę z powodem oceniono jako niezasadną dla zakończenia stosunku pracy w trybie natychmiastowym.

Poza sporem pozostawało, iż powód w trakcie stosunku pracy prowadził działalność gospodarczą w zakresie projektowania budownictwa jednorodzinnego. Zgodnie z jego twierdzeniami nie obowiązywał go zakaz prowadzenia działalności gospodarczej i niespornie nie zawierał z pracodawcą umowy o zakazie konkurencji.

Chcąc uregulować kwestię co do działalności konkurencyjnej, poprzez chociażby precyzyjne jej zdefiniowanie, strony stosunku pracy mogą zawrzeć umowy o zakazie konkurencji przewidziane w art. 101 ¹ i 101 ² k.p. Z zasady umowa o zakazie konkurencji uwypukla realizację pracowniczego obowiązku dbałości o dobro pracodawcy. Dążąc do zawarcia umowy o zakazie konkurencji pracodawca zamierza zabezpieczyć swój interes przed możliwymi jego naruszeniami ze strony zatrudnionych u niego pracowników lub byłych pracowników. (por. orzeczenia Sądu Najwyższego z: 13 kwietnia 2005 r., sygn. II PK 258/04, 14 maja 1998 r., sygn. I PKN 121/98, 17 listopada 1999 r., sygn. I PKN 358/99, 17 grudnia 2001 r., I PKN 742/00, OSNP 2003 nr 24, poz. 588).

Strony niniejszego postępowania nie zawarły takowej umowy, a pozwana zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej wywodziła z dokumentów o charakterze wewnętrznym jak (...) i (...). W pierwszym z tych dokumentów działalność konkurencyjna wobec S. została zdefiniowana w sposób bardzo ogólny i szeroki pojęciowo jako „wszelka działalność nastawiona na zysk (bez względu na to, czy został osiągnięty czy nie) niezależnie od stosunku prawnego, na podstawie którego jest ona wykonywana, nie obejmuje ona posiadania akcji i udziałów w spółce.” Natomiast zarzut pracodawcy ujęty w jego oświadczeniu o rozwiązaniu umowy o pracę definiuje działalność konkurencyjną jako „aktywność przejawianą w tym samym zakresie przedmiotowym i skierowanym do tego samego kręgu odbiorców oraz pokrywającą się z zakresem działalności podstawowej pracodawcy”. Pozwana nie wykazała, aby działalność powoda dotycząca budownictwa jednorodzinnego była działalnością tożsamą z działalnością spółki. Nie zostały naprowadzone żadne wnioski dowodowe, które wskazywałyby, iż zakres działalności spółki obejmuje również budownictwo jednorodzinne. Tym samym nie sposób uznać, iż działalność powoda, prowadzona na niewielką skalę, w segmencie wyłącznie domków jednorodzinnych stanowi działalność konkurencyjną wobec działalności pozwanej, która dotyczy budownictwa użyteczności publicznej oraz budownictwa wielkogabarytowego. Strony postępowania nie kierują swoich usług do jednakowych odbiorców. Nadto zaznaczenia wymaga, iż w aktach osobowych, jak również w aktach postępowania brak jest potwierdzenia, aby powód zapoznał się z dokumentem o nazwie (...). W aktach osobowych znajduje się dokument z dnia 4 września 2015 r. poświadczający zapoznanie się i zobowiązanie do przestrzegania wyłącznie (...) S., brak jest natomiast takiego potwierdzenia w odniesieniu do (...). Przedłożona do akt ewidencja szkoleń (k. 168-206v.) dotyczy wyłącznie szkoleń w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, zaś z zestawienia „Historia szkoleń pracowników” wynika, iż powód odbył jedynie jednodniowe szkolenie z dokumentu (...). Powód mógł więc pozostawać w przekonaniu, iż jego działalność gospodarcza – będąc odmienną od podstawowej działalności pracodawcy – jest działalnością dozwoloną.

Ponadto rozwiązanie umowy o pracę z trybie natychmiastowym z winy pracownika musi dotyczyć naruszenia przez niego podstawowych obowiązków pracowniczych. Obowiązki te zostały sprecyzowane w art. 100 § 1 i 2 k.p., zgodnie z którym pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. Pracownik jest obowiązany w szczególności przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku oraz dbać o dobro zakładu pracy, w tym chronić jego mienie. Powodowi nie przedstawiono zakresu jego obowiązków na piśmie, zaś wśród podstawowych obowiązków pracowniczych określonych w Zakładowym Układzie Zbiorowym nie został ujęty zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej.

Zgodnie z wyrokiem z dnia 18 czerwca 2007 r. Sądu Najwyższego w sprawie II PK 338/06, w przypadku niezawarcia z pracownikiem umowy o zakazie konkurencji, podjęcie działalności ocenionej jako konkurencyjna wobec pracodawcy uzasadnia z reguły jedynie wypowiedzenie umowy o pracę, a dopuszczalność rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia zachodzi jedynie wyjątkowo, w przypadkach szczególnie uzasadnionych niewywiązywaniem się pracownika ze swoich obowiązków bądź niekorzystnym wpływem dodatkowego zatrudnienia dla interesów pracodawcy. Podejmowanie działalności gospodarczej, której zakres pokrywa się z zakresem działania pracodawcy, nie jest automatycznie równoznaczne z naruszeniem obowiązku lojalności i dbałości o dobro zakładu pracy. Także w wyroku z 22 kwietnia 2015 r. w sprawie II PK 158/14 Sąd Najwyższy wskazał, iż zastosowanie najsurowszej sankcji prawa pracy w postaci rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy skarżącego wymagało nie tylko wskazania konkretnych i weryfikowalnych przyczyn tego szczególnego trybu rozwiązania stosunku pracy, ale także udowodnionego wykazania, że doszło na kwalifikowanego naruszenia istotnych interesów pozwanego pracodawcy, który nie zadbał o należytą ich ochronę w drodze zawarcia odrębnej umowy o zakazie konkurencji. W utrwalonej judykaturze dominuje stanowisko, że naruszenie zakazu konkurencji w czasie trwania stosunku pracy, jeżeli strony nie zawarły odrębnej umowy o zakazie konkurencji, uzasadnia - co do zasady - wypowiedzenie stosunku pracy, a tylko wyjątkowo i wyłącznie w razie udowodnionego naruszenia żywotnych lub istotnych interesów pracodawcy może prowadzić do rozwiązania niezwłocznego, co wymaga wskazania pracownikowi konkretnych zawinionych przewinień pracowniczych, które niekorzystnie oddziaływały na konkurencyjną działalność pracodawcy. Takimi okolicznościami lub przyczynami nie mogą być ogólnikowe zarzuty wykonywania działalności konkurencyjnej przez pracownika, choćby uzasadniały zarzut utraty zaufania, bez ustalenia, że doszło do naruszenia żywotnych lub istotnych interesów pracodawcy. Oznacza to, że nie każde i nie zawsze podjęcie lub wykonywanie działalności konkurencyjnej w nieistotnym stopniu lub rozmiarze niezagrażającym interesom pracodawcy może prowadzić do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, zwłaszcza gdy pracodawca nie zadbał o swoje interesy i nie zawarł z pracownikiem umowy o zakazie konkurencji.

W niniejszym postępowaniu pozwana nie wykazała, iż powód dopuścił się wysoce nielojalnego działania, które naraziło pozwaną spółkę na straty. Nie wynika to również z treści oświadczenia pracodawcy, w którym przywołany jest głównie aspekt utraty zaufania. Zaś samo naruszenie zasady lojalności (utrata zaufania) nie usprawiedliwia zastosowania najsurowszego trybu zakończenia stosunku pracy. Sąd orzekający podziela w kwestii pogląd Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 26 września 2006 roku, (sygn. II PK 348/05), iż normatywny katalog podstawowych obowiązków pracowniczych określa art. 100 ustawy Kodeks pracy, ich konkretyzacja następuje w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy, a także w umowie o pracę. Katalog ten nie zawiera obowiązku pracowniczego w postaci nienaruszania więzi zaufania pracodawcy do pracownika, względnie wyrażając tę powinność w sposób pozytywny - obowiązku pracownika utrzymywania tej więzi zaufania. W związku ze sposobem uregulowania rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia w kodeksie pracy oznacza to, iż działania pracownika nie skierowane przeciwko pracodawcy, prowadzące jednak do utraty więzi zaufania przez pracodawcę nie mogą stanowić podstawy do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych.

Sąd Najwyższy niejednokrotnie wypowiadał się, że utrata zaufania do pracownika może stanowić przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie umowy o pracę, jeżeli znajduje oparcie w przesłankach natury obiektywnej oraz racjonalnej i nie jest wynikiem arbitralnych ocen lub subiektywnych uprzedzeń. Natomiast rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z tej przyczyny z powołaniem się na przepis art. 52 § 1 pkt 1 k.p. jest sprzeczne z tym przepisem. Wskazać wiec należy, że utrata zaufania może stanowić konsekwencję ciężkiego naruszenia przez pracownika jego podstawowych obowiązków, które jako takie stanowi przyczynę zwolnienia. Pracodawca, który zamierza zwolnić pracownika w trybie dyscyplinarnym nie może natomiast powołać się wyłącznie na utratę zaufania (jednocześnie nie wskazując na ciężkie naruszenie podstawowego obowiązku pracowniczego), jak to de facto miało miejsce w niniejszej sprawie.

Strona pozwana wniosła o uznanie żądania pozwu za niezgodne z zasadami współżycia społecznego, powołując się na art. 8 k.p., jednakże zarzut ten ocenić należy jako bezzasadny.

W myśl art. 8 k.p. nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Przepis ten umożliwia sądom pracy weryfikację przepisów prawa pracy pod względem zgodności z wartościami aprobowanymi przez społeczeństwo. Zawiera klauzulę odsyłającą do ocen i wartości funkcjonujących poza normami prawa pracy ustanowionymi przez ustawodawcę. Działanie lub zaniechanie stron stosunku pracy, mimo że jest zgodne z przysługującymi im uprawnieniami, stanowi nadużycie prawa, jeżeli jest sprzeczne z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem lub zasadami współżycia społecznego. Te dwie klauzule generalne umożliwiają uniknięcie sytuacji, w których stosowanie prawa doprowadziłoby do skutków niemożliwych do zaakceptowania z uwagi na cel regulacji lub normy moralne.

Dla powołania się na naruszenie przepisu art. 8 k.p. istotne jest wskazanie, naruszenia jakich zasad współżycia społecznego dopuściła się druga strona stosunku pracy. Strona pozwana nie wskazała jakie zasady strona powodowa naruszyła, powołując się jedynie w sposób ogólny na zachowanie powoda, które winno być napiętnowane. W tym kontekście Sąd nie ma możności dokonania oceny, wbrew jakim zasadom współżycia społecznego strona powodowa wystąpiła zgłaszając żądanie pozwu.

Konsekwencją przyjęcia zasadności powództwa jest zasądzenie na rzecz powoda, z którym rozwiązano umowy o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie – odszkodowania w kwocie 3600 zł. Przepis art. 58 § 1 k.p. umożliwia zasądzenie na rzecz pracownika, odszkodowania. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia. Powód dochodził odszkodowania za okres 6 dni, które pozostały do czasu kiedy umowa miała trwać. Wysokość wynagrodzenia nie była kwestionowana przez stronę pozwaną. Na podstawie art. 481 k.c. w zw. z art. 300 k.p. odszkodowanie zasądzono wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 31 stycznia 2019 r. (dnia doręczenia pozwanej odpisu pozwu).

Rozstrzygnięcie o tych kosztach oparto na treści art. 98 § 1 i § 2 k.p.c., w myśl którego strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. W niniejszej sprawie powód reprezentowany był przez profesjonalnego pełnomocnika - adwokata, którego minimalne wynagrodzenie, w związku z przedmiotem sprawy, wynosi 180 zł (§ 9 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia w sprawie opłat za czynności adwokackie Dz.U.2015.1800).

Zgodnie z treścią art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2022.1125 t.j.) kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator lub prokurator, Sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy. W myśl art. 35 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w sprawach z zakresu prawa pracy od pracodawcy pobiera się opłatę podstawową wyłącznie od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Jednakże w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa kwotę 50 000 złotych, od pracownika i pracodawcy pobiera się opłatę stosunkową od wszystkich podlegających opłacie pism. Z uwagi na fakt przegrania sprawy przez stronę pozwaną, Sąd – zgodnie z zasadą przewidzianą w ww. art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych – nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego (...) w S. kwotę 200 zł stanowiącą równowartość opłaty od pozwu (art.13 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy).

Sąd zgodnie z przepisem art.477 ² §1 k.p.c., nadał wyrokowi w punkcie I rygor natychmiastowej wykonalności.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

29 sierpnia 2022 r.