Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 189 / 22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 19 stycznia 2022 roku

wydany w sprawie o sygn. akt II K 706 / 21

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Zarzut obrazy przepisów prawa materialnego tj. art. 42 § 1a pkt 1 kk poprzez niesłuszne wyłączenie z orzeczonego środka karnego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w strefie ruchu, pojazdów do których prowadzenia uprawnia kategoria prawa jazdy BE, podczas gdy sprawca w momencie popełnienia czynu prowadził pojazd mechaniczny, do którego prowadzenia wymagane jest posiadanie uprawnień kategorii B, a w tej sytuacji nie jest dopuszczalne wyłączenie spod orzeczonego zakazu również kategorii BE

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Tytułem wstępu wskazać należy, iż zakaz prowadzenia pojazdów, jako środek karny może pełnić wszystkie funkcje penalne. Na pierwszy plan wysuwa się jednak funkcja indywidualnoprewencyjna. Orzeczony zakaz ma uniemożliwić sprawcy ponowne popełnienie przestępstwa tego samego rodzaju, a jednocześnie wyeliminować go na pewien czas z ruchu drogowego. Ponadto w pewnym zakresie może on realizować funkcję wychowawczą, uświadamiając sprawcy niedopuszczalność jazdy pod wpływem alkoholu. Natomiast generalnoprewencyjny mechanizm oddziaływania zakazu prowadzenia pojazdów i orzeczonego świadczenia pieniężnego polega przede wszystkim na wzbudzeniu obawy u potencjalnych sprawców. Powodują one także zrodzenie przekonania o nieopłacalności przestępstw skutkujących orzeczeniem obligatoryjnego zakazu świadczenia oraz potrzebie przestrzegania przepisów ruchu drogowego.

Słusznie więc apelant podniósł, że w sytuacji, gdy Sąd w części dotyczącej środka karnego daje oskarżonemu, który zostaje skazany za czyn polegający na prowadzeniu pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym (do którego prowadzenia uprawnia posiadanie prawa jazdy kat. B) w stanie nietrzeźwości, możliwość prowadzenia w ruchu lądowym pojazdów, do których uprawnia kategoria prawa jazdy BE, de facto "łagodzi" orzeczony środek karny wbrew obowiązującemu prawu.

Przypomnieć należy, że przepisy art. 42 § 1 i § 2 kk przewidują orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów określonego rodzaju, nie wskazując jednocześnie kryterium podziału rodzajowego, toteż w doktrynie wskazuje się na różne klasyfikacje pojazdów. Dokonuje się podziałów według: strefy ruchu (lądowe, wodne, powietrzne), napędu (mechaniczne, niemechaniczne), przeznaczenia (samochody osobowe, ciężarowe, ciągniki rolnicze, autobusy), ładowności itd. Określając zakaz, sąd może odwołać się do któregokolwiek z podziałów (zob. R.A. S. , Zakres przedmiotowy, s. 143 oraz. K. Ł. , Zakaz prowadzenia pojazdów, 2017, s. 285–286).

Orzekając zakaz prowadzenia pojazdów w ruchu lądowym, należy wziąć pod uwagę zakres uprawnień przysługujących sprawcy w zakresie kierowania pojazdami, co oznacza konieczność uwzględnienia przepisów ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz. U. 2021, poz. 450). Określenie rodzaju pojazdów objętych zakazem prowadzenia może nastąpić przez odwołanie się do kategorii dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdem silnikowym (np. zakaz prowadzenia pojazdów, w stosunku do których uprawnienie do kierowania stwierdza prawo jazdy kategorii B – zob. wyr. SN z 6.7.2006 r., IV KK 144/06, OSNwSK 2006, Nr 1, poz. 1356). Przedmiotowe ograniczenie, o którym mowa w art. 42 § 1 KK, oznacza, że nie jest możliwa dalsza dyferencjacja w ramach rodzajowo określonej grupy pojazdów. Przykładowo, nie jest więc możliwe selektywne orzekanie zakazu prowadzenia pojazdów z grupy, do której prowadzenia uprawnia dany dokument prawa jazdy, lecz należy orzekać zakaz prowadzenia wszystkich pojazdów z grupy określonej danym uprawnieniem. I tak np. nie jest dopuszczalne orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t z kategorii B prawa jazdy, ponieważ ta kategoria uprawnia również do prowadzenia takiego pojazdu z przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej masy własnej pojazdu ciągnącego, o ile łączna dopuszczalna masa całkowita zespołu tych pojazdów nie przekracza 3,5 t, a także do prowadzenia ciągnika rolniczego oraz pojazdu wolnobieżnego (zob. W. Zalewski, w: Królikowski, Zawłocki (red.), Kodeks karny. Część ogólna, t. 2, 2015, s. 101).

Zarówno w literaturze, jak i w orzecznictwie podkreśla się konieczność uwzględnienia związku pomiędzy rodzajem pojazdu, przy użyciu którego sprawca dopuścił się przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, a zakazem prowadzenia pojazdów. Stanowczo podkreślił to Sąd Najwyższy w wyroku z 24.4.2007 r. (IV KK 492/06, Biul. SN 2007, Nr 11), stwierdzając, że nie ma żadnego logicznego powodu, dla którego należałoby z brzmienia art. 42 § 2 kk wyprowadzić wniosek, że dopuszcza on możliwość wyłączenia spośród rodzajów pojazdów właśnie ten rodzaj, do którego należał pojazd prowadzony przez sprawcę w chwili popełnienia czynu. Przeciwnie, to właśnie rodzaj pojazdu mechanicznego, przy którego prowadzeniu sprawca dopuścił się przestępstwa, stanowi, przy orzekaniu środka karnego przewidzianego w art. 42 § 2 kk, przesłankę wskazującą na rodzaj pojazdów mechanicznych, które powinny zostać objęte zakazem. Oznacza to, że z zakresu zakazu prowadzenia pojazdów nie mogą być wyłączone uprawnienia do prowadzenia pojazdu takiego rodzaju, który sprawca prowadził, dopuszczając się przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji (wyr. SN z 4.12.2006 r., V KK 360/06, OSNKW 2007, Nr 1, poz. 7). W zakres orzeczenia o zakazie prowadzenia pojazdów w pierwszej kolejności powinno wchodzić uprawnienie do prowadzenia pojazdu tego rodzaju, którym sprawca dopuścił się przestępstwa (zob. wyr. SN z 20.6.2007 r., III KK 145/07, KZS 2007, Nr 12, poz. 13 oraz wyr. SN z 20.3.2014 r., III KK 461/13, Legalis). Dlatego za słuszną należy uznać tezę, że orzeczenie wobec oskarżonego, który prowadził w stanie nietrzeźwości ciągnik rolniczy, zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych z wyjątkiem kategorii T (właśnie na ciągnik rolniczy), a więc zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych innego rodzaju niż ten, do którego należał pojazd prowadzony przez oskarżonego, w konsekwencji nie prowadzi do czasowego wyeliminowania go z ruchu drogowego (zob. wyr. SN z 7.1.2008 r., II KK 225/07, OSNwSK 2008, Nr 1, poz. 6).

Analogicznie w sytuacji obejmującej okoliczności zarzucanego w przedmiotowej sprawie A. R. czynu, niedopuszczalne jawi się rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 5 zaskarżonego wyroku Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim o orzeczeniu wobec oskarżonego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 3 lat z wyłączeniem pojazdów, do których prowadzenia uprawnia kategoria prawa jazdy BE. Za słusznością takiego stanowiska wielokrotnie wypowiedziały się także sądy administracyjne, które wprost stoją na stanowisku, że "z wyraźnej woli ustawodawcy skutki zdarzenia, jakim jest prawomocny wyrok zakazujący prowadzenia pojazdów mechanicznych w zakresie określonej kategorii, zostały rozciągnięte na inne uprawnienia do prowadzenia pojazdów zarówno pod względem osób ubiegających się o prawo jazdy tej innej kategorii, jak i dysponujących już takim prawem jazdy." (wyrok WSA z siedzibą w G. z dnia 12 stycznia 2018 roku, II SA/Gl 998/17). Sądy te podkreślają, że to z woli ustawodawcy, okoliczność wyłączająca możliwość wydania prawa jazdy (określona w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o kierujących pojazdami) w zakresie kategorii prawa jazdy wynikająca z treści prawomocnego wyroku karnego, odnosi się także do innych kategorii uprawnień w zakresie prawa jazdy, aniżeli objęte orzeczonym przez sąd zakazem. (wyrok WSA z siedzibą w Krakowie z dnia 9 stycznia 2020 roku, III SA/Kr 938/19). Zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych kategorii B pozbawia kierowcę wszelkich kategorii praw jazdy wymienionych w ustawie o kierujących pojazdami (wyrok WSA z dnia 18 kwietnia 2018 roku, I OSK 1532/16), zatem osobie, w stosunku o której orzeczono prawomocnie zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych kategorii B nie może być zarówno wydane, jak i zwrócone prawo jazdy, czy przywrócone uprawnienia w zakresie innych kategorii (wyrok WSA z siedzibą w Warszawie z dnia 15 marca 2018 roku VII SA/Wa 826/17).

Wobec tak klarownego stanowiska w przedmiocie zakresu środka karnego orzeczonego na podstawie art. 42 § 2 kk nie sposób było nie uwzględnić apelacji Prokuratora w całości.

Wniosek

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wyeliminowanie z rozstrzygnięcia w punkcie 4 orzeczenia zwrotu "z wyłączeniem pojazdów, do których prowadzenia uprawnia kategoria prawa jazdy BE"

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Rozstrzygnięcie, którego zmiany domagał się Prokurator zostało zawarte w punkcie 5 zaskarżonego wyroku, a nie jak błędnie wskazał skarżący w punkcie 4 skarżonego orzeczenia. Wskazuje na to całokształt petitum apelacji oraz jej uzasadnienie. Dlatego też Sąd Okręgowy nie wzywając apelującego do sprecyzowania wniosku zawartego w złożonym środku odwoławczym uznał, iż jest to omyłka pisarka, niemająca znaczenia dla zasadności wniosku o zmianę zaskarżonego wyroku.

Odnosząc się do meritum wskazać należy, iż wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku w części dotyczącej orzeczonego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w strefie ruchu lądowego na okres 3 lat poprzez wyeliminowanie z tego rozstrzygnięcia zwrotu "z wyłączeniem pojazdów, do których prowadzenia uprawnia kategoria prawa jazdy BE" jest zasadny z przyczyn omówionych powyżej.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Sprawstwo, wina, kara

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Nie były kwestionowane przez żadną ze stron

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Wyłączenie pojazdów, do których prowadzenia uprawnia kategoria prawa jazdy BE z orzeczonego w pkt 5 zaskarżonego wyroku środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w strefie ruchu lądowego

Zwięźle o powodach zmiany

Argumenty, które legły u podstaw zmiany zaskarżonego wyroku poprzez wyeliminowanie z rozstrzygnięcia w punkcie 5 orzeczenia zwrotu "z wyłączeniem pojazdów, do których prowadzenia uprawnia kategoria prawa jazdy BE” sąd odwoławczy szerzej przedstawił w rubryce 3.1.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Punkt 3 wyroku

Wobec uwzględnienia apelacji wniesionej wyłącznie przez prokuratora, stosownie do treści art. 635 § 1 kpk w zw. z art. 627 kpk o kosztach procesu za postępowanie odwoławcze orzeczono mając na uwadze, iż winien ponosić je oskarżony.

7.  PODPIS

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

rozstrzygnięcie dotyczące orzeczonego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w strefie ruchu lądowego

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana