Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 sierpnia 2022 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Tomasz Choczaj

Protokolant: Justyna Raj

po rozpoznaniu w dniu 18 sierpnia 2022 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa D. R. i W. R.

przeciwko K. R. (1)

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

1.  oddala powództwo;

2.  nie obciąża powodów D. R. i W. R. kosztami procesu.

Sygn. akt I C 447/21

UZASADNIENIE

D. R. i W. R. wnieśli o nakazanie K. R. (1), aby złożyła oświadczenie woli, którego treścią będzie przeniesienie własności udziału wynoszącego 1/2 w nieruchomości położonej w K., gmina Z., o powierzchni 6,4430 ha, składającej się z działek
o numerach: (...), dla której Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli prowadzi księgę wieczystą (...) oraz o zasądzenie od niej na ich rzecz kosztów procesu.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powodów na jej rzecz kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 13 listopada 2006 r. powodowie darowali pozwanej i synowi K. R. (2) nieruchomość położoną w K., gmina Z., o powierzchni 6,44 ha, składającej się z działek o numerach: (...), dla której Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli prowadzi księgę wieczystą (...), (dowód: akt notarialny - k. 12 - 14) .

Obdarowani na działce o numerze (...) ustanowili na rzecz powodów dożywotnią, nieodpłatną służebność osobistą, polegającą na prawie
do korzystania z dwóch pokoi i kuchni w budynku mieszkalnym oraz z urządzeń sanitarnych i pomieszczeń gospodarczych według ich potrzeb, a także prawo nieodpłatnego, dożywotniego korzystania z 10 arów tej działki, (dowód: akt notarialny - k. 12 - 14) .

Po darowiźnie K. i K. małżonkowie R. uprawiali ziemie. Pomagali im w tym także powodowie, (bezsporne) .

Relacje K. i K. małżonków R. w ostatnich latach życia K. R. (2) nie były najlepsze z uwagi na nadużywanie przez niego alkoholu. Z tego też względu również relacje K. R. (2)
z powodem nie były dobre, (bezsporne) .

Na krótko przed śmiercią K. R. (2) dowiedział się, że jedna z jego sióstr oczekuje od niego części darowanej mu nieruchomości. Doszło wówczas między nimi do konfliktu. Również pozwana nie miała najlepszych relacji
z rodzeństwem męża, miała im za złe, że bez jej wiedzy i zgody złożyli wniosek
o jego leczenie odwykowe, (dowód: zeznania pozwanej - k. 122 - 123 i nagranie rozprawy z 18 sierpnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:39:47
do 01:19:15 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 98 verte - 99 i nagraniem rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:31:32
do 00:52:26; zeznania świadka S. G. - k. 105 i nagranie rozprawy z 28 kwietnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 01:21:49 do 01:39:47; częściowo zeznania świadka M. Ł. - k. 103 - 104 i nagranie rozprawy
z 28 kwietnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:02:54 do 00:56:36; częściowo zeznania świadka A. R. (1) - k. 105 verte - 106
i nagranie rozprawy z 28 kwietnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta
od 01:41:06 do 02:03:58; zeznania świadka M. K. - k. 114 verte - 115 verte i nagranie rozprawy z 9 czerwca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:26:36 do 01:02:22) .

K. R. (2) odebrał sobie życie 4 kwietnia 2020 r. W tym samym dniu pozwana wyprowadziła się od niego. Po tym zdarzeniu relacje pomiędzy stronami uległy pogorszeniu. Pozwana poinformowała powodów o szczegółach pogrzebu, jednakże ograniczyła z nimi kontakt, a po pewnym czasie przestała ich odwiedzać, przebywała u nich jedynie na podwórzu i w budynku gospodarczym, w którym prowadziła zakład usługowy. Powodowie po śmierci syna nie prosili pozwanej o pomoc i nie szukali z nią kontaktu, nie zapraszali do siebie. Pozwana sprzedała inwentarz żywy i martwy. Zostawiła powodom krowę, która po miesiącu również została sprzedana. Podczas sprzątania złomu z posesji doszło między pozwaną a powodem do kłótni o własność starej maszyny. Powód wówczas wezwał policję i pozwana nie wywiozła jej na złom. Dzieci pozwanej po śmierci K. R. (2) rzadko kontaktowały się z powodami. Po odwołaniu darowizny córka pozwanej nie chciała się z nimi widywać. Syn pozwanej czasami przebywa na nieruchomości, na której znajduje się dom zajmowany przez powodów. Pozwana nie zabraniała i nie zabrania swoim dzieciom kontaktów
z powodami, (dowód: częściowo zeznania powódki - k. 115 verte - 116 i nagranie rozprawy z 9 czerwca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 01:09:03
do 01:50:34 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 98 - 98 verte i nagraniem rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:02:44
do 00:29:31; częściowo zeznania powoda - k. 121 - 122 i nagranie rozprawy
z 18 sierpnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:01:28 do 00:39:47 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 98 verte i nagraniem rozprawy
z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:29:31 do 00:31:32; zeznania pozwanej - k. 122 - 123 i nagranie rozprawy z 18 sierpnia 2022 r.
- płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:39:47 do 01:19:15
w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 98 verte - 99 i nagraniem rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:31:32 do 00:52:26; częściowo zeznania świadka A. R. (2) - k. 99 - 99 verte i nagranie rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:54:23
do 01:23:04; częściowo zeznania świadka J. K. (1) - k. 99 verte - 100
i nagranie rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta
od 01:23:56 do 01:55:24; zeznania świadka J. K. (2) - k.104 - 104 verte
i nagranie rozprawy z 28 kwietnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta
od 00:56:36 do 01:06:08; częściowo zeznania świadka K. P. - k. 100 - 100 verte i nagranie rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta
- k. 126, minuta od 01:55:24 do 02:20:50; częściowo zeznania świadka M. Ł. - k. 103 - 104 i nagranie rozprawy z 28 kwietnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:02:54 do 00:56:36; zeznania świadka A. R. (1) - k. 105 verte - 106 i nagranie rozprawy z 28 kwietnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 01:41:06 do 02:03:58; częściowo zeznania świadka A. A. - k. 114 verte i nagranie rozprawy
z 9 czerwca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:09:04 do 00:26:36; zeznania świadka M. K. - k. 114 verte - 115 verte i nagranie rozprawy
z 9 czerwca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:26:36 do 01:02:22; zeznania świadka T. S. - k. 104 verte - 105 i nagranie rozprawy z 28 kwietnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 01:06:08
do 01:21:49; zeznania świadka G. S. - k. 115 verte i nagranie rozprawy z 9 czerwca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 01:02:22
do 01:08:55) .

Pozwana nie rozmawiała po śmierci męża z U. T. na temat powodów i jej rodziny, (dowód: zeznania pozwanej - k. 122 - 123 i nagranie rozprawy z 18 sierpnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:39:47
do 01:19:15 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 98 verte - 99 i nagraniem rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:31:32
do 00:52:26; zeznania świadka U. T. - k. 114 - 114 verte i nagranie rozprawy z 9 czerwca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:02:55
do 00:09:04) .

Pozwana nie zapłaciła za wadliwie wykonany nagrobek dla zmarłego męża. Został on rozebrany przez wykonawcę i w to miejsce został postawiony nowy. Pozwana przeniosła z grobu męża wiązankę od siostry i bratowej zmarłego męża na inny grób należący do rodziny R., gdyż jej zdaniem była ona już stara i zniszczona, (dowód: częściowo zeznania powódki - k. 115 verte - 116 i nagranie rozprawy z 9 czerwca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 01:09:03
do 01:50:34 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 98 - 98 verte i nagraniem rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:02:44
do 00:29:31; częściowo zeznania powoda - k. 121 - 122 i nagranie rozprawy
z 18 sierpnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:01:28 do 00:39:47
w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 98 verte i nagraniem rozprawy
z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:29:31 do 00:31:32; zeznania pozwanej - k. 122 - 123 i nagranie rozprawy z 18 sierpnia 2022 r.
- płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:39:47 do 01:19:15
w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 98 verte - 99 i nagraniem rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:31:32 do 00:52:26; częściowo zeznania świadka A. R. (2) - k. 99 - 99 verte i nagranie rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:54:23
do 01:23:04; częściowo zeznania świadka J. K. (1) - k. 99 verte - 100
i nagranie rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta
od 01:23:56 do 01:55:24; zeznania świadka J. K. (2) - k.104 - 104 verte
i nagranie rozprawy z 28 kwietnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta
od 00:56:36 do 01:06:08; częściowo zeznania świadka K. P. - k. 100 - 100 verte i nagranie rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta
- k. 126, minuta od 01:55:24 do 02:20:50; częściowo zeznania świadka M. Ł. - k. 103 - 104 i nagranie rozprawy z 28 kwietnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:02:54 do 00:56:36; zeznania świadka A. R. (1) - k. 105 verte - 106 i nagranie rozprawy z 28 kwietnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 01:41:06 do 02:03:58; częściowo zeznania świadka A. A. - k. 114 verte i nagranie rozprawy
z 9 czerwca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:09:04 do 00:26:36; zeznania świadka M. K. - k. 114 verte - 115 verte i nagranie rozprawy
z 9 czerwca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:26:36 do 01:02:22; zeznania świadka T. S. - k. 104 verte - 105 i nagranie rozprawy z 28 kwietnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 01:06:08
do 01:21:49) .

Pozwana w dalszym ciągu użytkuje darowaną ziemię, najmuje do tego pracowników, ponieważ nie jest w stanie wykonywać tego samodzielnie. Nie życzy sobie, aby powodowie i ich krewni wykonywali jakiekolwiek prace
w gospodarstwie bez jej wiedzy i zgody. Na przedmiotową nieruchomość przyjeżdża codziennie do znajdującej się na niej szwalni. Gdy powodowie znajdują się na podwórzy wita się z nimi. Nie zabrania im przyjmowania rodziny i gości. Pozwana nie uczestniczy już w uroczystościach rodzinnych wraz
z powodami i ich dziećmi, (dowód: częściowo zeznania powódki - k. 115 verte
- 116 i nagranie rozprawy z 9 czerwca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 01:09:03 do 01:50:34 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 98 - 98 verte i nagraniem rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta
od 00:02:44 do 00:29:31; częściowo zeznania powoda - k. 121 - 122 i nagranie rozprawy z 18 sierpnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:01:28
do 00:39:47 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 98 verte i nagraniem rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:29:31
do 00:31:32; zeznania pozwanej - k. 122 - 123 i nagranie rozprawy z 18 sierpnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:39:47 do 01:19:15
w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 98 verte - 99 i nagraniem rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:31:32 do 00:52:26; częściowo zeznania świadka A. R. (2) - k. 99 - 99 verte i nagranie rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:54:23
do 01:23:04; częściowo zeznania świadka J. K. (1) - k. 99 verte - 100
i nagranie rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta
od 01:23:56 do 01:55:24; zeznania świadka J. K. (2) - k.104 - 104 verte
i nagranie rozprawy z 28 kwietnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta
od 00:56:36 do 01:06:08; częściowo zeznania świadka K. P. - k. 100 - 100 verte i nagranie rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta
- k. 126, minuta od 01:55:24 do 02:20:50; częściowo zeznania świadka M. Ł. - k. 103 - 104 i nagranie rozprawy z 28 kwietnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:02:54 do 00:56:36; zeznania świadka A. R. (1) - k. 105 verte - 106 i nagranie rozprawy z 28 kwietnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 01:41:06 do 02:03:58; częściowo zeznania świadka A. A. - k. 114 verte i nagranie rozprawy
z 9 czerwca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:09:04 do 00:26:36; zeznania świadka M. K. - k. 114 verte - 115 verte i nagranie rozprawy
z 9 czerwca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:26:36 do 01:02:22; zeznania świadka T. S. - k. 104 verte - 105 i nagranie rozprawy z 28 kwietnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 01:06:08
do 01:21:49) .

Pozwana ponosi koszty ubezpieczenia gospodarstwa, utylizacji odpadów. Nie ponosi kosztów energii elektrycznej. Była i jest świadoma stanu budynków znajdujących się na nieruchomości. Wiedziała, że dach domu, w którym mieszkają powodowie, wymagał remontu, ale nie miała na to pieniędzy. Otrzymała w tej sprawie sms-a od A. R. (2), który dokonał częściowych napraw, (dowód: częściowo zeznania powódki - k. 115 verte - 116 i nagranie rozprawy
z 9 czerwca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 01:09:03 do 01:50:34
w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 98 - 98 verte i nagraniem rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:02:44 do 00:29:31; częściowo zeznania powoda - k. 121 - 122 i nagranie rozprawy z 18 sierpnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:01:28 do 00:39:47
w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 98 verte i nagraniem rozprawy
z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:29:31 do 00:31:32; zeznania pozwanej - k. 122 - 123 i nagranie rozprawy z 18 sierpnia 2022 r.
- płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:39:47 do 01:19:15
w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 98 verte - 99 i nagraniem rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:31:32 do 00:52:26; częściowo zeznania świadka A. R. (2) - k. 99 - 99 verte i nagranie rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:54:23
do 01:23:04; częściowo zeznania świadka J. K. (1) - k. 99 verte - 100
i nagranie rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 01:23:56 do 01:55:24; częściowo zeznania świadka K. P. - k. 100 - 100 verte i nagranie rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 01:55:24 do 02:20:50; częściowo zeznania świadka M. Ł. - k. 103 - 104 i nagranie rozprawy z 28 kwietnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:02:54 do 00:56:36; zeznania świadka M. K. - k. 114 verte - 115 verte i nagranie rozprawy z 9 czerwca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:26:36 do 01:02:22) .

Powodowie mogą bez przeszkód korzystać z przedmiotowej nieruchomości. Mają swobodę poruszania się po niej. Powód jeździ samochodem do lekarza,
do kościoła, robi zakupy. Powódka opiekuje się wnukami swoich żyjących dzieci, gdy jest taka potrzeba. W większych zakupach pomagają im dzieci, (dowód: częściowo zeznania powódki - k. 115 verte - 116 i nagranie rozprawy z 9 czerwca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 01:09:03 do 01:50:34
w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 98 - 98 verte i nagraniem rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:02:44 do 00:29:31; częściowo zeznania powoda - k. 121 - 122 i nagranie rozprawy z 18 sierpnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:01:28 do 00:39:47
w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 98 verte i nagraniem rozprawy
z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:29:31 do 00:31:32; zeznania pozwanej - k. 122 - 123 i nagranie rozprawy z 18 sierpnia 2022 r.
- płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:39:47 do 01:19:15
w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami - k. 98 verte - 99 i nagraniem rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:31:32 do 00:52:26; częściowo zeznania świadka A. R. (2) - k. 99 - 99 verte i nagranie rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:54:23
do 01:23:04; częściowo zeznania świadka J. K. (1) - k. 99 verte - 100
i nagranie rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta
od 01:23:56 do 01:55:24; zeznania świadka J. K. (2) - k.104 - 104 verte
i nagranie rozprawy z 28 kwietnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta
od 00:56:36 do 01:06:08; częściowo zeznania świadka K. P. - k. 100 - 100 verte i nagranie rozprawy z 10 marca 2022 r. - płyta - koperta
- k. 126, minuta od 01:55:24 do 02:20:50; częściowo zeznania świadka M. Ł. - k. 103 - 104 i nagranie rozprawy z 28 kwietnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:02:54 do 00:56:36; zeznania świadka A. R. (1) - k. 105 verte - 106 i nagranie rozprawy z 28 kwietnia 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 01:41:06 do 02:03:58; częściowo zeznania świadka A. A. - k. 114 verte i nagranie rozprawy
z 9 czerwca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:09:04 do 00:26:36; zeznania świadka M. K. - k. 114 verte - 115 verte i nagranie rozprawy
z 9 czerwca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 00:26:36 do 01:02:22; zeznania świadka G. S. - k. 115 verte i nagranie rozprawy
z 9 czerwca 2022 r. - płyta - koperta - k. 126, minuta od 01:02:22 do 01:08:55) .

W piśmie z 24 marca 2021 r. pełnomocnik powodów złożył w ich imieniu oświadczenie o odwołaniu darowizny udziału wynoszącego 1/2 w nieruchomości położonej K., gmina Z., o powierzchni 6,4430 ha, składającej się z działek o numerach: (...), dla której Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli prowadzi księgę wieczystą (...). Jako przyczynę odwołania darowizny wskazał: porzucenie powodów przez pozwaną, nieudzielanie
im pomocy i wsparcia w życiu codziennym, uniemożliwianie sprawowania opieki nad powodami i udzielania im pomocy przez ich dzieci, uniemożliwianie
im kontaktów z powodami, pomawianie, utrudnianie kontaktów z dziećmi pozwanej. W piśmie z 19 kwietnia 2021 r. pozwana odmówiła zwrotu udziału
w wyżej wymienionej nieruchomości, (dowód: pismo - k. 16 - 16 verte; pismo
- k. 17 - 17 verte) .

Powyższy stan faktyczny jest częściowo bezsporny, gdyż Sąd oparł
go na zgodnych twierdzeniach stron i dowodach przez strony nie negowanych.

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka A. A. w części,
w której twierdziła, że pozwana w czasie lekcji online swojego syna użyła wyrażenia „dziadostwo” pod adresem powodów, gdyż nie była ona bezpośrednim świadkiem tej sytuacji. Ponadto są one sprzeczne z jasnymi, logicznymi
i co bardzo ważne - konsekwentnymi zeznaniami pozwanej.

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadków: A. R. (2), J. K. (1), K. P. i M. Ł. w części, w której twierdzili, że pozwana obmawia powodów i ich najbliższą rodzinę; w części dotyczącej przyczyn rozebrania nagrobka i usunięcia wiązanki; w części dotyczącej nastawiania dzieci pozwanej przeciwko powodom, a także dodatkowo zeznaniom świadka K. P. w części dotyczącej nieinformowania powodów przez pozwaną o uroczystościach pogrzebowych ich syna, gdyż w tym zakresie ich zeznania są stronnicze. Jako dzieci powodów, również skłócone
z pozwaną, mają oczywisty interes, by zeznawać na ich korzyść. Ponadto zeznania wyżej wymienionych świadków są sprzeczne z jasnymi, logicznymi i co bardzo ważne - konsekwentnymi zeznaniami pozwanej. Ponadto są sprzeczne
z logicznymi i jasnymi zeznaniami świadków: U. T. (w zakresie nierozmawiania z pozwaną na temat powodów), J. K. (2) i G. S. (w zakresie dotyczącym przyczyn rozebrania nagrobka
i nieutrudniania przez pozwaną kontaktów jej dzieci z powodami), M. K.
i A. R. (1).

W związku z tym, że zeznaniom powyższych świadków w części Sąd nie dał wiary, należało uznać w tej samej części zeznania powodów za gołosłowne,
a przez to za niewiarygodne. Ponadto w kilku kwestiach zeznania powodów różnią się od ich twierdzeń zawartych w oświadczeniu o odwołaniu darowizny
(np. w zakresie używania słów obraźliwych i utrudnianiu kontaktów z dziećmi powodów), a przez to także czynią je niewiarygodnymi. Ponadto część ich zeznań, to tylko domysły, niczym nieuzasadnione dywagacje (np. w zakresie usunięcia wiązanki z grobu ich syna). Trzeba też dodać, że częściowo różnią się one od ich informacyjnych wyjaśnień i zeznań ich dzieci, zatem i te sprzeczności przemawiają z uznaniem ich w części jako niewiarygodne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Darowizna wytwarza stosunek etyczny między darczyńcą a obdarowanym, wyróżniający się obowiązkiem wdzięczności. Pogwałcenie tego obowiązku przez dopuszczenie się ciężkich uchybień opatrzone jest sankcją prawną, przewidzianą w art. 898 § 1 k.c., w postaci prawa odwołania darowizny. Warunkiem tego prawa jest, aby obdarowany dopuścił się względem darczyńcy rażącej niewdzięczności.

Przepis art. 898 § 1 k.c. nie precyzuje pojęcia rażącej niewdzięczności i nie zawiera wskazówek, za pomocą których można byłoby sformułować jakieś generalne elementy tej niewdzięczności.

W doktrynie i orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że pod pojęcie rażącej niewdzięczności podpada tylko takie zachowanie się obdarowanego, które polega na działaniu lub zaniechaniu skierowanym bezpośrednio lub nawet pośrednio przeciwko darczyńcy, które oceniając rzecz rozsądnie, musi być uznane
za wysoce niewłaściwe i krzywdzące darczyńcę. Chodzi tu przede wszystkim
o popełnienie przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub czci albo mieniu darczyńcy oraz o naruszenie przez obdarowanego spoczywających na nim obowiązków wynikających ze stosunków rodzinnych łączących go z darczyńcą oraz obowiązku wdzięczności (patrz wyroki Sądu Najwyższego: z 17 listopada 2011 r., IV CSK 113/11, LEX nr 1111009; z 26 września 2000 r., III CKN 810/00, niepublikowany; z 5 października 2000 r., II CKN 280/00, niepublikowany).

W wyroku z 15 czerwca 2010 r. (II CSK 68/10, LEX nr 852539) Sąd Najwyższy podkreślił, iż o istnieniu lub nieistnieniu podstaw do odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności decydują w każdym przypadku konkretne okoliczności, rozważane na tle zwyczajów panujących w określonych środowiskach społecznych, które nie wykraczają poza wypadki życiowych konfliktów. Znalazło to również potwierdzenie w orzecznictwie sądów powszechnych, z którego wynika, że znamion rażącej niewdzięczności
nie wyczerpują czyny nieumyślne obdarowanego, drobne czyny nawet umyślne, ale niewykraczające, w określonych środowiskach poza zwykłe konflikty życiowe, rodzinne, jak też wywołane zachowaniem się, czy działaniem darczyńcy (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 14 kwietnia 2005 r., I ACa 60/05, OSA 2006, z. 10, poz. 35). Dla sądu nie jest obojętna przyczyna niewdzięczności,
bo umożliwia dokonanie osądu, czy i na ile zachowanie obdarowanego może być uznane za nieusprawiedliwione.

Trzeba też dodać, że pod pojęcie rażącej niewdzięczności podpadają tylko takie czynności obdarowanego, które są skierowane przeciwko darczyńcy
ze świadomością i w nieprzyjaznym zamiarze, wyłączone są natomiast krzywdy czy przykrości popełnione w uniesieniu czy rozdrażnieniu, zwłaszcza wywołane zachowaniem się darczyńcy (patrz: wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi
z 17 kwietnia 2013 r., I ACa 236/13, LEX nr 1313336; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 27 marca 2013 r., I ACa 1321/12, LEX nr 1314769).

Ponadto czyny dowodzące niewdzięczności muszą świadczyć o znacznym nasileniu złej woli obdarowanego, na co wskazuje użycie przez ustawodawcę słów „rażąca niewdzięczność” (patrz wyrok Sądu Najwyższego z 7 maja 1997 r. I CKN 117/97, LEX nr 137781).

Zgodnie z uchwałą składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 7 stycznia 1967 r. (III CZP 32/66, OSNCP 1968, nr 12, poz. 199) oświadczenie odwołujące darowiznę nieruchomości ze względu na rażącą niewdzięczność nie powoduje przejścia własności nieruchomości z obdarowanego na darczyńcę, lecz stwarza jedynie obowiązek zwrotu przedmiotu tej darowizny stosownie do przepisów
o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 898 § 2 k.c.). Konsekwencją przyjęcia wyłącznie obligacyjnego skutku odwołania darowizny jest to, że dla osiągnięcia skutku rzeczowego konieczne jest przeniesienie własności darowanej nieruchomości z powrotem na darczyńcę. Powinno to nastąpić w drodze umowy. Jeżeli jednak do umowy nie dojdzie, darczyńcy pozostaje droga powództwa
o zobowiązanie obdarowanego do przeniesienia własności tej nieruchomości. Prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek obdarowanego
do złożenia, w określonym terminie, oznaczonego oświadczenia woli zastępuje
to oświadczenie (art. 64 k.c. oraz art. 1047 k.p.c.), jeżeli obdarowany nie złoży
go w tym terminie z zachowaniem wymaganej formy.

W ocenie Sądu powództwo o zobowiązanie pozwanej do złożenia oświadczenia woli o przeniesieniu na rzecz powodów udziału w prawie własności przedmiotowej nieruchomości nie jest zasadne.

W pierwszej kolejności należało ustalić, czy został zachowany termin
do złożenia skutecznego oświadczenia o odwołaniu darowizny, bowiem zgodnie
z treścią art. 889 § 3 k.c. darowizna nie może być odwołana po upływie roku
od dnia, w którym uprawniony do odwołania darowizny dowiedział się
o niewdzięczności obdarowanego.

Mając na uwadze zgromadzony w sprawie materiał dowodowy należało uznać, że powyższy termin został zachowany, gdyż wydarzenia, które były podstawę skonstruowania oświadczenia o odwołaniu darowizny dokonanego
w marcu 2021 r., miały się wydarzyć po śmierci męża pozwanej, która nastąpiła w kwietniu 2020 r.

Należy zatem rozważyć, czy doszło działań lub zaniechań pozwanej opisywanych w oświadczeniu o odwołaniu darowizny i w toku niniejszej sprawy, a także, czy miały one charakter rażącej niewdzięczności.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, aby pozwana uniemożliwiała kontakt powodom z jej dziećmi. Twierdzenia powodów są w tym zakresie są gołosłowne, wzajemnie sprzeczne, sprzeczne z jasnymi i logicznymi zeznaniami pozwanej i jej pełnoletniej córki. W tym miejscu należy zauważyć,
że po śmierci męża pozwanej jej dzieci odwiedzały przez pewien czas powodów, choć bardzo rzadko. Zmieniło się to po otrzymaniu przez pozwaną oświadczenia powodów o odwołaniu darowizny. Wówczas zaostrzył się konflikt rodzinny, który bezpośrednio uderzył w matkę wnuków powodów i przez to - co jest oczywiste
- doprowadził do zerwania przez nich wszelkich z nimi relacji.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika także,
aby pozwana uniemożliwiała, bądź utrudniała kontakt powodom z ich dziećmi
i pozostałymi wnukami. Na tę okoliczność powodowie nie złożyli w zasadzie żadnych dowodów, a z samych ich zeznań wynika, że ich dzieci i pozostałe wnuki mają z nimi swobodny kontakt.

Ponadto brak jest w aktach niniejszej sprawy dowodów, które potwierdzają, że pozwana używała wobec powodów słów obelżywych i poniżała ich w oczach innych osób. W tym miejscu należy zwrócić uwagę na twierdzenia samych powodów, z których wynika, że pozwana nigdy nie używała wobec nich słów obelżywych. Ponadto Sąd nie dał wiary zeznaniom świadków, którzy opisywali zachowanie pozwanej podczas lekcji online, w czasie której pozwana miała mówić do swojej córki, że pozwani to „dziadowska rodzina”, co szerzej zostało wyjaśnione w omówieniu zebranego w sprawie materiału dowodowego. Ponadto Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka M. Ł., która podała,
że pozwana plotkowała na temat powodów z U. T.. Trzeba w tym miejscu przypomnieć, że U. T. zaprzeczyła, aby rozmawiała z pozwaną na temat powodów. Ponadto U. T. zeznała, że to świadek M. Ł. mówiła jej coś na temat rodziny R..

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika jedynie, że pozwana zaprzestała interesowania się losem powodów, kontaktowania się z nimi, pomagania im, wspierania, do czego jako obdarowana - w świetle zasad doświadczenia życiowego - była i jest zobligowana. Stan taki trwa w zasadzie
od śmierci męża pozwanej. Jednak należy zwrócić uwagę na to, że nie wynika
on ze świadomego i nieprzyjaznego zachowania lub braku działania pozwanej wobec powodów, lecz z konfliktu rodzinnego. Powodowie uważają bowiem,
że pozwana jest winna śmierci ich syna, mają do niej żal, że wyprowadziła
się od niego, co według nich ostatecznie doprowadziło do jego samobójstwa. Pozwana dowiedziała o tym się od osoby trzeciej, musiał poczuć się bardzo źle
i wówczas powiedziała, że jeśli ona jest winna śmierci swojego męża,
to i powodowie są winni śmierci swojego syna. Ponadto powodowie czują się pokrzywdzeni zachowaniem pozwanej polegającym na wyprzedaży inwentarza żywego i martwego zaraz po śmierci syna, rozebraniem pierwszego nagrobka
i przestawieniem kwiatów z nagrobka syna na inny nagrobek. To wszystko potęgował konflikt, który jeszcze bardziej zaostrzył się po odwołaniu darowizny. Trzeba jednak zauważyć, że nie tylko pozwana nie chce kontaktu z powodami, gdyż sami powodowie nie szukają takiego kontaktu. Nie proszą oni pozwanej
o pomoc, nie chcą z nią rozmawiać. Sytuacja z rozebraniem nagrobka nie wynikała z zachowania samej pozwanej, które byłoby skierowane przeciwko powodom, lecz z przyczyn leżących po stronie firmy kamieniarskiej. Ponadto należy dodać, że pozwana przestawiła kwiaty na inny grób rodziny R., gdyż chciała starą i brzydką wiązankę usunąć z grobu męża. Takie zachowanie również nie było wymierzone przeciwko pozwanym. Wypada zauważyć,
że na zachowanie pozwanej z całą pewności wpłynęła śmierć jej męża,
z którym się rozstała i z którym przez wiele lat była w złych relacja ze względu
na nadużywanie przez niego alkoholu. Z doświadczenia życiowego wynika bowiem, że gdy umiera osoba łącząca rodzinę, więzi pomiędzy niektórymi jej członkami ulegają osłabieniu, zwłaszcza w sytuacji, gdy więzi te nie były silne
i nie były nacechowane pozytywnymi emocjami.

Mając powyższe na uwadze należy uznać, że nieutrzymywanie przez pozwaną kontaktu z powodami wynika ze zwykłego konfliktu rodzinnego,
a nie z działań lub zaniechać pozwanej skierowanych bezpośrednio lub nawet pośrednio przeciwko powodom. W tym miejscu należy przypomnieć, że w pojęciu „rażącej niewdzięczności” nie mieszczą się zachowania, które mogą być oceniane jako niewłaściwe, z racji naruszenia reguł życia w rodzinie, ale które nie wykraczają poza granice zwykłych konfliktów życia codziennego, zwłaszcza jeśli konflikty takie są sprowokowane lub podtrzymywane przez samego darczyńcę.

Roszczenie powodów nie może również zostać oparte na treści art. 5 k.c. Powołany przepis stanowi, że nie można czynić ze swego prawa użytku, który
by był sprzeczny ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem tego prawa
lub z zasadami współżycia społecznego, gdyż takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. W judykaturze wyjaśniono, że art. 5 k.c. może stanowić jedynie środek obrony,
a nie podstawę powództwa. Nie może wobec tego być samodzielną podstawą powstania i nabycia prawa podmiotowych (patrz wyrok Sądu Najwyższego
z 11 lipca 2012 r., sygn. akt II CSK 677/11, Lex nr 1228438).

Mając powyższe na uwadze Sąd oddalił powództwo w całości, o czym orzekł, jak w pkt 1 wyroku.