Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 lipca 2020 roku Prezes KRUS odmówił A. N. prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu wskazał, że Komisja Lekarska nie stwierdziła całkowitej niezdolności do pracy.

/decyzja – k. 67 akt KRUS/

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony, wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do renty na stałe. Wskazał m.in., że ma problemy ze wzrokiem. /odwołanie - k. 4/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie, podnosząc tę samą argumentację, co w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k. 10/

Na rozprawie w dniu 24.05.2022 r pełnomocnik wnioskodawcy ustanowiony z urzędu wniósł o przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu, oświadczając, że koszty te nie zostały pokryte ani w całości ani w części.

/e –prot. Z dnia 24.05.2022 r 00:03:36/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca A. N. urodził się w dniu (...) roku. W dniu 14.06. 2020 r złożył wniosek o rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy. /wniosek o rentę – k. 26 akt KRUS/

Orzeczeniem Lekarza Orzecznika z dnia 6.05.2020 roku wnioskodawca został uznany za okresowo całkowicie niezdolnego do pracy od zaprzestania pobierania przedłużonego zasiłku chorobowego - do marca 2021 roku. Lekarz orzecznik rozpoznał nadciśnienie tętnicze, kardiomiopatię nadciśnieniową, cukrzycę t.2, otyłość olbrzymią.

/orzeczenie – k. 47 akt KRUS, dok. Lek. KRUS/

Orzeczeniem z dnia 19.06.2020 r Komisja Lekarska nie uznała wnioskodawcy za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym. Rozpoznała nadciśnienie tętnicze z przerostem mięśnia lewej komory, obserwację w kierunku choroby wieńcowej serca, cukrzycę typu II, otyłość olbrzymią.

/orzeczenie – k. 52 akt KRUS/

Orzeczenia były wydawane zaocznie.

/okoliczność bezsporna/

Z punktu widzenia kardiologa wnioskodawca nie jest całkowicie niedolny do pracy w gospodarstwie rolnym.

/pisemna opinia biegłego kardiologa – k. 56 – 57 odw, k. 97./

Z punktu widzenia diabetologa wnioskodawca nie jest całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym.

/pisemna opinia biegłego diabetologa – k. 59 – 60, k. 93/

Z punktu widzenia okulisty u wnioskodawcy rozpoznano zaćmę całkowitą oka prawego i dojrzałą oka lewego, zez zbieżny naprzemienny z przewagą oka prawego. Zaćma centralna obu oczu wynika z karty informacyjnej z 2018 roku. Z tego powodu jest całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym od 3.12.2021 roku na okres dwóch lat. Z chwilą wykonania zabiegu operacyjnego zaćmy obu oczach i odzyskania użytecznej ostrości wzroku, wnioskodawca będzie zdolny do pracy w gospodarstwie rolnym. W dniu badania przez biegłego ostrość wzroku wnioskodawcy uniemożliwiała wykonywanie prac w gospodarstwie rolnym. Stan narządu wzroku nie ma związku z oceną diabetologa czy kardiologa. Czas przyznany na wykonanie zabiegu operacyjnego zaćmy zawiera również czas rekonwalescencji po zabiegu.

/pisemna opinia biegłego okulisty – k. 112 – 113, k. 132/

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t. j. Dz.U. z 2008 r., Nr 50, poz. 291, ze zm.) renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który łącznie spełnia następujące warunki:

1)podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez wymagany okres, o którym mowa w ust. 2;

2) jest trwale lub okresowo całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym;

3)całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w okresie podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu lub w okresach, o których mowa w art. 20 ust. 1 pkt 1 i 2, lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

W myśl art. 21 ust. 5 ustawy za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym uważa się ubezpieczonego, który z powodu naruszenia sprawności organizmu utracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym.

Całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym uznaje się za trwałą, jeżeli ubezpieczony nie rokuje odzyskania zdolności do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym /ust. 6 art. 21/. Całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym uznaje się za okresową, jeżeli ubezpieczony rokuje odzyskanie zdolności do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym /ust. 7 art. 21/.

Stosownie do art. 46 ust. 1 orzeczenia dotyczące m.in. trwałej i okresowej całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym w związku z prowadzonym postępowaniem o ustalenie prawa do świadczeń wydają w pierwszej instancji lekarze rzeczoznawcy Kasy, a w drugiej instancji - komisje lekarskie Kasy.

Zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. w sprawie o świadczenie z ubezpieczeń społecznych, do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, a podstawę do wydania decyzji stanowi orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub orzeczenie komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odwołanie od decyzji opiera się wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia, sąd nie orzeka co do istoty sprawy na podstawie nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od tej decyzji. W tym przypadku sąd uchyla decyzję, przekazuje sprawę do rozpoznania organowi rentowemu i umarza postępowanie.

W odniesieniu do przedmiotowej sprawy na wstępie należy zauważyć, iż decyzje organu rentowego w sprawach dotyczących świadczeń z ubezpieczeń społecznych mają charakter deklaratoryjny. Organ rentowy stwierdza jedynie, czy zostały spełnione ustawowe warunki nabycia prawa do wnioskowanego świadczenia. Postępowanie sądowe w sprawach dotyczących ubezpieczeń społecznych wszczynane jest w wyniku wniesienia przez ubezpieczonego odwołania od decyzji organu rentowego. Jego przedmiotem jest ocena zgodności z prawem - w aspekcie formalnym i materialnym - decyzji wydanej przez organ rentowy. Badanie legalności decyzji i orzekanie o niej jest możliwe tylko przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego w chwili wydawania decyzji. Inaczej mówiąc - o zasadności przyznania lub odmowy przyznania świadczenia decydują okoliczności istniejące w chwili ustalania do niego prawa. Postępowanie dowodowe przed sądem jest bowiem postępowaniem sprawdzającym, weryfikującym ustalenia dokonane przez organ rentowy. Biegli sądowi nie zastępują lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej , a jedynie zgodnie z posiadaną wiedzą specjalistyczną poddają ocenie merytorycznej trafność wydanego orzeczenia o zdolności wnioskodawcy do pracy lub jej braku. Dlatego też późniejsza zmiana stanu zdrowia ubezpieczonego nie może stanowić - co do zasady - podstawy do uznania decyzji za wadliwą i jej zmiany przez sąd ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 5 kwietnia 2007 roku, sygn. akt I UK 316/06, opubl: MoPr rok 2007, Nr 11).

Wynikające z treści art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. możliwości załatwienia sprawy (tj. uchylenie decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu przy jednoczesnym umorzeniu postępowania) wiąże się z występowaniem w sprawie "nowych okoliczności" dotyczących niezdolności do pracy (względnie niezdolności do samodzielnej egzystencji), powstałych po dniu złożenia odwołania od wydanej przez organ rentowy decyzji. Przepis ten stanowi wyjątek od zasady oceny wydanej przez organ rentowy decyzji, przez sąd I instancji, według stanu rzeczy istniejącego w dniu jej wydawania. Wyjątek ten jednak wymaga "cech nowości", które mogą dotyczyć stanu zdrowia osoby ubiegającej się o świadczenie rentowe przed wydaniem decyzji (wówczas będą to nowości w rozumieniu art. 477 ⁹ § 2 ¹ k.p.c., które będą obligować organ rentowy do podjęcia działań wynikających z tego przepisu) lub też mogą dotyczyć okoliczności związanych ze stanem zdrowia takiej osoby, które powstały po dniu złożenia przez nią odwołania i wtedy będą to nowości w rozumieniu art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. (zob. wyrok SA w Rzeszowie z dnia 12 czerwca 2013 r., III AUa 242/13, LEX nr 1342365).

"Nowe okoliczności" to schorzenia istniejące przed wydaniem decyzji, lecz wykazane przez ubezpieczonego dopiero po wniesieniu odwołania do sądu albo ujawnione na podstawie badań lekarskich w trakcie postępowania sądowego i których nie oceniał ani lekarz orzecznik, ani komisja lekarska organu rentowego./wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 18 października 2016 r. III AUa 957/15 ,LEX nr 2157858/

Z poczynionych ustaleń wynika, że z punktu widzenia okulisty u wnioskodawcy rozpoznano zaćmę całkowitą oka prawego i dojrzałą oka lewego, zez zbieżny naprzemienny z przewagą oka prawego. Z tego powodu jest całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym od 3.12.2021 roku, a więc po dacie wydania decyzji, na okres dwóch lat. Jednocześnie schorzenie to wynika z dokumentacji medycznej z 2018 roku.

W ocenie Sądu dolegliwości opisane w odwołaniu, a następnie wynikające z opinii biegłego okulisty są nową okolicznością, o której mowa w art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c, bowiem na dzień orzekania przez organ rentowy nie były rozpoznawane i nie były podstawą do orzekania niezdolności o pracy, bowiem ani lekarz orzecznik ani komisja lekarska nie umieściły choroby oczu w rozpoznaniu.

W zaistniałej sytuacji Sąd nie może orzekać co do istoty sprawy na podstawie nowych okoliczności dotyczących niezdolności do pracy i winien przekazać sprawę do rozpoznania organowi rentowemu oraz umorzyć postępowanie sądowe.

O kosztach pełnomocnika z urzędu Sąd orzekł na podstawie § 15 ust. 2 w zw. Z § 4 rozporządzenia MS z dnia 3.10.2016 r w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu. /Dz.U.2019.18 t.j/.