Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 11 sierpnia 2022r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy II Wydział Cywilny – Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Irena Dobosiewicz (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 28 lipca 2022r. w Bydgoszczy

na rozprawie

sprawy z wniosku S. B.

z udziałem P. W.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji uczestniczki od postanowienia Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 14 stycznia 2022r. sygn. akt II Ns 1936/19

postanawia :

1. zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie IV/ czwartym / w ten tylko sposób, że zasądzić od uczestnika S. B. na rzecz wnioskodawczyni P. W. w miejsce kwoty 21275, 53 zł kwotę 39 173,32 zł/ trzydzieści dziewięć tysięcy sto siedemdziesiąt trzy i 32/100/,

2. oddalić apelację w pozostałej części,

3 . oddalić wniosek wnioskodawcy o zasądzenie od uczestniczki zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego,

4.ustalić, że wnioskodawca i uczestniczka ponoszą koszty postępowania apelacyjnego każdy we własnym zakresie.

Irena Dobosiewicz

Sygn. akt II Ca 268/22

UZASADNIENIE

S. B. wniósł o ustalenie, że w skład majątku wspólnego jego i P. W. wchodziła umowa partycypacji, środki pieniężne z tytułu wpłaconej kaucji umownej, umowa najmu lokalu o numerze (...) położonego w B. przy ul. (...) zawarta z (...) spółką z o. o. w B. oraz ruchomości wymienione szczegółowo w punkcie 1 wniosku. Domagał się rozliczenia nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestniczki w wysokości 14.000 zł w postaci operacji plastycznej piersi. Wniósł także o rozliczenie po połowie kwot uzyskanych ze sprzedaży wspólnych samochodów zainteresowanych P. (...) i R. (...).

W odpowiedzi na wniosek uczestniczka P. W. wskazała szereg ruchomości wchodzących w jej ocenie w skład majątku wspólnego zainteresowanych oraz zgłosiła do podziału współudział do prawa z mieszkania TBS położonego w B. przy ul. (...). Wniosła o rozliczenie wspólnie zaciągniętych zobowiązań byłych małżonków: z tytułu kredytu hipotecznego w Banku (...) S.A., kredytu w tym banku na zakup motocykla oraz opłacenie prawa jazdy, kredytu na zakup sprzętu RTV w (...) Bank (...) SA oraz zadłużenia karty kredytowej w wysokości 5.000 zł. Dalej domagała się rozliczenia kwoty 3.000 złotych, stanowiącej część sumy pożyczki udzielonej przez jej ojca w trakcie małżeństwa i przeznaczonej przez zainteresowanych na pokrycie kaucji zabezpieczającej, zwróconej przez nią ojcu po rozwodzie. Zgłosiła również żądanie zasądzenia od wnioskodawcy na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W piśmie datowanym na dzień 14 października 2020 r. P. W. wskazała, że dysponowała majątkiem osobistym sprzed małżeństwa, to jest prawami do działki ROD K. w P., które to prawa zbyła wprowadzając uzyskane środki do majątku wspólnego. W nawiasie wskazała: „żądanie rozliczenia w tym zakresie”.

Na rozprawie w dniu 10 listopada 2021 r. pełnomocnik uczestniczki oświadczyła, że będzie domagać się rozliczenia uiszczonych przez uczestniczkę opłat czynszowych za okres począwszy od dnia wyprowadzenia się z lokalu przez wnioskodawcę.

Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 14 stycznia 2022r. ustalił, że w skład majątku wspólnego byłych małżonków S. B. i P. W. ) wchodzą:

1.  prawo najmu lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...) w budynku położonym w B. przy ul. (...) należącym do (...) spółki z o. o. w B., o wartości 133.000 złotych,

2.  wierzytelność wobec (...) spółki z o. o. w B. z tytułu kaucji związanej z umową najmu lokalu mieszkalnego, opisanego w punkcie I. podpunkcie 1. niniejszego orzeczenia, o wartości 4.835 złotych,

3.  wierzytelność wobec (...) spółki z o. o. w B. z tytułu partycypacji w kosztach budowy lokalu mieszkalnego, opisanego w punkcie I. podpunkcie 1. niniejszego orzeczenia, o wartości 25.887 złotych oraz ruchomości :motocykl marki Y. (...) o wartości 9.000 złotych,ubiór męski na motocykl o wartości 3.000 złotych,rower marki K. o wartości 2.000 złotych, pralka I. o wartości 300 złotych, lodówka A. o wartości 300 złotych, telewizor wraz z listwą o wartości 2.300 złotych, mały sprzęt AGD w postaci tostera i robota kuchennego o łącznej wartości 300 złotych, narzędzia o wartości 300 złotych, meble w postaci: stołu, krzeseł, komody i półek o łącznej wartości 500 złotych, pościel, koc i ręczniki o łącznej wartości 150 złotych oraz szklanki, naczynia i sztućce o łącznej wartości 150 złotych.

Następnie dokonał podziału majątku wspólnego byłych w ten sposób, że na wyłączną własność wnioskodawcy przyznać składniki majątkowe wymienione w punkcie I. podpunktach od 4. do 8. oraz od 10. do 14. niniejszego orzeczenia, na wyłączną rzecz uczestniczki przyznać składniki majątkowe wymienione w punkcie I. podpunktach od 1 - 3. oraz 9 , zasądził od P. W. na rzecz S. B. kwotę 75.011 zł tytułem dopłaty, płatną w terminie roku od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku opóźnienia w płatności, kwotę 1.000 zł tytułem zwrotu połowy różnicy pomiędzy środkami uzyskanymi przez każdego z zainteresowanych w wyniku sprzedaży wspólnych pojazdów: marki P. (...) o nr rej. (...) i marki R. (...) o nr rej. (...), płatną w terminie roku od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku opóźnienia w płatności , zasądził od S. B. na rzecz P. W. kwotę 21.275,53 zł tytułem zwrotu połowy spłaconych po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej wspólnych długów zainteresowanych, płatną w terminie roku od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku opóźnienia w płatności. Nadto zobowiązał uczestniczkę do wydania składników majątkowych wymienionych w punkcie I. podpunktach od 7 do 8 oraz od 10 do 14. w terminie 7 dni od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia , oddalił dalej idące wnioski zainteresowanych, kosztami sądowymi obciążył zainteresowanych w częściach równych oraz nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Bydgoszczy od wnioskodawcy kwotę 1.012,31 zł , od uczestniczki kwotę 2.012,31 zł ,oddalił obustronne wnioski o zasądzenie od strony przeciwnej kosztów postępowania a pozasądowymi kosztami postępowania obciążył zainteresowanych w zakresie przez nich poniesionym.

Swoje rozstrzygnięcie oparł Sąd Rejonowy na następujących ustaleniach i rozważaniach natury prawnej:

Wnioskodawca i uczestniczka zawarli związek małżeński w dniu 26 lipca 2014 r. przed Kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego w B.. W małżeństwie zainteresowanych obowiązywał ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. Wyrokiem z dnia 4 października 2018 r., wydanym w sprawie o sygn. akt. XC 639/18, Sąd Okręgowy w Bydgoszczy rozwiązał małżeństwo zainteresowanych bez orzekania o winie. Orzeczenie uprawomocniło się z dniem 26 października 2018 roku i z tym dniem ustała wspólność majątkowa byłych małżonków. Zainteresowani nie posiadają wspólnych dzieci.

W dniu 1 sierpnia 2014 r. małżonkowie zawarli umowę cesji z M. D., na podstawie której zostały na nich przeniesione wszelkie prawa i obowiązki wynikające z umowy o partycypację, zawartej w dniu 11 czerwca 2005 r. pomiędzy (...) sp. z o.o. z siedzibą w B., dotyczącej lokalu mieszkalnego o numerze (...) położonego w budynku przy ul. (...) w B.. Wartość przenoszonego prawa strony ustaliły na kwotę 25.887 zł. Tego samego dnia zawarli z (...) sp. z o.o. w B. umowę najmu tego lokalu, uiszczając kaucję zabezpieczającą na lokal w wysokości 4.835 złotych, która została pokryta ze środków pochodzących z pożyczki udzielonej małżonkom przez ojca uczestniczki – M. W.. Po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej uczestniczka zwróciła ojcu część sumy pożyczki w kwocie 3.000 złotych.

Aktualna wartość prawa najmu lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...) w budynku położonym w B. przy ul. (...) wynosi 133.000 złotych.

W trakcie trwania małżeństwa zainteresowani nabyli do majątku wspólnego następujące ruchomości: motocykl marki Y. (...) o wartości 9.000 złotych, ubiór męski na motocykl o wartości 3.000 złotych, rower marki K. o wartości 2.000 złotych, pralkę I. o wartości 300 złotych, lodówkę A. o wartości 300 złotych, telewizor wraz z listwą o wartości 2.300 złotych, mały sprzęt AGD w postaci tostera i robota kuchennego o łącznej wartości 300 złotych, narzędzia o wartości 300 złotych, meble w postaci: stołu, krzeseł, komody i półek o łącznej wartości 500 złotych, pościel, koc i ręczniki o łącznej wartości 150 złotych, a także szklanki, naczynia i sztućce o łącznej wartości 150 złotych.

W trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej zainteresowani nabyli również do majątku wspólnego samochody osobowe: marki P. (...) o nr rej. (...) i marki R. (...) o nr rej. (...). Po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej oba pojazdy zostały przez zainteresowanych zbyte: pierwszy za cenę 10.500 złotych, a drugi – za cenę 3.500 złotych. Za uzyskane w ten sposób środki uczestniczka zakupiła dla siebie samochód osobowy marki R. (...), przeznaczając na ten cel 8.000 złotych. Pozostała kwota w wysokości 6.000 złotych pozostała w dyspozycji wnioskodawcy.

W dniu 24 lipca 2014 roku małżonkowie zawarli umowę pożyczki hipotecznej na kwotę 106.924,64 złotych. Po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej wymagalne raty uiszczała wyłącznie uczestniczka. Łączna suma spłaconego przez nią zadłużenia wyniosła 31.688,81 złotych.

Zainteresowani zawarli z (...) Bankiem (...) S.A. w W. umowę kredytu na zakup motocykla oraz opłacenie prawa jazdy. Po dacie ustania wspólności majątkowej małżeńskiej cztery należne bankowi raty uiścił wnioskodawca, a pozostałe – uczestniczka. P. W. łącznie uiściła z tego tytułu kwotę 7.480,22 złotych.

Małżonkowie zawarli z (...) Bank (...) S.A. we W. umowę kredytu na zakup sprzętu RTV z okresem ratalnej spłaty począwszy od 23 września 2016 r. i skończywszy na dacie 18 kwietnia 2018 r. Całe zaciągnięte zobowiązanie zostało spłacone przez nich przed datą ustania wspólności majątkowej małżeńskiej.

W 2016 r. uczestniczka poddała się operacji plastycznej piersi. Środki na pokrycie kosztu związanego z jej przeprowadzeniem pochodziły z majątku wspólnego zainteresowanych oraz pożyczki w kwocie 7.000 złotych, udzielonej przez matkę uczestniczki – B. W.. Pożyczka została zwrócona przez zainteresowanych w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej.

W dniu 2 lutego 2018 r. S. B. wyprowadził się ze wspólnego mieszkania, zabierając motocykl marki Y. (...), ubiór męski na motocykl, rower marki K. oraz rzeczy osobiste. Wnioskodawca deklarował wolę przejęcia pozostałych w lokalu ruchomości, jednak, pomimo pozostawienia ich do jego dyspozycji przez uczestniczkę, zainteresowany przedmiotów tych nie odebrał. Zainteresowana złożyła te ruchomości do piwnicy.

We wspólnym lokalu nieprzerwanie zamieszkuje P. W. wraz ze swoją małoletnią córką. Ponosi w sposób wyłączny zarówno raty czynszowe, jak i wszelkie opłaty eksploatacyjne.

W trakcie trwania związku małżeńskiego zainteresowani posiadali aktywną kartę kredytową. Po faktycznym rozstaniu zainteresowanych z karty tej korzystała wyłącznie P. W.. Stan zadłużenia na karcie na dzień zaprzestania wspólnego pożycia i wyprowadzki wnioskodawcy, to jest na 2 lutego 2018 roku wynosił 382,04 złotych, a na dzień ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, to jest na 26 października 2018 r. – 4.656,32 złotych.

W dniu 20 listopada 2020 r. wnioskodawca złożył przed notariuszem oświadczenie o przyjęciu z dobrodziejstwem inwentarza spadku po zmarłym w dniu 3 sierpnia 2020 r. ojcu K. B..

Sąd I instancji ustalił przedstawiony stan faktyczny, który był zasadniczo bezsporny , w oparciu o wymienione dowody zarówno o charakterze osobowym, jak i rzeczowym. Nie dopatrzono się z urzędu podstaw do zakwestionowania wiarygodności załączonych do akt sprawy dokumentów, ich odpisów i kserokopii, a sami zainteresowani nie podejmowali prób zanegowania ich przydatności dowodowej.

Sąd Rejonowy wskazał ,że przepis art. 46 k.r.o. do podziału majątku, który był objęty wspólnością ustawową, odsyła w sprawach nieunormowanych do odpowiedniego stosowania przepisów o dziale spadku. Natomiast w myśl art. 1035 kodeksu cywilnego do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów tytułu VIII regulującego wspólność majątku spadkowego i dział spadku tj. przepisów art. 210 i następnych k.c.

Sąd Rejonowy podkreślił ,że z urzędu ustala wartość i skład majątku podlegającego podziałowi (art. 567 § 3 k.p.c. w zw. z art. 684 k.p.c.), co nie oznacza jednak, że jest on zobowiązany do nieograniczonego prowadzenia postępowania dowodowego bez względu na inicjatywę wykazywaną w tym zakresie przez samych zainteresowanych. Sprawy o podział majątku wspólnego są zwykłymi sporami cywilnymi, do których mają w pełni zastosowanie przepisy realizujące obowiązującą na gruncie polskiej procedury cywilnej zasadę kontradyktoryjności. Należą do nich przede wszystkim unormowania zawarte w art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. Zgodnie z pierwszym przepisem ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie wywodzącej z tego faktu korzystne dla siebie skutki prawne, natomiast drugi stanowi, że strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne.

Zgodnie z treścią art. 31 § 1 k.r.o. zasadą w obowiązującym systemie prawa rodzinnego jest reżim ustawowej wspólności majątkowej powstający z chwilą zawarcia małżeństwa i z mocy ustawy obejmujący przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).

Kierując się powyższym założeniem Sąd Rejonowy na podstawie dokonanych w sprawie ustaleń uznał, iż w skład majątku wspólnego byłych małżonków wchodzą składniki majątkowe wymienione w punkcie I. uzasadnianego orzeczenia. Nadto zainteresowani prezentowali zgodne stanowiska, że do ich majątku wspólnego zaliczyć należy prawo najmu lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...) w budynku położonym w B. przy ul. (...) należącym do (...) spółki z o. o. w B. oraz wierzytelność wobec tego Towarzystwa z tytułu partycypacji w kosztach budowy lokalu mieszkalnego o wartości 25.887 złotych. W świetle jednolitego stanowiska utrwalonego w judykaturze (por. judykaty wymienione w uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2016 r., V CNP 44/15, niepubl.) i nauce prawa nie wymaga szerszej argumentacji teza, iż prawo najmu, w tym mające za przedmiot lokal należący do towarzystwa budownictwa społecznego stosownie do przepisów ustawy z dnia 26 października 1995 r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego, stanowi składnik majątkowy podlegający podziałowi po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, o ile został nabyty w okresie jej obowiązywania. Jak wynika z brzmienia przepisu art. 680 ¹ § 1 k.c. małżonkowie są najemcami lokalu bez względu na istniejące między nimi stosunki majątkowe, jeżeli nawiązanie stosunku najmu lokalu mającego służyć zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych założonej przez nich rodziny nastąpiło w czasie trwania małżeństwa. Jeżeli między małżonkami istnieje rozdzielność majątkowa albo rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków do wspólności najmu stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności ustawowej. W rozpoznawanej sprawie zainteresowani nabyli prawo najmu rzeczonego lokalu na podstawie umowy zawartej w dniu 1 sierpnia 2014 r., a zatem po dacie zawarcia związku małżeńskiego, a lokal miał służyć zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych założonej przez nich rodziny. Do dnia zamknięcia rozprawy Sąd nie dysponował wiedzą, jakoby którakolwiek ze stron wypowiedziała umowę najmu tego lokalu. Tego samego dnia bo 1 sierpnia 2014 r. na podstawie umowy cesji M. D. scedowała na nich wierzytelności względem (...) spółki z o. o. w B. z tytułu partycypacji w kosztach budowy lokalu mieszkalnego o wartości 25.887 złotych. Zgodnie z wymienioną ustawą w przypadku zakończenia najmu i opróżnienia lokalu mieszkalnego kwota partycypacji podlega zwrotowi najemcy. Podobnie przepisy ustawy przewidują zwrot kaucji zabezpieczającej na lokal mieszkalny, co znalazło odzwierciedlenie również w § 17 umowy najmu. Ustalono w sprawie, że małżonkowie uiścili z tego tytułu kwotę 4.835 złotych, w związku z czym w skład ich majątku wspólnego weszła wierzytelność wobec (...) spółki z o. o. w B. z tytułu kaucji związanej z umową najmu lokalu. Wykazany przez uczestniczkę fakt pochodzenia środków na pokrycie kaucji z pożyczki zaciągniętej przez zainteresowanych u jej ojca pozostawał bez wpływu na kwestię przynależności wierzytelności do majątku wspólnego, znalazł natomiast odzwierciedlenie w treści punktu IV. uzasadnianego orzeczenia w związku ze zgłoszonym żądaniem uczestniczki o rozliczenie części spłaconej przez nią pożyczki. Sąd I instancji zaliczył do majątku wspólnego także ruchomości wymienione w odpowiedzi na wniosek przez uczestniczkę . Zarówno skład ruchomego majątku wspólnego, jak i sugerowaną jego wartość, przyznał na rozprawie w dniu 17 marca 2021 r. pełnomocnik wnioskodawcy.

Wobec rozbieżności stanowisk co do wartości prawa najmu lokalu mieszkalnego Sąd zlecił jej określenie biegłemu sądowemu rzeczoznawcy dr. inż. R. G.. W opinii pisemnej z dnia 8 lipca 2021 r. biegły określił wartość tego prawa na kwotę 133.000 złotych. Sąd nie dopatrzył się w treści sporządzonej opinii żadnych mankamentów, które podważałyby jej przydatność dowodową. Została bowiem sporządzona w sposób kompetentny i logiczny, a także postawiono w niej kategoryczne wnioski końcowe. Jej autorem jest wybitny specjalista z zakresu wyceny praw majątkowych, który od kilkudziesięciu lat sporządza opinie na zlecenia sądów. Przede wszystkim na uwagę zasługuje fakt, iż wybierając technikę szacowania uwzględnił ukształtowaną praktykę orzeczniczą i stanowisko dominujące w judykaturze dotyczące sposobu wyceny prawa najmu lokali komunalnych. Przyjmuje się, że wartość prawa najmu lokalu komunalnego, objętego podziałem majątku wspólnego, stanowi różnica między czynszem wolnym a czynszem regulowanym, z uwzględnieniem - w konkretnych okolicznościach sprawy - okresu prawdopodobnego trwania stosunku najmu (por. np. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2002 r., III CZP 28/02, OSNC 2002/12/150). W praktyce wartość prawa najmu wyznacza korzyść majątkowa, którą osiąga najemca uiszczający czynsz na preferencyjnych warunkach, w wysokości niższej niż czynszowe stawki wolnorynkowe. Biegły rzeczoznawca obliczył średnią stawkę rynkową czynszu najmu, którą następnie skonfrontował z wysokością czynszu uiszczanego za lokal zajmowany przez uczestniczkę. Wysokość stawki czynszowej odpowiada zapisowi poczynionemu przez (...) spółkę z o. o. w B. w naliczeniu z dnia 30 grudnia 2021 r. (na k. 298) przedłożonym na rozprawie w dniu 14 stycznia 2022 r. przez zainteresowaną. Nadto biegły dr inż. R. G. przyjął w opinii piętnastoletni okres prawdopodobnego trwania stosunku najmu lokalu wychodząc z założenia, że jest to statystycznie najczęstszy czas związania obligacyjnego wynajmujących z najemcami. Na rozprawie w dniu 10 listopada 2021 r. wyjaśniał również, że takie założenie przyświeca bardzo często sądom orzekającym w przedmiocie podziału prawa najmu.

W ocenie Sądu Rejonowego przyjęty przez biegłego rzeczoznawcę okres prawdopodobnego trwania stosunku najmu nie budził zastrzeżeń. Przyjmuje się, że okres ten określa się z uwzględnieniem konkretnych okoliczności sprawy, przez co należy rozumieć zarówno okoliczności związane z osobą samego najemcy, jak i okoliczności o charakterze obiektywnym (uniwersalnym). W uproszczeniu można ująć ów termin jako zobiektywizowaną prognozę czasu trwania stosunku najmu. Jej zobiektywizowanie ma polegać na swoistym oderwaniu ustalanej wartości prawa od doraźnych, czynionych wyłącznie na potrzeby toczonego postępowania, deklaracji najemców. Okres piętnastoletni, przyjęty w opinii, pozostaje w korelacji z rzeczonymi okolicznościami. P. W. w dacie zamknięcia rozprawy miała niespełna 38 lat, co, przy uwzględnieniu statystycznej średniej długości życia obywateli, otwiera przed nią niewątpliwie perspektywę wieloletniego korzystania z wynajmowanego lokalu. Składane przez zainteresowaną dopiero bezpośrednio przed zamknięciem rozprawy deklaracje, jakoby nosiła się z zamiarem ewentualnego opuszczenia tego lokalu, nie mogły per se wpływać na skrócenie przyjętego przez rzeczoznawcę okresu. Czyniłoby to w praktyce wycenę prawa najmu kompletnie dowolną, zależną od woli najemcy zainteresowanego zaniżeniem wysokości obciążającej go spłaty z tytułu dzielonego prawa. Warto dostrzec, że w toku prowadzonego postępowania P. W. podtrzymywała wolę przejęcia na wyłączność wspólnego prawa najmu, utrzymując, że nie posiada alternatywnego miejsca zamieszkania dla siebie oraz swojej małoletniej córki. Podobnie wypowiadała się przesłuchana w charakterze świadka jej matka B. W. . Bez znaczenia jest również podniesiona na rozprawie w dniu 14 stycznia 2022 r. hipotetyczna możliwość nabycia przez uczestniczkę praw do innej nieruchomości na skutek spadkobrania po ojcu. M. W. zmarł w dniu 6 kwietnia 2019 r. i do tej pory uczestniczka nie przeprowadziła stosownego postępowania spadkowego. Nie wykazała też bynajmniej, jakoby postępowanie w tym przedmiocie w ogóle się toczyło albo też sporządzony został akt poświadczenia dziedziczenia.

Sąd Rejonowy podkreślił, że żadna ze stron nie domagała się uzupełnienia opinii biegłego ani też nie wnosiła o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego tej samej specjalności. Na marginesie można dodać, że rzeczywiście w orzecznictwie sądów powszechnych, posiłkujących się opiniami rzeczoznawców dla potrzeb określenia wartości prawa najmu, przyjmuje się okres piętnastoletni prawdopodobnego trwania tego stosunku prawnego (vide: np. postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 16 września 2015 r., II Ca 313/14).

Dokonując podziału majątku wspólnego zainteresowanych Sąd I instancji miał na uwadze, iż preferowanym przez ustawodawcę sposobem podziału jest zadośćuczynienie zgodnemu wnioskowi zainteresowanych (art. 622 k.p.c. w związku z art. 688 k.p.c. i art. 567 § 3 k.p.c.). Dopiero w braku zgodnego projektu, Sąd sięga po pierwszy ze sposobów podziału wskazany w art. 211 k.c. - tj. podział fizyczny, a gdyby z przyczyn określonych w tym przepisie była niemożliwe, w rachubę wchodzi przyznanie rzeczy jednemu z zainteresowanych z obowiązkiem spłaty, względnie sprzedaż licytacyjna i podział sumy uzyskanej z egzekucji.

Nie było sporu pomiędzy byłymi małżonkami co do sposobu podziału ich majątku wspólnego, stąd Sąd w punkcie II. uzasadnianego orzeczenia na wyłączną rzecz uczestniczki prawo najmu lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...) w budynku położonym w B. przy ul. (...) i związane z tym prawem wierzytelności wobec (...) spółki z o. o. w B., jak również jedyną ruchomość, którą od początku wskazywała, to jest telewizor wraz z listwą, natomiast na rzecz wnioskodawcy – pozostałe ruchomości wymienione przez zainteresowaną w odpowiedzi na wniosek. Poza tym zakres ruchomego majątku wspólnego i jego wartość zostały przez wnioskodawcę (jego pełnomocnika) przyznane na rozprawie w dniu 17 marca 2021 r. Akceptował on również sposób podziału tego majątku, nie polemizując ze zgłaszanymi w tym zakresie wnioskami uczestniczki, ani też nie sygnalizując zmiany stanowiska zawartego w jego piśmie kierowanym do byłej małżonki z dnia 6 września 2019 r. Ustalono w oparciu o dostępne osobowe źródła dowodowe, że P. W. wyraziła gotowość przekazania żądanych ruchomości wnioskodawcy, jednak ten ich nie odebrał, co skutkowało ich złożeniem w piwnicy. Zainteresowany przedstawianych w tym miejscu okoliczności nie kwestionował, rezygnując w toku postępowania z uprawnienia do złożenia zeznań. Z uwagi na jego nieusprawiedliwione niestawiennictwo na wezwanie Sądu, dowód z jego przesłuchania został pominięty stosownie do art. 302 § 1 k.p.c.

Dokonując podziału majątku wspólnego zainteresowanych w przedstawiony sposób, Sąd Rejonowy orzekł o dopłacie (art. 212 § 1 k.c. w związku z art. 1035 k.c. i art. 46 k.r.o.). I tak wartość majątku wspólnego stron, wyniosła 182.022 złotych, co – z uwagi na równe ich udziały w tym majątku – pozwala na przypisanie każdej z nich sumy 91.011 złotych. Wartość składników majątkowych przyznanych wnioskodawcy wyniosła 16.000 złotych, a tych przyznanych uczestniczce – 166.022 złotych, co uzasadniało zasądzenie dopłaty od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy w wysokości 75.011 złotych .

Orzekając w oparciu o przepis art. 212 § 3 k.c. w przedmiocie terminu płatności dopłaty Sąd Rejonowy miał na względzie zasadę, zgodnie z którą w postępowaniach działowych osoba tracąca udział w dzielonym majątku winna jednocześnie uzyskać stosowny pieniężny ekwiwalent w postaci spłaty lub dopłaty. Zamiana udziału na ów ekwiwalent następuje na skutek orzeczenia sądowego, zatem jej jednoczesność oznacza, iż spłata lub dopłata winna nastąpić z chwilą uprawomocnienia się postanowienia. Odstąpienie od prezentowanej zasady winno być poprzedzone rozważeniem uzasadnionych interesów zobowiązanego i uprawnionego. Polega ono na znalezieniu kompromisu pomiędzy ograniczonymi możliwościami finansowymi i sytuacją materialną zobowiązanego oraz – z drugiej strony – potrzebami uprawnionego.

W ocenie Sądu Rejonowego termin roku, liczony od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, w sposób właściwy uwzględnia interesy obojga zainteresowanych. Odroczenie terminu płatności na okres jednego roku nie stanowi naruszenia interesów wnioskodawcy, którego potrzeby mieszkaniowe są zabezpieczone, wobec czego nie ma konieczności uzyskania dopłaty natychmiast. Sąd uwzględnił również fakt bieżącego regulowania przez uczestniczkę wspólnego zadłużenia z tytułu pożyczki hipotecznej, uzyskiwane dochody na poziomie około 3.000 złotych oraz to, że posiada ona na utrzymaniu małoletnią córkę. Wnioskodawca nie skorzystał z uprawnienia do złożenia zeznań i nie wykazał, jakoby odroczenie terminu płatności dopłaty groziło niepowetowaną szkodą dla jego utrzymania. Wskazywany przez niego trzymiesięczny termin na uiszczenie dopłaty godziłby w uzasadnione interesy byłej małżonki tym bardziej, że wartość zasadniczego składnika majątkowego zainteresowanych – prawa najmu lokalu, zależna jest właśnie od upływu czasu (hipotetycznego czasu jego trwania oznaczonego przez biegłego w piętnastu latach), czyli długotrwałego korzystania z najętego lokalu opłacanego preferencyjnym względem uwarunkowań wolnorynkowych czynszem.

Dodatkowo Sąd w oparciu o przepis art. 212 § 3 k.c. stosowany odpowiednio z mocy art. 1035 k.c. i art. 46 k.r.o. orzekł o odsetkach za opóźnienie w wysokości ustawowej należnych w przypadku opóźnienia w płatności dopłaty.

Dokonując oceny zasadności pozostałych zgłoszonych wniosków Sąd I instancji wskazał ,że wnioskodawca domagał się rozliczenia z tytułu uzyskanych cen sprzedaży pojazdów marki P. (...) oraz marki R. (...). S

Sąd Rejonowy miał na uwadze ,że składniki majątkowe należące do majątku wspólnego małżonków, zbyte po dacie ustania wspólności majątkowej małżeńskiej a przed datą orzekania, nie mogą podlegać podziałowi, natomiast rozliczeniu podlega ich równowartość pieniężna. Bezspornie ustalono, że samochody zostały sprzedane za łączną kwotę 14.000 złotych. Z tych środków zakupiony został samochód dla P. W. za cenę 8.000 złotych, natomiast reszta środków trafiła do wnioskodawcy. W konsekwencji w punkcie III. podpunkcie 2 postanowienia zasądził od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy kwotę 1.000 złotych tytułem zwrotu połowy różnicy pomiędzy środkami uzyskanymi przez każdego z zainteresowanych w wyniku sprzedaży wspólnych pojazdów. Twierdzenia zainteresowanego, jakoby cena sprzedaży uwidoczniona na umowie sprzedaży pojazdu została celowo zaniżona, nie znalazły potwierdzenia w żadnym przeprowadzonym dowodzie, stąd uznano je za niewykazane.

Wnioskodawca domagał się również rozliczenia nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestniczki w wysokości 14.000 zł w postaci operacji plastycznej piersi. Sąd uznał zgłoszone w ten sposób żądanie za pozbawione podstaw normatywnych, bowiem wydatku poczynionego z majątku wspólnego na podobny zabieg nie można traktować jako nakładu na majątek osobisty strony. Poza tym czynienie nakładów nierozerwalnie związane jest z pojęciem wzrostu wartości składnika lub składników majątkowych należących do majątku osobistego . Pojęcie nakładów i wydatków, o których mowa w art. 45 k.r.o., zdefiniował Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z 15.09.2004 r. (III CZP 46/04), stwierdzając, że obejmują one „wszystkie przysporzenia na rzecz jednej masy majątkowej, dokonane z uszczerbkiem dla drugiej masy majątkowej”. W ocenie Sądu wykonanie zabiegu medycyny estetycznej należy traktować jako rodzaj „inwestycji w siebie”, nie zaś nakład na majątek osobisty jednego z małżonków.

Uczestniczka z kolei wniosła o rozliczenie wspólnie zaciągniętych zobowiązań byłych małżonków: z tytułu kredytu hipotecznego w Banku (...) S.A., kredytu w tym banku na zakup motocykla oraz opłacenie prawa jazdy, kredytu na zakup sprzętu RTV w (...) Bank (...) SA oraz zadłużenia karty kredytowej w wysokości 5.000 złotych.

Jest oczywistym, że jeżeli jedno z małżonków po ustaniu wspólności majątkowej, a przed podziałem majątku wspólnego spłaciło z własnych środków dług, który powstał w trakcie trwania wspólności ustawowej i był długiem wspólnym małżonków albo jednego z nich, ale pozostającym w związku z majątkiem wspólnym, to taki dług zgodnie z art. 686 k.p.c. w związku z art. 567 § 3 k.p.c. powinien zostać rozliczony w ramach podziału majątku wspólnego. Podstawę rozliczenia takiego długu nie stanowi jednak art. 45 §1 k.r.o., gdyż przepis ten dotyczy jedynie wydatków i nakładów dokonanych z majątku osobistego na majątek wspólny albo odwrotnie w trakcie trwania wspólności ustawowej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2010 roku, IV CSK 429/09).

Bezspornym było, że po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej wymagalne raty z tytułu kredytu hipotecznego uiszczała wyłącznie uczestniczka. Łączna suma spłaconego przez nią zadłużenia z uwzględnieniem ostatniej, styczniowej raty, wyniosła 31.688,81 zł z czego połowa tej sumy (15.844,40 złotych) stanowi składową kwoty zasądzonej od wnioskodawcy na jej rzecz w punkcie IV postanowienia .uzasadnianego orzeczenia. Podobnie wnioskodawca nie kwestionował zasadności żądania rozliczenia rat kredytu zaciągniętego w Banku (...) S.A. na zakup motocykla oraz opłacenie prawa jazdy, spłaconych samodzielnie po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej przez byłą małżonkę. P. W. łącznie uiściła z tego tytułu kwotę 7.480,22 złotych zaś połowa tej sumy (3.740,11 złotych) stanowi składową kwoty zasądzonej od wnioskodawcy na jej rzecz w punkcie IV.

Sąd Rejonowy nie znalazł podstaw do rozliczenia kredytu, zaciągniętego w trakcie trwania małżeństwa na zakup sprzętu RTV, gdyż z twierdzeń samych zainteresowanych wynika bowiem, iż data ostatniej raty kredytu przypadła na dzień 18 kwietnia 2018 r.

Uczestniczka domagała się rozliczenia kwoty 5.000 złotych w związku z uregulowaniem przez nią wspólnego zadłużenia karty kredytowej widniejącego na niej w dacie ustania wspólności majątkowej małżeńskiej (vide: pismo (...) SA na k. 114). W oparciu o dokumentację pozyskaną z banku Sąd Rejonowy ustalił, że na dzień ustania wspólności majątkowej małżeńskiej saldo zadłużenia wynosiło 4.656,32 złotych. Z analizy zgromadzonego materiału dowodowego wynika jednak bezspornie, że z karty tej korzystała wyłącznie uczestniczka. Dokumentacja przedstawiona przez bank w formie elektronicznej (na płycie CD) wskazuje, że środki wydatkowane były na bieżące potrzeby zainteresowanej – środki wydawano m.in. na cele spożywcze, odzieżowe, kosmetyczne, solarium, paliwo. Natomiast na dzień zaprzestania wspólnego pożycia i wyprowadzki wnioskodawcy, to jest na 2 lutego 2018 roku stan zadłużenia wynosił 382,04 złotych. Wobec tego Sąd Rejonowy przyjął ,że uczestniczka w istocie spłaciła przede wszystkim swoje własne zadłużenie, nie zaś zadłużenie wygenerowane wespół z wnioskodawcą i rozliczył tylko kwotę 382,04 złotych z czego połowa sumy 382,04 złotych (191,02 złotych) stanowi składową kwoty zasądzonej od wnioskodawcy na jej rzecz w punkcie IV.

Uczestniczka zgłosiła żądanie rozliczenia kwoty 3.000 złotych, stanowiącej część sumy pożyczki udzielonej przez jej ojca w trakcie małżeństwa i przeznaczonej przez zainteresowanych na pokrycie kaucji zabezpieczającej, zwróconej przez nią ojcu po rozwodzie. Sąd podzielił stanowisko zainteresowanej, że kwota przekazana przez M. W. małżonkom nie stanowiła jego prezentu ślubnego, lecz pożyczkę przeznaczoną na pokrycie kaucji zabezpieczającej. Potwierdzają to dowody z postaci zeznań świadków J. B. i B. W.. Sama uczestniczka przyznała, że suma pożyczki została przez nią spłacona jedynie w części, to jest do kwoty 3.000 złotych i żądanie rozliczenia tej właśnie kwoty zgłoszono w odpowiedzi na wniosek stąd połowa tej sumy (1.500 złotych) stanowi składową kwoty zasądzonej od wnioskodawcy na jej rzecz w punkcie IV.

W piśmie datowanym na dzień 14 października 2020 r. P. W. wskazała, że dysponowała majątkiem osobistym sprzed małżeństwa, to jest prawami do działki ROD K. w P., które to prawa zbyła wprowadzając uzyskane środki do majątku wspólnego. W nawiasie wskazała: „żądanie rozliczenia w tym zakresie”.

W ocenie Sądu Rejonowego sformułowanie żądania przez zainteresowaną oraz nieoznaczenie wysokości kreowanego żądania już a limine czyniło ów wniosek pozbawionym podstaw. Jeżeli wolą uczestniczki byłoby konstruowanie żądania rozliczenia nakładu z majątku osobistego na majątek wspólny, to należałoby to czynić z poszanowaniem obowiązujących przepisów. Zgodnie z dyspozycją przepisu art. 45 § 1 k.r.o. każdy z małżonków może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny, sąd natomiast nie jest zobowiązany do podejmowania jakichkolwiek działań lub czynności z urzędu zmierzających do ustalenia, czy, a jeśli tak, to jakiej wartości nakłady zostały poczynione z majątku osobistego na majątek wspólny. W tym zakresie obowiązuje ogólna reguła dowodzenia z art. 6 k.c.

Tymczasem w toku postępowania uczestniczka P. W. przedłożyła jedynie dokumenty wskazujące na to, iż prawo do działki faktycznie jej przysługiwało. Fakt ten został potwierdzony również w zeznaniach świadków B. W. i J. B.. Uczestniczka nie przedłożyła jednak dokumentów świadczących o sprzedaży tego prawa, uzyskanej w tej sposób kwoty, jak również nie udowodniła na co suma ta została spożytkowana. Sama zainteresowana zeznała, że ze sprzedaży tej działki uzyskała chyba 3.500 złotych. Podobnie, w trybie przypuszczającym, wypowiadała się świadek J. B. (na k. na k. 133v). Przeznaczenie tej kwoty w świetle dowodów zaoferowanych przez uczestniczkę jest niejednoznaczne. Sama wskazała , iż uzyskana cena posłużyła sfinansowaniu położenia kamienia w przedpokoju. Jej matka B. W. podała , że środki przeznaczono na remont w przedpokoju i życie a świadek J. B. zeznała , że cenę przeznaczono na zakup wyposażenia do lokalu.

Wobec tego Sąd nie dopatrzył się podstaw do uwzględnienia żądania zainteresowanej, brak bowiem podstaw do uznania nakładu czynionego ze środków własnych na majątek wspólny, podlegającego stosownemu rozliczeniu.

Na rozprawie w dniu 10 listopada 2021 r. pełnomocnik uczestniczki oświadczyła, że będzie domagać się rozliczenia uiszczonych przez mandantkę opłat czynszowych za okres począwszy od dnia wyprowadzenia się z lokalu przez wnioskodawcę.

W ocenie Sądu I instancji zgłoszone żądanie należało uznać za bezzasadne. U podstaw tego rozstrzygnięcia legło ustalenie, że w dniu 2 lutego 2018 r. wnioskodawca z uwagi na utrzymującą się sytuację konfliktową pomiędzy małżonkami wyprowadził się z tego lokalu i nigdy potem już do niego nie powrócił. Od tego momentu P. W. korzystała z niego (na całym metrażu) w sposób wyłączny, zamieszkując go ze swoją córką.

Powyższe ustalenia jednoznacznie wskazują na ukształtowanie się między małżonkami porozumienia dotyczącego sposobu korzystania z tego składnika majątku wspólnego, to jest dorozumianego jego podziału quoad usum. Małżonkowie respektowali przyjęty sposób korzystania z lokalu, a jego oczywistą konsekwencją jest wniosek uczestniczki o przyznanie jej w ramach tego postępowania prawa najmu, tożsamy zresztą z wnioskiem S. B.. W ramach tego porozumienia uczestniczka w sposób wyłączny korzystała ze wspólnego lokalu, ponosząc samodzielnie bieżące koszty związane z jego użytkowaniem i eksploatacją. Wnioskodawca nie zgłaszał żądania dopuszczenia go do współposiadania lokalu, ani też nie formułował zarzutów o bezprawnym pozbawieniu go przez małżonkę prawa do współkorzystania, które mogłyby otwierać drogę do konstruowania innych roszczeń cywilnoprawnych. Zainteresowani nie wywodzili i nie dowodzili, aby ugruntowany stan uległ jakiejkolwiek zmianie i aby uzgodniony w sposób dorozumiany podział zasadniczego składnika ich wspólnego majątku do korzystania przestał obowiązywać. Tymczasem w tym zakresie obowiązywały reguły stricte procesowe (jest to roszczenie procesowe), przewidziane w art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. Skoro zatem małżonkowie dokonali dorozumianego podziału quoad usum wspólnej wspólnego lokalu, brak było podstaw po stronie uczestniczki domagania się od wnioskodawcy finansowej partycypacji w kosztach jego utrzymania po dacie ustania wspólności majątkowej małżeńskiej/ punkt VI postanowienia /.

W punkcie V postanowienia stosownie do brzmienia przepisu art. 624 k.p.c. stosowanego odpowiednio w sprawach o podział majątku wspólnego byłych małżonków (w związku z art. 688 k.p.c. i art. 567 § 3 k.p.c.), Sąd Rejonowy zobowiązał uczestniczkę do wydania wnioskodawcy składników majątkowych pozostających w jej posiadaniu, a które przydzielono w punkcie II. podpunkcie 1 postanowienia.

W przedmiocie orzeczenia o kosztach sądowych Sąd Rejonowy wskazał, że na koszty sądowe w niniejszej sprawie składały się: opłata od wniosku w wysokości 1.000 zł (art. 38 ust. 1 u.k.s.c.), uiszczona przez wnioskodawcę, oraz wydatki w postaci: wynagrodzenia (...) SA za przekazanie informacji na żądanie Sądu w łącznej wysokości 50 zł i wynagrodzenia biegłego R. G. w kwocie 2.974,62 zł, łącznie 4.024,62 złotych.

O kosztach postępowania Sąd orzekł zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 520 § 1 k.p.c., respektując wygłaszaną w orzecznictwie opinię, że w sprawach tzw. działowych nie zachodzi sprzeczność interesów tych uczestników, którzy domagają się podziału (por. szerzej np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2010 r., III CZ 46/10, OSNC 2011/7-8/88). Zgodnie z przywołanym przepisem każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. W konsekwencji Sąd postanowił w punkcie VII. uzasadnianego orzeczenia kosztami sądowymi obciążyć zainteresowanych w częściach równych z uwzględnieniem tego, iż wnioskodawca uiścił już opłatę od wniosku, oraz nakazać pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Bydgoszczy: od wnioskodawcy kwotę 1.012,31 zł (4.024,62 zł : 2 - 1.000 zł), a od uczestniczki kwotę 2.012,31 zł (4.024,62 zł : 2).

Ta sama zasada znalazła zastosowanie w ostatnich dwóch punktach uzasadnianego orzeczenia, w których Sąd oddalił obustronne wnioski o zasądzenie od strony przeciwnej kosztów postępowania, pozasądowymi kosztami postępowania obciążając zainteresowanych w zakresie przez nich poniesionym.

Apelację od postanowienia wniosła uczestniczka, zarzucając sprzeczność ustaleń faktycznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego przez oddalenie żądania uczestniczki w przedmiocie rozliczenia z wnioskodawca uiszczonych przez nią kwot czynszu za lokal, zobowiązania rozliczenia kwoty 1000 zł za użytkowanie aut w czasie trwania wspólności majątkowej przy pominięciu faktu zakupu przez wnioskodawcę samochodu marki R. (...) , nadto braku rozliczenia zadłużenia karty kredytowej i obciążenie tym wyłącznie skarżącą.

Zarzuciła nadto naruszenie przepisów art. 233§1 k.p.c. i art. 30 pkt 6 ustawy z dnia 26 października 1995r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego przez uznanie , że wnioskodawcy przysługuje prawo najmu lokalu mieszkalnego należącego do zasobów (...) spółka z o.o. przy jednoczesnym zobowiązaniu uczestniczki do spłaty wnioskodawcy kwotą połowy wartości najmu, wraz z połowa kwoty kaucji i partycypacji z rocznym okresem tejże spłaty , przy jednoczesnym zobowiązaniu wnioskodawcy do partycypowania w opłatach związanych ze spłatą wspólnej pożyczki hipotecznej, której termin spłaty upływa w 2029r. Nadto zarzuciła naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233§1 k.p.c. w zw. z art. 5 k.c. poprzez zobowiązanie uczestniczki do spłaty na rzecz wnioskodawcy kwoty w wysokości połowy wartości prawa najmu , wraz z polową kwoty kaucji i kwoty partycypacji, z jednoczesnym okresem spłaty w ciągu jednego roku od dnia uprawomocnienia się postanowienia .

Wskazując na te zarzuty domagała się uczestniczka przyznania uczestniczce prawa najmu lokalu należącego do zasobów TBS ale bez obowiązku spłaty wnioskodawcy ewentualnie, przy nieuwzględnieniu tego zarzutu, wydłużenia terminu spłaty do 7 lat, nadto zasądzenia od wnioskodawcy na swoją rzecz kwoty 2500 zł z tytułu rozliczenia karty kredytowej, z tytułu czynszu /brak / , kwot z tytułu dalszej spłaty kredytu hipotecznego , 2500 zł z tytułu pożyczki od ojca na wpłatę kaucji, kwoty 3740, 11 zł z tytułu kredytu w Banku (...) SA na zakup motocykla – wszystko w terminie 3 miesięcy od daty uprawomocnienia się postanowienia .

Wnioskodawca wniósł o oddalenie apelacji uczestniczki.

Sąd Okręgowy zważył , co następuje:

Apelacja uczestniczki podlegała w części uwzględnieniu, a mianowicie w zakresie dalszego rozliczenia kwot spłacanych przez uczestniczkę rat pożyczki hipotecznej za okres po wydaniu przez Sąd Rejonowy zaskarżonego postanowienia tj. od lutego 2022r. do sierpnia 2022r. włącznie oraz rozliczenia kwot czynszu uiszczanych przez uczestniczkę za okres od lutego 2018r. do sierpnia 2022r. W pozostałym zakresie apelacja podlegała oddaleniu jako nieuzasadniona.

Sąd Okręgowy podziela w całości poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne oraz rozważania natury prawnej, nie godząc się jednak ze stanowiskiem Tego Sądu, że wnioskodawca , z uwagi na zawarte pomiędzy byłymi małżonkami porozumienie dotyczące sposobu korzystania z lokalu mieszkalnego tj. podziału quad usum nie powinien partycypować w opłatach czynszowych/ poza mediami/ poniesionymi przez uczestniczkę.

Najistotniejszy i najdalej idący zarzut dotyczył ustalenia przez Sąd Rejonowy składu majątku wspólnego poprzez przyjęcie ,że prawo najmu lokalu mieszkalnego należącego do (...) Towarzystwa Budownictwa (...) o wartości 133000 zł przysługuje wnioskodawcy. Obok zarzutu naruszenia w tym zakresie przepisu art. 233§1 k.p.c. pojawił się zarzut naruszenia art. 30 punkt 6 ustawy z 26 października 1995r.

Sąd Okręgowy w całości podziela rozważania Sądu Rejonowego, który odwołując się do przepisów ustawy z dnia 26 października 1995r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego / Dz. U. z 2019r., poz. 2195/ i umowy najmu nr (...) lokalu mieszkalnego zawartej pomiędzy (...) spółki z o.o. z siedzibą w B. a byłymi małżonkami z dnia 1 sierpnia 2014r. , w której to umowie zainteresowani akceptowali zasady wynajmu lokalu określone w przywołanej wyżej ustawie przesądził , że prawo najmu wchodzi do majątku wspólnego.

Skarżąca zdaje się nie dostrzegać, że nawiązanie stosunku najmu nastąpiło w trakcie trwania małżeństwa, mieszkanie zaś służyło zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych założonej rodziny.

Przepis art. art. 31 §1 k.r.o. stanowi jasno, że z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa/ustawowa/ obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich/ majątek wspólny/…/.

Zresztą oboje zainteresowania byli zgodni co do tego, że prawo najmu lokalu mieszkalnego stanowi składnik ich majątku wspólnego. Znajduje to także potwierdzenie w orzecznictwie / por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2008r., III CZP 33/08, z dnia 11 lutego 2016r., VCNP 44/15/.

Skoro zatem prawo to powstało w czasie trwania związku małżeńskiego, trwa nadal, w tym w dacie ustania związku małżeńskiego i dokonywania podziału majątku wspólnego, nie zostało wypowiedziane, to oczywistym jest, że prawo najmu przysługuje tez wnioskodawcy i ma on prawo domagać się połowy kwoty stanowiącej wartość prawa najmu. Nie zmienia tego okoliczność, że wnioskodawca w lutym 2018r. wyprowadził się z lokalu i zaprzestał opłacania czynszu.

Odnosząc się do przywołanego w zarzutach apelacji naruszenia przepisu art. 30 punkt 6 ustawy z 26 października 1995r. , rzeczywiście w dacie zawierania umowy najmu przepis ten obowiązywał i stanowił, iż „ przepis ust. 5 punkt 2 stosuje się odpowiednio , gdy najemca uzyskał tytuł prawny do innego lokalu w tej samej miejscowości”. Z kolei przepis ust.5 punkt 2 stanowi, że „ złożenie przez najemcę w deklaracji oświadczeń niezgodnych z prawdą , towarzystwo wypowiada umowę najmu bez zachowania terminu wypowiedzenia/…/” .

Skarżąca nie dostrzega, że przepis art. 30 ust.6 nie obowiązuje już od 2015r., bowiem został uchylony przez art. 1 punkt 13 lit .e ustawy z dnia 10 września 2015r./ Dz. U. z 2015r., poz. 1582/, wobec czego Sąd Okręgowy nie znajduje podstaw do odniesienia się do zarzutu w tej kwestii. Fakt, że wnioskodawca aktualnie jest właścicielem lokalu na skutek spadkobrania po swoim ojcu pozostaje bez wpływu na jego prawo do rozliczenia się ze składnika majątku wspólnego, jakim jest prawo najmu, w dacie zawarcia bowiem umowy taka okoliczność nie istniała.

Wobec tego zarzut ten nie mógł znaleźć akceptacji Sądu Okręgowego.

Nie można zaaprobować zarzutu wadliwego poczynienia ustaleń w zakresie rozliczenia zadłużenia na karcie kredytowej i przyjęcia przez Sąd I instancji do rozliczenia kwoty zadłużenia na dzień 2 lutego 2018r. a nie na dzień ustania wspólności majątkowej.

Bezsporne jest, a to w oparciu o dokumentację bankową ,że na dzień ustania wspólności majątkowej saldo zadłużenia na karcie kredytowej wynosiło 4656, 32 zł/ k. 179-180/. Nie może jednak umknąć z pola widzenia okoliczność, że w dniu 2 lutego 2018r. wnioskodawca wyprowadził się , małżonkowie zaprzestali wspólnego pożycia a środki z karty od tej daty wydatkowała tylko i wyłącznie uczestniczka, przy tym na zakup kosmetyków, solarium ,paliwo czy zakupy odzieżowe, co znajduje potwierdzenie w dokumentacji banku.

Zasadnie więc Sąd Rejonowy przyjął, że po dacie 2 lutego 2018r. to uczestniczka generowała zadłużenie na karcie czyniła wydatki na swoje potrzeby , wnioskodawca długu nie generował, stąd tylko kwota 382, 04 zł istniejąca na dzień 2 lutego 2018r. winna podlegać rozliczeniu, a Sąd Okręgowy aprobuje to i znajduje podstaw do uwzględnienia apelacji w tym zakresie . Nie mamy tu do czynienia ze wspólnym długiem, jak chciałaby tego uczestniczka.

Nie jest zrozumiały zarzut dotyczący wadliwego rozliczenia kwoty 14000 zł z tytułu sprzedaży wspólnych samochodów i zasądzenia od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy kwoty 1000 zł tytułem rozliczenia .

Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, i nie było to kwestionowane, że po ustaniu wspólności małżeńskiej zainteresowani sprzedali samochody marki P. (...) i R. (...)- odpowiednio za 10500 zł i za 3500 zł, przy czym uczestniczka zakupiła z łącznej kwoty samochód za 8000 zł a wnioskodawca za 6000 zł. Co do kwot , tak wnioskodawca jak i uczestniczka zgodnie je przyznali.

Prawidłowo zatem Sąd Rejonowy tytułem dopłaty zasądził od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy kwotę 1000 zł/ 14000: 2=7000/ ; /8000- 7000/.

Odnosząc się natomiast do zakupu przez wnioskodawcę samochodu marki R. (...), to Sąd Okręgowy zauważa istotna sprzeczność w zeznaniach uczestniczki a jej twierdzeniami w apelacji. I tak z jednej strony uczestniczka zeznała, że samochód ten wnioskodawca kupił przed rozwodem / k.172 akt/ , by następnie w apelacji twierdzić, że został zakupiony po rozwodzie ze środków z majątku wspólnego/ k. 336 akt, brak numeracji stron apelacji/.

Czynienie zatem Sądowi Rejonowemu zarzutów, że nie wyjaśnił tej kwestii, bez wskazania ze strony uczestniczki dowodów i na jakie okoliczności miałyby być przeprowadzone jest niedopuszczalne.

Rację ma natomiast uczestniczka, gdy domaga się rozliczenia rat pożyczki hipotecznej za okres po wydaniu przez Sąd Rejonowy postanowienia i zasądzenia połowy tej kwoty od wnioskodawcy. Nie było sporne między zainteresowanymi, że to uczestniczka po ustaniu wspólności majątkowej uiszczała raty pożyczki hipotecznej zaciągniętej wspólnie w dniu 24 lipca 2014r. na kwotę 106 924, 64 zł / k. 17-28 akt/ .

Na podstawie dokumentacji bankowej- harmonogramu spłat i zestawienia spłat Sąd Rejonowy ustalił, że do miesiąca stycznia włącznie 2022r. uczestniczka spłaciła 31688,81 zł , wobec czego zasądził od wnioskodawcy połowę tej kwoty tj. 15844,40 zł.

Na rozprawie apelacyjnej uczestniczka przedłożyła historię rachunku ze spłatą pożyczki hipotecznej za okres od stycznia 2022r. do lipca 2022r./ k. 367 akt/. Wnioskodawca nie zakwestionowała ani kwoty ani faktu, że uczestniczka samodzielnie spłaca wspólny dług.

Sąd Okręgowy ustalił, że od miesiąca lutego 2022r./ miesiąc styczeń został rozliczony przez Sąd Rejonowy/ do sierpnia 2022r. uczestniczka spłaciła 5 701,62 zł/ 907,90 +907,90+907,90+992,64 +992,64+992,64/.

Skoro mamy do czynienia ze wspólnym długiem małżonków , to w sprawie o podział majątku wspólnego dług taki podlega rozliczeniu na mocy art. 686 w zw. z art. 567§3 k.p.c./ tak postanowienie Sądu Najwyższego w sprawie IV CSK 429/09/.

Wobec powyższego wnioskodawca winien zwrócić uczestniczce połowę spłaconej kwoty tj. 2850,81 zł.

Rację ma uczestniczka, gdy domaga się także rozliczenia zapłaconych kwot czynszu za lokal mieszkalny począwszy od lutego 2018r.

Sąd Rejonowy stanął na stanowisku, że wobec ukształtowania się między małżonkami lutym 2018r. porozumienia dotyczącego sposobu korzystania z lokalu na zasadzie quoad usum, wnioskodawca nie ma obowiązku partycypowania w tych kosztach.

Sąd Okręgowy nie podziela stanowiska Sądu I instancji . Przede wszystkim wnioskodawca jako strona najmu korzysta na dopłacie z tytułu przyznania prawa najmu uczestniczce, po drugie umowa najmu nie została wypowiedziana , stąd wnioskodawca obok uczestniczki nadal jest stroną umowy najmu , zobowiązaną do uiszczania czynszu z tego tytułu. Nie można przyjąć, że samo opuszczenie lokalu w 2018r. było jednoznaczne z wypowiedzeniem umowy najmu przez wnioskodawcę.

Wniosek uczestniczki dotyczy rozliczenia nakładów , jakie poniosła na majątek wspólny i obejmuje okres, gdy do 26 października 2018r. pozostawali w związku małżeńskim oraz okres , gdy wspólność majątkowa po tej dacie ustała.

Przepis art. 45 k.r.o. reguluje zasadę dokonywania przez małżonków rozliczeń z tytułu wydatków i nakładów czynionych z majątku wspólnego na osobiste oraz odwrotnie, z majątków osobistych każdego na majątek wspólny. Oznacza to, że dotyczą one wydatków i nakładów czynionych w okresie trwania wspólności ustawowej. Z kolei do wydatków i nakładów czynionych od momentu ustania wspólności ustawowej do daty prawomocnego podziału majątku wspólnego należy sięgnąć do przepisu, art. 46 k.r.o. , który odsyła do regulacji kodeksu cywilnego , w szczególności do przepisów o wspólności majątku spadkowego i działu spadku, z kolei art. 1035 k.c. odsyła do odpowiedniego stosowania przepisów o współwłasności w częściach ułamkowych.

Wobec powyższego należy odpowiedzieć na pytanie, czy mogą być rozliczone opłaty czynszowe zapłacone przez uczestniczkę od lutego 2018r. do daty 26 października 2016r.,wówczas bowiem istniała wspólność majątkowa.

Sąd Okręgowy wskazuje, że opłaty czynszowe z samego założenia służą utrzymaniu prawa najmu , wobec tego już tylko z tego tytułu obowiązkiem wnioskodawcy było partycypowanie w tych opłatach , bez względu na to , czy zamieszkiwał w tym lokalu czy nie. Przecież z faktu przypisania prawa najmu do majątku wspólnego wnioskodawca odniósł określoną korzyść majątkową w postaci zasądzonej od uczestniczki spłaty. Poza tym na wysokość opłat czynszowych nie ma wpływu ilość zamieszkałych osób, w przeciwieństwie do wydatków na media, opłaty za wywóz śmieci czy opłat za wodę .

Wobec tego przyjąć należało ,że wnioskodawca winien zwrócić połowę uiszczonej kwoty czynszu już za okres od lutego 2018r. , jednak nie do daty podziału majątku wspólnego. Nie mogła bowiem ujść uwadze Sądu Okręgowego okoliczność ,że uczestniczka zajmując lokal mieszkalny zawarła w dniu 31 grudnia 2021 r. związek małżeński/ dowód- odpis skrócony aktu małżeństwa k. 299/.

Dla Sądu Okręgowego jest oczywiste, mając na uwadze zasady doświadczenia życiowego, że uczestniczka co najmniej na kilka miesięcy przed tą datą mieszkała razem z ówczesnym partnerem , aktualnie mężem. Wobec tego okres dla rozliczenia opłat czynszowych przyjął do sierpnia 2021.. Nie pozostaje to w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego i nie obciąża nadmiernie wnioskodawcę .

Na podstawie przedłożonego zestawienia uiszczonych kwot czynszu, Sąd Okręgowy przyjął, że uczestniczka w okresie od lutego 2018r. do sierpnia 2021r. włącznie uiściła z tego tytułu kwotę łączną 30093,90 zł/ dowód- zestawienie k. 367 akt/.

W związku z powyższym wnioskodawca winien zwrócić uczestniczce połowę tej kwoty tj. 15046,95 zł.

Sąd Okręgowy nie uwzględnił kwot uiszczonego czynszu wynikających z zaświadczenia (...) spółki z ograniczona odpowiedzialnością z dnia 13 lipca 2022r. , bowiem dotyczą one okresu od stycznia 2022r., a więc już po zawarciu przez uczestniczkę nowego związku małżeńskiego.

Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zmiany terminu płatności kwot zasądzonych w punkcie III podpunkty1 i 2 postanowienia , w których zasądzono uczestniczki na rzecz wnioskodawcy łączną kwotę 76 011 zł, od początku bowiem uczestniczka wnosiła o przyznanie jej prawa najmu lokalu mieszkalnego, który zajmuje razem z dzieckiem i obecnie z mężem , miała zatem świadomość obowiązku spłaty wnioskodawcy .

Ustalony termin jednego roku do spłaty wnioskodawcy, od daty prawomocności postanowienia, jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy, zsynchronizowany z terminem płatności kwoty 39173,32 zł zasądzonej obecnie od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki pozwoli jej na poczynienie potrąceń.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy na mocy art. 386§1 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie w punkcie IV / czwartym i w miejsce kwoty 21275,53 zł zasądził od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki kwotę 39 173,32 zł (...),55 + (...), 95 + 2850,82 / o czym orzekł w punkcie 1/ pierwszym/.

W pozostałym zakresie na mocy art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13§2 k.p.c. apelacja podlegała oddaleniu/ punkt 2/ drugi/ postanowienia/.

W punkcie 3/ trzecim/ Sąd Okręgowy oddalił wniosek wnioskodawcy w przedmiocie zasądzenia od uczestniczki zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, bowiem zasadą jest , zgodnie z art. 520§1 k.p.c. ponoszenie w sprawach dotyczących podziału majątku wspólnego, działu spadku czy zniesienia współwłasności nieruchomości kosztów postępowania przez zainteresowanych związanych ze swoim udziałem w sprawie., interesy bowiem wnioskodawcy i uczestniczki nie są sprzeczne, mają na ceku dokonanie podziału ich wspólnego majątku.

SSO Irena Dobosiewicz