Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 10 marca 2022r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 6.242,25 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 8 czerwca 2020 roku do dnia zapłaty , oddalił powództwo w pozostałej części raz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.894,28 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Swoje rozstrzygnięcie wydał Sąd Rejonowy w oparciu o następujące ustalenia i wnioski natury prawnej:

W dniu 15 lutego 2020 r. w B. w wyniku zdarzenia komunikacyjnego został uszkodzony samochód marki A. (...) o nr rej. (...) należący do A. C.. Sprawca szkody był ubezpieczony w zakresie odpowiedzialności cywilnej w Towarzystwie (...) z siedzibą w W.. Poszkodowany A. C. i powód zawarli w dniu 16 lutego 2020 r. umowę cesji wierzytelności, na podstawie której powód nabył m.in. wierzytelność przeciwko ubezpieczycielowi z tytułu zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego wraz z należnościami ubocznymi. Powód zgłosił szkodę ubezpieczycielowi w dniu 16 lutego 2020r. Pozwany przeprowadził postępowanie likwidacyjne, w wyniku którego zakwalifikował szkodę jako całkowitą o czym poinformował o tym powoda pismem datowanym na 30 kwietnia 2020 r. Odszkodowanie w 10.600 zł pozwany wypłacił powodowi w dniu 05 maja 2020 r.

W dniu 15 lutego 2020 r. poszkodowany zawarł z powodem umowę najmu pojazdu zastępczego. Korzystał z tego pojazdu w okresie od 15 lutego 2020 r. do 5 maja 2020 r. Dobowa stawka czynszu najmu wynosiła 145 zł netto, a zatem łączna kwota najmu wyniosła 14.803,05 zł brutto. Pozwany za okres od 16 lutego 2020 r. do 31 marca 2020 r. wypłacił poszkodowanemu tytułem najmu pojazdu zastępczego kwotę 8.025,75 zł, przyjmując niezbędny okres najmu na 45 dni. Na czas najmu składały się okresy od 16 lutego 2020 roku jako początek początek najmu, 25 marca 2020 roku informacja o szkodzie całkowitej, 31 marca 2020 roku koniec najmu i czas niezbędny do zagospodarowania pozostałości. Ubezpieczyciel uznał także wysokość stawki czynszu za najem dobowy pojazdu w kwocie 178,35 zł brutto. W wezwaniu do zapłaty z dnia 8 czerwca 2020 r. powód wezwał pozwanego do wypłaty pełnego odszkodowania za najem pojazdu zastępczego, wskazując, że przed wypłatą odszkodowania poszkodowany nie mógł nabyć innego pojazdu wobec czego najem był uzasadniony. Ubezpieczyciel pismem z dnia 26 czerwca 2020 r. odmówił zmiany stanowiska.

W ramach rozważeń prawnych Sąd Rejonowy uznał, iż podstawę odpowiedzialności pozwanego w niniejszej sprawie stanowi art. 822 k.c., w zw. art. 805 § 1 i 2 k.c. oraz z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli (Dz. U. Nr 124, poz. 1152). Sąd Rejonowy wskazał, iż w przedmiotowej sprawie spór między stronami dotyczył długości okresu, podczas którego poszkodowany w kolizji drogowej A. C. mógł korzystać z pojazdu zastępczego. W ocenie Sądu Rejonowego kwalifikując szkodę jako całkowitą, pozwany błędnie twierdził, jakoby podanie tej wiadomości poszkodowanemu stanowiło koniec odpowiedzialności za najem pojazdu zastępczego. Sąd pierwszej instancji podkreślił, iż w dniu, w którym A. C. dowiedział się o decyzji ubezpieczyciela nie dysponował innym, oprócz wynajętego, pojazdem w miejsce uszkodzonego. Nawet jeśli decyzja pozwanego była znana w dniu 25 marca 2020 r., co zdaniem Sądu nie zostało przez pozwanego wykazane, bowiem nie wiadomo, kiedy doszła ona do poszkodowanego w sposób umożliwiający zapoznanie się z jego treścią, to dopiero od tego dnia poszkodowany mógł co najwyżej podjąć czynności zmierzające do zbycia wraku pojazdu. Sąd Rejonowy podkreślił, iż nawet niezwłoczna sprzedaż pozostałości nie pozwalała jednak A. C. na nabycie innego pojazdu w miejsce uszkodzonego. Dopiero bowiem w dniu 5 maja 2020 r. wypłacono mu na rachunek bankowy kwotę 10.600 zł stanowiącą należne odszkodowanie. Korzystanie przez poszkodowanego z najmu pojazdu zastępczego do tej daty było zatem zdaniem Sądu uzasadnione. Obowiązkiem ubezpieczyciela jest wyrównanie szkody wywołanej kolizją drogową. Powinnością poszkodowanego w ramach współpracy wierzyciela i dłużnika przy wykonaniu zobowiązania nie mieści się natomiast wykładanie własnych środków na zakup innego pojazdu w miejsce uszkodzonego, do czasu wypłaty mu pełnego odszkodowania za pojazd, którego naprawa nie była ekonomicznie uzasadniona. W dalszej części rozważań Sąd Rejonowy wywodził, iż skoro w tej sprawie doszło do tzw. szkody całkowitej, to w ocenie Sądu poszkodowany miał prawo korzystać z pojazdu zastępczego co najmniej do dnia wypłaty odszkodowania, tj. do dnia 05 maja 2020r. W tym kontekście Sąd podkreślił, iż poszkodowany nie ma obowiązku angażowania własnych środków na zakup nowego pojazdu przed wypłatą odszkodowania przez ubezpieczyciela (których może w ogóle nie posiadać). Oceny tej, zdaniem Sądu nie zmieniał fakt poinformowania przez pozwanego o zakwalifikowaniu szkody jako szkody całkowitej, albowiem nie wpływa to na możliwość nabycia przez poszkodowanego innego pojazdu w miejsce uszkodzonego. Sąd Rejonowy podkreślił również, że oferta sprzedaży wraku nie wpływa na skrócenie okresu najmu pojazdu z uwagi na fakt, że jest wyłącznie ofertą. Dopiero z chwilą wypłaty odszkodowania stanowiącego różnicę wartości pojazdu sprzed szkody i wartości pozostałości pojazdu poszkodowany uzyskuje realną możliwość zakupu innego pojazdu.

Skoro w sprawie sprawie bezspornym było, że do wypłaty odszkodowania doszło w dniu 05 maja 2020r. i w tym samym dniu poszkodowany zwrócił pojazd zastępczy powodowi. Okres najmu pojazdu zastępczego należało zatem zdaniem Sądu pierwszej instancji uznać za celowy i ekonomicznie uzasadniony. Łącznie zatem poszkodowany miał prawo korzystać z pojazdu zastępczego przez okres 80 dni tj. od 16 lutego 2020 r. do 5 maja 2020r., a związany z nim koszt pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą (art. 361 § 1 i 2 KC).

Wobec tego pozwany powinien dopłacić powodowi kwotę 6.242,25 zł brutto (35 dni x 178,35 zł brutto), ponad zapłacone dotąd odszkodowanie za najem pojazdu zastępczego obejmujące 45 dni.

W punkcie 2 wyroku Sąd oddalił dalej idące żądanie strony powodowej tj. w zakresie 3 dni, powód nie udowodnił bowiem, jakoby poszkodowany korzystał z pojazdu zastępczego po dniu 5 maja 2020 r., co wynikało wprost z umowy najmu pojazdu zastępczego.

Orzekając o kosztach, procesu Sąd kierował się dyspozycją art. 100 k.p.c.

Od wyroku apelację wniósł pozwany, zaskarżając go w całości.

Pozwany zarzucił ustalenie przez Sąd Rejonowyniezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, iż poszkodowany A. C. w okresie najmowania pojazdu zastępczego nie posiadał innych pojazdów, którymi zastąpić mógł swój uszkodzony pojazd, co wynikało ze złożonych przez poszkodowanego zeznań w charakterze świadka, których wiarygodność i prawdziwość podważa załączony do apelacji dokument z informacji Ubezpieczeniowego funduszu Gwarancyjnego z dnia 4 maja 2022r. wydanego na podstawie art. 102 i 102 a ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych ,wskazujący na posiadanie i ubezpieczenie przez poszkodowanego w dacie najmu pojazdu innego tj. pojazdu A. (...) , naruszenie art. 34 z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U.2022.621 t.j. z dnia 2022.03.17), art. 822 k.c. art. 363 k.c. i art. 415 k.c. poprzez przyznanie powodowi, jako cesjonariuszowi wierzytelności odszkodowawczej, refundacji kosztów najmu pojazdu zastępczego w sytuacji, kiedy poniesienie takich kosztów było niecelowe i ekonomicznie nieuzasadnione, jako że od dnia 4 marca 2020r. poszkodowany cedent wierzytelności dysponował pojazdem marki A. (...), którym całkowicie zastąpić mógł uszkodzony pojazd A. (...).

W oparciu o powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za obie instancje.

Nadto wniósł o przeprowadzenie dowodu z dokumentu stanowiącego informację z Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego z dnia 4 maja 2022r. wskazującego na niewiarygodność zeznań A. C..

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o oddalenie apelacji oraz zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył ,co następuje:

Apelacja okazała się uzasadniona. Za zasadne uznać należało zarzuty apelacji, w których apelujący wskazywał na ustalenie przez Sąd Rejonowy niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, iż poszkodowany A. C. w okresie najmowania pojazdu zastępczego nie posiadał innych pojazdów, którymi mógł zastąpić swój jedyny uszkodzony pojazd. Apelujący wywodził, iż poszkodowany w dniu 4 marca 2020r. ubezpieczył od odpowiedzialności cywilnej pojazd A. (...) nr rej (...), co oznaczało, iż od tego dnia dysponował własnym pojazdem, którym mógł zastąpić uszkodzony pojazd A. (...).

W przedmiotowej sprawie Sąd odwoławczy, weryfikując trafność zaskarżonego orzeczenia, mając też na uwadze zarzuty apelacyjne, uzupełnił postępowanie dowodowe dopuszczając dowód z uzupełniających zeznań świadka A. C..

Nie znalazł Sąd Okręgowy podstaw do tego, jak chciał powód, aby pominąć dowody przedłożone przez pozwanego w apelacji. Powód wskazywał na przepis art. 381 k.p.c . w zw. z art. 235[2]§1 pkt 1 k.p.c.

Wskazane przez powoda przepisy, zwłaszcza ten ostatni stanowi o możliwości pominięcia dowodu, którego przeprowadzenie wyłącza przepis kodeksu. Z kolei przepis art. 381 k.p.c. stanowiący o prekluzji dowodowej rzeczywiście pozwala sądowi drugiej instancji na pominięcie nowych faktów i dowodów, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później.

Nie dostrzega powód, że w systemie obecnie obowiązującej apelacji pełnej zasadą jest dopuszczalność przed sądem drugiej instancji nowych faktów i dowodów.

Poza tym nie można przyjąć ,aby zostały powołane z opóźnieniem, pojawiły się bowiem już w apelacji i, co więcej, mają kapitalne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. A wobec merytorycznego charakteru orzekania sądu odwoławczego, konieczne jest poczynienie własnych ustaleń i dokonanie ich oceny z punktu widzenia prawa materialnego/ por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2004r., II CK 349/02, LEX nr 599530/.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 23 sierpnia 2022r. świadek A. C. potwierdził , iż w dacie, kiedy wynajmował samochód zastępczy kupił drugi samochód, był to samochód A. (...). Na zakup przeznaczył kwotę 15 000 złotych, którą osobiście dysponował. Przyznał tez ,że zawsze dysponował co najmniej dwoma samochodami / zeznania świadka k. 88v-89/.

Sąd Okręgowy wskazuje, że zeznania te korespondowały z przedłożonym przez apelującego pismem Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego z dnia 4 maja 2022r., z którego wynikało, iż poszkodowany w dniu 4 marca 2020r. zarejestrował pojazd A. (...). Za niewiarygodne i niezgodne z zasadami doświadczenia życiowego uznać należało zeznania świadka, w zakresie, w których podawał o, iż drugie auto było mu niezbędne ze względu na fakt, iż jego żona była w ciąży i kolega poszkodowanego woził ją do lekarza i na zakupy. Świadek zeznawał bowiem przy tym, iż ciąża przebiegała normalnie, była zdrowa oraz w chwili wypadku była na wczesnym etapie. Nawet zatem gdyby przyjąć, iż w okresie po kolizji zaistniała potrzeba zawiezienia żony poszkodowanego do lekarza czy na zakupy w czasie nieobecności poszkodowanego, to sytuacje takie mogły mieć co najwyżej charakter incydentalny. Żona świadka była poza tym w początkowym okresie ciąży.

W ocenie Sądu Okręgowego trudno przyjąć aby te okoliczności uzasadniały konieczność posiadania dodatkowego auta i to przez okres 80 dni.

Należy przypomnieć ugruntowane w orzecznictwie stanowisko, że roszczenie o zwrot kosztów najmu pojazdu nie przysługuje zawsze i każdemu a o jego zasadności decydują okoliczności konkretnej sprawy. Potrzebę korzystania z pojazdu zastępczego przez poszkodowanego, wysokość kosztów z tego tytułu jak i niezbędny czas trwania najmu, zgodnie z treścią art. 6 k.c. powinien udowodnić powód. Nie budzi wątpliwości, że nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być refundowane. Na ubezpieczycielu ciąży bowiem obowiązek zwrotu jedynie wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią poszkodowanego a obciążeniem ubezpieczyciela (por. m.in. uchwała SN z dnia 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11, LEX, uchwała SN z dnia z dnia 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17, LEX).

W przedmiotowej sprawie bezspornym było, iż ubezpieczyciel wypłacił zwrot kosztów za najem pojazdu zastępczego za okres od 16 lutego 2020r. do 31 marca 2020r. Dochodzone zaś w niniejszej sprawie odszkodowanie obejmujące dalszy okres, uznać należało za nieuzasadnione w całości. Jak bowiem wskazano powyżej, poszkodowany od dnia 4 marca 2020r. dysponował już nowym pojazdem, A. (...). Co prawda fakt , iż pojazd ten poszkodowany nabył z własnych środków przed wypłatą odszkodowania nie miało znaczenia dla sprawy, jakkolwiek burzy koncepcję przyjętą przez powoda o oczekiwaniu przez poszkodowanego na środki ,za które będzie mógł nabyć pojazd. Kluczowym było bowiem, że z chwilą nabycia pojazdu ustały negatywne skutki zdarzenia szkodowego, polegające na braku możliwości korzystania z pojazdu. Tym samym poniesienie kosztów pojazdu zastępczego od dnia 4 marca 2020r. było niecelowe i ekonomicznie nieuzasadnione (art. 34 z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U.2022.621 t.j. z dnia 2022.03.17), art. 822 k.c. art. 363 k.c. i art. 415 k.c. a contrario).

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386§1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo w całości.

Konsekwencją powyższej zmiany była również zmiana rozstrzygnięcia o kosztach postępowania przed Sądem pierwszej instancji. O kosztach tych Sąd odwoławczy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty pozwanego, który po zmianie wyroku wygrał postępowanie w całości złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika obliczone na podstawie §2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800 z dnia 2015.11.05) w wysokości 1.800 zł wraz z opłatą od pełnomocnictwa 17 zł.

O kosztach postępowania apelacyjnego, Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. Na koszty pozwanego, który wygrał to postępowanie w całości złożyła się opłata od apelacji w wysokości 400 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika obliczone na podstawie §2 pkt 4 w zw. z §10 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800 z dnia 2015.11.05).

W ocenie Sądu Okręgowego brak było podstaw do zastosowania wobec powoda dobrodziejstwa art. 102 k.p.c. Sąd zważył, iż dochodzone roszczenie związane było z prowadzoną przez powoda działalnością gospodarczą. Niedostateczne wyjaśnienie z cedentem wszystkich kwestii kluczowych dla powodzenia niniejszego procesu, obciążało powoda i stanowiło jego ryzyko gospodarcze.

SSO Irena Dobosiewicz