Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 kwietnia 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., na podstawie art. 15zx ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 poz. 1842, z późn. zm.) w związku z art. 83 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266, z późno zm.) zobowiązał D. R. do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia postojowego w kwocie 280,91 zł w terminie miesiąca od otrzymania decyzji wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, naliczonymi od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu wypłaty świadczenia postojowego do dnia zwrotu.

W uzasadnieniu wskazano, że ubezpieczony oświadczył we wniosku że wystąpiło ograniczenie wykonywania umowy z powodu przestoju w prowadzeniu działalności przez jego zleceniodawcę. Jednakże, z informacji jakie pozyskał ZUS wynika, że w firmie nie było przestoju spowodowanego pandemią (...)19.

(decyzja – k. nienumerowane strony załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji wniósł D. R. wskazując, że wniosek o świadczenie postojowe w związku z przeciwdziałaniem skutkom wywołanym (...)19 dla umów zlecenia z dnia 1 stycznia 2020 roku został wypełniony na podstawie informacji dostępnych w mediach i na platformie (...), bez uprzedniego zapoznania się w pełni z treścią ustawy. Zdaniem odwołującego posiada on prawo do świadczenia postojowego na podstawie art. 15zq pkt 5 oraz art. 15 zr pkt 4 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, zaś organ rentowy wydał sporną decyzję na podstawie błędnej interpretacji art. 15 zx oraz ustaleń do art. 15zq pkt 3 wskazanej ustawy.

(odwołanie – k. 3)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. Organ rentowy wskazał, że świadczenie postojowe zostało przyznane i pobrane przez D. R. niezasadnie, bowiem przysługuje ono wyłącznie zleceniobiorcy, gdy doznał przy wykonywaniu umowy zlecenia ograniczenia z powodu (...)19. (...) Sp. z o.o. Sp.k., z którą odwołujący zawarł umowę zlecenia doznała wprawdzie ograniczenia w działalności z powodu (...)19, lecz nie wystąpiło tego rodzaju ograniczenie z tego powodu przy wykonywaniu umowy zawartej z D. R..

(odpowiedź na odwołanie – k. 9-9 verte)

Na rozprawie w dniu 7 września 2022 roku wnioskodawca poparł odwołanie, zaś pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

(końcowe stanowiska stron – rozprawa z dnia 7 września 2022 roku e-protokół (...):26:45-00:27:16 – płyta CD – k. 23)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca D. R. zamieszkuje na terytorium Polski i posiada obywatelstwo RP.

(okoliczność bezsporna)

W związku z sytuacją pandemii (...), D. R. złożył do ZUS wniosek o świadczenie postojowe, w związku z przeciwdziałaniem skutkom wywołanym (...)19 dla umów cywilnoprawnych ( (...)). W oparciu o wskazany wniosek, wnioskodawcy zostało przyznane świadczenie postojowe w kwocie 280,91 zł, w którym to wniosku oświadczył, że nastąpiło ograniczenie wykonywania umowy z powodu przestoju w prowadzeniu działalności przez jego zleceniodawcę - (...) Sp. z o.o. Sp.k.

(okoliczność bezsporna, wniosek – k. nieponumerowane strony załączonych do sprawy akt organu rentowego, zeznania wnioskodawcy złożone na rozprawie w dniu 7 września 2022 roku e-protokół (...):23:50 – 00:26:44 w związku z e-protokół (...):09:01 – 00:15:33 – płyta CD – k. 23)

W ramach w/w umowy zlecenia skarżący zajmował się inwentaryzowaniem towaru w sklepie. Ubezpieczony nie posiadał doświadczenia w tego rodzaju pracy, ale udało mu się wykonać to zlecenie, za które zleceniodawca wystawił mu rachunek, na podstawie którego wypłacono mu następnie wynagrodzenie.

(zeznania wnioskodawcy złożone na rozprawie w dniu 7 września 2022 roku e-protokół (...):23:50 – 00:26:44 w związku z e-protokół (...):02:23 – 00:08:34 – płyta CD – k. 23)

Z informacji nadesłanej przez (...) Sp. z o.o. Sp. k. z dnia 3 stycznia 2022 roku wynika, że w istocie doszło do ograniczenia w prowadzeniu wskazanej firmy spowodowanego wystąpieniem (...)19 oraz wystąpiło ograniczenie wykonywania umów zleceń zawartych przez wskazaną spółkę, jednakże w przypadku wnioskodawcy nie wystąpiło ograniczenie wykonywania umowy o świadczenie usług spowodowanego wystąpieniem (...)19.

(pismo – k. nieponumerowane strony załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Z informacji nadesłanej przez (...) Sp. z o.o. Sp. k. z dnia 27 stycznia 2022 roku wynika, że wnioskodawca był zapisany na jedną inwentaryzację w Polsce , w dniu 21 lutego 2020 roku. Następnie umowa zlecenie została rozwiązana, w związku z zakończeniem działalności spółki (...) Sp. z o.o. Sp. k, nie związanej z sytuacją epidemiologiczną w kraju.

(pismo – k. nieponumerowane strony załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Wobec powyższego, ZUS wszczął postępowanie, z urzędu, w sprawie zasadności wypłaty świadczenia postojowego D. R. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek (...) Sp. z o.o. Sp. k.

(zawiadomienie – k. nieponumerowane strony załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Pismem z dnia 21 marca 2022 roku ZUS zawiadomił D. R. o zakończeniu w/w postępowania.

(zawiadomienie – k. nieponumerowane strony załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 1 kwietnia 2022 roku organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

(decyzja – k. nieponumerowane strony załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie w szczególności o załączone do akt sprawy dokumenty z akt rentowych dotyczących ubezpieczonego oraz o jego zeznania, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron.

Zebrany materiał dowodowy nie nasuwa wątpliwości i pozwala, tym samym, na wydanie rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie nie jest zasadne.

Zgodnie z art. 15zq ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U.2021.0.2095), świadczenie postojowe przysługuje osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, zwanej dalej „osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą”, wykonującej umowę agencyjną, umowę zlecenia, inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowę o dzieło, zwane dalej „umową cywilnoprawną”.

Świadczenie postojowe przysługuje osobom zamieszkującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli są:

1) obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej lub

2) posiadającymi prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, lub

3) cudzoziemcami legalnie przebywającymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. (ust. 2 art. 15zq)

Świadczenie postojowe przysługuje, gdy w następstwie wystąpienia (...)19 doszło do przestoju w prowadzeniu działalności, odpowiednio przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą. ( ust. 3 art. 15zq).

Biorąc pod uwagę art. 15 zq ust. 1 pkt 2 i ust. 3 oraz ust. 5 pkt 1 w/w ustawy, świadczenie postojowe przysługuje osobie wykonującej umowę cywilnoprawną (zleceniobiorcy), gdy w następstwie wystąpienia (...)19 doszło do przestoju w prowadzeniu działalności przez zleceniodawcę lub zamawiającego, z którymi została zawarta umowa cywilnoprawna, jeżeli:

1.  umowa cywilnoprawna została zawarta przed 01.04.2020 r.;

2.  przychód z tytułu tej umowy uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe, nie był wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału;

3.  nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu.

Ochrona zatrudnienia oraz zmniejszenie obciążeń i zachowanie płynności finansowej przedsiębiorców to główne zadania pakietu regulacji, które składają się na tarczę antykryzysową. Rozwiązania tam zawarte obejmują nie tylko przedsiębiorców zatrudniających pracowników, a więc zapewniających miejsca pracy, ale również osoby, które prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą oraz wykonują pracę na podstawie umów cywilnoprawnych. Wśród rozwiązań, które mają zapobiegać skutkom epidemii (...)19 w Polsce, jest wsparcie realizowane przez ZUS w postaci wypłacania świadczeń postojowych.

Treść art. 15zq ust 1 pkt 2 ustawy covidowej nie pozostawia zatem wątpliwości, że świadczenie postojowe przysługuje osobie wykonującej umowę zlecenia; wg ustępu 3. świadczenie postojowe przysługuje, gdy w następstwie wystąpienia (...)19 doszło do przestoju w prowadzeniu działalności, odpowiednio przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą albo przez zleceniodawcę lub zamawiającego, z którymi została zawarta umowa cywilnoprawna. Art 15zq ust. 5 ustawy covidowej określa zaś przesłanki do nabycia prawa do świadczenia postojowego przez osobę wykonującą umowę cywilnoprawną.

Natomiast stosownie do art. 15zx ust. 1 pkt 1 i ust. 3 cyt. ustawy, osoba, która pobrała nienależnie świadczenie postojowe, jest zobowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego.

Za nienależnie pobrane świadczenie postojowe uważa się świadczenie:

1) przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych oświadczeń lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenie lub odpowiednio zleceniodawcę lub zamawiającego;

2) wypłacone osobie innej niż osoba uprawniona;

3) wypłacone w kwocie wyższej niż należna.

Przekładając powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że w istocie zostały spełnione przesłanki, aby wypłacone wnioskodawcy świadczenia postojowe, należało uznać za nienależnie pobrane.

W niniejszym postępowaniu uznać należało, że skarżący złożył fałszywe oświadczenia, wprowadzając tym samym świadomie w błąd organ rentowy. Jak najbardziej zatem wnioskodawcy można przypisać złą wiarę w ubieganiu się o powyższe świadczenie.

Nadmienić należy, że, w przypadku zleceniodawców, prawo do świadczenia postojowego warunkowało jedynie: nie podleganie ubezpieczeniu społecznemu z innego tytułu, zawarcie umowy przed 1 kwietnia 2020 r., przestój w prowadzeniu działalności przez zleceniodawcę i nieprzekroczenie granicznej kwoty przychodu z umowy, o której mowa wart. l5zq ust. 5 pkt 2 cytowanej ustawy.

We wniosku o świadczenie postojowe w związku z przeciwdziałaniem skutkom wywołanym (...)19 dla umów cywilnoprawnych ( (...)) ubezpieczony wskazał, że wystąpiło ograniczenie wykonywania umowy zlecenia z powodu przestoju w prowadzeniu działalności przez jego zleceniodawcę - (...) Sp. z o.o. Sp. k. Jak ustalono zaś bezsprzecznie w przedmiotowej sprawie powyższa okoliczność w żadnym stopniu nie zaistniała w stosunku do D. R..

Uwypuklić, w tym miejscu, należy, że istotnym w sprawie jest zdefiniowanie użytego przez ustawodawcę pojęcia „przestoju w prowadzeniu działalności”.

W związku ze zgłaszanymi przez przedsiębiorców wątpliwościami, Rzecznik Małych i Średnich (...) wystąpił do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o wydanie objaśnień prawnych w zakresie możliwości skorzystania ze świadczenia postojowego przez przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą oraz osoby wykonujące umowy cywilnoprawne. Rzecznik skierował zapytanie m.in. o to jak należy rozumieć pojęcie „przestoju w prowadzeniu działalności”, o którym mowa w art. 15zq ust. 3 ustawy (...)19.

W następstwie czego Rzecznik otrzymał odpowiedź o następującej treści: Oceniając przestój w prowadzeniu działalności w następstwie (...)19 przedsiębiorca powinien uwzględnić takie okoliczności jak spadek przychodów, dochodów, obrotów, liczby klientów, czy ograniczenia w prowadzeniu działalności. Forma przestoju w prowadzeniu działalności może być różna w zależności od specyfiki branży lub lokalizacji. (vide: biuro Rzecznika (...))

W tym stanie rzeczy, za przestój w prowadzeniu działalności należy rozumieć wszelkie okoliczności związane z (...)19, które spowodowały brak możliwości wykonania umowy cywilnoprawnej w całości lub w części. Może to być np. zamknięcie firmy, zawieszenie działalności, brak klientów, mogą też być problemy płatnicze. To wnioskujący określa, czy zdarzenie takie miało miejsce i oświadcza to w składanym wniosku.

W ocenie Sądu Okręgowego z całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika wprawdzie, że w istocie doszło do ograniczenia w prowadzeniu działalności (...) Sp. z o.o. Sp. k. z powodu wystąpienia (...)19, w tym także doszło do ograniczenia wykonywania umów zleceń zawartych przez wskazaną spółkę jednakże w przypadku wnioskodawcy nie wystąpiło ograniczenie wykonywania umowy o świadczenie usług spowodowanego wystąpieniem (...)19. Umowa zlecenie łącząca wnioskodawcę z (...) Sp. z o.o. Sp. k. została rozwiązana w związku z zakończeniem działalności spółki (...) Sp. z o.o. Sp. k, nie związanego z sytuacją epidemiologiczną w kraju. Powyższe okoliczności wypływały wprost z pism (...) Sp. z o.o. Sp. k. datowanych na dzień 3 stycznia 2022 roku i z dnia 27 stycznia 2022 roku znajdujących się w aktach organu rentowego.

Tym samym, nie sposób uznać zgodnie z treścią, złożonego do wniosku o świadczenie postojowe, oświadczenia ubezpieczonego, że rzeczywiście nastąpiło zaprzestanie wykonywania, przez niego, umowy zlecenia, z powodu przestoju w prowadzeniu działalności przez zleceniodawcę - (...) Sp. z o.o. Sp. k.

Mając na względzie wskazane okoliczności ,w ocenie Sądu, zostały spełnione przesłanki, aby wypłacone wnioskodawcy świadczenia postojowe, należało uznać za nienależnie pobrane.

W niniejszym postępowaniu, bowiem, wnioskodawca wprowadził, świadomie w błąd, organ rentowy.

W tym zakresie, w judykaturze przyjmuje się, że świadome wprowadzenie w błąd organu rentowego, może przybierać rozmaite formy, do których zalicza się nie tylko bezpośrednie podanie nieprawdy we wniosku o świadczenie lub jego złożenie w sytuacji, nieuzasadniającej powstanie lub brak prawa do świadczeń, ale także przemilczenie lub zatajenie okoliczności, o istotnym znaczeniu dla ustania lub utraty pobranych świadczeń (por. wyroki Sądu Najwyższego z: 27 stycznia 2011r., II UK 194/10, 26 lipca 2017r., I UK 287/16, LEX nr 2382448, 12 września 2018r. )

Ubezpieczony, we wniosku o świadczenie, powołał się na okoliczność, która nie miała przełożenia na rzeczywisty stan rzeczy. Była to okoliczność niewątpliwie o istotnym znaczeniu dla przyznania prawa do świadczeń. Tym samym, ubezpieczony przyjął świadczenia wiedząc, że mu się nie należą.

Mając powyższe na uwadze, organ rentowy wydał prawidłowo decyzję w oparciu o art. 15zx ustawy covidowej, także co do odsetek uregulowanych w ustępie 3 tego przepisu.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako niezasadne.

Stosownie do wyników postępowania, na podstawie art. 98 k.p.c., Sąd obciążył wnioskodawcę obowiązkiem poniesionych przez organ rentowy kosztów zastępstwa procesowego. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd ustalił w oparciu o § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (t. j. Dz.U. z 2018 r., poz. 265).

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć wnioskodawcy