Pełny tekst orzeczenia

Uzasadnienie (postanowienia z dnia 20 października 2022 r. )

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 17 marca 2022 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy w sprawie o sygn. akt VIII GNc 312/22 umorzył postępowanie. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia Sąd I instancji wskazał, że wbrew twierdzeniom strony powodowej, został jej doręczony odpis postanowienia w przedmiocie zawieszenia postępowania w dniu 2 lutego 2022 r., o czym świadczy elektroniczne potwierdzenie odbioru korespondencji. Według przepisu art. 182 § 1 pkt 1 k.p.c. sąd umarza postępowanie zawieszone z przyczyn wskazanych w art. 177 § 1 pkt 5 i 6 k.p.c., jeżeli wniosek o podjęcie postępowania nie został zgłoszony w ciągu trzech miesięcy od daty postanowienia o zawieszeniu postępowania. Postanowieniem z dnia 29 września 2021 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zawiesił postępowanie w sprawie na podstawie przepisu art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c. Do dnia 29 grudnia 2021 r. żadna ze stron nie złożyła skutecznie wniosku o podjęcie postępowania. Zażalenie na powyższe postanowienie Sądu Rejonowego w Bydgoszczy wniósł powód, zaskarżając je w całości. Zaskarżonemu postanowieniu powód zarzucił:

1.naruszenie przepisu art. 139 ¹ § 2 kpc w zw. z art. 177 § 1 pkt. 6 kpc, poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, wyrażające się w umorzeniu postępowania jako konsekwencja uznania, że powód nie przedłożył dowodu na to, że pozwany mieszka pod adresem wskazanym w pozwie, podczas gdy (zgodnie z treścią przepisu art. 139 ¹ § 2 kpc), złożył do Sądu wraz z pismem z dnia 06.09.2021 r. (przed zawieszeniem postępowania postanowieniem z 29.09.2021 r.) dowód, że pozwany/adresat przebywa pod adresem wskazanym w pozwie. Postanowienie o zawieszeniu postępowania z 29.09.2021 r. jest wadliwe, z jego uzasadnienia wynika, że Referendarz Sądowy (Sąd przy rozpoznaniu skargi popełnił ten sam błąd) nie zapoznał się z załącznikami do pisma z 06.09.2021 r., zwłaszcza postanowieniem z 26.08.2021 r. wydanym przez Komornik A. B., z którego wynika (pkt. 2), że adres wskazany w pozwie jest adresem zamieszkania pozwanego. W uzasadnieniu Referendarz (Sąd w ogóle się tym nie zajął) wskazuje na to, że adres do doręczeń wskazany w KRS nie jest adresem zamieszkania, nie dostrzegając, że dokumenty z KRS które przedłożono wraz z pismem z 06.09.2021 r. tylko potwierdzają prawidłowość adresu zamieszkania ustalonego przez Komornika. Postanowienie o zawieszeniu z 29.09.2021 r. jest po prostu wadliwe, nie było podstaw do jego wydania, powinno być uchylone w urzędu.

2.błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że nie złożono wniosku o podjęcie postępowania, wobec czego postępowanie trzeba umorzyć, podczas gdy pisma z 06.09.2021 r. oraz z dnia 20.09.2021 r. trzeba uznać za wnioski o podjęcie postępowania, jeśli uznać, że jego zawieszenie w ogóle miało podstawę.

Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania zażalenia.

W uzasadnieniu zażalenia powód wskazał, że skarżone postanowienie to kolejne wadliwe rozstrzygnięcie w tej sprawie. Spirala błędnych orzeczeń bierze swój początek w wykreowaniu przez Referendarza podstawy do zawieszenia postępowania, a następnie - wobec nie złożenia wniosku o podjęcie bezpodstawnie zawieszonego postępowania - jego umorzeniu, które łącznie stwarzają wrażenie uchylania się od merytorycznego rozpoznania sprawy. Argumentacja z skargi z 04.03.2022 r. (wbrew twierdzeniu Sądu) nie jest irrelewantna z punktu widzenia trafności skarżonego rozstrzygnięcia. Wprost przeciwnie - dotyka meritum sprawy, którym jest bezpodstawne zawieszenie postępowania - Referendarz i Sąd nie zapoznali się z postanowieniem Komornika z 26.08.2021 r., w którym Komornik (pkt. 2) „ustalił, że aktualnym adresem zamieszkania jest(...), czyli (uwzględniając oczywisty błąd - zamiast (...) powinno być(...), w oznaczeniu stron jest poprawnie, błąd został skorygowany postanowieniem z 04.03.2022 r., które załączam) adres wskazanym w pozwie. Na potwierdzenie prawidłowości adresu do pisma z 06.09.2021 r. załączono (poza postanowieniem Komornik) dokumenty z KRS, w których pozwany również wskazał ten adres, z czego Referendarz (Sąd w ogóle się tym nie zajął) uczynił zarzut, że te dokumenty nie potwierdzają zamieszkania i na tej podstawie zawiesił postępowanie, co dowodzi tego, że w ogóle nie zapoznał się z postanowieniem Komornika z 26.08.2021 r. Wypełniając dyspozycję z art. 139 ^{( 1)} § 2 kpc złożono do akt dowód, że pozwany mieszka pod adresem wskazanym w pozwie. Nie było podstaw do zawieszenia postępowania i nie jest to kwestia (jak chciałby Sąd I instancji) bez znaczenia dla rozstrzygnięcia, czy umorzenie było prawidłowe. Bezpodstawne zawieszenie rodzi bezpodstawne umorzenie. Rozpoznając skargę Sąd powinien uchylić postanowienie Referendarza z 29.09.2021 r. o zawieszeniu. Umorzenie postępowania w zw. z niezłożeniem wniosku o podjęcie, pomimo tego, że (pomijając wadliwość postanowienia o zawieszeniu i możliwość jego uchylenia na podstawie art. 359 § 1 kpc) pisma z 06.09.2021 r. oraz 20.09.2021 r. w ww. okolicznościach nie sposób traktować inaczej jak wnioski o podjęcie bezpodstawnie zawieszonego postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie jako niezasadne podlegało oddaleniu. Zgodnie z art. 182 § 1 zd. 1 k.p.c. sąd umarza postępowanie zawieszone m.in. z przyczyny wymienionej w art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c. jeżeli wniosek o podjęcie postępowania nie został zgłoszony w ciągu trzech miesięcy od daty postanowienia o zawieszeniu. Nie może budzić ad casum wątpliwości, że taka sytuacja wystąpiła w sprawie. Powód nie złożył wniosku o podjęcie postępowania w ciągu trzech miesięcy od daty wydania postanowienia o zawieszeniu postępowania – 29 września 2021 r. (k. 57 akt). Powód nie zaskarżył także tego orzeczenia. Przytoczone w zażaleniu pisma powoda z dnia 6 i 20 września 2021 r. nie były zaś wnioskami o podjęcie postępowanie. O charakterze pisma decyduje jego treść. Pismo z 6 września 2021 r.(k. 44) było wnioskiem o uznanie skuteczności doręczenia korespondencji a kolejne (k.54) dotyczyło zasądzenie kosztów postępowania o doręczenie korespondencji. Przede wszystkim pisma te nie mogły stanowić wniosku o podjęcie zawieszonego postępowania gdyż w dacie ich złożenia postępowanie nie było zawieszone – jak wskazano nastąpiło to później, tj. 29 września 2021 r. Nie można też w sprawie tracić z pola widzenia, w zakresie oceny czynności procesowych, że powód jest reprezentowany przez fachowego pełnomocnika. Na marginesie w tym miejscu należy też wskazać, że Sąd Okręgowy podziela jako słuszny pogląd, że tylko złożenie zasadnego wniosku o podjęcie tamuje umorzenie postępowania. Wniosek o podjęcie zawieszonego na podstawie art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c. postępowania, zgłoszony bez jednoczesnego usunięcia przeszkód do nadania sprawie biegu (bez wskazania adresu pozwanego lub bez wykonania innych zarządzeń), nie przerywa biegu trzymiesięcznego terminu do umorzenia postępowania, o którym mowa w art. 182 § 1 zd. 1 k.p.c. (post. SA w Katowicach z 26.2.2015 r., I ACz 1157/14, OSAK 2015, Nr 1, poz. 1). Należy zaaprobować jako słuszny także pogląd Sądu Najwyższego, wyrażony w uchwale z dnia 18 listopada 2015 r., III CZP 74/15 (OSNC 2016, Nr 12, poz. 136), zgodnie z którym umorzenie postępowania na podstawie art. 182 § 1 k.p.c., zawieszonego na skutek niewskazania przez powoda w wyznaczonym terminie adresu pozwanego (art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c.), nie jest dopuszczalne, jeżeli powód przed upływem roku (obecnie – po nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego – trzech miesięcy) od dnia postanowienia o zawieszeniu złożył wniosek o podjęcie postępowania, wskazując prawidłowy adres pozwanego; złożenie wniosku o podjęcie postępowania, który jest bezzasadny, nie tamuje umorzenia postępowania. Jednocześnie należy podkreślić, że kognicja sądu orzekającego o umorzeniu postępowania oraz sądu drugiej instancji rozpoznającego zażalenie na postanowienie o umorzeniu postępowania, w następstwie upływu przewidzianego prawem terminu jego zawieszenia, obejmuje badanie istnienia przyczyny zawieszenia postępowania (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2018 r., I PK 18/17, OSNP 2018, Nr 10, poz. 137). W tym zakresie nie ma jednak podstaw do przyjęcia w okolicznościach sprawy braku zaistnienia przesłanki do zawieszenia postępowania, na co wskazywał skarżący. Sąd I instancji miał obowiązek dokonania zbadania czynności komornika co do ustalenia aktualnego adresu zamieszkania pozwanej. Godzi się przy tym zauważyć, że w postanowieniu referendarza o zawieszeniu postępowania (k.57) zawarto zasadnicze motywy rozstrzygnięcia gdzie wprost wskazano, że dowód przedstawiony przez powoda na okoliczność pobytu pozwanego pod adresem wskazanym w pozwie ( art.139 ^{( 1)} §2 k.p.c.) nie dawał podstawy do uznania tej przesłanki za należycie wykonaną, a do pozwanego nie mają zastosowania art.133§2 ^{( 3)} k.p.c. i 139§3 ^{( 1 )}k.p.c. W tym obszarze należy wskazać, że komornik wydał postanowienie z dnia 26 sierpnia 2021 r. sygn.. akt KMN 92/21 gdzie ( ustęp 1) zwrócił powodowi jako wnioskodawcy korespondencję w związku z bezskuteczną próbą jej doręczenia i jednocześnie ustalił jako adres zamieszkania pozwanego (...). Ustalenie to słusznie wzbudziło wątpliwości i nie mogło być miarodajne skoro z protokołu czynności komornika wynika, że właśnie pod tym adresem podjął czynności doręczenia, a próba okazała się bezskuteczna. Co więcej z protokołu wynika, że nie udało się ustalić czy pozwany pod tym adresem zamieszkuje – nie zastano pozwanego i nikt nie reagował na sygnał dzwonka, co uniemożliwiło wykonującemu czynności dokonanie ustalenia czy pozwany zamieszkuje pod wskazanym adresem. Zgodnie z treścią art. 3a ust. 1 ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych (Dz. U. 2022.1168 t.j. z dnia 2022.06.01. w/w ustawy - doręczenia, o którym mowa w art. 3 ust. 4 pkt 1, komornik dokonuje w terminie 14 dni od dnia otrzymania zlecenia. Jeżeli adresata nie zastano przy próbie doręczenia, komornik ustala, czy adresat zamieszkuje pod wskazanym adresem. W tym celu komornik może żądać niezbędnych informacji od podmiotów wymienionych w art. 761 § 11 pkt 13 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego pod rygorem przewidzianym w art. 762 tej ustawy. Treść dokonanych ustaleń komornik wciąga do protokołu, do którego przepis art. 809 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego stosuje się odpowiednio (art. 3a ust. 2). Jeżeli próba doręczenia okaże się bezskuteczna, a zgodnie z ustaleniami komornika adresat zamieszkuje pod podanym adresem, w oddawczej skrzynce pocztowej adresata umieszcza się zawiadomienie o podjętej próbie doręczenia wraz z informacją o możliwości odbioru pisma w kancelarii komornika oraz pouczeniem, że należy je odebrać w terminie 14 dni od dnia umieszczenia zawiadomienia. Jeżeli pod wskazanym adresem zastano dorosłego domownika adresata, o możliwości odbioru pisma poucza się dodatkowo tego domownika. Artykuł 3a wprowadzono ustawą z 4.07.2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1469) i wszedł w życie z dniem 7.11.2019 r. Przepis ten określa procedurę doręczeń pism procesowych dokonywanych za pośrednictwem komornika, zaś jego treść pozostaje w ścisłym związku z art. 139 ^{( 1)} k.p.c., który również wprowadziła nowela z 2019 r. Przepisy te w znacznym stopniu formalizują doręczenia dokonywane za pośrednictwem komornika. Co istotne w sprawie zgodnie z art. 3 b cyt. ustawy w przypadku zwrotu przez komornika pisma, o którym mowa w art. 3a ust. 4, podmiot zlecający może wystąpić do tego komornika z wnioskiem o podjęcie czynności zmierzających do ustalenia aktualnego adresu zamieszkania adresata. W tym celu komornik może żądać niezbędnych informacji od podmiotów wymienionych w art. 761 § 11 pkt 3-6 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego. Tymczasem komornik nie wskazał w jaki sposób miał ustalić jako aktualny adres pozwanego adres pod którym podjął bezskuteczną próbę doręczenia i ustalenia czy pozwany zamieszkuje pod nim. Ponadto z samego uzasadnienia wydanego postanowienia komornika (k.55 akt) wynika, że nie ustalono innego adresu. Nie wynika też aby komornik podjął dalsze czynności sprawdzające w trybie art. 3 b cytowanej ustawy.

Mając na uwadze przytoczone okoliczności Sąd Okręgowy orzekł jak w formule sentencji postanowienia - na podstawie art. 386 k.p.c. w zw. z art.397§3 k.p.c.