Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód J. K. domagał się obniżenia obowiązku alimentacyjnego ustalonego na rzecz pozwanej K. K. mocą wyroku Sądu Okręgowego w Rybniku z kwoty po 700 zł miesięcznie do kwoty po 200 zł miesięcznie.

W uzasadnieniu podał, że od czasu wydania orzeczenia zasądzającego alimenty na rzecz pozwanej nastąpiła zmiana stosunków uzasadniająca obniżenie świadczenia alimentacyjnego na jej rzecz. Pozwana, na skutek korzystnego dla niej rozstrzygnięcia sądu, uzyskała prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, zatem nie pozostaje już w niedostatku. Świadczenie rentowe pozwanej wynosi ok. 1200 zł. Pozwana partycypuje w kosztach utrzymania mieszkania wspólnie zajmowanego przez strony w kwocie 500-600 zł miesięcznie. Nadto pozwana podejmuje dodatkowe zajęcia w postaci świadczenia usług krawieckich, z których otrzymuje dochód. Powód wskazał również, że z uwagi na wszczęcie przeciwko niemu postępowania karnego, w związku z zawiadomieniem złożonym przez pozwaną, został zawieszony w pełnieniu obowiązków, co skutkuje obniżeniem jego wynagrodzenia o 50 %. Nadmienił również, że pozwana posiada majątek w postaci lokalu mieszkalnego w Ł.. (k. 3-4).

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości. Jednocześnie wytoczyła powództwo wzajemnie, w którym domagała się podwyższenia zasądzonych alimentów z kwoty po 700 zł miesięcznie do kwoty po 1000 zł miesięcznie.

Uzasadniając swoje stanowisko wskazała, że od czasu ustalenia dotychczasowego obowiązku alimentacyjnego jej sytuacja uległa zmianie uzasadniającej podwyższenie alimentów. Podkreśliła, że wynagrodzenie powoda pozwanego wzajemnego zostało zmniejszone z uwagi na prowadzone postępowanie o znęcanie się nad pozwaną powódką wzajemną, zatem sam swoim zachowaniem doprowadził do jego obniżenia. Podniosła również, że powód pozwany wzajemny 2 lata temu ukończył studia uzyskując tytuł magistra, stąd jego możliwości zarobkowe wzrosły. Wskazała, że z uwagi na stan zdrowia jej uzasadnione potrzeby zwiększyły się. Pozwana powódka wzajemna cierpi na układową chorobę tkanki łącznej, która to choroba doprowadziła do popękania łękotek. Pozostaje pod opieką reumatologa. Cierpi również na dokuczliwy ból całego ciała, stawów, sztywność, obrzęki. Leczy się również w poradni zdrowia psychicznego. Dolegliwości zdrowotne uniemożliwiają jej świadczenie usług krawieckich. Od 1 lipca 2021 roku pozwana powódka wzajemna otrzymuje rentę w kwocie 1211,95 zł. Łączny miesięczny koszt swojego utrzymania wskazała na poziomie 2643,97 zł. Nadto w miarę swoich możliwości regularnie przekazuje ok. 200 zł miesięcznie synowi, który studiuje w trybie stacjonarnym. Powód pozwany wzajemny, poza przekazywaną kwotą alimentów, nie partycypuje w kosztach utrzymania rodziny, w tym nie wspiera finansowo dzieci. Zaznaczyła również, że obecnie strony partycypują w kosztach utrzymania mieszkania w równej części, podczas gdy w dacie ustalania obowiązku alimentacyjnego koszty te pokrywane były wyłącznie przez powoda pozwanego wzajemnego. Nadmieniła również, że pomimo otrzymywanej renty oraz alimentów nadal pozostaje w niedostatku, a otrzymywane kwoty nie pozwalają na zaspokojenie wszystkich usprawiedliwionych potrzeb pozwanej powódki wzajemnej. (k. 36-42v.)

W odpowiedzi na pozew wzajemny, powód pozwany wzajemny wniósł o oddalenie powództwa wzajemnego w całości. Zakwestionował twierdzenia pozwanej powódki wzajemnej dotyczące pogorszenia się jej sytuacji finansowej. Podkreślił, że w trakcie ustalania obowiązku alimentacyjnego Sąd nie brał pod uwagę toczącego się postępowania o przyznanie świadczenia rentowego, które niewątpliwie poprawiło sytuację finansową pozwanej powódki wzajemnej. Wskazał również, że koszty utrzymania pozwanej powódki wzajemnej wskazane w pozwie wzajemnym ponad dwukrotnie przewyższają jej koszty utrzymania ustalone zaledwie kilka miesięcy wcześniej w toku postępowania rozwodowego. Podtrzymał również swoje twierdzenia zawarte w pozwie dotyczące uzyskiwania przez pozwaną powódkę wzajemną dodatkowego dochodu ze świadczenia usług krawieckich, wskazując jednocześnie, że ograniczyła je od momentu otrzymania pozwu o obniżenie alimentów. (k. 114-116)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Rybniku z 10 maja 2021 roku w sprawie o sygn. akt I C 1307/20 z winy obu stron. Powyższym wyrokiem zasądzono od powoda pozwanego wzajemnego na rzecz pozwanej powódki wzajemnej alimenty w kwocie po 700 zł miesięcznie. Pominięto rozstrzygnięcie o sposobie korzystania z mieszkania.

W dacie zasądzenia tych alimentów jedynym źródłem utrzymania rodziny był dochód powoda pozwanego wzajemnego, który kształtował się na poziomie 3260-3400 zł. Powód pozwany wzajemny uiszczał wszystkie opłaty związane z bieżącym utrzymaniem mieszkania w kwocie 1000 zł. Nadto przekazywał na utrzymanie syna kwotę 400 zł miesięcznie. Pozwana powódka wzajemna nie pracowała. Koszty jej utrzymania przedstawiały się następująco: wyżywienie 300 zł, odzież i obuwie 100 zł, środki czystości 50 zł, fryzjer 40 zł, lekarz 100 zł.

(dowód: akta Sądu Okręgowego w Rybniku sygn. akt I C 1307/20 z uzasadnieniem k.63, 64-64v, 68-71 )

Powód pozwany wzajemny ma obecnie 47 lat, pracuje na stanowisku zastępcy komendanta straży miejskiej osiągając wynagrodzenie rzędu 3400 zł.

W okresie od 17 czerwca 2021 roku do 21 marca 2022 roku był zawieszony w obowiązkach pracowniczych w związku z toczącym się przeciwko niemu w Prokuraturze Rejonowej w Rybniku postępowaniem o czyn z art. 207 § 1 k.k. W okresie tym jego wynagrodzenie zostało obniżone do 50 % wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatków do wynagrodzenia określonych w umowie o pracę w stałej wysokości. Postanowieniem z 27 października 2021 roku Prokuratura Rejonowa w Rybniku umorzyła dochodzenie przeciwko powodowi pozwanemu wzajemnemu wobec braku podstaw do wniesienia aktu oskarżenia. Otrzymał wyrównanie wynagrodzenia za okres zawieszenia.

Strony zamieszkują wspólnie w mieszkaniu stanowiącym ich współwłasność. Od lipca 2021 roku koszty utrzymania mieszkania ponoszą po połowie. Składają się na nie: czynsz - 930 zł miesięcznie, prąd - 200-300 zł co drugi miesiąc, telewizja -ok. 20 zł, miesięcznie, Internet - 52 zł miesięcznie.

Strony, poza wspólnym mieszkaniem, posiadają jeszcze wspólny samochód, który jest użytkowany i utrzymywany przez powoda pozwanego wzajemnego. Powód posiada jeszcze jeden samochód zarejestrowany na powoda oraz na syna stron, który utrzymywany i użytkowany jest wyłącznie przez syna stron. Powód pozwany wzajemny posiada oszczędności w wysokości 10 000 zł, spłaca raty w wysokości 120 zł miesięcznie na zakup telewizora o wartości 2700 zł.

Ze związku małżeńskiego stron pochodzi pełnoletni syn, który obecnie studiuje. Syn stron osiąga dochód w kwocie ok. 640 zł z tytułu zajęć z wojsk ochrony terytorialnej oraz w kwocie ok. 540 zł z tytułu prac dorywczych. Nie partycypuje w kosztach utrzymania mieszkania.

Pozwana powódka wzajemna ma obecnie 57 lat, posiada orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności - do 29 lutego 2024 roku. Ma niezdolność do pracy datowaną od 2017 roku, spowodowaną stanem zdrowia – załamaniem nerwowym. W lipcu 2021 roku przyznano jej rentę w wysokości 1280 zł na okres dwóch lat. Następnie pozwana wystąpiła o przedłużenie świadczenia rentowego, co ostatecznie zostało przyznane do uzyskania wieku emerytalnego. Renta została jej przyznana w kwocie 1045 zł. Zmieniono pozwanej niezdolność do pracy na częściową, pozwana odwołała się od tej decyzji do Sądu Pracy.

Po rozwodzie pozwana podjęła się wykonania zlecenia – uszycia sukni ślubnej za kwotę 600 zł. Zdecydowała się na zrealizowanie tego zlecenia z uwagi na żądanie powoda, aby partycypowała w kosztach utrzymania mieszkania.

Pozwana pomaga córce w opiece nad dzieckiem. W związku z tym często jeździ do Ł.. Dodatkowo pomaga swojej matce w opiece nad 99 letnią matką.

Pozwana w ramach umowy darowizny otrzymała od swojej matki mieszanie w Ł.. Matka pozwanej ma prawo dożywocia ustanowione w przedmiotowym mieszkaniu. Zamieszkuje tam wraz z babcią pozwanej.

Pozwana nie dysponuje żadnymi oszczędnościami. Powód przed rozwodem zlikwidował wspólne konto stron, nie dzieląc się z pozwaną zgromadzonymi tam oszczędnościami.

Koszty utrzymania pozwanej przedstawiają się następująco: wyżywienie -1000 zł (pozwana w trakcie pobytu w mieszkaniu w L. gotuje również dla syna), odzież i obuwie - 100 zł, środki czystości i higieny - 150 zł, leki - 350 zł, wyjazdy do Ł. - 200 zł.

Pozwana cierpi na układową chorobę tkanki łącznej, uogólnioną chorobę stawów, uszkodzenie łękotki, wielopoziomową dyskopatię kręgosłupa, jaskrę, zespół depresyjny, zaburzenia somatyzacyjne i lękowe oraz wole guzowate. Przyjmuje na stałe leki. Nadto wymienia co dwa lata okulary, których jednorazowy koszt to kwota 1300 zł. W ostatnim czasie z powodu zaburzeń depresyjnych spędziła 7 tygodni w szpitalu w U.. W związku z posiadanymi schorzeniami pozwana musi stosować dietę przeciwzapalną i cukrzycową. Korzysta 2-3 razy w roku z prywatnych wizyt lekarza reumatologa w W., jednorazowy koszt wizyty to kwota 350 zł.

Pozwana otrzymała nadpłatę z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w kwocie 30 000 zł. Z kwoty tej spłaciła zaciągnięte u rodziny pożyczki oraz opłaciła pełnomocnika do sprawy o alimenty oraz sprawy karnej. Została jej kwota 10 000 zł, którą zamierza częściowo przeznaczyć na leczenie stomatologiczne.

( dowód: zeznania powoda k. 151v.-152, zeznania pozwanej k. 152-153, pismo Burmistrza Gminy i Miasta C. k. 13, pismo Urzędu Gminy i Miasta C. k. 14, dokumentacja fotograficzna k. 15-19, oświadczenie k. 30, karta leczenia szpitalnego k. 43, diagnoza psychologiczna k. 44-45, dokumentacja medyczna k. 46-64,149 zawiadomienie o zaliczce k. 68-, rachunki k. 69, 122-123, 147-148, lista transakcji k. 70, PIT-37 k. 82-93, postanowienie o umorzeniu dochodzenia k. 109-110, wyrok Sądu Okręgowego w Rybniku z 30.04.2021 r. IV U 119/20 k. 124-128, informacja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. k. 129,133-134, orzeczenie lekarskie k. 130, orzeczenie o niepełnosprawności k. 131-132, umowa darowizny k. 135, oświadczenie k. 136-137, zaświadczenie k. 138-140).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody przeprowadzone w sprawie w postaci zeznań stron oraz zebranych dokumentów, które powyżej zostały szczegółowo opisane. Zgromadzony materiał dowodowy oceniono jako spójny, logiczny i wzajemnie się uzupełniający, zeznania stron znajdują potwierdzenie w załączonych dokumentach, których prawdziwości strony nie kwestionowały.

Strony nie składały dalszych wniosków dowodowych, a przeprowadzone postępowanie Sąd uznał za wystarczające do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył, co następuje.

M.-prawną podstawę żądania powódki stanowi przepis art. 60 § 1 kro, zgodnie z treścią tego przepisu małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym. Zasądzając alimenty powinno również mieć na uwzględniać możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego.

W orzecznictwie przyjęto pogląd, zgodnie z którym pojęcie niedostatku z art. 60 § 1 kro oznacza brak jakichkolwiek środków utrzymania, jak i sytuacja, kiedy uzyskane środki nie wystarczają na pełne zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb (uchwała Sądu Najwyższego z 16 grudnia 1987 roku, III CZP 91/86, LEX nr 3342; wyrok SN z 5 lipca 2020 roku, I CKN 226/00, LEX nr 51343). W orzeczeniu z 19 maja 1975, III CRN 55/75 (OSN 1976, poz. 133) wyjaśniono, że stan niedostatku zachodzi już wtedy, gdy uprawniony nie ma możliwości zarobkowych i majątkowych pozwalających na pełne zaspokojenie jego usprawiedliwionych potrzeb, a jeżeli uprawniony jest chory, to do potrzeb tych należą też wydatki na lekarstwa.

Zgodnie z tezą wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 września 2000 roku, sygn. akt I CKN 872/00 w niedostatku znajduje się ten, kto nie może własnymi siłami zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w całości lub w części, a usprawiedliwione potrzeby to takie, których zaspokojenie zapewni uprawnionemu normalne warunki bytowania, odpowiednie do jego stanu zdrowia i wieku.

Zatem przesłankami do zasądzenia alimentów zgodnie z powołanym przepisem jest brak orzeczenia rozwodu z wyłącznej winy małżonka żądającego alimentów oraz pozostanie w niedostatku.

Zgodnie, z kolei, z treścią art. 138 kro w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przy czym chodzi tu o zmianę istotną bądź to w obszarze usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego bądź też możliwości majątkowych i zarobkowych zobowiązanego, czy też na obu tych płaszczyznach. ( uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16.12.1987r. III CZP 91/86).

Ustalenie czy nastąpiła zmiana stosunków następuje poprzez porównanie stosunków obecnych z warunkami i okolicznościami istniejącymi podczas ustalania wysokości poprzednich alimentów.

Biorąc pod uwagę całokształt materiału dowodowego Sąd uznał, że jakkolwiek nastąpiły pewne zmiany w sytuacji stron, to jednak, w rozumieniu art. 138 kro, nie na tyle istotne, aby miały warunkować zmianę dotychczasowego obowiązku alimentacyjnego.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że pozwana powódka wzajemna nadal znajduje się w niedostatku. Pomimo, iż otrzymuje świadczenie rentowe, jego wysokość na poziomie 1045 zł nie pozwala na zaspokojenie jej wszystkich usprawiedliwionych potrzeb. Natomiast sytuacja finansowa powoda jest zdecydowanie lepsza. Powód uzyskuje dochód w wysokości 3400 zł miesięcznie, co pozwala na łożenie na rzecz pozwanej alimentów, niemniej jednak - nie w wyższej wysokości niż dotychczasowa.

Podkreślić należy, że nie uszło uwadze Sądu to, iż pozwana powódka wzajemna obecnie otrzymuje świadczenie rentowe, którego nie otrzymywała w czasie ustalania obowiązku alimentacyjnego. Niemniej jednak obecnie partycypuje ona również w kosztach utrzymania mieszkania, czego nie czyniła wcześniej. Powód, domagając się obniżenia obowiązku alimentacyjnego na rzecz pozwanej, powoływał się na swoją sytuację finansową, a mianowicie na obniżenie jego wynagrodzenia wynikające z prowadzonego z inicjatywy pozwanej przeciwko powodowi postępowania karnego. Postępowanie to jednak zostało umorzone, a powód za czas obniżenia wynagrodzenia uzyskał wyrównanie.

Powód powoływał się również na fakt, że pozwana jest właścicielką mieszkania w Ł., co zostało w toku postępowania dowodowego przyznane przez pozwaną. Jednakże podkreślić należy, że pozwana uzyskała własność mieszkania w drodze umowy darowizny, a matka pozwanej ma prawo dożywocia w przedmiotowym mieszkaniu i zamieszkuje je wraz z babcią pozwanej. Fakt ten wskazuje, że pozwana, pomimo, że jest właścicielką mieszkania, nie ma możliwości uzyskiwania z niego jakiegokolwiek dochodu. Zatem samo posiadanie mieszkania nie sprawia, że powódka nie pozostaje w niedostatku.

W ocenie Sądu dotychczasowa kwota alimentów pozwala na zaspokojenie usprawiedliwionych kosztów utrzymania pozwanej oraz mieści się w możliwościach finansowych powoda. Dochody powoda są wyższe niż pozwanej, po uiszczeniu alimentów na rzecz pozwanej pozostaje mu do dyspozycji 2700 zł. Biorąc jednak pod uwagę koszty utrzymania zobowiązanego, stwierdzić należy, że nie byłby on w stanie sprostać obowiązkowi alimentacyjnemu w kwocie żądanej przez uprawnioną.

Wobec powyższego, orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 60 § 1 kro i art. 138 kro zarówno powództwo główne jak i wzajemne podlegało oddaleniu. Na podstawie art. 102 kpc zniesiono wzajemnie pomiędzy stronami koszty zastępstwa procesowego.