Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 października 2022 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Brulińska (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 11 października 2022 r. we Wrocławiu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki z o.o. we W.

przeciwko (...) Bank SA we W.

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia- Fabrycznej we Wrocławiu

z dnia 6 czerwca 2022 r.

sygn. akt XIV C 90/22

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I w ten sposób, że zasądza od strony po

-zwanej (...) Bank SA we W. na rzecz strony powodowej (...) Spółki z o.o. we W. kwotę 3830,31 zł. (trzy tysiące osiemset trzydzieści złotych i trzydzieści jeden groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 2 września 2021r. do dnia zapłaty; zmienia go również w punkcie II poprzez zasądzenie od strony pozwanej na rzecz strony powodowej 1117 zł. kosztów procesu;

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz strony powodowej 650 zł. kosztów

postępowania apelacyjnego.

SSO Małgorzata Brulińska

Sygn. akt II Ca 2230/22

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 6 czerwca 2022r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia- Fabrycznej oddalił powództwo (...) Spółki z o.o. we W. skierowane przeciwko (...) Bank SA we W. o zapłatę kwoty 3830,31 zł. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 2 września 2021r. oraz zasądził od strony powodowej na rzecz strony pozwanej 900 zł. kosztów procesu.

Apelację od tego orzeczenia wywiodła strona powodowa, zaskarżając wyrok Sądu Rejonowego w całości i zarzucając:

1.  naruszenie przepisów prawa procesowego, a to art. 233 § 1 k.p.c. przez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów i w konsekwencji błędne ustalenie, iż do wykonania umowy doszło w dniu spłaty kredytu przez konsumenta, nie zaś w dniu 10 sierpnia 2021r., kiedy strona pozwana spełniła świadczenie w postaci zwrotu proporcjonalnej części prowizji w związku z wcześniejszą spłatą kredytu przez konsumenta, co skutkowało rozpoczęciem biegu terminu z art. 45 ust. 5 ustawy o kredycie konsumenckim;

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

- art. 45 ust. 5 w zw. z art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim poprzez ich błędną wykładnię w zakresie pojęcia „wykonanie umowy” przez co wadliwe przyjęcie, że uprawnienie konsumenta do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji wskazanej w art. 45 ust. 1 wygasło podczas, gdy roczny termin do złożenia wskazanego oświadczenia został zachowany bowiem do wykonania umowy ze strony pozwanego Banku doszło 10 sierpnia 2021r., a oświadczenie doręczono stronie pozwanej 24 sierpnia 2021r.;

- art. 45 ust. 1 w zw. z art. 30 ust. 1 pkt. 15, art. 30 ust. 1 pkt. 11 i pkt. 6, 9 i 10 u.k.k. poprzez ich błędną wykładnię i przyjęcie, iż strona pozwana nie dopuściła się naruszenia wskazanych przepisów mimo wykazania przez stronę powodową , że umowa kredytu obarczona jest naruszeniami materializującymi sankcję z art. 45 ust. 1 powołanej ustawy.

Formułując powyższe zarzuty, strona powodowa wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na jej rzecz od strony pozwanej dochodzonej pozwem należności wraz z odsetkami i kosztami procesu za obie instancje, ewentualnie- o uchylenie zaskarżonego wyroku z przekazaniem sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o jej oddalenie z zasądzeniem na jej rzecz od apelującego kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Tytułem wstępu należy wskazać, że sprawa toczyła się w postępowaniu uproszczonym, dlatego uzasadnienie Sądu II instancji ma formę wynikającą z treści art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. Nadto apelacja została wniesiona po 7.11.2019 r., zatem po wejściu w życie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw z dnia 4 lipca 2019 r. (Dz. U. z 2019 r. poz. 1469), co oznacza, że znajdą do niej zastosowanie przepisy w nowym brzmieniu ( a contrario z art. 9 ust. 4 wzmiankowanej ustawy). Sąd Odwoławczy rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym; jedynie gwoli formalności należy wskazać, że uchylony z dniem 7.11.2019 r. § 2 art. 505 ¹⁰ k.p.c. stanowił, że sąd może rozpoznać apelację uproszczoną na posiedzeniu niejawnym; nie oznacza to oczywiście, że apelacja uproszczona nie może zostać także i obecnie rozpoznana na posiedzeniu niejawnym - w tym przypadku znajdzie zastosowanie art. 374. W konsekwencji, jeżeli sąd uzna, iż nie jest konieczne przeprowadzenie rozprawy, a jednocześnie w apelacji lub odpowiedzi na apelację żadna ze stron nie złożyła wniosku o przeprowadzenie rozprawy, wyznacza posiedzenie niejawne; tak też było w przedmiotowej sprawie.

W pierwszej kolejności Sąd Odwoławczy odniesie się do zarzutów apelacji dotyczących naruszenia przepisów prawa procesowego, którymi był związany.

I tak, odnośnie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. na wstępie wskazać należy, że w orzecznictwie przyjmuje się, iż skuteczne podniesienie tego zarzutu wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 2009 r., II PK 261/08; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00). Nie jest natomiast wystarczające subiektywne przekonanie strony o konieczności dokonania odmiennej oceny materiału dowodowego.

Przede wszystkim należy zważyć, iż przepis art. 233 § 1 k.p.c. przyznaje sądowi swobodę w ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego, który ma być oceniony według własnego przekonania sądu orzekającego, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego. Oznacza to, że zarzut jego naruszenia tylko wtedy może być uznany za usprawiedliwiony, jeżeli Sąd zaprezentuje rozumowanie sprzeczne z regułami logiki i z zasadami wiedzy, bądź z doświadczeniem życiowym. Sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału zachodzi zaś jedynie wtedy, gdy powstaje dysharmonia pomiędzy materiałem zgromadzonym w sprawie, a konkluzją, do jakiej dochodzi Sąd na jego podstawie. Sprzeczność ta występuje w sytuacji, gdy z treści dowodu wynika co innego niż przyjął Sąd, gdy pewnego dowodu nie uwzględniono przy ocenie, gdy Sąd przyjął pewne fakty za ustalone, mimo że nie zostały one w ogóle lub niedostatecznie potwierdzone, gdy Sąd uznał pewne fakty za nieudowodnione, mimo że były ku temu podstawy oraz, gdy ocena materiału dowodowego koliduje z zasadami doświadczenia życiowego lub regułami logicznego rozumowania, co oznacza, że Sąd wyprowadza błędny logicznie wniosek z ustalonych przez siebie okoliczności. Należy przy tym mieć na względzie, iż w granicach swobodnej oceny dowodów sąd zobowiązany jest również do przeprowadzenia selekcji dowodów, tj. dokonania wyboru tych, na których się oparł i ewentualnego odrzucenia innych, którym odmówił wiarygodności. Ponadto, jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów, zatem musi się ostać, chociażby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10.01.2002 r., II CKN 572/99, wyroku tego Sądu z dnia 27.09.2002 r., sygn. II CKN 817/00).

W tej mierze wskazać należało, iż ponownie dokonana przez Sąd Odwoławczy ocena zgromadzonych w sprawie dowodów w pełni pozwalała na poczynienie powyżej wskazanych ustaleń faktycznych. Wbrew wywodom apelacji, Sąd I instancji odniósł się zarówno do treści umowy kredytu konsumenckiego łączącej pozwaną z poprzednikiem prawnym strony powodowej jak i pozostałych zaoferowanych przez powodową Spółkę dokumentów w postaci umowy cesji, aneksu do umowy przelewu wierzytelności, udzielonego cesjonariuszowi przez konsumenta pełnomocnictwa do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, częściowo tak jak oczekiwał tego apelujący ocenił zapisy tej umowy w ramach oceny jej postanowień na gruncie regulacji o charakterze materialnoprawnym, stwierdzając, iż strona powodowa jako cesjonariusz posiada czynną legitymację procesową wobec skutecznego dokonania przez kredytobiorcę- konsumenta przelewu wierzytelności przyszłej wynikającej z roszczeń związanych z sankcją kredytu darmowego wobec następczego złożenia na podstawie udzielonego przez kredytobiorcę pełnomocnictwa oświadczenia o skorzystaniu ze wskazanej sankcji, jak i stwierdzają ,naruszenie przez kredytodawcę obowiązków informacyjnych sformułowanych przez przepisy art. 29 ust. 1 , art. 30 ust. 1 pkt. 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a- 36c ustawy o kredycie konsumenckim. W tej mierze Sąd Rejonowy, posługując się szeroko przywołaną argumentacją prawną ( str. 11-13 pisemnego uzasadnienia), wskazał na przyczyny wynikające z oceny poszczególnych zapisów umowy kredytu, dla których stwierdził owo naruszenie obowiązków informacyjnych przez Bank w kontekście regulacji art. 10 dyrektywy 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008r. w sprawie umów o kredyt konsumencki, uchylającej dyrektywę Rady 87/102?EWG, w tym z powołaniem się na wyrok TSUE z dnia 9 listopada 2016r. w sprawie C- 42/15, stanowisko doktryny i wskazane orzecznictwo sądów powszechnych. Analogicznie w pełny i szczegółowy sposób odniósł się do kwestii wyliczeń dochodzonej pozwem należności, co miało drugorzędne znaczenie zarówno w kontekście podstaw faktycznych powództwa wskazanych przez stronę powodową, którymi Sąd meritii był związany jak i wobec stwierdzenia podstaw do oceny prawnej wskazanych postanowień umowy i konsekwencji prawnych tej oceny.

W tej mierze zarzut apelacji odnoszący się do wadliwej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, sformułowany bez wymienienia przy tym konkretnych dowodów, które błędnie ocenił Sąd I instancji, przez co poczynił nieprawidłowe ustalenia stanu faktycznego sprawy, uznać należało za chybiony.

Przechodząc do omówienia zarzutów dotyczących naruszenia przez Sąd Rejonowy regulacji o charakterze materialnoprawnym, przy równoczesnym stwierdzeniu, iż Sąd Odwoławczy miał obowiązek dokonania z urzędu oceny prawidłowości zastosowania norm prawa materialnego, stwierdzić należało, iż prawidłowość zastosowania części przywołanych w apelacji przepisów i dokonania ich wykładni nie budziła zastrzeżeń Sądu Okręgowego. Konstatacja ta odnosi się korzystnych, uwzględniających stanowisko strony powodowej, stwierdzeń co do czynnej legitymacji tejże strony wobec skutecznego i ważnego przeniesienia na nią przez konsumenta wierzytelności przyszłej wynikającej z roszczenia o zwrot kosztów udzielenia kredytu wobec złożenia przez stronę powodową na podstawie skutecznie udzielonego jej przez cedenta- konsumenta pełnomocnictwa oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego wobec naruszenia przez pozwany Bank obowiązków informacyjnych, jak i ustaleń Sądu Rejonowego odnoszących się do określenia wysokości wynikającej ze wskazanego roszczenia należności. Z uwagi na szczegółowość przywołanej przez Sąd I instancji w tym zakresie argumentacji Sąd Odwoławczy nie znajduje podstaw do jej ponownego przytaczania. W kontekście powyższych uwag zarzut apelacji rzekomego naruszenia przez Sąd I instancji regulacji art. 45 ust. 1 w zw. z art. 30 ust. 1 pkt. 6, 9, 10 11 i 15 u.k.k. poprzez ich błędną wykładnię w drodze przyjęcia, że strona powodowa nie wykazała, by umowa kredytu obarczona była naruszeniami materializującymi sankcję z art. 45 ust. 5 ustawy jawi się jako niezrozumiały i wynikający jedynie z braku zapoznania się z pisemnym uzasadnieniem zaskarżonego wyroku.

Powyższe względy nie wpłynęły jednak na stwierdzenie przez Sąd Okręgowy podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku, a to z uwagi na dokonanie przez Sąd Rejonowy błędnej wykładni przepisów art. 45 ust. 5 w zw. z art. 45 ust. 1 u.k.k. w zakresie pojęcia „wykonanie umowy”, co skutkowało nieprawidłowym przyjęciem wygaśnięcia roszczenia wobec wykonania uprawnienia do skorzystania z sankcji kredytu darmowego po upływie roku od dnia wykonania umowy. W tej mierze Sąd I instancji uznał pogląd, zgodnie z którym przez wykonanie umowy należy rozumieć realizację głównych świadczeń stron, a zatem stan, w którym zobowiązania obu stron wynikające z umowy o kredyt konsumencki zostały w pełni wykonane, tj. każda ze stron spełniła swoje świadczenie główne charakterystyczne dla danego stosunku zobowiązaniowego. Sąd Rejonowy nie podzielił zapatrywania, iż wykonanie umowy należy wiązać z dniem wykonania nie tylko obowiązków wynikających z samej umowy, ale również obowiązków wskazanych w ustawie, a związanych z tą umową. Stąd w ocenie Sądu I instancji do wykonania umowy w rozumieniu art. 45 ust. 5 u.k.k. doszło 17 maja 2017r., kiedy kredytobiorca dokonał przedterminowej spłaty kredytu i od tego momentu rozpoczął bieg roczny termin do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, który upłynął bezskutecznie 17 maja 2018r., a to wobec złożenia wzmiankowanego oświadczenia dopiero 19 sierpnia 2021r. i jego doręczenia stronie pozwanej 24 sierpnia 2021r. Dalsze rozliczenie stron w postaci dokonanego przez pozwany Bank w dniu 10 sierpnia 2021r. zwrotu prowizji kredytowej w związku z wcześniejszą spłatą kredytu w oparciu o regulacje art. 49 ust. 1 w zw. z art. 52 u.k.k. Sąd Rejonowy uznał za ambiwalentne dla rozpoczęcia biegu rocznego terminu z art. 45 ust. 5 w zw. z art. 45 ust. 1 powołanej ustawy albowiem ten obowiązek kredytodawcy miał charakter stricte ustawowy i nie stanowił on już elementu wykonania umowy jako takiej.

Niezależnie od spornego w doktrynie zagadnienia, czy sankcja kredytu darmowego na podstawie art. 45u.k.k powstaje ex lege, czy wskutek wykonania przez konsumenta uprawnienia prawokształtującego ( patrz tezy 44- 48 w: Tomasz Czech, Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, WKP 2018), którego rozstrzygnięcie w stanie faktycznym niniejszej sprawy ma drugorzędne znaczenie, a to wobec – na podstawie udzielonego pełnomocnictwa-skutecznego złożenia w imieniu kredytobiorcy- konsumenta oświadczenia o skorzystaniu ze wskazanej sankcji, Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, iż zgodnie z art. 45 ust. 5 u.k.k. do wygaśnięcia uprawnienia konsumenta opisanego w art. 45 ust. 1 ustawy dochodzi dopiero po roku od dnia wykonania umowy. Przepis ten wprowadzono w celu ochrony interesów konsumenta, aby wydłużyć okres, w którym może on dowiedzieć się o zaistniałym naruszeniu, wykonać omawiane uprawnienie i domagać się od kredytodawcy zwrotu zapłaconych odsetek i innych kosztów z tytułu kredytu konsumenckiego. Przez wykonanie umowy należy rozumieć sytuację, gdy wypełniono wszystkie obowiązki w ramach stosunku kredytu konsumenckiego, w tym obowiązki powstające z mocy ustawy. Chodzi zatem o obowiązki dotyczące zarówno świadczenia głównego jak i świadczeń ubocznych, po stronie konsumenta i kredytodawcy, wykonane dobrowolnie lub przymusowo. W typowych przypadkach umowę o kredyt konsumencki uważa się za wykonaną w dniu, w którym konsument spłacił ostatnią należność z tytułu tej umowy lub- jak w niniejszej sprawie- spłacił kredyt przed terminem wynikającym z umowy. Możliwe są jednak sytuacje, w których ostatnia czynność w ramach stosunku kredytu konsumenckiego należy do kredytodawcy. W takim wypadku roczny termin określony w art. 45 ust. 5 u.k.k. biegnie od daty wykonania tej czynności przez kredytodawcę, za które uznawać należy wykonanie nie tylko obowiązków wprost wskazanych w umowie, ale również spełnienie świadczenia należnego na podstawie art. 49 ust. 1 w zw. z art. 52 u.k.k. Tylko przy takim rozumieniu pojęcia „wykonanie umowy” realizowany jest dyspozycja przepisu art. 56 k.c., zgodnie z którym czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów. Nadto tylko taka interpretacja wskazanego pojęcia czyni racjonalnym ustanowienie przez ustawodawcę w art. 52 u.k.k. reguł odnoszących się do sposobu i terminów rozliczeń stron umowy kredytu konsumenckiego. Analogiczne stanowisko prezentowane jest w judykaturze (por. wyroki Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 1 lipca 2019r., VCa 118/18, Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 8 października 2021r., I ACa 59/21, Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 19 lipca 2019r., III Ca 642/19 i z dnia 20 maja 2021r., III Ca 339/20, Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 19 grudnia 2021r., II Ca 1067/21, Sądu Rejonowego dla Warszawy- Mokotowa z dnia 17 sierpnia 2022r., XVI C 2870/21).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, wobec prawidłowo poczynionego przez Sąd I instancji ustalenia, iż pozwany Bank wykonał umowę łączącą go uprzednio z cedentem posiadającym przymiot konsumenta dopiero 10 sierpnia 2021r. , spełniając wynikające z ustawy świadczenie z tytułu zwrotu części prowizji wobec przedterminowej spłaty kredytu przez konsumenta ( wynikające z zapisu art. 49 ust. 1 w zw. z art. 52 u.k.k., nota bene wynikające z orzeczenia sądu opiewającego na dochodzone w uruchomionym przez cesjonariusza procesie, od wskazanej daty liczyć należało rozpoczęcie biegu rocznego terminu do złożenia przez kredytobiorcę oświadczenia prawokształtującego z art. 45 ust. 5 ustawy, które złożone zostało 19 sierpnia 2021r. w taki sposób, że do wiadomości adresata (art. 61 k.c.) dotarło 24 sierpnia 2021r. W konsekwencji nie doszło do wygaśnięcia roszczenia konsumenta, które w zakresie wierzytelności zeń wynikającej, skutecznie przeniesione zostało na stronę powodową w drodze umowy przelewu.

Z uwagi na powyższą argumentację Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386§ 1 k.p.c., zmienił zaskarżony wyrok w jego punkcie I poprzez uwzględnienie powództwa w całości, a konsekwencją czego była zmiana wskazanego wyroku w jego punkcie II poprzez zasądzenie od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kosztów procesu, na które składały się 200 zł. opłaty sądowej od pozwu, 900 zł. kosztów zastępstwa procesowego i 17 zł. opłaty skarbowej od pełnomocnictwa ( art. 98§ 1 k.p.c. i § 2 pkt. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na zasadzie art. 98§1 w zw. z art. 391§ 1 k.p.c., biorąc pod uwagę wynik tego etapu sprawy i reprezentację strony powodowej przez profesjonalnego pełnomocnika ; na koszty te złożyły się: 200 zł opłata sądowa od apelacji z uwzględnieniem 100 zł. opłaty od wniosku o uzasadnienie i 450 zł. wynagrodzenia pełnomocnika określonego według §2 pkt. 3 w zw. z §10 ust. 1 pkt. 1 wyżej powołanego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r.

SSO Małgorzata Brulińska