Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III Ca 2611/19

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 6 czerwca 2019 roku, sygn. akt I Ns 140/15 w sprawie z wniosku B. Ł. z udziałem W. Ł. o podział majątku, Sąd Rejonowy dla Łodzi- Widzewa w Łodzi:

I. ustalił, że w skład majątku wspólnego byłych małżonków B. Ł. i W. Ł. wchodzą:

1. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...), usytuowanego w budynku położonym w Ł. przy ulicy (...), dla którego jest prowadzona księga wieczysta (...), o wartości 209 000 złotych;

2. samochód F. (...) o wartości 7.000 złotych;

3. segment B. o wartości 200 zł;

4. krzesła 6 sztuk o wartości 60 złotych;

5. stół o wartości 30 złotych;

6. kanapa 2-osobowa o wartości 30 złotych;

7. dywan wełniany o wartości 50 złotych;

8. meble kuchenne o wartości 0 złotych;

9. stół plus 4 krzesła o wartości 200 złotych;

10. chłodziarko zamrażarka o wartości 270 złotych;

11. odkurzacz Zelmer C. o wartości 50 złotych;

12. telewizor G. o wartości 30 złotych;

13. pralka automatyczna Polar o wartości 350 złotych;

14. kamera J. o wartości 330 złotych;

15. okap kuchenny M. o wartości 50 złotych;

16. kuchnia gazowa I. o wartości 150 złotych;

17.drukarka H. o wartości 10 złotych;

18. rower C. o wartości 330 złotych;

19. sokowirówka o wartości 40 złotych;

20. frytkownica C. o wartości 30 złotych;

21.wieża H. P. o wartości 80 złotych;

22.masażer do stóp S. o wartości 10 złotych;

23.odkurzacz Samsung o wartości 13 złotych;

24.żelazko Zelmer o wartości 60 złotych;

25. lodówka mała o wartości 150 złotych;

26.telewizor T. o wartości 220 złotych;

27. aparat fotograficzny N. o wartości 140 złotych;

28. księgozbiór 25 pozycji o wartości 240 złotych;

29. płyty filmowe i muzyczne 55 pozycji o wartości 265 złotych;

30. ekspres do kawy Zelmer o wartości 20 złotych;

31. toster Elta o wartości 12 złotych;

32. opiekacz M. o wartości 12 złotych;

33. zmywarka Samsung o wartości 420 złotych;

34. szafa o wartości 160 złotych;

35. komoda o wartości 120 złotych;

36. łóżko z materacem o wartości 420 złotych;

37. szafka na buty o wartości 40 złotych;

38. 522, (...) jednostek rozrachunkowych na rachunku B. Ł. w A. Otwartym Funduszu Emerytalnym o wartości 23.101, 34 złotych;

39. 325, (...) jednostek rozrachunkowych na rachunku W. Ł. w Otwartym Funduszu Emerytalnym (...) o wartości 14 978,83 złotych;

40. środki zaewidencjonowane na indywidualnym subkoncie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych na nazwisko W. Ł. w kwocie 48 811,68 złotych;

41. środki zaewidencjonowane na indywidualnym subkoncie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych na nazwisko B. Ł. w kwocie 32 521,60 złotych;

II. ustalił wartość nakładów B. Ł. z jej majątku osobistego na majątek wspólny małżonków na kwotę 25 080 złotych i oddalić wniosek o ustalenie nakładów w pozostałym zakresie;

III. ustalił wartość nakładów W. Ł. z jego majątku osobistego na majątek wspólny małżonków na kwotę 31 350 złotych i oddalić wniosek o ustalenie nakładów w pozostałym zakresie;

IV. oddalił wniosek o ustalenie nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika;

V. oddalić wniosek o ustalenie nierównych udziałów B. Ł. i W. Ł. w majątku wspólnym;

VI. dokonał podziału majątku wspólnego byłych małżonków B. Ł. i W. Ł. w ten sposób, że:

1. przyznał na wyłączną własność W. Ł. składniki majątkowe opisane w pkt I pozycje od 1 do 13, od 15 do 25, 27, od 30 do 37, 39-40;

2. przyznał na wyłączną własność B. Ł. składniki majątkowe opisane w pkt I pozycje 14, 26, 28-29, 38, 41;

VII. zasądził od W. Ł. na rzecz B. Ł. tytułem dopłaty kwotę 106 106 złotych, płatną w terminie sześciu miesięcy od daty uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w wypadku uchybienia terminowi płatności;

VIII. nakazał B. Ł. opróżnienie i wydanie uczestnikowi W. Ł. lokalu mieszkalnego opisanego w punkcie I.1 w terminie 1 miesiąca od uprawomocnienia postanowienia;

IX. nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi:

1. od wnioskodawczyni B. Ł. z zasądzonej dopłaty kwotę 2 953,11 złotych tytułem części nieuiszczonych kosztów sądowych;

2. od uczestnika W. Ł. kwotę 1 553,11 złotych tytułem części nieuiszczonych kosztów sądowych.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd I instancji oparł na ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych, które przedstawiają się następująco:

B. Ł. i W. Ł. zawarli w dniu 6 grudnia 1997 roku związek małżeński. Przed zawarciem związku małżeńskiego nie zawierali umów majątkowych małżeńskich.

Przed zawarciem związku małżeńskiego B. Ł. posiadała książeczkę mieszkaniową (...), na której zgromadziła kwotę 8.960,74 zł.

W dniu 29 stycznia 1998 roku małżonkowie Ł. uzyskali przydział lokalu nr (...) lokalu w budynku przy ulicy (...) w Ł. na warunkach własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu.

Wkład budowlany został pokryty poprzez kolejne wpłaty:

-w dniu 2 września 1997 roku wpłacono kwotę 17.837 złotych,

-w dniu 21 października 1997 roku wpłacono kwotę 17.837 złotych,

-w dniu 20 listopada 1998 roku z książeczki wnioskodawczyni zostały przekazane środki -w wysokości 8 960,74 złotych,

-w dniu 12 grudnia 1997 roku wpłacono kwotę 14.822,41 złotych. Poza wpłatą z książeczki pozostałe raty zostały uiszczone przez wnioskodawczynię i uczestnika po połowie.

W dniu 12 października W. Ł. sprzedał samochód marki V. (...) za kwotę 17.000 zł.

W dniu 14 lutego 2003 roku małżonkowi Ł. sprzedali należące do ich własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu nr (...) położonego przy ulicy (...) za kwotę 65 000 złotych.

W dniu 20 lutego 2003 roku małżonkowie Ł. nabyli własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu nr (...) położonego przy ulicy (...) za kwotę 83 000 złotych.

W. Ł. otrzymał od swoich rodziców na zakup mieszkania kwotę 12 000 złotych.

Wartość rynkowa własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w Ł., przy ulicy (...) według stanu na dzień 20 maja 2014 roku i cen aktualnych wynosi 209 000 zł.

W chwili zawarcia związku małżeńskiego stron uczestnik W. Ł. zobowiązany był do świadczenia na rzecz córki z pierwszego małżeństwa K. Ł. alimentów w wysokości 240 złotych miesięcznie. Zgodnie z rodzinnymi ustaleniami alimenty te świadczyła na rzecz wnuczki matka uczestnika, która dokonywała comiesięcznych wpłat w oddziale Poczty Polskiej w B..

W skała majątku osobistego uczestnika wchodzi prawo własności nieruchomości położonej w miejscowości P., gmina B..

B. Ł. nabyła w dniu 30 lipca 2004 roku spadek w wysokości 1/3 części po ojcu A. S.. W skład spadku wszedł udział w wysokości ½ w własnościowym spółdzielczym prawie do lokalu nr (...) przy ulicy (...) w Ł.. W 3-pokojowym lokalu mieszka wyłącznie matka wnioskodawczyni.

W trakcie trwania małżeństwa małżonkowie nabyli szereg ruchomości: segment B. o wartości 200 zł, 6 sztuk krzeseł o wartości 60 złotych, stół o wartości 30 złotych, kanapę 2-osobową o wartości 30 złotych, dywan wełniany o wartości 50 złotych, meble kuchenne o wartości 0 złotych, stół i 4 krzesła o wartości 200 złotych, chłodziarko-zamrażarkę o wartości 270 złotych, odkurzacz Zelmer C. o wartości 50 złotych, telewizor G. o wartości 30 złotych, pralkę automatyczną Polar o wartości 350 złotych, kamerę J. o wartości 330 złotych, okap kuchenny M. o wartości 50 złotych, kuchnię gazową I. o wartości 150 złotych, drukarkę H. o wartości 10 złotych, rower C. o wartości 330 złotych, sokowirówkę o wartości 40 złotych, frytkownicę C. o wartości 30 złotych, wieżę H. P. o wartości 80 złotych, masażer do stóp S. o wartości 10 złotych, odkurzacz Samsung o wartości 13 złotych, żelazko Zelmer o wartości 60 złotych, lodówkę małą o wartości 150 złotych, telewizor T. o wartości 220 złotych, aparat fotograficzny N. o wartości 140 złotych, księgozbiór składający się z 25 pozycji o wartości 240 złotych, płyty filmowe i muzyczne składające się z 55 pozycji o wartości 265 złotych, ekspres do kawy Zelmer o wartości 20 złotych, toster Elta o wartości 12 złotych, opiekacz M. o wartości 12 złotych, zmywarkę Samsung o wartości 420 złotych, szafę o wartości 160 złotych, komodę o wartości 120 złotych, łóżko z materacem o wartości 420 złotych i szafkę na buty o wartości 40 złotych – tj. ruchomości o łącznej wartości złotych.

W 2012 roku strony nabyły samochód osobowy o wartości 7 000 złotych. Środki na zakup pojazdu małżonkowie uzyskali od matki uczestnika, która darowała obojgu pieniądze „żeby mogli do niej przyjeżdżać”.

W trakcie małżeństwa B. Ł. zgromadziła 522, (...) jednostek rozrachunkowych na rachunku w A. Otwartym Funduszu Emerytalnym o wartości 23.101, 34 złotych.

W trakcie małżeństwa W. Ł. zgromadził 325, (...) jednostek rozrachunkowych na rachunku w Otwartym Funduszu Emerytalnym (...) o wartości 14 978,83 złotych.

W trakcie małżeństwa W. Ł. zgromadził środki zaewidencjonowane na indywidualnym subkoncie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w kwocie 48 811,68 zł.

W trakcie małżeństwa B. Ł. zgromadziła środki zaewidencjonowane na indywidualnym subkoncie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w kwocie 32 521,60 zł.

Od 1990 roku wnioskodawczyni przez półtora roku przebywała na urlopie wychowawczym, następnie pracowała nieprzerwanie do 2009 roku. Od tego momentu podejmuje prace dorywcze w sklepach, z wynagrodzeniem około 2 000 brutto. Przez cały okres trwania małżeństwa głównie B. Ł. sprawowała opiekę nad córką stron, z uwagi na charakter pracy uczestnika (zawodowy kierowca). W okresach pozostawania bez pracy wnioskodawczyni uczęszczała na kursy szkolące.

Wnioskodawczyni miała założony rachunek w banku razem ze swoja matka.

Uczestnik pracował przez cały okres trwania małżeństwa. Uczestnik wraz z córką stron mieszka na stałe w lokalu przy ulicy (...).

Związek małżeński stron został rozwiązany wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 20 maja 2014 roku wydanym w sprawie XII C 2131/12.

Stan faktyczny w zakresie składu i wartości majątku wspólnego Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy, w tym na podstawie dowodów z dokumentów urzędowych i prywatnych. Ustalając wartość głównego składnika majątku wspólnego, tj. lokalu przy ul. (...) I instancji oparł się na opinii biegłego sądowego ds. szacunku nieruchomości. Opinia ta była jasna, spójna i logiczna. W ocenie Sądu Rejonowego biegły dostatecznie wyjaśnił wątpliwości stron w toku ustnej opinii uzupełniającej. W konsekwencji Sąd uznał ją za pełnowartościowe źródło wiedzy specjalnej w sprawie.

Sąd Rejonowy oddalił wniosek pełnomocnika wnioskodawczyni o kolejną aktualizacje opinii biegłego mając na uwadze, iż poprzednia opinia została sporządzona we wrześniu 2018 roku, biegły na rozprawie podtrzymał jej wnioski , a nadto stwierdził, iż z uwagi na tok postępowania nie można precyzyjnie wskazać wartości nieruchomości.

W toku postępowania został również dopuszczony dowód z opinii biegłego sądowego z szacunku ruchomości. Opinia biegłego nie była kwestionowana przez żadną ze stron, a również w ocenie Sądu opinia jest jasna i logiczna.

Sąd I instancji jedynie w niewielkim zakresie uwzględnił zeznania świadków zawnioskowanych przez wnioskodawczynię, tj. K. S. i P. S., matki i brata wnioskodawczyni, tj. w zakresie okoliczności (ustalonej dodatkowo w oparciu o inne dowody) dotyczącej posiadania przez wnioskodawczynię przed zawarciem związku małżeńskiego książeczki mieszkaniowej i zgromadzonych oszczędności. W pozostałym zakresie świadkowie nie potrafili wskazać żadnych okoliczności dotyczących majątku stron, czynionych wpłat, nakładów, czy spłaty zobowiązań.

Sąd Rejonowy uwzględnił w całości zeznania świadka L. Ł., matki uczestnika, przesłuchanej na jego wniosek, które uznał za logiczne i wiarygodne.

W zakresie jednego z najistotniejszych elementów postępowania, tj. pochodzenia środków przeznaczonych na zakup pierwszego mieszkania stron Sąd I instancji uwzględnił również zeznania świadka M. Ł. (1), córki stron, która potwierdziła, ustaloną również na podstawie innych dowodów okoliczność finansowego udziału uczestnika w nabyciu lokalu przy ulicy (...).

W tym zakresie za niewiarygodne Sąd I instancji uznał twierdzenia wnioskodawczyni jakoby wyłącznie ona wydatkowała środki pochodzące na pokrycie wkładu budowlanego związanego z przydziałem spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu przy ulicy (...).

Jednocześnie za wiarygodne Sąd Rejonowy uznał twierdzenia uczestnika - poparte innymi dowodami - wskazujące, iż na przekazach widnieje jedynie nazwisko wnioskodawczyni, gdyż to jedynie ona była członkiem spółdzielni.

Sąd Rejonowy uznał, iż wniosek złożony w niniejszej sprawie obejmował podział majątku wspólnego byłych małżonków B. Ł. i W. Ł..

W niniejszej sprawie skład majątku wspólnego małżonków Ł. nie był okolicznością sporną.
Strony zgodnie przyznawały, iż w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni oraz W. Ł. wchodziło spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu przy ulicy (...), samochód marki F. (...) oraz szereg ruchomości.

Sąd I instancji w toku niniejszego postępowania zobligowany był ustalić wartość składników majątku wspólnego. Z uwagi na fakt, iż stanowiska stron w zakresie wartości składników majątkowych w postaci własnościowego prawa do lokalu i ruchomości były sporne
Sąd Rejonowy dopuścił dowód z opinii biegłych z zakresu wyceny nieruchomości i ruchomości. Wnioski biegłych Sąd I instancji przyjął jako podstawę wyliczeń w celu ustalenia wartości własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu i ruchomości.

Sąd Rejonowy dokonał podziału majątku wspólnego byłych małżonków Ł. uwzględniając ich stanowiska. Zainteresowani byli zgodni, że prawo do lokalu należy przyznać uczestnikowi. Podział ruchomości nastąpił z uwzględnieniem aktualnego stanu posiadania tych rzeczy przez uczestników. Zgodnie z wnioskiem zainteresowanych Sąd meriti rozstrzygnął również w zakresie zgromadzonych przez każdego z nich środkach na funduszach emerytalnych i środach na kontach w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.

Wartość majątku wspólnego uczestników, podlegającego podziałowi wyniosła ogółem 220.592 złotych. Uczestnicy mają równie udziały w majątku wspólnym, więc każde z nich powinno otrzymać aktywa o wartości 110 296 złotych. W wyniku dokonanego podziału majątku wspólnego wnioskodawczyni otrzymał składniki majątkowe o łącznej wartości 1055 złotych. Zatem należna wnioskodawczyni spłata powinna wynieść 109 241 złotych. Jednak zainteresowani zgłosili dodatkowe roszczenia.

Oboje zainteresowani domagali się rozliczenia nakładu ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny w postaci pokrycia przez wnioskodawczynię wymaganego wkładu budowlanego przy przydziale mieszkania przy ulicy (...), zaś uczestnik domagał się rozliczenia nakładu ze swego majątku na majątek wspólny w postaci uiszczenia części ceny za mieszkania przy ulicy (...) w postaci darowizny poczynionej przez jego rodziców na jego rzecz w wysokości 12 000 złotych.

Nie było sporu co do faktu, iż mieszkanie przy ulicy (...) w znacznej części zakupione zostało ze środków pochodzących ze sprzedaży mieszkania przy ulicy (...). Istotne zatem było ustalenie z jakich środków zakupiono lokal przy ulicy (...).

W ocenie Sądu Rejonowego B. Ł. udowodniła, iż część wkładu budowlanego została pokryta z jej majątku osobistego. Z kartoteki lokalu wynika, iż wkład budowlany w ostatecznej wysokości 59.457,15 zł (przed denominacją) został pokryty w części kwoty 8.960,74 zł z oszczędności zgromadzonych na mieszkaniowej książeczce oszczędnościowej (...).

W pozostałym zakresie Sad I instancji ustalił, iż dwie pierwsze raty po 17 837 złotych i ostatnia w wysokości 14 822,41 złotych zostały przez strony uiszczone w równych częściach.

Kwota uiszczona przez wnioskodawczynię z jej majątku osobistego stanowi zatem 15 % całej kwoty jaka małżonkowie uiścili przy zakupie pierwszego mieszkania.

Lokal przy ulicy (...) małżonkowie Ł. sprzedali w za kwotę 65 000 złotych i całą tę kwotę przeznaczyli na zakup lokalu przy ulicy (...). Sąd Rejonowy ustalił, iż wartość nakładu wnioskodawczyni na przedmiotowy lokal wynosi 9.750 złotych (65 000 x 15 % = 9.750).

Z kolei wartość nakładu uczestnika na przedmiotowy lokal stanowiła kwota 12 000 zł, pochodzącą z darowizny na zakup mieszkania jaką na jego rzecz poczynili rodzice w 2003 roku.

Mając na uwadze cenę za jaką małżonkowie nabyli lokal przy ulicy (...) (83 000 zł), stwierdzić należy, iż B. Ł. uiściła 12 % tej kwoty zaś W. Ł. 15 %.

Odnosząc powyższe wartości do obecnej wartości lokalu przy ulicy (...) (209 000 zł) ustalono, iż wartość nakładów z majątku odrębnego na majątek wspólny stron wynosi:

- w przypadku wnioskodawczyni kwotę 25 080 zł (209 000 x 12 %),

- w przypadku uczestnika kwotę 31 350 zł (209 000 x 15 %).

Metodę rozliczenia nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny przedstawił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 lutego 2012 roku (I CNP 25/11), gdzie wskazał, że: „najpierw należy ustalić wartość netto majątku wspólnego przez odjęcie od wartości tego majątku wartości nakładów. Obliczony w ten sposób substrat majątku należy podzielić na dwie części, odpowiadające udziałom małżonków w majątku wspólnym i obliczyć wartość należnych dopłat przez porównanie wartości uzyskanych w rzeczywistości składników majątku z wysokością udziału w wartości netto majątku wspólnego, co sprawia, że małżonek, który otrzymał składniki majątku o większej wartości zobowiązany jest do dokonania spłaty ich wartości, przekraczającej jego udział”.

Podsumowując: wartość majątku podlegającego podziałowi wynosi ogółem 220.592 złotych. Wartość netto majątku, tj. po odjęciu wartości nakładów [31 350 zł + 25 080 zł = 56 430 zł] wynosi 164.162 złotych [220.592 zł- 56 430 zł]. Obliczony substrat majątku w wysokości 164.162 zł po podziale na dwie części wynosi 82.081 złotych, co po powiększeniu o wartość nakładów poczynionych z majątku odrębnego [82.081 zł + 25 080 zł] wynosi 107.161 złotych.

Mając na uwadze, iż wnioskodawczyni otrzymała ruchomości o wartości 1055 zł Sąd Rejonowy zasądził na jej rzecz tytułem dopłaty kwotę 106 106 złotych (pkt. VIII postanowienia).

Sąd I instancji zasądził dopłatę oznaczając, stosownie do art. 46 k.r.o. w zw. z art. 1035 k.c. w zw. z art. 212 § 3 k.c. termin w jakim ma nastąpić, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek uchybienia terminowi jej płatności. W ocenie Sądu Rejonowego oznaczony termin jednorazowej spłaty jest na tyle długi, by uczestnik mógł zgromadzić odpowiednie środki i wykonać dobrowolnie obowiązek wynikający z postanowienia. W ciągu sześciu miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia możliwe jest uzyskanie np. kredytu na powyższy cel. W wyniku dokonanego podziału majątku uczestnik uzyskał składnik majątkowy o znacznej wartości, który może stanowić zabezpieczenie kredytu. Uczestnik ma również stałe dochody z pracy, uprawniony jest więc wniosek, że ma zdolność kredytową i możliwość uzyskania dostępu do odpowiedniej gotówki. Sąd Rejonowy nie dostrzegł potrzeby rozkładania dopłaty na raty.

Sąd I instancji uznał, iż jednocześnie odroczenie terminu zapłaty zasądzonej kwoty nie wywrze negatywnych konsekwencji dla wnioskodawczyni, ponieważ B. Ł. ma zaspokojone potrzeby mieszkaniowe, jest współwłaścicielką 3-pokojowego mieszkania, w którym przebywa jedynie jej matka i posiada środki na bieżące utrzymanie. Nie zadeklarowała takich potrzeb, których zaspokojenie w odleglejszym terminie byłoby dla niej niekorzystne.

Uczestnik wnosił o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym, podnosząc, iż on przyczynił się w 85 % do jego powstania, gdy tymczasem wnioskodawczyni jedynie w 15 %.

Uczestnik wskazał, iż 15 % udział w wnioskodawczyni majtku wspólnym byłby w stanie „zaakceptować” jedynie ze względu na osobiste starania wnioskodawczyni w prowadzeniu domu i wychowaniu córki stron.

Tymczasem przy ocenie, w jaki stopniu każde z małżonków przyczyniło się do powstania majątku wspólnego uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym. Z zeznań stron wynikało, iż przez większość okresu trwania małżeństwa to właśnie B. Ł. sprawowała bezpośrednia opiekę nad wspólnym dzieckiem i zajmowała się prowadzeniem gospodarstwa domowego. Jednocześnie uczestnik nie udowodnił jakoby zarobione środki wnioskodawczyni przeznaczała na działkę i dom swoich rodziców.

Wobec powyższego Sąd Rejonowy nie znalazł podstaw do ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku dorobkowym i wniosek w tym zakresie oddalił.

Wnioskodawczyni nie zdołała wykazać, iż jakiekolwiek środki z majątku wspólnego stron były przekazywane na nieruchomość w P. stanowiąca odrębny majątek uczestnika postępowania. Powyższa okoliczność nie wynika ani ze złożonych do akt dokumentów ani z zeznań zawnioskowanych świadków. Obaj świadkowie – matka i brat wnioskodawczyni nie wiedzieli czy jakiekolwiek kwoty przekazane zostały na remont nieruchomości w P.. Jednocześnie wnioskodawczyni cofnęła wniosek o dokonanie oględzin przedmiotowej nieruchomości i nie złożyła jakichkolwiek innych wniosków dowodowych w tym zakresie. Z kolei L. Ł., świadek któremu Sąd Rejonowy dał wiarę w całości, zaprzeczyła, aby syn dokonywał jakichkolwiek remontów na przedmiotowej nieruchomości.

O kosztach postępowania Sąd I instancji orzekł zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 520 § 1 k.p.c., stosownie do której każdy z uczestników postępowania ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

O nieuiszczonych kosztach sądowych Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 520 § 1 k.p.c.

Apelację od opisanego orzeczenia wywiedli wnioskodawczyni oraz uczestnik.

Wnioskodawczyni, zaskarżając postanowienie w części, dotyczącej pkt I poz. 1 w zakresie kwoty 21.000 zł, pkt II poz. 25 i 27 w całości, pkt II w zakresie kwoty 19.000 zł, pkt IV w całości oraz pkt VIII w zakresie określenia terminu, w jakim wnioskodawczyni ma opuścić lokal mieszkalny, zarzuciła:

A. naruszenie przepisów prawa procesowego, poprzez naruszenie:

1. art. 217 § 1 k.p.c. oraz art. 224 § 1 k.p.c. w zw. z art. 162 k.p.c. poprzez zamknięcie rozprawy i nie uwzględnienie zgłoszonego wcześniej wniosku o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego ds. wyceny nieruchomości pomimo faktu, iż biegły wskazywał szacunkowo podczas ostatniej rozprawy iż cena nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego może wynosić nawet 230.000 zł, a w orzeczeniu kończącym wskazano kwotę 209.000 zł,

2. art. 227 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. poprzez pominięcie faktów mających istotny wpływ na wynik sprawy, na które powoływała się wnioskodawczyni i odnośnie których zgłaszała wnioski dowodowe, a związanych z dokonywanymi przez nią nakładami na majątek wspólny byłych małżonków pochodzących z książeczki mieszkaniowej, lokat, oszczędności;

3. art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny zebranego materiału dowodowego skutkujące błędnym ustaleniem, że uczestniczka postępowania nie zgłosiła żadnych dowodów na potwierdzenie dokonanych przez nią nakładów, a także nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika, pomimo faktu, iż dowody takie zostały zgłoszone i w całości przeprowadzone, lecz nie uwzględnione przez sąd przy wydawaniu rozstrzygnięcia,

4. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. art. 278 § 1 k.p.c. polegające na dowolnej, a nie swobodnej ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego i wyciągnięciu nieprawidłowych wniosków pod względem logicznym, polegające na:

a) bezpodstawnym przyjęciu iż:

-: wnioskodawczyni przebywała na urlopie wychowawczym przez okres 18 miesięcy w roku 1990, podczas gdy czas ten wynosił 6 miesięcy w roku 1998, gdyż córka stron M. (a nie M.) urodziła się (...)
-: wnioskodawczyni podejmowała drobne dorywcze prace za wynagrodzeniem uzyskując 2.000 zł brutto miesięcznie, podczas gdy wnioskodawczyni posiada staż 32 lat pracy, a jak wynika ze złożonych świadectw pracy, łączna przerwa w zatrudnieniu nie trwała nawet roku
-: uczestnik udowodnił przekazanie mu przez matkę kwoty 12.000 zł tytułem darowizny na zakup mieszkania,
-: matka uczestnika opłacała alimenty na rzecz jego córki z pierwszego małżeństwa, podczas gdy z dokumentów przedstawionych przez stronę wynika, że alimenty wpłacane były przez uczestnika, co też potwierdza twierdzenia wnioskodawczyni w tym zakresie
-: uczestnik nie ponosił nakładów na nieruchomość w P., podczas gdy sam \v swoich zeznaniach wskazał, iż uiszczał rocznie kwotę 1.000 zł tytułem podatku od nieruchomości,

b) pominięciu faktu posiadania przez wnioskodawczynię środków na zakup pierwszego mieszkania pochodzących z książeczki mieszkaniowej, oszczędności zgromadzonych na lokatach oraz poza, co zostało potwierdzone w dokumentach, wyjaśnieniach wnioskodawczyni oraz zeznaniach świadków K. i P. S.,

c) braku odniesienia się przez Sąd meriti do przedłożonych przez wnioskodawczynię zestawień dotyczących kwot, jakie uczestnik przekazywał na wydatki domowe w korelacji z jego dochodami, które pozwalały na przekazywanie ich w większej wysokości, a także w aspekcie posiadania przez uczestnika 3 rachunków bankowych do których nie była upoważniona wnioskodawczyni przez cały czas trwania związku małżeńskiego,

d) nakazaniu wnioskodawczyni opróżnienia i wydania wspólnie zajmowanego lokalu mieszkalnego w terminie 1 miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w sytuacji braku weryfikacji faktycznej możliwości zamieszkania wnioskodawczyni w mieszkaniu zajmowanym przez jej matkę przy jednoczesnym udzieleniu uczestnikowi terminu 6 miesięcy na dokonanie spłaty wnioskodawczyni;

e) przyznaniu ruchomości z pkt. 25 i 27 uczestnikowi, podczas gdy ze stanowisk stron i ustnego uzasadnienia Sądu wynikało, że mają zostać przyznane wnioskodawczyni.

5. art. 328 § 2 k.p.c. poprzez dokonanie błędnej oceny przez sąd meriti zeznań świadków K. S., P. S. oraz M. Ł. (2) w zakresie dotyczącym nakładów poczynionych przez wnioskodawczynię postępowania na majątek wspólny oraz brak odniesienia się do dokumentów oraz szczegółowych wyjaśnień wnioskodawczyni postępowania dotyczących poczynionych przez nią nakładów - a aspekcie w jakim nie dokonano oceny ich wiarygodności, znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie oraz braku uwzględnienia przy określaniu ustalonego w sprawie stanu faktycznego,

B. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 14 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jednolity Dz.U.2016.1610) poprzez jej nie zastosowanie i niewydanie orzeczenia w przedmiocie przysługiwania lub nie lokalu socjalnego wnioskodawczyni pomimo wydania orzeczenie o nakazaniu opróżnienia i wydania lokalu.

W konsekwencji podniesionych zarzutów apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez:

-: w pkt I poz. l wskazanie wartości nieruchomości na kwotę 230.000 zł
-: przyznać wnioskodawczyni ruchomości wskazane w pkt II. poz. 25 i 27
-: pkt II poprzez ustalenie kwoty 60.000 zł jako wartość nakładów wnioskodawczyni na majątek wspólny byłych małżonków
-: pkt IV poprzez ustalenie wartości nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika w kwocie 60.520 zł
-: pkt VII poprzez zasądzenie na rzecz wnioskodawczyni należności z uwzględnieniem powyższych modyfikacji postanowienia
-: pkt VIII poprzez określenie terminu w jakim wnioskodawczyni ma opuścić lokal mieszkalny na jeden miesiąc po wykonaniu przez uczestnika pkt VII postanowienia.

Wnioskodawczyni sformułowała zarzut ewentualny o uchylenie postanowienia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji. Ponadto skarżąca wniosła o zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Wnioskodawczyni we wniesionym środku zaskarżenia wniosła również o przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego ds. wyceny nieruchomości wskazanej w pkt I poz. 1 postanowienia.

Uczestnik, zaskarżył postanowienie w części, to jest:

1. w pkt I ppkt 2 w zakresie ustalającym, iż w skład majątku wspólnego byłych małżonków B. Ł. i W. Ł. wchodzi samochód F. (...) o wartości 7.000 zł,

2. w pkt III w zakresie oddalającym wniosek o ustalenie nakładów W. Ł. z jego majątku osobistego na majątek wspólny ponad kwotę 31.500 zł,

3. w pkt V w zakresie oddalającym wniosek o ustalenie nierównych udziałów B. Ł. i W. Ł. w majątku wspólnym,

4. w pkt VII w zakresie zasądzającym od W. Ł. na rzecz B. Ł. dopłatę ponad kwotę 57.842,39 zł tj. co do kwoty 48.263,61 zł,

5. w pkt IX w zakresie kosztów postępowania.

Zaskarżonemu orzeczeniu apelujący zarzucił:

1. naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. - poprzez dowolną i wybiórczą, bez wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, jako całości i sprzeczną z doświadczeniem życiowym oraz zasadami logicznego rozumowania analizę materiału dowodowego tj.:

-: zeznań wnioskodawczym B. Ł., uczestnika W. Ł. oraz świadka L. Ł., co miało istotny wpływ na wynik sprawy i doprowadziło do wadliwego uznania, że samochód marki F. (...) o wartości 7.000 zł wchodzi do majątku wspólnego stron, w sytuacji gdy strony zgodnie zeznały, że darowizna na poczet zakupu samochodu P. była uczyniona jedynie na rzecz W. Ł., a nadto wnioskodawczym nie przyjęła darowizny środków pieniężnych od L. Ł. na zakup pojazdu, co winno prowadzić do wniosku, że ww. pojazd stanowi majątek osobisty uczestnika W. Ł.,
-: zeznań wnioskodawczym B. Ł., uczestnika W. Ł., świadka L. Ł. oraz umowy kupna samochodu marki WV Jetta z dnia 12 października 1997 r., co miało istotny wpływ na wynik sprawy, gdyż doprowadziło do nieprawidłowych ustaleń w zakresie poniesienia przez strony kosztów wkładu budowlanego na zakup mieszkania przy ul. (...), a w konsekwencji przełożyło się na błędne wyliczenie wartości nakładów z majątku odrębnego na majątek wspólny stron na zakup lokalu przy ul. (...) i finalne wyliczenia dotyczące rozliczenia nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny stron oraz wysokość spłaty na rzecz wnioskodawczym po podziale majątku wspólnego stron,
-: zeznań stron, świadka L. Ł., świadka M. Ł. (2) załączonych dokumentów z akt sprawy rozwodowej byłych małżonków zawisłej przed Sądem Okręgowym w Łodzi XII C 2131/12, dokumentacji pracowniczej wnioskodawczym, a także dokumentacji dotyczących interwencji policji w domu stron, co miało istotny wpływ na wynik sprawy i doprowadziło do bezpodstawnego oddalenia wniosku o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym stron, w sytuacji gdy w niniejszej sprawie istniały ważne powody uzasadniające ustalenie, iż wnioskodawczym przyczyniła się do powstania wspólnego majątku stron jedynie w 15 %, zaś uczestnik w 85 % .

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a) art. 888 k.c. w zw. z art. 33 pkt. 2 kro - poprzez błędne zastosowanie i wadliwe uznanie, że samochód marki F. (...) o wartości 7.000 zł wchodzi do majątku wspólnego stron, w sytuacji gdy stanowi on składnik majątku osobistego uczestnika, albowiem świadek L. Ł. darowała środki pieniężne na zakup samochodu jedynie uczestnikowi, a wnioskodawczym nie przyjęła ww. darowizny,

b) art. 45 § 1 kro - poprzez błędną wykładnię i wadliwe ustalenie wartości nakładów, które uczestnik poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny stron i w konsekwencji zasądzenie na rzecz wnioskodawczyni zbyt wysokiej spłaty,

c) art. 43 § 1 2 i 3 kro - poprzez wadliwe niezastosowanie, w sytuacji gdy w niniejszej sprawie istniały ważne powody uzasadniające ustalenie, iż wnioskodawczym przyczyniła się do powstania wspólnego majątku stron jedynie w 15 %, zaś uczestnik w 85 %.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę postanowienia:

a) w pkt I ppkt 2 poprzez ustalenie, że samochód F. (...) o wartości 7.000 zł wchodzi w skład majątku osobistego uczestnika W. Ł.,

b) w pkt III poprzez ustalenie wartości nakładów W. Ł. z jego majątku osobistego na majątek wspólny małżonków na kwotę 119.986,90 zł,

c) w pkt V poprzez ustalenie, iż uczestnikowi W. Ł. przysługuje 85 % udział w majątku wspólnym stron, a wnioskodawczym B. Ł. 15 % udział w majątku wspólnym stron,

d) w pkt VII poprzez zasądzenie od W. Ł. na rzecz B. Ł. tytułem dopłaty kwotę 57.842,39 zł,

e) w pkt IX poprzez zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Ponadto uczestnik wniósł o zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W toku postępowania apelacyjnego wnioskodawczyni pismem z dnia 26 stycznia 2021 roku wniosła o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego ds. wyceny nieruchomości na okoliczność ustalenia aktualnej wartości nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego stron, gdyż poprzednia wycena wydana została pond 1,5 roku wcześniej, a ceny nieruchomości wzrastają (k. 931).

Sąd Okręgowy uwzględnił wniosek wnioskodawczyni i postanowieniem z dnia 14 maja 2021 roku dopuścił dowód, tymczasowo na rachunek Skarbu Państwa, z uzupełniającej pisemnej opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego T. C. (1) na okoliczność określenia aktualnej wartości rynkowej spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w Ł. przy ul. (...) (k. 964).

Wobec kwestionowania przez uczestnika opinii biegłego i wniosku o wydanie uzupełniającej opinii, Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 26 lipca 2021 r. dopuścił dowód z uzupełniającej pisemnej opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego na okoliczności wskazane w piśmie procesowym pełnomocnika uczestnika (k. 1003-1004, k.1006).

Wobec dalszego kwestionowania opinii biegłego przez uczestnika postępowania, Sąd odwoławczy dopuścił na wniosek strony dowód z uzupełniającej opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego (k. 1035-1036, k.1037).

Wnioskodawczyni, wobec treści opinii biegłego, doprecyzowała wniosek apelacji poprzez ustalenie wartości spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu zgodnie z opinią biegłego na kwotę 300.000 zł i uwzględnienie tej kwoty w zasądzonej na rzecz wnioskodawczyni spłacie przy przyjęciu ½ udziału wartości prawa do rozliczeń. Ponadto złożyła wniosek o rozstrzygnięcie w orzeczeniu kończącym postępowanie o udzieleniu zabezpieczenia przez obciążenie hipoteką przymusową przysługującego W. Ł. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w Ł. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą numer (...) na rzecz uprawnionej B. Ł., do kwoty zasądzonej od W. Ł. na rzecz B. Ł., dopłaty (pismo –k. 1081, protokół rozprawy – k. 1082-1083).

Uczestnik w toku postępowania apelacyjnego zmienił wniosek w zakresie przyznania własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, wnosząc o przyznanie tego prawa na rzecz wnioskodawczyni z uwzględnieniem wartości prawa – 300.000 zł – oraz nakładów uczestnika i nierównych udziałów, uwzględniając w tym zakresie wywody wynikające z apelacji uczestnika (protokół rozprawy – k. 1082-1083).

Uczestnik ponownie zmienił stanowisko procesowe pismem z dnia 3 czerwca 2022 r., wnosząc o przyznanie mieszkania przy ul. (...) jemu ze stosowną spłatą na rzecz wnioskodawczyni uwzględniającą zarzuty apelacji uczestnika (pismo – k. 1098).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zarówno apelacja wnioskodawczyni, jak i uczestnika okazały się zasadne w części.

Wstępnie należy odnotować, że ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy w zakresie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia w dużej mierze znajdują oparcie w materiale dowodowym zgromadzonym w toku postępowania. Sąd Okręgowy podziela zatem wskazane ustalenia częściowo, przyjmując je za własne.

Niemniej, wobec trafności zarzutów apelacji w części, Sąd Okręgowy zmienił wskazane wyżej ustalenia faktyczne w ten sposób, że środki na zakup pojazdu marki F. (...) o wartości 7.000 zł W. Ł. otrzymał od matki uczestnika w drodze darowizny. Sąd Odwoławczy dokonał również odmiennych ustaleń w zakresie środków na pokrycie wkładu budowlanego na zakup spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nr (...) przy ul. (...) w Ł.. Pierwszą wpłatę w dniu 2 września 1997 roku w wysokości 17.837 zł strony wpłaciły po połowie. Druga rata w dniu 21 października 1997 roku w wysokości 17.837 zł została wpłacona w ten sposób, że wnioskodawczyni wpłaciła 4.918,50 zł, uczestnik wpłacił 8.918,50 zł, a na pozostałą kwotę 4.000 zł wnioskodawczyni wzięła pożyczkę z pracy, którą strony wspólnie spłaciły w czasie trwania małżeństwa. Trzecia wpłata z dnia 20 listopada 1998 roku w kwocie 8.960,74 zł została uiszczona ze środków pochodzących z książeczki mieszkaniowej wnioskodawczyni. Ostatnia rata w wysokości 14.822,41 zł z dnia 12 grudnia 1997 roku została uiszczona przez uczestnika ze środków uzyskanych w wyniku sprzedaży samochodu marki V. (...), stanowiącego majątek przedślubny W. Ł..

Wobec dezaktualizacji opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości i złożonego w tym zakresie wniosku wnioskodawczyni, zachodziła konieczność uzupełnienia materiału dowodowego. Sąd Okręgowy dopuścił zatem dowód z opinii biegłego celem wypowiedzenia się na okoliczność aktualnej wartości spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) i na podstawie opinii ustalił, że wartość rynkowa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w Ł. przy ul. (...) wynosi 300.000 zł (opinie uzupełniające biegłego T. C. – k. 973-990, 1019-1021, 1053-1056). Ustalona aktualna wartość nieruchomości stanowiła, łącznie z ustaleniami Sądu Rejonowego uwzględniającego wyżej wskazane zmiany, podstawę rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do apelacji wnioskodawczyni, wskazać należy, iż była ona zasadna w części.

Na uwzględnienie zasługiwał podniesiony przez apelującą zarzut naruszenia art. 217 § 1 k.p.c. oraz art. 224 § 1 k.p.c. w zw. z art. 162 k.p.c. poprzez nieuwzględnienie zgłoszonego przez wnioskodawczynię wniosku o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego ds. wyceny nieruchomości. Zważyć bowiem należy, iż opinia ustna wydana przez biegłego T. C. (1) na rozprawie w dniu 23 maja 2019 r. nasunęła poważne wątpliwości dotyczące aktualnej na dzień zamknięcia rozprawy wartości spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, wchodzącego w skład majątku wspólnego. Biegły jasno stwierdził, iż „na dzień dzisiejszy kwota 209.000 zł by się nie utrzymała”. W tych okolicznościach Sąd Rejonowy, wobec takich stwierdzeń biegłego winien był przeprowadzić dowód z uzupełniającej opinii biegłego na okoliczność aktualnej wartości prawa. Jak bowiem wskazał Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, „przyjmuje się powszechnie, że stan majątku ustala się według daty ustania wspólności, natomiast jego wartość według cen z chwili dokonywania podziału, czyli zamknięcia rozprawy”. Tymczasem przyjęta przez Sąd Rejonowy wartość spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego wchodzącego w skład majątku wspólnego nie była aktualna na dzień zamknięcia rozprawy.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy przeprowadził dowód w uzupełniającej opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego. Należy bowiem wskazać, że rozpoznawanie apelacji sprowadza się do tego, że sąd drugiej instancji rozpatruje sprawę ponownie, czyli w sposób w zasadzie nieograniczony. Jeszcze raz bada sprawę rozstrzygniętą przez sąd pierwszej instancji w granicach zaskarżenia. Ma zatem obowiązek ocenić ustalony stan faktyczny oraz prawidłowość zastosowania właściwych przepisów prawa materialnego (nawet, gdyby to nie było przedmiotem zarzutów apelacji). Tym samym postępowanie apelacyjne - choć odwoławcze - ma charakter rozpoznawczy (merytoryczny), a z punktu widzenia metodologicznego stanowi dalszy ciąg postępowania przeprowadzonego w pierwszej instancji. Z tej też przyczyny, wobec zasadności zarzutu apelacji i potrzeby zweryfikowania aktualnej wartości spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, Sąd odwoławczy przeprowadził postępowanie dowodowe z niezbędnym zakresie.

Częściowo zasadny okazał się również zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.

Apelująca naruszenia oceny dowodów doszukiwała się między innymi w nakazaniu wnioskodawczyni opróżnienia i wydania wspólnie zajmowanego lokalu mieszkalnego w terminie 1 miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w sytuacji braku weryfikacji faktycznej możliwości zamieszkania wnioskodawczyni w mieszkaniu zajmowanym przez jej matkę przy jednoczesnym udzieleniu uczestnikowi termonu 6 miesięcy na dokonanie spłaty wnioskodawczyni oraz przyznaniu ruchomości z pkt 25 i 27 uczestnikowi, podczas gdy ze stanowisk stron i ustnego uzasadnienia Sądu wynikało, że mają zostać przyznane wnioskodawczyni.

Niewątpliwie, wnioskodawczyni żądała przyznania jej na własność kamery J. oraz aparatu fotograficznego N.. Uczestnik nie oponował takiemu stanowisku, a wręcz poparł wniosek o przyznanie na własność wskazanych przedmiotów wnioskodawczyni. Tym samym należy stwierdzić, iż stanowisko uczestników w tym zakresie było zgodne, zatem zasadnym było uwzględnienie przez Sąd Rejonowy wskazanych wniosków.

Częściowo zasadnym w ocenie Sądu odwoławczego okazał się zarzut dotyczący nakazania wnioskodawczyni opróżnienia i wydania wspólnie zajmowanego lokalu mieszkalnego w terminie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia, podczas gdy uczestnikowi udzielono terminu 6 miesięcy na dokonanie spłaty wnioskodawczyni. Choć należy zgodzić się z Sądem Rejonowym, iż B. Ł. ma zaspokojone potrzeby mieszkaniowe, gdyż jest współwłaścicielką 3-pokojowego mieszkania, w którym przebywa jedynie jej matka i posiada środki na bieżące utrzymanie. Zawarte w apelacji oświadczenie matki wnioskodawczyni, jakoby nie widziała możliwości wspólnego zamieszkania nie zasługuje na uwzględnienie. Należy bowiem wskazać, że wnioskodawczyni i jej matka nie pozostają w konflikcie, o czym przede wszystkim świadczy posiadanie wspólnego rachunku bankowego. Mieszkanie, w którym mogłaby zamieszkać wnioskodawczyni jest nie tylko jej współwłasnością, ale przede wszystkim jest na tyle duże, że zamieszkanie w nim dwóch spokrewnionych kobiet w opinii Sądu jest możliwe. Ponadto, co należy podkreślić, rozwiązanie to jest tymczasowe, bowiem w ciągu 6 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia, wnioskodawczyni winna otrzymać spłatę od uczestnika i środki te będzie mogła przeznaczyć na własny lokal.

Niemniej, choć nie stanowi to naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c., zasadnym jest zarzut wnioskodawczyni odnośnie zróżnicowania sytuacji uczestników postępowania. Wskazać bowiem należy, że wobec wnioskodawczyni orzeczono nakaz opróżnieni i wydania lokalu w terminie 1 miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia, podczas gdy uczestnik ma spełnić wobec wnioskodawczyni świadczenie polegające na dokonaniu spłaty w terminie aż 6 miesięcy od uprawomocnieni się postanowienia. Z przyjętym przez Sąd Rejonowy rozwiązaniem nie sposób się zgodzić. Należ bowiem wskazać, że wzajemne roszczenia stron wynikające z podziału majątku wspólnego winny być ekwiwalentne, a ich spełnienie jednoczesne. Tymczasem wobec uczestnika określono termin spełnienia świadczenia na rzecz wnioskodawczyni w okresie o 5 miesięcy dłuższym niż ten określony dla spełnienia świadczenia prze B. Ł.. Sytuacja byłych małżonków została w ten sposób bezpodstawnie znacznie zróżnicowana. Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż niezbędne jest zrównanie sytuacji stron postępowania, a mając na uwadze czas konieczny dla uczestnika do zebrania środków na spłatę wnioskodawczyni, uzasadnionym było zrównanie terminów wykonania wzajemnych zobowiązań do terminu dłuższego określonego dla uczestnika.

Wobec zasadności wyżej wskazanych zarzutów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie w punkcie I.1. w ten tylko sposób, że ustalił wartość spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego na kwotę 300 000 zł w miejsce ustalonej wartości 209 000 zł, w punkcie VI. 1. poprzez wyłączenie z ruchomości przyznanych na wyłączną własność W. Ł. ruchomości opisanych w pkt I. 25 i 27 postanowienia, w punkcie VI.2 poprzez przyznanie dodatkowo na wyłączną własność B. Ł. ruchomości opisanych w pkt I. 25 i 27 postanowienia oraz w punkcie VIII. w ten tylko sposób, że zakreślił termin 6 od uprawomocnienia się postanowienia w miejsce zakreślonego 1 miesiąca od uprawomocnienia się postanowienia.

Pozostałe zarzuty apelacji wnioskodawczyni Sąd Okręgowy ocenił jako nietrafne.

Zarzut naruszenia art. 227 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. nie zasługiwał na uwzględnienie.

W myśl art. 227 § 1 k.p.c. przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. Natomiast zgodnie z art. 232 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę. Wbrew zapatrywaniu skarżącej, Sąd Rejonowy w żadnej mierze nie naruszył wskazanych przepisów. Sąd nie pominął żadnego z przedstawionych dowodów na okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia sprawy i dokonał ich oceny na podstawie własnego przekonania, z uwzględnieniem zasad logiki i doświadczenia życiowego.

Odnosząc się do zarzutów naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. oraz art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c., wskazać należy, iż nie zasługiwały na uwzględnienie, poza wyżej już wymienionymi.

Sąd Rejonowy należycie ocenił zgromadzony materiał dowodowy, a w konsekwencji poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, przyjęte przez Sąd II instancji za własne. Apelująca nie wskazała, jakim zasadom logicznego rozumowania czy doświadczenia życiowego Sąd Rejonowy uchybił, a jedynie ograniczyła się do lakonicznego stwierdzenia, że Sąd dokonał dowolnej a nie swobodnej oceny materiału dowodowego. Z takim twierdzeniem nie sposób się zgodzić. Dokonana przez Sąd I instancji analiza materiału dowodowego w pełni odpowiada kryteriom wskazanym w art. 233 § 1 k.p.c., a wnioskowanie Sądu w żadnej mierze nie narusza zasad logiki i doświadczenia życiowego. Ponadto należy wskazać, że stan faktyczny zawarty w uzasadnieniu postanowienia jest pełny, spójny i jasny. Sąd Rejonowy oparł swoje ustalenia o przedstawione przez strony dowody, opisując stan faktyczny w sposób logiczny i konsekwentny, a przedstawione w uzasadnieniu rozważanie dotyczące podstawy prawnej orzekania w pełni oddaje motywy, jakimi kierował się Sąd Rejonowy, wydając rozstrzygnięcie w przedmiotowej sprawie. Wbrew przekonaniu apelującej, zgodzić należy się z Sądem Rejonowym, iż nie przedstawiła przekonujących dowodów na okoliczność poniesionych przez nią nakładów. Udowodnione zostało bowiem jedynie twierdzenie dotyczące poczynienia nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny w postaci przekazania środków pieniężnych zgromadzonych na książeczce mieszkaniowej. W pozostałym zakresie wnioskodawczyni nie udowodniła poniesionych nakładów. Wskazać bowiem należy, iż nawet jeżeli przesłuchani świadkowie, tj. matka i brat wnioskodawczyni, potwierdzali że B. Ł. poczyniła nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny, nie potrafili określić ich zakresu, zatem twierdzenia, choćby udowodnione co do zasady, nie zostały wykazana co do wysokości. Niewystarczające na tę okoliczność natomiast były twierdzenia samej wnioskodawczyni. Choć zeznania strony są ujęte w procedurze cywilnej jako dowód, wskazać należy, iż ma on charakter subsydiarny i winny jedynie uzupełniać zgromadzony w sprawie materiał dowodowy. Należy bowiem mieć na względzie, iż zeznania strony pochodzą od osoby bezpośrednio zainteresowanej korzystnym rozstrzygnięciem sprawy, zatem ocena ich wiarygodności winna odbywać się ze szczególną ostrożnością. Sąd Rejonowy zasadnie uznał zeznania wnioskodawczyni za niewiarygodne w zakresie poniesionych przez nią nakładów.

Zarzucane Sądowi bezpodstawne przyjęcie, że wnioskodawczyni przebywała na urlopie wychowawczym przez okres 18 miesięcy w roku 1990 w rzeczywistości stanowi jedynie oczywistą omyłkę pisarską. Niekwestionowana jest bowiem okoliczność, iż wnioskodawczyni przebywała na urlopie wychowawczym przez 18 miesięcy, natomiast Sąd Rejonowy błędnie oznaczył rok, podczas gdy prawidłowo winno być wskazane, że wnioskodawczyni przebywała na urlopie wychowawczym od października 1998 roku.

Uzasadnionym jest przyjęcie, iż wnioskodawczyni podejmowała drobne dorywcze prace, gdyż nie miały one charakteru długotrwałego, pomiędzy kolejnymi pracami następowały krótkie okresy pozostawania przez nią bez pracy. Niemniej, w żadnej mierze nie zostało zakwestionowane, iż wnioskodawczyni w okresie trwania małżeństwa pracowała i przyczyniła się do zgromadzenia majątku wspólnego zarówno poprzez pracę, jak i osobisty wkład w prowadzenie gospodarstwa domowego i wychowywanie wspólnej córki stron.

Sąd Rejonowy trafnie uznał, iż twierdzenia uczestnika dotyczące darowizny w wysokości 12.000 zł na zakup mieszkania od matki były wiarygodne, bowiem znajdują potwierdzenie w wiarygodnych zeznaniach L. Ł. oraz zasadach doświadczenia życiowego. Zeznania świadka dotyczące uiszczania na rzecz wnuczki alimentów należnych od uczestnika również zasługują na wiarę, o czym przede wszystkim świadczy fakt, iż alimenty te były wpłacane co miesiąc w oddziale Poczty Polskiej w B., w której to gminie świadek zamieszkuje. Nieprawdopodobnym jawi się natomiast przypuszczenie, iż uczestnik co miesiąc udawał się do miejscowości oddalonej od jego miejsca zamieszkania o kilkadziesiąt kilometrów tylko w celu dokonania wpłaty.

Wnioskodawczyni nie udowodniła w żadnej mierze, by uczestnik ponosił nakłady na nieruchomość w P., a twierdzenia w tym zakresie są gołosłowne.

Tym samym należy ocenić, że zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w przeważającej mierze stanowią jedynie polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu Rejonowego i nie mogą stanowić podstawy zmiany orzeczenia w zaskarżonym zakresie.

Sąd odwoławczy nie podziela twierdzeń apelujących, iż Sąd I instancji dopuścił się naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. (obecnie art. 327¹§ 1 k.p.c.). Wbrew zapatrywaniom apelującego, wyrok Sądu Rejonowego został wydany na podstawie stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy, a uzasadnienie wydanego wyroku zawierało wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, obejmującej ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej.

Na marginesie jedynie należy zauważyć, iż o skutecznym postawieniu zarzutu naruszenia art. 327¹§ 1 pkt 1 k.p.c. można mówić tylko wtedy, gdy uzasadnienie wyroku nie zawiera elementów pozwalających na weryfikację stanowiska sądu, a braki uzasadnienia w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych, oceny dowodów i oceny prawnej muszą być tak znaczne, że sfera motywacyjna orzeczenia pozostaje nieujawniona, bądź ujawniona w sposób uniemożliwiający poddanie jej ocenie instancyjnej. Zarzut ten może znaleźć zastosowanie jedynie w tych wyjątkowych sytuacjach, w których treść uzasadnienia orzeczenia sądu pierwszej instancji uniemożliwia całkowicie dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania zaskarżonego orzeczenia, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca.

Nietrafnym okazał się zarzut naruszenia art. 14 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. W pierwszej kolejności należy wskazać, że apelacja nie może dotyczyć orzeczenia nieistniejącego. W tym przypadku, skoro kwestia prawa do najmu lokalu socjalnego nie była w ogóle przedmiotem rozważań Sądu Rejonowego, wnioskodawczyni winna złożyć w tym zakresie wniosek o uzupełnienie orzeczenia. Skoro wnioskodawczyni wniosku takowego nie złożyła, w postępowaniu apelacyjnym nie jest możliwe wydanie rozstrzygnięcia w tym zakresie. Ponadto, jak już wyżej wskazano, wnioskodawczyni jest współwłaścicielką innego lokalu mieszkalnego, zatem jej potrzeby mieszkaniowe są zaspokojone.

Wobec powyższego, apelacja wnioskodawczyni w pozostałym zakresie podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Odnosząc się do apelacji uczestnika, wskazać należy, iż była ona częściowo zasadna.

Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. okazał się częściowo zasadny, czego wynikiem były odmienne ustalenia faktyczne Sąd Okręgowego wskazane w początkowej części niniejszego uzasadnienia, jak również zmiana zaskarżonego postanowienia.

Sąd Rejonowy błędnie ocenił, iż darowizna na zakup samochodu marki F. (...) o wartości 7.000 zł została poczyniona na rzecz obojga małżonków, zatem samochód ten wchodzi w skład majątku wspólnego. Należy bowiem wskazać, że ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego jasno wynika, iż darowizna została poczyniona na rzecz uczestnika. Wskazać bowiem należy, że ta okoliczność wynika nie tylko z twierdzeń uczestnika, ale przede wszystkim potwierdzają ją zeznania wnioskodawczyni oraz przeprowadzony w postępowaniu apelacyjnym dowód z zaświadczenia Naczelnika Urzędu Skarbowego Ł. o niezarejestrowaniu żadnych darowizn dokonanych przez W. Ł. i L. Ł. na rzecz B. Ł.. Skoro zatem pieniądze na zakup przedmiotowego samochodu pochodziły z darowizny od L. Ł., której wnioskodawczyni nie przyjęła, należy uznać, iż darowizna ta została poczyniona jedynie na rzecz uczestnika do jego majątku osobistego, a w konsekwencji samochód nabyty z tych środków stanowi majątek osobisty uczestnika. W konsekwencji zasadności wskazanego zarzutu, na uwzględnienie zasługiwał zarzut naruszenia art. 888 k.c. w zw. z art. 33 pkt 2 k.r.o.., bowiem samochód marki F. (...) o wartości 7.000 zł nie wchodzi do majątku wspólnego stron, a stanowi majątek osobisty uczestnika.

Zgodzić należy się z apelującym, iż Sąd Rejonowy dokonał błędnej oceny dowodów dotyczących sprzedaży samochodu marki WV Jetta w dniu 12 października 1997 r. i przeznaczenia uzyskanych w ten sposób środków. Należy wskazać, iż data sprzedaży samochodu oraz uzyskana z niej kwota korelują z datą dokonania ostatniej wpłaty na pokrycie wkładu budowlanego. Tym samym logicznie uzasadnionym jest przyjęcie, iż środki na spłatę ostatniej raty zostały pozyskane ze sprzedaży samochodu marki V. (...) będącego własnością uczestnika i stanowiącego jego majątek odrębny, nabyty przed zawarciem małżeństwa.

Wobec wskazanej wyżej zmiany w zakresie ustaleń faktyczny, zasadnym jawi się zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 45 § 1 k.r.o. Należy bowiem wskazać, że nakłady poczynione przez strony na majątek wspólny z majątków osobistych jawią się odmiennie niż ustalone przez Sąd I instancji.

Za Sądem Rejonowym należy przyjąć, że nie było sporu co do faktu, iż mieszkanie przy ulicy (...) w znacznej części zakupione zostało ze środków pochodzących ze sprzedaży mieszkania przy ulicy (...). Istotne zatem było ustalenie z jakich środków zakupiono lokal przy ulicy (...).

Sąd Okręgowy, na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego ustalił, iż:

1. pierwszą ratę w wysokości 17.837 zł strony uiściły w częściach równych;

2. druga rata w wysokość 17.837 zł została pokryta w ten sposób, że uczestnik wpłacił 8.918,50 zł, uczestniczka uiściła w wysokości 4.918,50 zł, a pozostałą kwota 4.000 zł została sfinansowana z pożyczki z pracy wnioskodawczyni, którą małżonkowie wspólnie spłacili w czasie trwania małżeństwa;

3. trzecia rata w wysokości 8.960,74 zł została uiszczona ze środków zgromadzonych na książeczce wnioskodawczyni’

4. czwarta rata w wysokości 14.822,41 zł została uiszczona ze środków pochodzących ze sprzedaży samochodu uczestnika.

W tych okolicznościach należy wskazać, że na łączną kwotę wkładu budowlanego wynoszącą 59.457,15 zł składały się kwoty: 32.659,41 zł pochodząca z majątku osobistego uczestnika, 22.797,74 zł pochodząca z majątku osobistego wnioskodawczyni oraz 4.000 zł stanowiąca majątek wspólny małżonków.

Kwota uiszczona przez wnioskodawczynię z jej majątku osobistego stanowi zatem 38,85% całej kwoty, jaką małżonkowie uiścili przy zakupie pierwszego mieszkania, a kwota uiszczona przez uczestnika stanowi 54,9% całej kwoty, jaką małżonkowie uiścili przy zakupie pierwszego mieszkania

Lokal przy ulicy (...) małżonkowie Ł. sprzedali w za kwotę 65 000 złotych i całą tę kwotę przeznaczyli na zakup lokalu przy ulicy (...). Sąd ustalił, iż wartość nakładu wnioskodawczyni na przedmiotowy lokal wynosi 25252,50 złotych (65 000 x 38,85 % = 25.252,50).

Z kolei wartość nakładu uczestnika na przedmiotowy lokal stanowiła kwota suma kwot 22.797,74 zł oraz kwoty 12 000 zł, pochodzącej z darowizny na zakup mieszkania, jaką na jego rzecz poczynili rodzice w 2003 roku.

Mając na uwadze cenę, za jaką małżonkowie nabyli lokal przy ulicy (...) (83 000 zł), stwierdzić należy, iż B. Ł. uiściła 25,25 % tej kwoty zaś W. Ł. 57,41 %.

Odnosząc powyższe wartości do obecnej wartości lokalu przy ulicy (...) ustalonej w postępowaniu odwoławczym (300 000 zł) ustalono, iż wartość nakładów z majątku odrębnego na majątek wspólny stron wynosi:

- w przypadku wnioskodawczyni kwotę 75.750 zł (300 000 x 25,25%),

- w przypadku uczestnika kwotę 172.230 zł (300 000 x 57,41%).

Przyjmując zatem metodę zastosowaną przez Sąd I instancji przy rozliczeniu nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny stron, wartość majątku wspólnego podlegającego podziałowi wynosi 304.592 zł. Wartość netto majątku tj. po odjęciu wartości nakładów (172.230 zł + 75.750 zł = 247.980 zł) wynosi 56.612 zł. Przy przyjęciu równych udziałów byłych małżonków w majątku wspólnym stron obliczony substrat majątku w wysokości 56.612 zł po podziale na dwie części wynosi 28.306 zł, co po powiększeniu o wartość nakładów poczynionych przez wnioskodawczynię z majątku odrębnego wynosi 104.056 zł (28.306 zł + 75.750 zł). Mając na uwadze, że wnioskodawczyni otrzymała ruchomości o łącznej wartości 1.345zł, Sąd Okręgowy ustalił, że na rzecz wnioskodawczyni wina zostać orzeczona spłata w wysokości 102.711 zł.

Konkludując, wobec zasadności wskazanych wyżej zarzutów apelacji uczestnika, biorąc również pod rozwagę wartości składników majątku i jego podziału ustalone na podstawie zasadnej apelacji wnioskodawczyni, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżonego postanowienie w ten sposób, że w punkcie I. wyeliminował określony w punkcie I. 2. ustalony jako składnik majątku wspólnego samochód F. (...) o wartości 7000 zł i nadał kolejnym podpunktom odpowiednią numerację wynikającą z powyższej zmiany, w punkcie II. ustalił wartość nakładów B. Ł. z jej majątku osobistego na majątek wspólny małżonków na kwotę 75 750 zł w miejsce kwoty 25 080 zł, w punkcie III. ustalił wartość nakładów W. Ł. z jego majątku osobistego na majątek wspólny małżonków na kwotę 172 230 zł w miejsce kwoty 31 350 zł, a w konsekwencji w punkcie VII. obniżył zasądzoną od W. Ł. na rzecz B. Ł. tytułem dopłaty kwotę 106 106 zł do kwoty 102 711 zł.

Nietrafnym okazał się natomiast zarzut dotyczący nieustalenia przez Sąd Rejonowy nierównych udziałów w majątku wspólnym stron, wyrażony poprzez zakwestionowanie oceny dowodów w tym zakresie (art. 233 § 1 k.p.c.) oraz zarzucenie niezastosowania art. 43 § 1, 2 i 3 k.r.o.

Zasadą jest, iż małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym (art. 43 § 1 k.r.o.). Możliwe jest odstępstwo od tej zasady poprzez ustalenie nierównych udziałów, jednakże koniecznym jest wykazanie ważnych powodów, które za takowym przyjęciem przemawiają. Wskazać należy, że przez przyczynienie się do powstania majątku wspólnego rozumie się całokształt starań każdego z małżonków o założoną przez nich rodzinę i zaspakajanie jej potrzeb (art. 27 k.r.o.), czyli nie tylko wysokość zarobków, czy innych dochodów osiąganych przez każdego z nich, lecz także i to, jaki użytek czynią oni z tych dochodów, czy gospodarują nimi należycie i nie trwonią ich. O stopniu przyczyniania się każdego z małżonków świadczą nie tylko osiągnięcia czysto ekonomiczne, lecz także nakład osobistej pracy przy wychowywaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym. Dla oceny stopnia przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego nie mają przesądzającego znaczenia wyliczenia czysto matematyczne, jednak - wynikająca z ocennego charakteru przesłanek z art. 43 § 2 k.r.o. - swoboda orzecznicza przy rozstrzyganiu wniosku o ustalenie nierównych udziałów, która nie może przerodzić się w dowolność. Różny stopień przyczynienia się każdego z małżonków może uzasadniać ustalenie nierównych udziałów wtedy, gdy różnica jest istotna i wyraźna. Nie jest też obojętna proporcja, w jakiej rzeczywisty wkład małżonków w powstanie majątku, pozostaje do wartości całego majątku (tak postanowienie Sądu Najwyższego z 25 maja 2020 r., IV CSK 714/19, Legalis nr 2552070).

Przepis art. 43 § 2 k.r.o., posługując się elastycznym pojęciem „ważne powody”, pozostawia sądowi określoną swobodę oceny co do sposobu stosowania tej przesłanki w konkretnym przypadku, co odnosi się również do utrwalonych w orzecznictwie i literaturze kwalifikatorów zmierzających do sprecyzowania tego pojęcia, takich jak „rażące” lub „uporczywe” zaniechanie przyczyniania się do zwiększania majątku wspólnego. W takich przypadkach, w których ustawodawca świadomie pozostawia sądom określony luz interpretacyjny, stwierdzenie oczywistej zasadności zarzutu naruszenia art. 43 § 2 k.r.o. wymaga wykazania okoliczności wskazujących na ewidentne wyjście poza granice przyznanej sądowi swobody judykacyjnej.

Przedkładając powyższe na grunt przedmiotowej sprawy, wskazać należy, iż uczestnik nie wykazał, by w sprawie zaistniały ważne powody przemawiające za ustaleniem nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym. Sam fakt, iż wnioskodawczyni zarabiała mniej od uczestnika, nie zachowywała ciągłości zatrudnienia, czy posiadała wspólny rachunek bankowy z matką, a nie mężem, na które wpływało wynagrodzenie za pracę i zasiłek przedemerytalny nie świadczy o nierównym przyczynianiu się wnioskodawczyni do gromadzenia majątku wspólnego. Wskazać bowiem należy, iż mniejsze zarobki żony nie mogą być traktowane jako mniejsze przyczynienie się do powstania majątku wspólnego, o ile są to zarobki adekwatne do możliwości zarobkowych strony. W sprawie nie wykazano, by wnioskodawczyni w jakikolwiek sposób unikała zatrudnienia, wręcz przeciwnie, pracowała z niewielkimi przerwami przez cały okres trwania małżeństwa, uzyskując dochody z tej pracy i powiększając majątek wspólny. Ponadto wnioskodawczyni wniosła w powstanie majątku wspólnego bardzo duży nakład osobistej pracy przy wychowywaniu wspólnego dziecka stron, jak również dbaniu o wspólne gospodarstwo domowe, przy czym należy zaznaczyć, iż obowiązki te w przeważającej mierze spoczywały na wnioskodawczyni z uwagi na charakter pracy uczestnika. Wnioskodawczyni nie trwoniła gromadzonego majątku, sprawowała racjonalny i odpowiedzialny zarząd majątkiem wspólnym. Nie można zatem uznać, by pomiędzy stopniem przyczynienia się stron do powstania majątku wspólnego istniała wyraźna i istotna różnica uzasadniająca ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym.

Wobec powyższego wskazane zarzuty apelacji uczestnika nie zasługiwały na uwzględnienie, a apelacja w pozostałym zakresie podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Sąd Okręgowy uwzględnił wniosek skarżącej wnioskodawczyni o zabezpieczenie spłaty hipoteką przymusową. Zgodnie z art. 212 § 3 k.c., jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. Jednym ze sposobów zabezpieczenia spłaty jest ustanowienie hipoteki przymusowej. Skoro uczestnicy pozostają w konflikcie, co między innymi wpłynęło na czas trwania niniejszego postępowania, a uczestnik nie wykazał dokumentami deklarowanej kwoty oszczędności, zachodzi potrzeba zabezpieczenia spłaty, w świetle przywołanej regulacji.

Rozstrzygając o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy nie znalazł dostatecznych podstaw, by odstąpić od zasady zawartej przez ustawodawcę w przepisie art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z którym uczestnicy ponoszą koszty postępowania zgodnie ze swoim udziałem w sprawie. Choć do pewnego stopnia można dostrzec konflikt interesów uczestników, to ponieśli oni koszty w takim zakresie, w jakim byli zainteresowani rozstrzygnięciem. Nadto postępowanie w równym stopniu wyjaśniło sytuację prawną współwłaścicieli, do czego zmierzali uczestnicy postępowania.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawczyni w postępowaniu przed sądem II instancji przez pełnomocnika z urzędu w osobie adwokata M. J. Sąd orzekł na podstawie § 16 ust. 1 w zw. z § 8 pkt 6 w zw. z 3 i § 4 ust. 1-3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 18).

O kosztach sądowych w zakresie nieuiszczonych wydatków, które tymczasowo zostały pokryte ze Skarbu Państwa, tj. kosztach opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości, Sąd orzekł na podstawie art. 113 ust. 1 w zw. z art. 83 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 1125), uznając, iż koszty przeprowadzenia dowodu winny zostać pokryte przez stronę wnioskującą o przeprowadzenie każdego z nich. Z tej przyczyny Sąd Okręgowy nakazał pobrać od wnioskodawczyni kwotę 1.823,95 zł za pierwszą wydaną na jej wniosek opinię uzupełniającą biegłego, a od uczestnika kwotę 1.614,56 zł stanowiącą sumę kosztów przeprowadzenia dwóch kolejnych opinii biegłego wnioskowanych prze stronę.

III Ca 2611/19

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE