Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 grudnia 2022 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący – Sędzia Sądu Okręgowego Magdalena Balion – Hajduk

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 13 grudnia 2022 r. w Gliwicach

sprawy z powództwa (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko G. O.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach

z dnia 10 maja 2022 r., sygn. akt I C 614/20

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej 450 (czterysta pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

SSO Magdalena Balion – Hajduk

Sygn. akt III Ca 830/22

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach wyrokiem z 10 maja 2022r. oddalił powództwo (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej w W. o zapłatę od pozwanej G. O. 4536,19 złotych z umownymi odsetkami w wysokości 10 % od kwoty 4366,28 zł od dnia 16 października 2019 roku.

Sąd Rejonowy ustalił, że 23 czerwca 2015 roku pozwana G. O. zawarła z powodem (...) Bankiem (...) Spółką Akcyjną w W. umowę nr (...) o wydanie i używanie karty kredytowej (...) SA. W ramach umowy powód wydał pozwanej kartę kredytową i udostępnił limit kredytowy wynoszący 5.000 zł. Umowa została zawarta na okres wynoszący 12 miesięcy i była przedłużania o kolejne okresy 12 miesięczne. W treści umowy zawarto też zapis, że powód może wypowiedzieć umowę tylko z ważnych przyczyn, tj. niedotrzymania przez pozwaną karty zobowiązań dotyczących warunków udzielenia limitu kredytowego określonych w umowie oraz negatywnej oceny zdolności kredytowej pozwanej. Termin wypowiedzenia umowy przez powoda wynosi 2 miesiące i liczony jest od dnia następującego po dniu doręczenia wypowiedzenia.

Pismem z dnia 5 kwietnia 2019 roku (doręczonym pozwanej 26 kwietnia 2019 roku) powód wypowiedział umowę o wydanie i używanie karty kredytowej (...) S.A. Okres wypowiedzenia wynosił 2 miesiące i liczony był od dnia następującego po dniu otrzymania pisma. Jednocześnie wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 4713,85 zł.

Wysokość zadłużenia z tytułu umowy o kartę kredytową wynosi 4366,28 zł kwota kapitału i 169,91 zł z tytułu skapitalizowanych odsetek umownych o dnia 25 maja 2019 roku do 15 października 2019 roku.

Sąd Rejonowy wskazał, że dla oceny niniejszej sprawy zastosowanie znajdują przepisy ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 r. (t.j. Dz. U. 2018.993). Ustawa reguluje zasady i tryb zawierania umów o kredyt konsumencki, zasady ochrony konsumenta oraz obowiązki przedsiębiorcy, który udzielił kredytu konsumenckiego. Przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę, na mocy której przedsiębiorca w zakresie swojej działalności, udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu (art. 1 i 3 ustawy).

Zgodnie z art. 78a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe przepisy ustawy stosuje się do umów kredytu i pożyczki pieniężnej, zawieranych przez bank zgodnie z przepisami ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, w zakresie nieuregulowanym w tej ustawie.

Zgodnie z art. 75c ust. 1-6 tej ustawy, jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. W wezwaniu, o którym mowa w ust. 1, bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Bank powinien, na wniosek kredytobiorcy, umożliwić restrukturyzację zadłużenia poprzez zmianę określonych w umowie warunków lub terminów spłaty kredytu, jeżeli jest uzasadniona dokonaną przez bank oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy. Restrukturyzacja, o której mowa w ust. 1, dokonywana jest na warunkach uzgodnionych przez bank i kredytobiorcę. Bank, w przypadku odrzucenia wniosku kredytobiorcy o restrukturyzację zadłużenia, przekazuje kredytobiorcy, bez zbędnej zwłoki, szczegółowe wyjaśnienia, w formie pisemnej, dotyczące przyczyny odrzucenia wniosku o restrukturyzację. Przepis powyższy został wprowadzony ustawą z dnia 25 września 2015 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych ustaw (Dz. U. z dnia 12 listopada 2015 r., poz. 1854), zaś z art. 12 tej ustawy wynika, że banki oraz spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, dostosują swoją działalność do wymagań określonych w art. 75c ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.

Zatem w dacie złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu w niniejszej sprawie (tj. dnia 5 kwietnia 2019 roku) bank był już zobowiązany do wdrożenia procedury wynikającej z przepisu art. 75c Prawa bankowego przed wypowiedzeniem kredytu. Jak wynika z treści cytowanego wyżej przepisu, bank nie może swobodnie wypowiedzieć umowy kredytowej, gdy kredytobiorca popadł w opóźnienie z jego spłatą. Zgodnie z określoną procedurą w pierwszej kolejności powód winien doręczyć kredytobiorcy wezwanie określone w art. 75c oraz odczekać do upływu dodatkowego terminu na spłatę zadłużenia wyznaczonego w wezwaniu, w przeciwnym razie czynność prawna banku polegająca na wypowiedzeniu umowy jest nieważna (art. 58 § 1 k.c.).

Sąd Rejonowy podkreślił, że w toku postępowania powód nie odniósł się w żaden sposób do zarzutu pozwanej dotyczącego naruszenia art. 75c Prawa bankowego. W ocenie Sadu pierwszej instancji wypowiedzenie umowy o wydanie i używanie karty kredytowej (...) SA o treści deklarowanej przez powoda było nieważne, tym samym kredyt nie został postawiony w stan natychmiastowej wymagalności. Powód nie mógł więc skutecznie domagać się zasądzenia całej, niespłaconej kwoty kredytu.

Powód w apelacji zaskarżył wyrok w całości, zarzucając

- naruszenie prawa materialnego to jest art. 75 c ust. 1 - 6 ustawy pr.bank. przez błędną wykładnię skutkującą przyjęciem, że w przypadku wypowiedzenia przez bank umowy kredytowej z powodu utraty zdolności kredytowej kredytobiorcy, bank przed wystosowaniem przedmiotowego wypowiedzenia ma obowiązek wezwać kredytobiorcę do zapłaty w trybie wyżej wymienionego przepisu, podczas gdy art. 75 c ust. 1 - 6 ustawy pr.bank. nie ma zastosowania w przypadku wypowiedzenia umowy kredytowej z przyczyn jaką jest utrata zdolności kredytowej, a co za tym idzie przed skierowaniem takiego wypowiedzenia bank nie ma obowiązku wezwania kredytobiorcy do zapłaty wraz pouczeniem o restrukturyzacji zobowiązania, co oznacza, że roszczenie dochodzone przez powoda w toku postępowania w sprawie było wymagalne,

- naruszenie przepisów postępowania mających wpływ na rozstrzygnięcie to jest art. 233 k.p.c. przez dokonanie ustaleń sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, skutkujące uznaniem, że umowa o kartę kredytową z 23 czerwca 2015 roku została wypowiedziana z uwagi na opóźnienie ze spłatą zobowiązania w z tytułu kredytu, w sytuacji gdy wypowiedzenie umowy nastąpiło z uwagi na utratę przez pozwaną zdolności kredytowej.

Powód wniósł o zmianę wyroku i uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu.

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji powoda i zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie mogła odnieść skutku.

Sąd Okręgowy w całości podziela ustalenia w faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy, mające odzwierciedlenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym oraz przyjętą przez ten Sąd podstawę prawną rozstrzygnięcia i unikając zbędnych powtórzeń przyjmuje je za własne. Jedyną korektą jakiej należy dokonać to ocena, iż wypowiedzenie dokonane przez powoda z naruszeniem art. 75 c ustawy pr.bank. nie jest nieważne, ale bezskuteczne. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 czerwca 2021 r., sygn. IV CSKP 92/21 orzekł, że naruszenie przez bank wymogów z art. 75c pr. bank. nie skutkuje nieważnością wypowiedzenia w rozumieniu art. 58 § 1 k.c., skoro przepisy pr. bank. takiej sankcji nie przewidują. Natomiast w świetle celu i charakteru prawnego art. 75c pr. bank., w kontekście brzmienia art. 12 noweli prawa bankowego z dnia 25 września 2015 r., pominięcie tej obowiązkowej procedury przez bank czyni dokonane wypowiedzenie kredytu bezskutecznym. Brak podjęcia przez bank ustawowo przewidzianych czynności, które poprzedzają wypowiedzenie, czynią wypowiedzenie przedwczesnym. W sytuacji, w której dana czynność prawna, w tym wypadku wypowiedzenie umowy, jest przedwczesna, to z tej przyczyny nie może być kwalifikowana jako nieważna, lecz bezskuteczna z tego względu, że nie została poprzedzona dokonaniem innych wymaganych ustawą czynności.

Sąd Najwyższy w cytowanej wyżej sprawie dokonał szczegółowej analizy tego zagadnienia, którą należy w tym miejscu przytoczyć. Artykuł 75c pr. bank. został wprowadzony z dniem 27 listopada 2015 r. ustawą z dnia 25 września 2015 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1854; por. art. 13). Wówczas został też zmieniony art. 75 ust. 1 pr. bank., stanowiąc że w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w przypadku utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank mógł, z zastrzeżeniem art. 75c, obniżyć kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu. Kolejna zmiana art. 75 ust. 1 pr. bank. nastąpiła z dniem 1 stycznia 2016 r., w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 814; dalej: "pr. restruk."), stanowiąc, że w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w przypadku utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank może obniżyć kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu, o ile ustawa z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne nie stanowi inaczej.

Brzmienie art. 75c pr. bank. w okresie od 27 listopada do 31 grudnia 2015 r. nie pozostawiało więc wątpliwości co do tego, że przed złożeniem przez bank kredytobiorcy oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu konieczne było podjęcie przez bank czynności, o których mowa w art. 75c pr. bank. Nowelizacja art. 75 ust. 1 pr. bank. dokonana ustawą - Prawo restrukturyzacyjne nie oznacza jednak, że art. 75c pr. bank. przestał obowiązywać względnie zmieniło się jego znaczenie w kontekście jednej z wymaganych ustawowo przesłanek poprzedzających wypowiedzenie umowy kredytu. Otóż rozważaną zmianę art. 75 ust. 1 pr. bank. i jego bezpośrednie powiązanie z pr. restruk. należy rozumieć w ten sposób, że w przypadkach, w których kredytobiorca jest objęty jednym z postępowań restrukturyzacyjnych, wymienionych w art. 2 tej ustawy, wypowiedzenie przez bank umowy kredytu musi uwzględniać przepisy tej ustawy i skutki związane z prowadzeniem tych postępowań. Prawo restrukturyzacyjne jest ustawą szczególną w stosunku do pr. bank., co oznacza, że w tych przypadkach, w których przepisy pr. restruk. mają wpływ na regulacje dotyczące warunków wypowiedzenia umów kredytowych w stosunku do podmiotów, do których ma zastosowanie pr. restruk. i toczy się w stosunku do nich procedura uregulowana w tej ustawie, nie ma zastosowania art. 75c pr. bank. Natomiast w odniesieniu do pozostałych kredytobiorców, do których pr. restrukt. nie ma zastosowania, względnie nie toczy się w stosunku do nich tego rodzaju postępowanie, art. 75c pr. bank. stosuje się bezpośrednio. Innej interpretacji art. 75 ust. 1 i art. 75c pr. bank. sprzeciwia się konstytucyjna zasada równego traktowania podmiotów w obrocie prawnym ( art. 32 Konstytucji RP). Mianowicie przedsiębiorcy, do których stosują się przepisy prawa restrukturyzacyjnego i którzy mogą uruchomić stosowne postępowanie, którego przedmiotem jest restrukturyzacja ich zobowiązań ( art. 4 ust. 1 w zw. z art. 6 i art. 7 pr. restruk.) byliby lepiej traktowani niż podmioty, nie podlegające pr. restruk., w tym konsumenci, a to byłoby nie do pogodzenia także z przepisami o szczególnej ochronie tej grupy podmiotów (por. art. 76 Konstytucji RP).

Z brzmienia art. 12 noweli pr. bank. z dnia 25 września 2015 r. wynika, że artykuł 75c pr. bank. odnosi się także do umów kredytowych zawartych przed wejściem w życie tej nowelizacji. Przepis ten bowiem nałożył na banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe obowiązek dostosowania swojej działalności do wymagań określonych w art. 75c w terminie 30 dni od dnia jego wejścia w życie. Właśnie także imperatywne brzmienie art. 12 noweli z dnia 25 września 2015 r. wskazuje, że przewidziana w art. 75c procedura musi poprzedzać wypowiedzenie umowy kredytu. Poza tym również z brzmienia art. 75c ust. 1 pr. bank. jednoznacznie wynika, że tryb ten powinien być uruchomiony przed wypowiedzeniem, w czasie trwania umowy, a nie dopiero po wypowiedzeniu, kiedy umowa kredytu już nie obowiązuje. Potwierdzeniem tego jest również art. 75c ust. 3 pr. bank., w którym jest mowa o zmianie określonych w umowie kredytu warunków lub terminów spłaty.

Zgodnie z art. 75c ust. 1-3 pr. bank., jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. W wezwaniu tym bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Bank powinien, na wniosek kredytobiorcy, umożliwić restrukturyzację zadłużenia poprzez zmianę określonych w umowie warunków lub terminów spłaty, jeżeli jest uzasadniona dokonaną przez bank oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy.

Mając na względzie powyższe okoliczności należy przyjąć, że art. 75 ust. 1 pr. bank. należy interpretować w ten sposób, że wypowiedzenie kredytu jest ograniczone art. 75c pr. bankowego (reguła ogólna), natomiast w przypadkach przewidzianych w ustawie - Prawo restrukturyzacyjne wypowiedzenie umowy kredytu jest ograniczone przepisami tej ustawy (reguła szczególna) i wówczas nie ma zastosowania art. 75c pr. bank. Innymi słowy, art. 75c pr. bank. ma zastosowanie do wszystkich umów kredytu, z wyjątkiem tych, z których zadłużenie jest objęte postępowaniem restrukturyzacyjnym prowadzonym na podstawie ustawy - Prawo restrukturyzacyjne.

Jak wynika jednoznacznie z tych wywodów w przypadku wypowiedzenia umowy na podstawie art. 75 ust. 1 pr.bank. tj jak w niniejszej sprawie w przypadku utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej do wypowiedzenia ma zastosowanie art. 75c pr. bank.

Z tej przyczyny dochodzone zadłużenie nie jest wymagalne, a dokonane wypowedzenie bezskuteczne.

Sąd Okręgowy, mając powyższe na uwadze oddalił na mocy art. 385 k.p.c. apelację jako nieuzasadnioną i na mocy art. 98 k.p.c. orzekł o kosztach postępowania odwoławczego, obciążając nimi w całości powoda. Na koszty postępowania odwoławczego złożyły się koszty zastępstwa procesowego w kwocie 450 zł.

SSO Magdalena Balion – Hajduk