Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Konin, dnia 29-09-2021 r.

Sąd Rejonowy w Koninie I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:sędzia Grażyna Ratajczyk

Protokolant:p.o. sekr. sąd. Adrianna Piekarska

po rozpoznaniu w dniu 29-09-2021 r. w Koninie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.

przeciwko S. Ż.

o zapłatę

1.  Uchyla w całości wyrok zaoczny z dnia 22.02.2021 r.

2.  Oddala powództwo.

3.  Obciąża pozwaną kosztami sprzeciwu od wyroku zaocznego (art. 348 k.p.c.).

sędzia Grażyna Ratajczyk

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. z siedzibą w W. w dniu 20 października 2020 r., wniósł o zasądzenie od pozwanej S. Ż. kwoty 1.667,62 zł, w tym kwoty 1547,78 zł z tytułu niespłaconej kwoty pożyczki z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 03.04.2020r. oraz 119,84 zł z tytułu odsetek za opóźnienie naliczonych zgodnie z warunkami umowy od dnia wymagalności roszczenia do dnia wytoczenia powództwa – z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 03.04.2020 r. do dnia zapłaty. Ponadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że wierzytelność dochodzona pozwem wynika z umowy pożyczki o nr (...) zawartej w dniu 28-06-2019 r. pomiędzy pozwaną a pożyczkodawcą (...) Spółka z o.o. w W.. Powód podał, że pożyczkobiorca zarejestrował się na stronie internetowej pożyczkodawcy, a po zweryfikowaniu jego danych pożyczkodawca przelał na indywidualny rachunek bankowy pożyczkobiorcy kwotę pożyczki. Powód wskazał, że pozwana nie wywiązała się z umowy pożyczki.

Powód jako podstawę swojego żądania podał umowę sprzedaży wierzytelności zawartą pomiędzy nim a (...) Spółka z o.o. w W. z dnia 13.01.2020 r., na mocy której wierzytelność została przeniesiona na powoda, a pozwana została poinformowana o przelewie wierzytelności oraz o stanie zadłużenia.

Pozwana reprezentowana przez fachowego pełnomocnika nie złożyła w terminie skutecznie odpowiedzi na pozew, nie stawiła się również na rozprawie i nie zajęła stanowiska w sprawie, co poskutkowało wydaniem w sprawie wyroku zaocznego w dniu 22.02.2021 r. uwzględniającego żądanie pozwu.

Pozwana w terminie wniosła sprzeciw od wyroku zaocznego, w którym wniosła o uchylenie w całości wyroku zaocznego i oddalenie powództwa. Powództwo zakwestionowała co do zasady jak i wysokości. W szczególności pełnomocnik pozwanej zarzucił brak legitymacji czynnej powoda podnosząc brak skuteczności umowy cesji wierzytelności. Nadto w pkt III sprzeciwu pełnomocnik zarzucił, iż nie doszło do zawarcia umowy pożyczki, a z daleko posuniętej ostrożności procesowej zakwestionował ważność umowy pożyczki poprzez bezskuteczność postanowień dotyczących prowizji, albowiem RRSO wynosi 1900%.

Nadto pozwana w piśmie procesowym z dnia 12.07.2021 r. podniosła, iż rachunek bankowy, na jaki według twierdzeń powoda została przelana kwota pożyczki udzielonej pozwanej nigdy nie był rachunkiem bankowym pozwanej.

Powód zobowiązany zarządzeniem z dnia 26.07.2021 r. do wykazania, iż rachunek bankowy wskazany na przelewie wypłaty spornej kwoty pożyczki jest rachunkiem bankowym pozwanej i że pozwana otrzymała do dyspozycji kwotę spornej pożyczki w piśmie z dnia 29.07.2021 r. wyjaśnił, że rachunek na który przekazana została kwota 1547,78 zł jest rachunkiem bankowym (...) z o.o. z siedzibą w W., a pozwana zawnioskowała do (...) Spółka z o.o. z siedzibą w W. o zawarcie umowy pożyczki nr (...) z uwagi na brak spłaty zadłużenia z pożyczki zawartej z (...) z o.o. z siedzibą w W. w dniu 24.05.2019 roku nr (...). Na potwierdzenie powyższych twierdzeń powód nie przedstawił żadnych dowodów.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

W dniu 13.01.2020 r. (...) spółka z o.o. z siedzibą w W. i powód zawarli umowę cesji wierzytelności w załączniku do której pod poz. (...)wskazane zostały dane pozwanej z powołaniem pożyczki gotówkowej (...) datowanej na 28.06.2019 r.

dowód: umowa z dnia 13.01.2019 r. wraz z załącznikiem, k. 15-19

Powód przedłożył do akt sprawy wydruki: potwierdzenia umowy pożyczki (...) z dnia 28.06.2019 r. wraz z formularzem informacyjnym oraz ramową umowy pożyczki całkowitej kwoty pożyczki 1547,78 zł wraz z prowizją 294,08 zł na okres 30 dni określającą RRSO na 730,16%. Żaden z wydruków nie zawiera podpisu pozwanej, ani też korespondencji e-mailowej, czy też innego potwierdzenia, że pozwana wnioskowała o zawarcie tej umowy pożyczki oraz została zapoznana w sposób jasny i zrozumiały z warunkami udzielenia pożyczki.

dowód: umowa z dnia 28.06.2019 r. wraz z załącznikiem, k. 20-30

Nadto powód załączył wydruki:

Potwierdzenia wypłaty realizacji wynagrodzenia zgodnie z umową cesji (k.31)

Potwierdzenie weryfikacji pozwanej z dnia 04.03.2019 r. (k.32)

Potwierdzenie przelewu kwoty 1547,78 zł na rachunek bankowy nr (...) w Banku (...) (k.33)

wydruk wezwania do zapłaty na adres pozwanej (k.34)

wydruk zawiadomienia o cesji wierzytelności z dnia 17.01.2020 r. (k. 35)

W oparciu o powyższe dokumenty ustalono, iż powód dokonał zapłaty na rzecz (...) kwoty określonej w umowie cesji wierzytelności z dnia 13.01.2020 r. oraz wygenerował z systemu zawiadomienie od pozwanej o cesji wierzytelności, jak również wezwanie do zapłaty.

Kwota 1547,78 zł została przelana przez (...) na rachunek bankowy nr (...) nie będący rachunkiem bankowym pozwanej S. Ż. (pomimo, iż to pozwana została wskazana jako odbiorca w treści przelewu), co powód przyznał dopiero na etapie postępowania toczącego się na skutek sprzeciwu od wyroku zaocznego w piśmie z dnia 29.07.2021 r. po zaprzeczeniu przez pozwaną, aby sporna kwotę pożyczki wskazana w pozwie otrzymała do dyspozycji, a rachunek bankowy powoływany przez powoda w pozwie był jej rachunkiem bankowym.

Dowód: pismo pełnomocnika powoda z dnia 29-07-2021 r. /k. 149-150/, bezsporne

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów dołączonych do akt sprawy.

Należy wskazać, iż nie jest obowiązkiem Sądu poszukiwanie dowodów z urzędu, a działanie sądu z urzędu może prowadzić do naruszenia prawa do bezstronnego sądu i odpowiadającego mu obowiązku przestrzegania zasady równego traktowania stron (por. wyrok SN z 12.12.2000 r., V CKN 175/00, OSP 2001/7-8/116, uchwała składu 7 sędziów SN z 19.05.2000 r. III CZP 4/00, OSNC 2000/11/195). Postępowanie cywilne jest bowiem postępowaniem kontradyktoryjnym, gdzie aktywność dowodowa obciąża strony procesu. Wszelkie działania Sądu z urzędu mogłyby być poczytane jako naruszające zasadę równych praw stron gdyż w istocie rzeczy prowadziłyby do faworyzowania jednej ze stron procesu na niekorzyść drugiej. W tej kwestii należy wskazać, na art. 3 k.p.c. czy art. 232 k.p.c. Możliwość podejmowania inicjatywny dowodowej przez sąd może mieć jedynie charakter wyjątkowy w sytuacji rażącej nierównowagi procesowej stron, gdy dany dowód jest niezbędny do rozstrzygnięcia, a strona sama z przyczyn wewnętrznych nie jest w stanie przejawiać inicjatywy dowodowej.

Stosownie do art. 232 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Ewentualne ujemne skutki nieprzedstawienia dowodu obciążają stronę, która nie dopełniła ciążącego na niej obowiązku (por. wyrok SN z 15.07.1999 r. I CKN 415/99 LEX 83805 ). Tym samym w tej samej sprawie na stronach może spoczywać obowiązek udowodnienia różnych okoliczności faktycznych w zależności od tego, jakie skutki prawne z nich poszczególne strony wywodzą. Należy również podkreślić, iż samo twierdzenie strony nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą (por. wyrok SN z 22.11.2001 r. I PKN 660/00, Wokanda 2002/7-8/44 ).

Sąd zważył, co następuje:

Roszczenie strony powodowej nie zasługuje na uwzględnienie.

Podstawę prawną roszczenia strony powodowej w zakresie należności dochodzonej pozwem stanowi umowa pożyczki, przepisy ustawy o kredycie konsumenckim oraz odpowiednie przepisy k.c. dotyczące umowy pożyczki.

Sąd oddalając powództwo nie przyjął, aby warunkiem koniecznym dla zawarcia umowy pożyczki, do której znajdują zastosowanie przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, było zawarcie jej w formie pisemnej. Wprawdzie art. 29 ust. 1 u.k.k. stanowi, że umowa o kredyt konsumencki powinna być zawarta w formie pisemnej (chyba że odrębne przepisy przewidują inną szczególną formę), z tym że po pierwsze, w doktrynie uznaje się – m.in. przez wzgląd na art. 5 pkt 17 u.k.k. oraz art. 77 ³ k.c. – że wymóg ten jest zrealizowany nie tylko przy zastosowaniu formy dokumentu papierowego z własnoręcznymi podpisami, ale także w razie sporządzenia umowy na innym trwałym nośniku, a po drugie, forma pisemna jest zastrzeżona jedynie dla celów dowodowych i jej niedochowanie nie powoduje nieważności umowy (por. T. Czech, „Kredyt Konsumencki. Komentarz”. WKP 2018, kom. do art. 29).

W myśl art. 15 ustawy o kredycie konsumenckim istnieje możliwość zawarcia umów o kredyt konsumencki za pomocą środków komunikowania się na odległość np. przez internet, telefon. Przepis art. 60 k.c. stanowi, że z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej. Zgodnie z art. 61 § 2 k.c. oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej jest złożone innej osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, żeby osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią.

W orzecznictwie przyjęto, że oświadczenie woli w postaci elektronicznej dokonywane on-line zostaje złożone z chwilą jego przejścia do systemu informatycznego prowadzonego i kontrolowanego przez odbiorcę, to jest w momencie przyjęcia oświadczenia przez serwer odbiorcy i zarejestrowania na nim odpowiednich danych (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10.12.2003 r., V Cz 127/03).

Jednakże brak wymogu formy pisemnej wynikający z art. 5 pkt 13 ustawy o kredycie konsumenckim oraz art. 60 k.c. nie zwalniał powoda od obowiązku i ciężaru wykazania, że pozwana przystąpiła do konkretnej umowy wskazanej w pozwie (tj. złożyła oświadczenie woli o zawarciu tej umowy pożyczki). W świetle reguły ciężaru dowodu wynikającej z art. 6 k.c. powód był obowiązany w toku tego postępowania wykazać, że w jakikolwiek inny sposób pozwana złożyła oświadczenie woli wyrażające zgodę na zawarcie umowy pożyczki na warunkach wynikających z umowy powołanej w pozwie, tj. z dnia 28.06.2019 r.

W szczególności potwierdzeniem takim nie może być załączony przez powoda przelew weryfikacyjny w kwocie 00,00 z dnia 04.03.2019 r., gdyż w żaden sposób nie potwierdza on, że pozwana ponad trzy miesiące przed datą powołanej w pozwie pożyczki wyraziła zgodę na zawarcie umowy pożyczki o treści wskazanej w pozwie, na kwotę w niej wskazaną oraz wysokość prowizji w warunki w tej umowie powołane.

W ocenie Sądu poprzednik prawny powoda, chcąc zawrzeć z pozwaną jako konsumentem umowę o znacznych skutkach finansowych dla pozwanej, winien go o tym poinformować w sposób wyraźny i zrozumiały. Z materiału dowodowego nie wynika, aby pozwana w ogóle została poinformowana, że udzielana jest jej pożyczka na kwotę 1547,78 zł wraz z prowizją 294,08 zł na okres 30 dni, której RRSO wynosi 730,16%.

Sam powód zaś w toku procesu przyznał, że kwota wskazana w umowie pożyczki nie została udostępniona pozwanej, lecz przelana na rachunek bankowy innego podmiotu, z którym pozwana miała zawrzeć inną umowę pożyczki, przy czym powód nie wskazał nawet w jakiej wysokości miała być ta pożyczka, ani na jakich warunkach miała być pozwanej udzielona. Nie przedłożył tez żadnych dowodów na potwierdzenie powyższego.

Strona powodowa, domagając się od pozwanego zwrotu należności tytułem pożyczki winna udowodnić, że strony zawarły ważną umowę pożyczki, tj. że doszło do złożenia zgodnych oświadczeń woli stron mających na celu zawarcie tej konkretnej umowy pożyczki.

Tymczasem zdaniem Sądu powód nie przedłożył na żadnym etapie postępowania przed sądem pierwszej instancji dowodu potwierdzającego fakt skutecznego zawarcia z pozwaną umowy pożyczki na warunkach wskazanych w pozwie.

Za takowy wiarygodny dowód nie sposób uznać wydruków załączonych do pozwu w sytuacji, gdy bezspornym jest, iż dokumenty te nie zostały podpisane przez pozwaną, a jednocześnie nic nie potwierdza tego, aby w inny sposób pozwana wyraziła swoje oświadczenie woli akceptujące postanowienia tej konkretnej umowy, która wg twierdzeń powoda miała być zawarta 28.06.2019 r. Jak wyżej wskazano takim potwierdzeniem nie może być sam przelew weryfikacyjny z okresu sprzed powstania treści tej umowy, tj. z 04-03-2019 roku.

W ocenie Sądu powód nie udowodnił, aby pozwana zwracała się o „refinansowanie” wcześniejszej pożyczki zawartej z innym podmiotem. Powód nie próbował nawet wykazać, iż pozwana pożyczkę taką zawarła i jaką kwotę z tego tytułu otrzymała.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwolił zatem na uwzględnienie powództwa, które podlegało oddaleniu .

Podkreślenia wymaga również, że powód jest przedsiębiorcą, a w przedmiotowej sprawie działa za pośrednictwem fachowego pełnomocnika. Mimo zobowiązania sądu nie przedstawił żądanych dokumentów potwierdzających zawarcie umowy, istnienie zobowiązania i wysokość roszczenia, co uniemożliwiło zweryfikowanie tych okoliczności. Tymczasem to powoda obciążały skutki powyższego zaniechania (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.).

Na marginesie należy również wskazać, że niezależnie od ww. przesłanek oddalenia powództwa Sąd uznał, iż umowa pożyczki załączona do pozwu (nawet gdyby uznać, że została przez pozwaną zawarta) musiałaby podlegać ocenie pod kątem jej ważności z uwagi na stosowanie mechanizmu zawierania umów pożyczek przez podmioty zawierające umowy o wysokim RRSO, co należałoby zbadać pod kątem działania mającego na celu obejście przepisów prawa, w tym art. 36a i 36c ustawy o kredycie konsumenckim stanowiącego o limicie kosztów pozaodsetkowych. Biorąc pod uwagę przedstawiony przez powoda materiał dowodowy można domniemać z dużym prawdopodobieństwem, iż umowa załączona do pozwu stanowiła nieuczciwy mechanizm refinansowania, a celem umowy refinansującej było pobranie kolejnych opłat od konsumenta. W niniejszej sprawie bezspornym jest, iż pozwana – wbrew pierwotnym twierdzeniom powoda - nie otrzymała do dyspozycji kwoty pożyczki wskazanej w pozwie. Powód zaś nie wykazał, aby pozwana w ogóle otrzymała jakąkolwiek kwotę pożyczki, a nadto, aby kwoty takiej pożyczki nie spłaciła.

Jeżeli zaś sporna pożyczka miała na celu refinansowanie innej pożyczki, mechanizm refinansowania musiałby zostać poddany ocenie pod kątem naruszenia interesu konsumenta oraz sprzeczności z dobrymi obyczajami oraz niedozwolonych klauzul umownych, o których mowa w art. 385 ¹ k.c. Mechanizm zawierania umów pożyczek refinansujących, w tym ponowne naliczanie opłat (prowizji) należałoby uznać za sprzeczny z zasadami współżycia społecznego oraz zmierzający do obejścia przepisu art. 36c ustawy o kredycie konsumenckim.

W niniejszej sprawie należało wziąć również pod uwagę, że zgodnie z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylająca dyrektywę Rady 87/102/EWG z dnia 23 kwietnia 2008 r. (Dz.Urz.UE.L Nr 133, str. 66) konsumentom powinno zapewnić się ochronę przed nieuczciwymi lub wprowadzającymi w błąd praktykami, zgodnie z dyrektywą 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotyczącą nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym (Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych).

Mając zatem na uwadze powyższe okoliczności i całokształt okoliczności sprawy, na podstawie art. 720 k.c. a contrario w zw. z art. 6 k.c., Sąd w pkt 1 wyroku uchylił w całości wyrok zaoczny, a w pkt 2 oddalił powództwo.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 348 k.p.c., zgodnie z którym koszty rozprawy zaocznej i sprzeciwu ponosi pozwany, choćby następnie wyrok zaoczny został uchylony, chyba że niestawiennictwo pozwanego było niezawinione lub że nie dołączono do akt nadesłanych do sądu przed rozprawą wyjaśnień pozwanego (co w niniejszej sprawie nie miało miejsca). Dlatego też powód nie został obciążony kosztami procesu, pomimo, iż jest stroną przegrywającą proces w całości.

sędzia Grażyna Ratajczyk