Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 września 2022 roku.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący Sędzia Katarzyna Powalska

po rozpoznaniu w dniu 8 września 2022 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa P. N. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w P.

przeciwko Towarzystwu (...) z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 31 marca 2022 roku, sygn. akt I C 712/20

I.  zmienia zaskarżony wyrok w całości na następujący:

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda P. N. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w P. na rzecz pozwanego Towarzystwa (...) w W. 917 ( dziewięćset siedemnaście ) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od uprawomocnienia wyroku do dnia zapłaty;

II.  zasądza od powoda P. N. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w P. na rzecz pozwanego Towarzystwa (...) w W. 850 ( osiemset pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia następnego po upływie tygodnia od doręczenia powodowi odpisu wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I Ca 357/21

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sądu Rejonowego w Łasku z dnia 31 marca 2022 r. wydanym w sprawie I C 712/20 zasądzono od pozwanego Towarzystwa (...) z siedzibą w W. na rzecz powoda P. N. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) z siedzibą w P. kwotę 4.375,11 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 czerwca 2020 r. do dnia zapłaty (pkt 1. wyroku) a także zasądzono od pozwanego na rzecz powoda 1.317 zł tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty (pkt 2. wyroku).

Rozpoznając powyższą sprawę Sąd Rejonowy doszedł do wniosku o zasadności całego dochodzonego przez powoda roszczenia. Zwrócono uwagę, że poszkodowany otrzymał odszkodowanie dopiero 7 maja 2020 r., a przecież nie ma on obowiązku posiadania funduszy na zakup nowego samochodu przed wypłatą odszkodowania. W zakresie wysokości stawki dobowej najmu samochodu, Sąd I instancji uznał, że z materiału dowodowego nie wynikało, że poszkodowanemu przedstawiono oferty czy warunki najmu proponowanego przez ubezpieczyciela. Ubezpieczyciel ten miał wysłać pismo ze wstępnymi informacjami (w których wskazano na koszt najmu) już 17 kwietnia, jednakże z zeznań P. P. miało wynikać, że nie otrzymał go. Sąd powołał się nadto na wydruk maila, który pochodził jednakowoż z 2 listopada 2018 r. a więc jego adresatem nie mógł być poszkodowany. Stąd też, Sąd I instancji przyjął za zasadną stawkę w kwocie 160 zł netto jako stawkę rynkową, przyjmując zarazem za uzasadniony najem trwający 28 dni.

Apelację od tego wyroku wywiódł pełnomocnik strony pozwanej, zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1.  naruszenie prawa materialnego, tj.

a)  art. 361 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 822 § 1 k.c. i w zw. z art. 34 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym, Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że w ustalonym stanie faktycznym sprawy istnieją podstawy do przyjęcia odpowiedzialności pozwanego za szkodę w postaci kosztów najmu pojazdu zastępczego ponad kwotę dotychczas wypłaconą przez pozwanego w toku postępowania likwidacyjnego, a w szczególności że uprawniony był uprawniony do skorzystania z pojazdu zastępczego wyższej klasy niż uszkodzony i to po stawce ponad dwukrotnie wyższej niż zawartej w pouczeniu skierowanym do poszkodowanego podczas telefonicznego zgłaszania szkody,

b)  art. 354 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 362 k.c. i art. 826 § 1 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, co skutkowało przyjęciem za zasadne okresu najmu pojazdu zastępczego oraz stawki najmu zastosowanych przez poszkodowanego i uwzględnieniem powództwa w całości,

c)  art. 6 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie skutkujące przyjęciem, że powód udowodnił: zasadność najmu pojazdu zastępczego przez okres dłuższy niż 13 dni uznane przez pozwanego, że stawka najmu pojazdu zastępczego w wysokości 160 zł netto jest adekwatna do stawek występujących na lokalnym rynku dla pojazdów zbliżonych do klasy uszkodzonego pojazdu (segment B) oraz że wynajęcie pojazdu zastępczego po stawce wyższej niż uznana przez pozwanego oraz o wyższej klasie niż pojazd uszkodzony (klasa C zamiast B) było celowe i ekonomicznie uzasadnione w okolicznościach przedmiotowej sprawy;

2.  naruszenie prawa procesowego, mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, tj.:

a)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wyciągnięcie z materiału dowodowego sprawy wniosków z niego niewynikających, a mianowicie uznanie, że poszkodowany potrzebował 7 dni na znalezienie nowego pojazdu i termin ten powinien biec dopiero od dnia otrzymania odszkodowania za szkodę całkowitą w pojeździe, w sytuacji gdy z zeznań poszkodowanego wynika, że nawet po upływie tego czasu poszkodowany nie zakupił nowego pojazdu,

b)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez całkowite pominięcie przez Sąd podczas ustalania stanu faktycznego sprawy dowodu z nagrania telefonicznego zgłoszenia szkody znajdującego się w aktach sprawy załączonych przez pozwanego do sprzeciwu od nakazu zapłaty co skutkowało błędnym ustaleniem przez Sąd, że poszkodowany nie otrzymał od pozwanego oferty bezgotówkowego najmu pojazdu zastępczego,

c)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów, w mianowicie samodzielne ustalenie przez Sąd, że stawka najmu pojazdu zastępczego zastosowana przez poszkodowanego była rynkowa w sytuacji, gdy ustalenie takie wymaga wiadomości specjalnych, których Sąd z urzędu nie posiada,

d)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i uznanie, że wynajęcie pojazdu zastępczego przez poszkodowanego było uzasadnione, w sytuacji gdy z informacji (...) załączonych przez pozwanego do sprzeciwu wynika, że w chwili szkody poszkodowany był właścicielem jeszcze innych niż uszkodzony samochodów osobowych,

e)  art. 327 ¹ § pkt 1 i 2 k.p.c. poprzez brak wskazania w uzasadnieniu dowodów, na których Sąd oparł się ustalając, że stawka najmu pojazdu zastępczego w kwocie 160 zł netto jest rynkowa.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 złotych.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik powoda wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie w całości.

Wobec postawienia w apelacji zarzutów naruszenia zarówno prawa procesowego jak i materialnego, trzeba podnieść, że prawidłowość zastosowania lub wykładnia prawa materialnego może być właściwie oceniona jedynie na gruncie niewadliwie ustalonej podstawy faktycznej wyroku. Skuteczne zatem zgłoszenie zarzutu dotyczącego naruszenia prawa materialnego wchodzi zasadniczo w rachubę tylko wówczas gdy ustalony przez sąd pierwszej instancji stan faktyczny, będący podstawą zaskarżonego wyroku, nie budzi zastrzeżeń (por. wyrok SN z 26 marca 1997 r. , II CKN 60/97, OSNC 1997/9/128).

Zgodnie z treścią art. 233 § 1 k.p.c., sąd ma obowiązek ocenić wszystkie przeprowadzone dowody oraz uwzględnić wszystkie towarzyszące im okoliczności, które mogą mieć znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności. Musi też przeprowadzić selekcję dowodów, a więc dokonać wyboru tych, na których się oparł, i ewentualnie odrzucić inne, którym odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, przy czym selekcja ta powinna być poparta argumentacją zgodną z regułami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego. Zastrzeżona dla sądu swobodna ocena dowodów opiera się na odpowiadającemu zasadom logiki powiązaniu ujawnionych w postępowaniu dowodowym okoliczności zgodnych z doświadczeniem życiowym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 1980 r., II URN 175/79, OSNC 1980/10/200). Strona kwestionująca prawidłowość zastosowania art. 233 § 1 k.p.c., powinna przedstawić argumenty świadczące o niezachowaniu przez sąd tych reguł. Zarzut ten przy tym nie może polegać wyłącznie na zaprezentowaniu przez skarżącego stanu faktycznego, ustalonego przez niego na podstawie własnej oceny dowodów (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie, z dnia 12 lutego 2010 r., VI ACa 356/10, Lex nr 821059, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 14 kwietnia 2010 r., I ACa 240/10, Lex nr 628186).

W pierwszej kolejności zauważyć należy, że Sąd Rejonowy dokonał ewidentnie wybiórczej oceny materiału dowodowego. Nie wziął bowiem pod uwagę dowodu z nagrania przeprowadzonego przez poszkodowanego z przedstawicielem ubezpieczonego, w którym ten ostatni wskazuje na akceptowalne przez ubezpieczyciela zasady najmu pojazdu zastępczego. Wskazuje on nadto na możliwości, jakie miał poszkodowany, gdyby zdecydował się skorzystać z bezgotówkowego najmu pojazdu zastępczego. Niedokonanie oceny tego dowodu skutkowało w pełni niezasadnym przyjęciem za uzasadnione koszty najmu samochodu zastępczego w kwocie wyższej, aniżeli proponowanej przez ubezpieczyciela i to w odniesieniu do najmu pojazdu wyższej klasy, aniżeli pojazd uszkodzony. W tym miejscu przypomnieć trzeba, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, odszkodowanie przysługujące z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów powinno odpowiadać wartości stanowiącej pełną kompensatę poniesionego uszczerbku, zatem jednym z jego składników jest zwrot poniesionych kosztów korzystania z pojazdu zastępczego w zakresie obejmującym okres technologicznie uzasadnionej naprawy pojazdu uszkodzonego. Ocena czy poniesione przez poszkodowanego koszty w tym względzie powinny być objęte odszkodowaniem musi być dokonana przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności sprawy, a w szczególności w zależności od ustalenia czy zachodzi normalny związek przyczynowy pomiędzy poniesieniem tego wydatku, a zdarzeniem szkodzącym oraz czy poniesienie tego kosztu było obiektywnie uzasadnione i konieczne (por. uchwała SN z dnia 18 maja 2004 r, III CZP 24/04, OSNC 2005, str. 7-8 poz. 117). Poszkodowany, który mając możliwość najęcia na odpowiadających mu warunkach samochodu zastępczego po kwocie niższej, decyduje się jednak na najęcie samochodu w wyższej stawce dobowej, powiększa tym samym szkodę i działa w tym zakresie wyłącznie na własne ryzyko. W niniejszej sprawie naruszenie zasady dążenia do minimalizacji szkody przez poszkodowanego jest tym bardziej rażące, że zdecydował się on na najecie samochodu w segmencie wyższym (C) niż pojazd uszkodzony (B) i to w dniu , w którym uzyskał od ubezpieczyciela informacje ze wskazaniem kontaktu do podmiotu mogącego udostępnić pojazd zastępczy. Zatem w tym względzie Sąd Rejonowy zupełnie pominął ustalenia dotyczące możliwości skorzystania przez poszkodowanego z oferty najęcia pojazdu zastępczego w tym samym co uszkodzony segmencie, przy zastosowaniu niższej stawki dobowej (71 zł złotych netto), od podmiotów współpracujących z ubezpieczycielem, która była poszkodowanemu przedstawiona w rozmowie telefonicznej. Oczywistym pozostaje, że ubezpieczyciel nie może narzucać konkretnego podmiotu, z którym poszkodowany winien zawrzeć umowę najmu pojazdu zastępczego, co bynajmniej nie oznacza zupełnej dowolności w zakresie obciążania nadmiernie kosztami ubezpieczyciela biorącego na siebie odpowiedzialność za szkodę. Powyższe skłania do przyjęcia, że wbrew ustaleniom Sądu I instancji strona pozwana w sposób należyty wykazała, że uzasadniona stawka pojazdu zastępczego tej samej klasy co uszkodzony pojazd była możliwa na poziomie 71 zł. Wskazać zatem należy, że skoro istniała możliwość wynajęcia samochodu zastępczego tej samej klasy co uszkodzony według cen ustalonych w oparciu o stawki niższe niż te, z których skorzystał poszkodowany, a powód nie wykazał aby z innych przyczyn oferta ta była korzystniejsza od propozycji strony pozwanej, to nie można uznać aby koszty najmu w stawce ustalonej przez powoda z poszkodowanym 160 zł były uzasadnione.

Sąd Okręgowy nie podziela więc oceny Sądu I instancji w zakresie przyjęcia uzasadnionej stawki najmu pojazdu zastępczego. Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem doktryny i orzecznictwa, w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem, z którego szkoda wynikła, pozostają koszty najmu samochodu zastępczego tylko w okresie niezbędnym do dokonania naprawy pojazdu. Sąd w całości podziela przy tym stanowisko i argumentację skarżącego, iż w przypadku szkody całkowitej, za uzasadniony czas najmu pojazdu zastępczego należy przyjąć co najwyżej 7 dni od uzyskania przez poszkodowanego informacji o zakwalifikowaniu szkody jako całkowitej. Nie ma przy tym żadnego znaczenia data rzeczywistego otrzymania odszkodowania przez poszkodowanego, ani też fakt czy w ogóle poszkodowany zakupił nowy samochód.

Tym samym, Sąd Okręgowy nie podzielając argumentacji powoda w jakimkolwiek stopniu, przyznał rację skarżącemu, dostrzegając zasadność wniesionej apelacji. Z tych względów, w punkcie I. wyroku na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd zmienił wyrok Sądu I instancji w całości w ten sposób, że oddalił powództwo P. N. (pkt 1. wyroku Sądu Rejonowego).

Zmiana rozstrzygnięcia Sądu I instancji w przedmiocie roszczenia głównego skutkowała koniecznością zmiany rozstrzygnięcia również w zakresie kosztów procesu. Finalnie to bowiem powód był stroną w całości przegrywającą, a zatem zobowiązaną – w myśl art. 98 k.p.c. - do pokrycia powstałych po stronie przeciwnej kosztów procesu. Z tych względów, w punkcie 2. zmodyfikowanego wyroku zasądzono od powoda na rzecz pozwanego 917 zł tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty. Na tak zasądzone koszty składa się wynagrodzenie ustanowionego po stronie pozwanej profesjonalnego pełnomocnika (które ustalono w oparciu o § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie) oraz opłata od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

W punkcie II. wyroku orzeczono o kosztach postępowania apelacyjnego, które okazało się w całości wygrane dla skarżącego pozwanego. Z tych względów na podstawie art. 98 k.p.c. zasądzono od powoda na rzecz pozwanego 850 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym. Na koszty te składa się: zwrot kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 450 zł (ustalony w oparciu o § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie) oraz równowartość opłaty od apelacji w kwocie 400 zł.