Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 stycznia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 stycznia 2013r. w Katowicach

sprawy z odwołania E. P.(E. P.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Katowicach z dnia 1 października 2012r. sygn. akt X U 1522/12

oddala apelację.

/-/ SSA E. Piotrowska/-/ SSA M. Małek - Bujak/-/ SSA J. Ansion

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 2334/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 kwietnia 2012r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.odmówił ubezpieczonemu E. P. prawa do emerytury w obniżonym wieku, albowiem stwierdził, że ubezpieczony nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych na dzień 1 stycznia 1999r., a ponadto pozostaje nadal
w stosunku pracy.

Od decyzji odwołał się ubezpieczony, wnosząc o jej zmianę i podnosząc, że w okresie od 7 września 1974r. do 13 stycznia 1991r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej
3,5 tony.

Wyrokiem z dnia 1 października 2012 roku (sygn. akt X U 1522/12) Sąd Okręgowy - Sąd Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach zmienił zaskarżoną decyzję
i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury począwszy od dnia 31 lipca 2012 roku.

Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczony ukończył 60 lat w (...). Nie jest członkiem OFE. Na dzień 1 stycznia 1999r. wykazał ponad 25 lat okresów składkowych
i nieskładkowych.

Jako bezsporne Sąd I instancji uznał to, że ubezpieczony pracował w warunkach szczególnych w okresie od 2 sierpnia 1986r. do 7 września 1987r. w (...)
N., w okresie od 16 stycznia 1991r. do 30 czerwca 1994r. w (...),
a w okresie od 1 lipca 1997r. do 31 grudnia 1998r. w (...) Spółka z o.o.,
łącznie 5 lat, 11 miesięcy i 4 dni. W oparciu o świadectwo pracy z dnia 13 stycznia 1991r. wydane przez Przedsiębiorstwo (...)
B., Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczony był zatrudniony w tym przedsiębiorstwie od 7 września 1974r. do 13 stycznia 1991r. jako kierowca - operator.

Na podstawie zeznań ubezpieczonego ustalono, że podjął pracę w (...) jako kierowca i w tym charakterze pracował do 22 sierpnia 1977r., kiedy to po wypadku drogowym ze skutkiem śmiertelnym podjął pracę w warsztacie.

Pracę tę wykonywał do 1 czerwca 1978r. Po uzyskaniu uprawnień do obsługi żurawi samojezdnych od 1 czerwca 1978r. ponownie zaczął pracować jako kierowca samochodów ciężarowych oraz operator dźwigu samojezdnego. Taką pracę wykonywał do końca zatrudnienia, tj. do dnia 13 stycznia 1991r. W czasie zatrudnienia w (...) B. w okresie od 2 sierpnia 1986r. do 7 września 1987r. pracował na budowie eksportowej jako operator.

Zdaniem Sądu I instancji, zeznania świadków A. J. oraz K. B. potwierdziły, iż ubezpieczony pracując w (...) B., stale
i w pełnym wymiarze wykonywał pracę kierowcy samochodu ciężarowego oraz operatora dźwigu samojezdnego.

Świadkowie zeznali, że w przedsiębiorstwie był przede wszystkim ciężki sprzęt budowlany i samochody ciężarowe. Świadek A. J. zeznał, iż wykonywał taką samą pracę jak ubezpieczony i otrzymał świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, bo zwrócił się o nie do syndyka masy upadłości już po rozwiązaniu stosunku pracy.

Według Sądu Okręgowego, przebieg pracy ubezpieczonego w (...) B. potwierdzony został złożonymi dokumentami z akt osobowych, wydanymi ubezpieczonemu przez Archiwum C., a mianowicie umową o pracę
z 7 września 1974r., kartą obiegową z 7 września 1974r., angażem z dnia 25 listopada 1975r., angażem na stanowisko mechanika z 22 sierpnia 1977r., kartą obiegową z 22 sierpnia 1977r., kartą obiegową z 1 czerwca 1978r. potwierdzającą przeniesienie na stanowisko kierowcy, angażami z 28 maja 1980r., z 5 sierpnia 1980r., z 6 października 1980r., 4 lutego 1982r.,
5 maja 1981r., 13 grudnia 1982r., 22 stycznia 1982r., 4 stycznia 1985r., 20 grudnia 1985r.,
14 września 1987r., 15 stycznia 1988r., 25 maja 1988r., 10 października 1988r., 15 lutego 1989r., 4 kwietnia 198 r. i 26 października 1990r.

Dokonując rozważań prawnych, Sąd Okręgowy powołał się na treść art. 184 i art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009r. nr 153 poz. 1227) oraz wykaz A stanowiący załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 z późn. zm.), uznając, że ubezpieczony udokumentował staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze wymaganym i koniecznym dla uzyskania uprawnień do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym 60 lat - na dzień 1 stycznia 1999r.

Motywując swoje rozstrzygniecie, Sąd I instancji wskazał, że w rozpoznawanej sprawie kwestię sporną stanowiło ustalenie, czy w okresie zatrudnienia w (...) B. odwołujący się wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prace w warunkach szczególnych, określone w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
(Dz. U. nr 8, poz. 43 z późn. zm.).

Według Sądu Okręgowego, dowody przeprowadzone w niniejszym postępowaniu dają podstawy do stwierdzenia, że ubezpieczony w spornym okresie, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w warunkach szczególnych. Z ustaleń dokonanych
w niniejszym postępowaniu wynika, że ubezpieczony w spornym okresie faktycznie stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace określone w wykazie A dziale VIII
poz. 2, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.
Sąd Okręgowy w pełni dał wiarę wyjaśnieniom ubezpieczonego i zeznaniom świadków, co do charakteru zatrudnienia w (...) B.- uznając je za spójne, logiczne i wzajemnie korespondujące ze sobą, jak też z dokumentacją zawartą
w aktach emerytalnych E. P. Dlatego też Sąd Okręgowy uznał, że ubezpieczony udokumentował staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze wymaganym i koniecznym dla uzyskania uprawnień do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym 60 lat, udowadniając przeszło 15-letni okres wykonywania pracy w warunkach szczególnych, stale i pełnym wymiarze czasu pracy przy wykazanym prawie 30-letnim ogólnym stażu ubezpieczeniowym - na dzień 1 stycznia 1999r.

Mając na uwadze wyżej przytoczone okoliczności i przepisy, Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy.

Zaskarżając wyrok Sądu Okręgowego, apelujący zarzucił mu naruszenie prawa materialnego poprzez błędną interpretację i niewłaściwe zastosowanie, a w szczególności
art. 184 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227).

Wskazując na powyższy zarzut, organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

Uzasadniając wniesiony środek odwoławczy, organ rentowy wskazał, że niespornym pozostaje fakt, że w dniu złożenia wniosku jak i wydania decyzji ubezpieczony pozostawał nadal w stosunku pracy, nie spełniając tym samym warunku, o którym mowa w art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej.

Zdaniem apelującego, wszystkie warunki niezbędne do nabycia prawa do emerytury winny być spełnione w dniu złożenia wniosku (poza warunkiem dotyczącym wieku,
tj. ukończenia 60 lat życia), powołując się w tym zakresie na wyrok Sądu Apelacyjnego
w Szczecinie z dnia 11 marca 2010r. (sygn. akt III AUa 19/10).

W odpowiedzi na powyższą apelację, ubezpieczony wniósł o utrzymanie w mocy zaskarżonego wyroku. Przy czym, dołączył jednocześnie załączniki w postaci zaświadczenia
z dnia 15 listopada 2012r. wystawionego przez (...) Sp. z o.o.
w B., pisma ubezpieczonego z dnia 16 lipca 2012r. w przedmiocie rozwiązania umowy o pracę z (...) Sp. z o.o. w B. oraz odpowiedź tejże firmy z dnia 16 lipca 2012r. na pismo ubezpieczonego, w której wyrażono zgodę na rozwiązanie stosunku pracy na zasadzie porozumienia stron.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie.

Ponowna analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a także zarzutu podniesionego w apelacji prowadzi, zdaniem Sądu Apelacyjnego, do wniosku, że zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego jest prawidłowy. Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne ustalenia Sądu I instancji, co do opisanego przezeń stanu faktycznego, jak również podziela ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego. Sąd ten dokonał trafnej interpretacji przepisów mających zastosowanie w niniejszej sprawie. Powyższe czyni zbytecznym ponowne przytaczanie ustaleń oraz szczegółowych rozważań zawartych
w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 listopada 1998r., sygn. I PKN 339/98).

Na wstępie wskazać należy, że spór w niniejszej sprawie dotyczy prawa ubezpieczonego do emerytury, w oparciu o art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009r. Nr 153 poz. 1227, dalej jako ustawa emerytalna). Warunkiem koniecznym do spełnienia do końca 2012r. było rozwiązanie przez ubezpieczonego stosunku pracy, o czym mówił art. 184 ust. 2 cytowanej ustawy emerytalnej w brzmieniu sprzed nowelizacji. Natomiast, na etapie wydawania decyzji przez organ rentowy ubezpieczony nie spełnił tego warunku. Przy czym podkreślić należy, że ubezpieczony w dniu 30 lipca 2012r. - a więc przed wydaniem zaskarżonego wyroku - rozwiązał jednak stosunek pracy.

Sąd Apelacyjny ma na względzie, iż z art. 316 § 1 k.p.c. wynika ogólna zasada obowiązująca w postępowaniu cywilnym, zgodnie z którą podstawą rozstrzygnięcia roszczenia jest stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. Na gruncie spraw
z zakresu ubezpieczeń społecznych, reguła ta doznaje weryfikacji z tego względu, że postępowanie sądowe w tych sprawach wszczynane jest na skutek odwołania wniesionego od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, które zastępuje pozew. Postępowanie to ma zatem charakter odwoławczy, a jego przedmiotem jest ocena zgodności z prawem wydanej decyzji. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się jednak, że zasada ta nie ma charakteru absolutnego. Ma ona bowiem uzasadnienie tylko wtedy, kiedy odwołanie się do art. 316 § 1 k.p.c. wypaczałoby charakter postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych
i prowadziłoby do jaskrawego pominięcia odrębności tego postępowania poprzez całkowite pozbawienie znaczenia postępowania administracyjnego poprzedzającego postępowanie sądowe. Niebezpieczeństwa takiego nie ma w sytuacji, kiedy spełnienie się ostatniej
z przesłanek prawa do świadczenia w trakcie postępowania sądowego jest oczywiste
i niekwestionowane przez organ rentowy (zob. między innymi wyroki z dnia 10 marca 1998r., II UKN 555/97, OSNAPiUS 1999, Nr 5, poz. 181; z dnia 20 maja 2004r., II UK 395/03, OSNP 2005, Nr 3, poz. 43; z dnia 25 stycznia 2005r., I UK 152/04, OSNP 2005, Nr 17,
poz. 273; z dnia 2 sierpnia 2007r., III UK 25/07, OSNP 2008 nr 19-20, poz. 293). Odstępstwo od zasady badania legalności decyzji na dzień jej wydania jest szczególnie uzasadnione
w przypadku oceny prawa do świadczenia uzależnionego między innymi od warunku rozwiązania stosunku pracy. Jeśli powyższe wymaganie zostanie spełnione po wydaniu decyzji - w trakcie postępowania odwoławczego przed sądem - nie ma przeszkód, aby sąd, stwierdziwszy spełnienie pozostałych przesłanek tego prawa, przyznał świadczenie
(zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1998r., II UKN 555/97, OSNP 1999 r. Nr 5, poz. 181).

Zaznaczyć należy również, iż w powoływanym przez organ rentowy wyroku
Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 11 marca 2010r. sygn. akt III AUa 19/10
OSA 2011/7/99-106 zwrócono uwagę na okoliczność, iż sąd rozpoznający odwołanie od decyzji odmawiającej przyznania prawa do emerytury, po ustaleniu, że ubezpieczony nie rozwiązał stosunku pracy, nie ma obowiązku prowadzenia postępowania celem ustalenia pozostałych przesłanek przyznania świadczenia.

Natomiast, na gruncie niniejszej sprawy, stan faktyczny przedstawia się z goła inaczej niż w sprawie rozpoznawanej przez Sąd Apelacyjny w Szczecinie. W niniejszej sprawie ubezpieczony E. P. rozwiązał bowiem w toku postępowania przed Sądem Okręgowym stosunek pracy - czego nie kwestionował organ rentowy - spełniając tym samym warunek określony w art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe co do spełnienia pozostałych warunków nabycia prawa do wcześniejszej emerytury, uznając, że ubezpieczony spełnia łącznie wszystkie warunki niezbędne do przyznania emerytury, wynikające z treści art. 184 i art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U. z 2009
Nr 153, poz. 1227) w związku z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c., orzekł jak
w sentencji.

/-/ SSA E. Piotrowska/-/ SSA M. Małek - Bujak/-/ SSA J. Ansion

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JR