Pełny tekst orzeczenia

Przewodniczący

SSA Piotr Pośpiech (spr.)

Sędziowie

SA Witold Mazur

SA Wojciech Kopczyński

Protokolant

Martyna Paciej

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 517/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 21.09.2021 r. sygn. akt XVI Ko 33/21

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

Uchylenie

☒

Zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

obrazy przepisu art. 7 k.p.k., a polegającej na dowolnej ocenie dowodów i wyciągnięcie z materiału dowodowego w sprawie, w postaci zeznań wnioskodawcy E. B., wniosków sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy, poprzez błędne uznanie, iż nie dają one pozytywnych dla wnioskodawcy ustaleń odnośnie pełnej kwoty odszkodowania z tytułu utraconych kosztów utrzymania w niniejszej sprawie, w zakresie w jakim sąd ustalił okoliczności dotyczące określenia rodzaju i wysokości otrzymania przez E. B. należnego mu świadczenia pieniężnego (zdaniem sądu wysokość należnych wnioskodawcy z mocy ustawy od ojca świadczeń - środków utrzymania ustalić należało na poziomie 400 zł miesięcznie) podczas gdy ww. ustalenie sądu błędnie ogranicza możliwość uzyskania odszkodowania z pominięciem jego pełnego wymiaru.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

- zarzut dotyczący art. 7 k.p.k. należało uznać za całkowicie chybiony.

- zgodnie z tym przepisem sąd ocenia moc i wiarygodność zgromadzonych dowodów według własnego przekonania, kierując się zasadami wiedzy, logiki i doświadczenia życiowego. Konsekwencją takiej oceny jest uznanie określonego dowodu za wiarygodny lub niewiarygodny.

- aby skutecznie podnieść zarzut naruszenia art. 7 k.p.k. skarżący musi wykazać, że organ procesowy dokonał oceny tych dowodów wbrew zasadom tam określonym.

- podniesiony przez pełnomocnika zarzut sprowadza się natomiast do prostej, bliżej nieuzasadnionej polemiki z ocenami sądu I instancji. Skarżący bowiem nie wskazał jakich konkretnie uchybień i w jakim zakresie miał się dopuścić sąd w rozumowaniu lub by było ono sprzeczne z zasadami logiki lub doświadczenia życiowego.

- nie wskazuje przy tym, który z przeprowadzonych dowodów został wadliwie oceniony i któremu w związku z tym niezasadnie przyznano walor wiarygodności lub wiarygodności tej niesłusznie odmówiono.

- uważna lektura apelacji wskazuje, iż w istocie pełnomocnik nie zakwestionował takiej oceny żadnego z dowodów, który legł u podstaw wydanego orzeczenia.

- wszystkie one, zgodnie zresztą z intencją skarżącego, zostały uznane przez sąd okręgowy za w pełni wiarygodne i w związku z tym stały się podstawą dokonanych ustaleń faktycznych.

- z treści pisemnego uzasadnienia wynika, że podstawę dowodową zaskarżonego wyroku stanowiły wyłącznie zeznania E. B. i G. P. oraz różnego rodzaju dokumenty, których wiarygodności nikt nie kwestionował, w tym także pełnomocnik wnioskodawcy.

- to właśnie te dowody stały się podstawą wyrokowania w przedmiocie odszkodowania w związku z niesłusznym skazaniem M. B. przez Sąd Wojewódzki w Katowicach wyrokiem z dnia 4.06.1951 r. w sprawie o sygn. akt IV K 73/51.

- uważna lektura sporządzonego środka odwoławczego wskazuje natomiast, że rzeczywistą intencją apelującego nie było zakwestionowanie dokonanej oceny dowodów, a podważenie wniosków z nich wynikających w zakresie wysokości ustalonej szkody oraz zasądzonego odszkodowania, na co wskazuje m.in. dalsza część opisanego wyżej zarzutu, a także znalazło odzwierciedlenie w kolejnym (zasadnym) zarzucie dot. błędnych ustaleń faktycznych do którego odniesiono się w pkt 3.3 uzasadnienia.

Wniosek

o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie odszkodowania w dalszej kwocie 11.100,80 zł za szkodę poniesioną przez wnioskodawcę w postaci utraconego utrzymania, spowodowanego wydaniem i wykonaniem wobec jego ojca M. B., wyroku Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia 4.06.1951 r. sygn. akt IV K 73/51, uchylonego wyrokiem Sądu Najwyższego Izba Karna z dnia 22.06.2021 r. sygn. akt IV KK 61/21 wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w objętej niniejszą apelacja częścią i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

wniosek okazał się częściowo zasadny z powodu uwzględnienia zarzutu opisanego w pkt 3.3 niniejszego uzasadnienia, co doprowadziło do zmiany zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie dodatkowego odszkodowania w kwocie 8.800 zł.

3.2.

naruszenie art. 556 § 1 pkt 1 k.p.k. w zw. z art. 322 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, polegające na błędnym przyjęciu, że wobec E. B. wyłączona jest możliwość dochodzenia odszkodowania w pełnym zakresie utraconego należnego wnioskodawcy od uprawnionego z mocy ustawy (zdaniem sadu odszkodowania w wyższej kwocie uwzględniłoby jedynie subiektywną ocenę szkody poprzez przez wnioskodawcę, a nie uwzględniłoby przesłanek obiektywnych, które przywołano w przy ocenie żądania), w sytuacji gdy w świetle okoliczności faktycznych i prawnych zasadnym jest twierdzenie, że wnioskodawca uprawniony jest do odszkodowania w pełnym wymiarze. (szerzej opisany w apelacji)

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

- zarzut naruszenia art. 556 § 1 k.p.k. i innych wskazanych przepisów uznać należało za całkowicie bezzasadny.

- sąd I instancji w sposób jak najbardziej prawidłowy zinterpretował treść powołanego wyżej przepisu ustawy karnoprocesowej, stanowiącego normatywną podstawę dochodzonego przez wnioskodawcę roszczenia.

- zgodnie z dyspozycją art. 556 § 1 pkt 1 k.p.k. „w razie śmierci oskarżonego prawo do odszkodowania przysługuje temu, kto wskutek wykonania kary lub niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania utracił należne mu od uprawnionego z mocy ustawy utrzymanie.”

- wskazany przepis rozszerza krąg podmiotów uprawnionych do dochodzenia odszkodowania z tytułu niesłusznego wykonania kary lub niewątpliwie niesłusznego aresztowania. Przewiduje bowiem, że w przypadku śmierci "pierwotnie" uprawnionego oskarżonego, prawo do odszkodowania przysługuje temu, kto wskutek wykonania kary lub niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania utracił należne mu od uprawnionego z mocy ustawy utrzymanie.

- uprawnienie to aktualizuje się wyłącznie w razie śmierci "pierwotnie" uprawnionego, który został niesłusznie skazany lub tymczasowo aresztowany. W razie śmierci tej osoby, odszkodowanie przysługuje za szkodę własną "wtórnie" uprawnionemu, pozostającą w związku przyczynowo-skutkowym z niezasadnym wykonaniem wobec "pierwotnie" uprawnionego kary lub jego niewątpliwie niesłusznym tymczasowym aresztowaniem.

- zakres roszczeń odszkodowawczych osób "wtórnie" uprawnionych jest węższy aniżeli zakres roszczeń "pierwotnie" uprawnionego, gdyż nie obejmuje zadośćuczynienia oraz ogranicza się ona wyłącznie do utraconego przez nie utrzymania. Osoby określone w art. 556 § 1 k.p.k. nie wstępują bowiem w prawa "pierwotnie" uprawnionego, lecz mają własne, odrębne roszczenie określone w tym przepisie (wyrok SA w Warszawie z dnia 17.09.2014r., II AKa 240/14, Lex nr 1527244).

- skuteczne dochodzenie przez osoby "wtórnie" uprawnione roszczeń odszkodowawczych na podstawie art. 556 § 1 k.p.k. jest zatem możliwe tylko wtedy, gdyby wskutek wykonania kary lub niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania wobec "pierwotnie" uprawnionego, osoba ta nie dostarczyła tym osobom uprawnionym środków utrzymania, z czym wiąże się powstanie szkody możliwej do zrekompensowania w trybie wskazanego powyżej przepisu.

- takiej właśnie prawidłowej wykładni dokonał sąd I instancji, co jasno wynika z treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku i tym samym wyklucza możliwość obrazy art. 556 § 1 k.p.k.

- trafnie wskazał, że ojciec wnioskodawcy M. B. został skazany za czyn z art. 24 § 1 dekretu z dnia 13.06.1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia 4.06.1951 r. sygn. akt IV K 73/51 na karę 11 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbył w całości w okresie od dnia 7.08.1950 r. do dnia 7.07.1951 r.

- Sąd Najwyższego wyrokiem z dnia 22.06.2021 r. w sprawie o sygn. akt IV KK 61/21 uchylił to orzeczenie i uniewinnił M. B. od popełnienia zarzucanego mu czynu,

- w związku z tym niesłusznym skazaniem E. B., który w chwili osadzenia ojca wspólnie z matką i starszym bratem pozostawał na jego utrzymaniu, nabył uprawnienia z art. 556 § 1 pkt 1 k.p.k.

- w świetle zarzutu pełnomocnika wnioskodawcy konieczne jest ponowne wskazanie zakresu odszkodowania jakie przysługiwało wnioskodawcy.

- Sąd Apelacyjny w Katowicach w pełni aprobuje te rozważanie sądu I instancji z których wynika, że roszczenie E. B. obejmuje wyłącznie utracone z powodu niesłusznego odbycia przez jego ojca kary pozbawienia wolności przysługujące od niego świadczenia alimentacyjne.

- wynika to jasno z treści art. 556 § 1 pkt 1 k.p.k., iż „odszkodowanie przysługuje temu kto … utracił należne mu od uprawnionego z mocy ustawy utrzymanie”.

- przepis ten określa jednocześnie krąg osób uprawnionych oraz zakres należnego odszkodowania.

- zakres przedmiotowy dochodzonych roszczeń odszkodowawczych, czyli utraconego należnego utrzymania, musi być ustalany w nawiązaniu do uregulowań zawartych w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, o czym wyraźnie świadczy użyte w tym przepisie sformułowanie „z mocy ustawy”.

- w chwili obecnej wyznacza go art. 135 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który w § 1 stanowi: „Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego”,

- w momencie odbywania kary przez M. B. obowiązywała natomiast ustawa z dnia z dnia 27 czerwca 1950 r. Kodeks rodzinny, gdzie w art. 74 - zakres obowiązku alimentacyjnego zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

- słusznie zatem sąd I instancji przyjął, że zakres szkody poniesionej przez E. B. wynika z niemożności realizowania przez jego ojca ciążącego na nim obowiązku utrzymania swojego syna. Wysokość tej szkody wyznaczał zaś art. 74 kodeksu rodzinnego obowiązującego w czasie, gdy M. B. niesłusznie odbywał karę 11 miesięcy pozbawienia wolności.

- w realiach niniejszej sprawy należało ustalając wysokość tego obowiązku wziąć zatem pod uwagę z jednej strony możliwości zarobkowe i majątkowe M. B., który mając wykształcenie podstawowe był w tamtym czasie zatrudniony jako pomoc górnicza w kopalni (...) i miał na utrzymaniu niepracującą żonę oraz dwójkę małoletnich dzieci, a z drugiej strony potrzeby rocznego wówczas E. B..

- niezrozumiale są zatem zarzuty skarżącego dotyczące tego, że wobec wnioskodawcy wyłączona została możliwość dochodzenia odszkodowania w pełnym zakresie, skoro zostało ono właściwie zakreślone przez sąd I instancji.

- osobną natomiast kwestią jest to, czy wysokość szkody, a w konsekwencji także należnego odszkodowania, została wyliczona rzez sąd I instancji w sposób prawidłowy. Ewentualne uchybienia w tym zakresie stanowić mogą błąd w ustaleniach faktycznych, wynikający z niewłaściwych wniosków. Swoje uwagi w tym zakresie Sąd Apelacyjny przedstawił w pkt 3.3. niniejszego uzasadnienia.

- odnosząc się natomiast do pozostałych uchybień zawartych w tym zarzucie, a dot. naruszenia art. 2 § 2 k.p.k. oraz art. 9 k.p.k., a także w art. 22 § 1 k.p.k. w zw. z art. 193 k.p.k. to należy przypomnieć, że ciężar dowodu w zakresie kosztów ponoszonych na rzecz osoby uprawnionej z mocy ustawy do uzyskiwania od pierwotnie uprawnionego środków utrzymania spoczywa na wnioskodawcy. Na mocy odpowiednich przepisów kodeksu postępowania cywilnego tj. art. 232 zd. 1 i odpowiadającego mu art. 6 k.c., spoczywał ciężar przedstawienia odpowiednich dowodów i udowodnienia za ich pomocą nie tylko okoliczności powstania szkody, ale także jej wysokości.

- tej powinności ani wnioskodawca ani też jego pełnomocnik nie dopełnili nie przedstawiając np. informacji o zarobkach osiąganych przez M. B. w okresie poprzedzającym jego tymczasowe aresztowanie lub też przeciętnego wynagrodzenia na równorzędnym stanowisku.

- braki w tym zakresie niewątpliwie stanowiły istotną trudność przy szacowaniu wysokości szkody jak i należnego odszkodowania.

Wniosek

o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie odszkodowania w dalszej kwocie 11.100,80 zł za szkodę poniesioną przez wnioskodawcę w postaci utraconego utrzymania, spowodowanego wydaniem i wykonaniem wobec jego ojca M. B., wyroku Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia 4.06.1951 r. sygn. akt IV K 73/51, uchylonego wyrokiem Sądu Najwyższego Izba Karna z dnia 222.06.2021 r. sygn. akt IV KK 61/21 wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w objętej niniejszą apelacja częścią i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

wniosek okazał się częściowo zasadny z powodu uwzględnienia zarzutu opisanego w pkt 3.3 niniejszego uzasadnienia, co doprowadziło do zmiany zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie dodatkowego odszkodowania w kwocie 8.800 zł.

3.3.

błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia który miał wpływ na jego treść, poprzez nietrafne przyjęcie, że na skutek pozbawienia wolności M. B. w majątku E. B. nie powstała szkoda we wskazanym przez wnioskodawcę zakresie i w ten sposób nieuwzględnienie zgłoszonej tytułem odszkodowania kwoty w pełnym zakresie stanowiącej zwrot pełnych kosztów utrzymania, pomimo że wnioskodawca poniósł rzeczywistą szkodę w związku z izolacją jego ojca (334 dni), co w konsekwencji przekłada się na możliwość potwierdzenia istnienia szkody majątkowej po stronie wnioskodawcy, które pozostają w adekwatnym związku przyczynowym z represyjną działalnością organów państwa w postaci wykonania decyzji o izolacji ojca wnioskodawcy, a także przyjęcie w ramach rozmiaru utraconego należnych wnioskodawcy kosztów utrzymania - za podstawę 400 zł, zamiast wnioskowanej podstawy przez pełnomocnika (1/4 utraconych przez ojca wnioskodawcy zarobków)

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

- zarzut ten w dużej mierze jawi się jako zasadny, gdyż sąd I instancji w sposób zupełnie arbitralny i dowolny wyliczył wartość poniesionej przez wnioskodawcy szkody, a w następstwie również i odszkodowania.

- z uzasadnienia zaskarżonego wynika, że na czas wyrokowania wysokość należnych E. B. z mocy ustawy miesięcznych świadczeń od ojca ustalono na poziomie 400 zł. Wskazana kwota pomnożona została przez okres 11 miesięcy pozbawienia wolności, co dało łącznie 4.400 zł odszkodowania zasądzonego w zaskarżonym wyroku na rzecz wnioskodawcy.

- sąd okręgowy nie przedstawił żadnych argumentów, które uzasadniałyby kwotę 400 zł miesięcznie jako wartość należnego odszkodowania, co wskazuje na wspomnianą już wcześniej arbitralność i dowolność w zaskarżonym rozstrzygnięciu.

- niewątpliwie sąd I instancji szacując wartość odszkodowania posłużył się przepisem z art. 322 k.p.c. w myśl którego „jeżeli w sprawie o naprawienie szkody sąd uzna, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione, może w wyroku zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy”.

- na potrzebę stosowania tego przepisu w sprawach o roszczenia z rozdziału 58 Kodeksu postępowania karnego wskazywał wielokrotnie Sąd Najwyższy podnosząc, że „sięgnięcie po rozwiązanie określone w art. 322 k.p.c. możliwe, a nawet konieczne jest wówczas, gdy dochodząc w postępowaniu karnym klasycznego roszczenia odszkodowawczego (naprawienia szkody materialnej), wnioskodawca z tych czy innych przyczyn (upływ czasu, utrata dokumentacji itp.) ma trudności ze ścisłym udowodnieniem wysokości żądania". (postanowienie SN z dnia 18 lutego 2011 r. sygn. II KK - 289/10, OSNKW 2011, z. 4, poz. 36; wyrok SN z dnia 18 marca 2015 r. sygn. III KK - 442/14, LEX nr 1729284).

- w niniejszej sprawie zaistniała taka trudność, gdyż nie udało się w toku przeprowadzonego postępowania ustalić wysokości wynagrodzenia ojca wnioskodawcy osiąganego ponad 70 lat temu, a tym samym jego możliwości zarobkowych i majątkowych, które pozwoliłyby określić jego potencjalne zobowiązania alimentacyjne względem syna.

- mimo, że sądowi udało się prawidłowo określić potrzeby E. B. w latach 1950 - 51 to jednak w ostateczności niemożliwe było dokładne określenie tego na jakim poziomie kształtowałby się ciążący na jego ojcu ustawowy obowiązek utrzymania syna w tamtym czasie. (art. 556 § 1 k.p.k.)

- oczywistym jest, że jeżeli w sprawie o naprawienie szkody, gdy szkoda jest bezsporna, a tylko nie została w toku postępowania wykazana jej wysokość lub ścisłe jej udowodnienie nie jest możliwe albo nader utrudnione, to sąd może zasądzić odpowiednią sumę według swojej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy (art. 322 k.p.c.). Niemniej winny to być kryteria zobiektywizowane, poddające się kontroli po to, aby uniknąć zarzutu niedopuszczalnej arbitralności przy wydawaniu orzeczenia. Zatem przyjęcie jako właściwej kwoty 400 zł, w taki sposób jak uczynił to sąd okręgowy, było nieuprawnione.

- jak wspomniano w realiach omawianej sprawy wnioskodawca nie wykazał jakie konkretnie dochody uzyskiwał jego ojciec, będąc zatrudniony na kopalni. W tej sytuacji przyjęcie dokładnych kwot dla określenia wartości pieniężnej wykonywanych wtedy przez niego prac jest obecnie niemożliwe.

- niemniej w tej sytuacji dla określenia, przynajmniej w przybliżeniu, możliwości zarobkowych M. B., pomocne w tej sytuacji powinny być dostępne historyczne dane na temat przeciętnego wynagrodzenia. (tylko takie są dostępne)

- sąd apelacyjny, na podstawie informacji publikowanych przez GUS ustalił, że średnie wynagrodzenie w 1950 r. wynosiło 551 zł, zaś w 1951 r. wynosiło 599 zł. Odnosząc to do przeciętnego wynagrodzenia w 2021 r., do którego odwołuje się chociażby skarżący, a więc do kwoty 5.636,68 zł, można przyjąć, że było ono około 10 razy niższe niż obecnie.

- przyjmując te kwoty należało i znając potrzeby małoletniego syna zatem wyliczyć hipotetyczne świadczenie alimentacyjne, które co do zasady, nie jest ustalane w taki sposób jak proponuje to apelujący, a mianowicie dzieląc wysokość wynagrodzenia zobowiązanego w równej części pomiędzy wszystkich członków jego rodziny. W przypadku E. B. nie mogła to być zatem jedna czwarta wskazanego średniego wynagrodzenia.

- doświadczenie podpowiada, że przy ustalenia zobowiązania alimentacyjnego wobec syna M. B. byłaby to niższa kwota od proponowanej przez pełnomocnika.

- obecnie w toku prac legislacyjnych znajduje się projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw, który ujęty został w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów (nr projektu UD261).

- w projekcie tym planuje się wprowadzić do polskiego systemu prawnego instytucję natychmiastowych świadczeń alimentacyjnych, z których skorzystać będą mogli zainteresowani szybkim uzyskaniem orzeczenia sądowego z pominięciem długiego i żmudnego procesu.

- wprowadzeniu tych rozwiązań służy projektowany przepisy art. 133 ¹ k.r.o. według którego wysokość projektowanych świadczeń uzależniona byłaby od minimalnego wynagrodzenia ustalanego na następny rok oraz od liczby dzieci pochodzących od tych samych rodziców.

- na podstawie stawki procentowej w zależności od liczby uprawnionych dzieci byłaby ustalana kwota natychmiastowych świadczeń alimentacyjnych, przy czym stawka procentowa przy jednym dziecku to 21%, przy dwojgu dzieciach 19%, przy trojgu dzieciach 17%, przy czworgu dzieciach 15% i przy pięciorgu oraz większej liczbie dzieci 13%.

- posiłkując się tymi rozwiązaniami sąd apelacyjny przyjął, że prawdopodobna wysokość zobowiązania alimentacyjnego wynosiłaby mniej więcej 20 procent jego ówczesnego wynagrodzenia, czyli około 120 zł.

- kwota ta zwaloryzowana 10 krotnie daje sumę 1200 zł miesięcznie, czyli wartość odszkodowania za 11 miesięcy powinna wynosić 13.200 zł.

- z uwagi na to, że sąd I instancji zasądził już kwotę 4.400 zł., a w związku z tym odliczona ona zostało od wyliczonego odszkodowania, a to pozwoliło sądowi odwoławczemu przyznać dodatkowo 8.800 zł.

Wniosek

o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie odszkodowania w dalszej kwocie 11.100,80 zł za szkodę poniesioną przez wnioskodawcę w postaci utraconego utrzymania, spowodowanego wydaniem i wykonaniem wobec jego ojca M. B., wyroku Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia 4.06.1951 r. sygn. akt IV K 73/51, uchylonego wyrokiem Sądu Najwyższego Izba Karna z dnia 222.06.2021 r. sygn. akt IV KK 61/21 wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w objętej niniejszą apelacja częścią i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

zasadny w dużej mierze zarzut pełnomocnika wnioskodawcy pozwolił uwzględnić jego wniosek w części i zmienić zaskarżony wyrok poprzez zasądzenie tytułem odszkodowania dodatkowej kwoty 8.800 zł.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

pkt 1 wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 21.09.2021 r. sygn. akt XVI Ko 33/21 w którym zasądzono na rzecz wnioskodawcy kwotę 4.400 zł odszkodowania.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

wyrok w tym zakresie był prawomocny, gdyż apelujący zaskarżył wyrok jedynie w pozostałej części.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

pkt 2 zaskarżonego wyroku, w którym oddalono dalej idące roszczenie wnioskodawcy ponad przyznaną w pkt 1 sumę, poprzez zasądzenie dodatkowo tytułem odszkodowania kwotę 8.800 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty i oddalenia roszczenia w pozostałej części.

Zwięźle o powodach zmiany

zmiana jest wynikiem uwzględnienie w części zarzutu podniesionego w apelacji pełnomocnika wnioskodawcy, a omówionego w pkt 3.3 uzasadnienia.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

pkt 3

Zgodnie z art. 554 § 4 zd. 2 k.p.k. „W razie uwzględnienia roszczeń choćby w części, wnioskodawcy przysługuje od Skarbu Państwa zwrot uzasadnionych wydatków, w tym z tytułu ustanowienia jednego pełnomocnika". Częściowe uwzględnienia apelacji pełnomocnika E. B. i podwyższenie przez sąd odwoławczy zasądzonego na jego rzecz odszkodowania nakazywało zatem przyznać także kwotę 240 zł z tytułu poniesionych przez niego wydatków w toku postępowania odwoławczego.

Wysokość zasądzonej kwoty uzasadnia treść § 11 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Zgodnie zaś z treścią art. 554 § 4 zd. 1 k.p.k. postępowanie o odszkodowanie i zadośćuczynienie jest wolne od kosztów sądowych, a więc poniesionymi w jego ramach wydatkami obciążono Skarb Państwa.

7.  PODPIS

SSA Widtold Mazur SSA Piotr Pośpiech SSA Wojciech Kopczyński

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

pełnomocnik wnioskodawcy E. B..

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

pkt 2 wyroku oddalający wniosek o zasądzenie odszkodowania w dodatkowej kwocie 11.100,80 zł za szkodę poniesioną przez wnioskodawcę w postaci utraconego utrzymania spowodowaną wydaniem i wykonaniem wobec jego ojca M. B., wyroku Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia 4.06.1951 r. sygn. akt IV K 73/51, uchylonego wyrokiem Sądu Najwyższego Izba Karna z dnia 222.06.2021 r. sygn. akt IV KK 61/21 wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty,

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

Zmiana