Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 lutego 2023 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sławomir Górny

Protokolant: st. sekr. sąd. Beata Krysiak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 lutego 2023 roku w Sieradzu

odwołania S. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z dnia 25.11.2022 r. Nr (...)

w sprawie S. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

o rekompensatę

1.  Zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje S. D. prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych od 11 listopada 2022 roku.

2.  Stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do przyznania prawa do rekompensaty.

Sygn. akt IV U 17/23

UZASADNIENIE

Decyzją z 25.11.2022r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. przyznał S. D. emeryturę od 11.11.2022r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego, odmawiając przyznania rekompensaty, z uwagi na nieudokumentowanie 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczony wnosił o uwzględnienie pracy na stanowisku spawacza jako pracy w szczególnych warunkach i przyznanie prawa do rekompensaty.

W odpowiedzi organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania argumentując, że odwołujący nie udowodnił 15 letniego stażu w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

S. D. urodził się (...), 30.06.1975r. ukończył szkołę zawodową - kierunek stoczniowy.

W dniu 30.06.1975r., w-ca ukończył podstawowy kurs spawania elektrycznego oraz cięcia tlenem. Następnie 29.04.1987r., ukończył kurs spawania łukowego ręcznego II stopnia blach i kształtowników, 14.06.1991r., kurs spawania metodą MAG.

Przebieg pracy spawalniczej w-cy był następujący: 17.03.1977 – 30.04.1983 – spawanie konstrukcji stalowych – Kombinat (...) w D., 2.05.1986 – 31.12.1986 – spawanie konstrukcji stalowych w osłonie CO2 – (...) Przedsiębiorstwo (...), 31.12.1986 – 28.02.1988 – spawanie konstrukcji stalowych - (...), 28.02.1988 – 31.12.1990 – spawanie elektryczne - (...), spawanie konstrukcji stalowych, 31.12.1990 – 31.01.1991 – spawanie elektryczne – (...). D. – spawanie konstrukcji stalowych, 31.04.1991 – 09.1991 – spawanie elektryczne (...) Huta (...), 10.09.1991 - 2.11.1993 – spawanie elektryczne – (...) Huta (...) – spawanie konstrukcji stalowych, 3.11.1993 – 28.02.1994 – spawanie elektryczne – (...) Elektrownia (...) - spawanie konstrukcji stalowych, 1.03.1994 – 30.03.1995 – spawanie elektryczne (...) budowa C., 04.1995 – 11.11.2000 – spawanie elektr. CO2 – (...).

W okresie od 17.03.1977 – 30.09.1983, odwołujący był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w Kombinacie (...) w W., Zakład (...), późniejszym Przedsiębiorstwie (...) S.A. jako ślusarz -spawacz. Odwołujący pracował przy remontach w cementowniach. Zakład zajmował się remontami w przemyśle cementowo - wapienniczym. Praca w-cy polegała na paleniu palnikiem i spawaniu, cięciu acetylenowo - gazowym palnikiem przy urządzeniach. Praca była w brygadzie remontowej. Brygada remontowała rurociągi. Przez większość czasu, praca była w W.. Praca trwała cały rok. Były sytuacje, że pracowało się po 12 - 14 godzin, a latem po 14 godzin. Spawacz pracował w masce, odzieży ochronnej. W-ca był jednym z lepszych spawaczy.

Od 26.10.1977 – 17.10.1979, w-ca odbywał zasadniczą służbę wojskową. Po odbyciu służby wojskowej w-ca wrócił do tej samej firmy na to samo stanowisko.

W okresach: 2.05.1986 – 25.02.1993, 26.02.1993 – 31.03.1994, odwołujący był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Sp. z o. o. w Ł. jako spawacz, spawacz konstrukcji stalowych, od 11.04.1994 – 31.12.2000 w (...) Sp. z o.o. w T., jako spawacz, spawacz z uprawnieniami, spawacz o najwyższych kwalifikacjach.

W wytwórni konstrukcji stalowych w-ca pracował jako spawacz CO2, zajmował się spawaniem konstrukcji na hali w CO2, później jeździł na budowy do K., T.. W delegacjach w-ca pracował jako spawacz. W-ca zajmował się cięciem palnikiem, ale przede wszystkim spawaniem konstrukcji. Były wtedy stawiane olbrzymie hale. Konstrukcja i montaż polegały na spawaniu.

W okresie od 12.09.2001 – 31.12.2003, 1.09.2004 – 31.12.2008, był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładzie (...) Sp. z o.o. jako ślusarz, spawacz.

W okresie od 1.01.2004 – 31.08.2004, był zatrudniony w (...)jako spawacz w pełnym wymiarze czasu pracy (zeznania wnioskodawcy, zeznania świadków M. K., W. W. – na nagraniu CD – 00:06:18 – 00:48:42, książeczka spawacza nr (...) k. 24/akta sprawy; Rp – 7, świadectwa pracy, książeczka wojskowa k. 28/akta ZUS).

W dniu 19.10.2022r., S. D. złożył w ZUS wniosek o emeryturę (wniosek/akta ZUS).

Decyzją z 25.11.2022r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. przyznał S. D. emeryturę od 11.11.2022r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego, odmawiając przyznania rekompensaty, z uwagi na nieudokumentowanie 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach (decyzja k. 4/akta ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i w postępowaniu przed organem rentowym. Fakty związane z pracą wnioskodawcy w warunkach szczególnych po uzyskaniu uprawnień spawacza, tj. po 30.06.1975r., Sąd ustalił na podstawie zeznań wnioskodawcy jako strony, zeznań świadków M. K., W. W.. Fakty związane z uzyskaniem kwalifikacji spawacza i przebiegiem pracy spawacza od 30.06.1975 – 1.11.2000, Sąd ustalił w oparciu o książeczkę spawacza Nr (...) na nazwisko S. D.. W poczet materiału dowodowego Sąd przyjął także dokumenty w postaci świadectw pracy, zaświadczeń Rp – 7, znajdujące się w aktach ZUS.

Sąd Okręgowy zważył:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 2 pkt 5 ustawy z 9.12.2008r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2017r., poz. 644 ze zm.), rekompensata - odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Jak wynika z art. 21 cyt. ustawy, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. W taki sposób istotę rekompensaty określa zresztą sam ustawodawca, definiując ją w art. 2 pkt 5 ustawy o e. p.

Definicję pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze uprawniającą do wcześniejszej emerytury reguluje art. 32 ustawy emerytalno – rentowej oraz przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Zgodnie z §3 i §4 cyt. rozporządzenia, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury jeżeli łącznie spełnia warunki: mężczyzna jeżeli osiągnął wiek 60 lat, ma wymagany „okres zatrudnienia” 25 lat, w tym przepracował co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że wnioskodawca spełnił sporną przesłankę zatrudnienia w szczególnych warunkach w wymiarze co najmniej 15 lat.

W okresie zatrudnienia w: Kombinacie (...) w W., Zakład (...), Kombinacie (...) w W., Zakład (...), (...) Sp. z o. o. w Ł., (...) Sp. z o.o. w T., Przedsiębiorstwie (...) S.A., Zakładzie (...) Sp. z o. o. oraz (...), odwołujący wykonywał pracę spawacza, o której mowa w wykazie A załącznika do rozporządzenia z 7.02.1983r., dział XIV poz. 12. Dodatkowo, wnioskodawca wykazał, że jego praca jako ślusarza – spawacza wyczerpuje znamiona pracy w warunkach szczególnych. Według wykazu A Działu XIV poz. 25 załącznika do cyt. rozporządzenia z dnia 7.02.1983r., pracami w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do ubiegania się o emeryturę w niższym wieku są między innymi prace budowlano – remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Pomocniczo, wykaz A zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z 1 sierpnia 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, Dział XIV, poz. 25 pkt 1, stwierdza, że pracami w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do ubiegania się o emeryturę w niższym wieku są prace na stanowiskach, na których prace wykonywane są stale i bezpośrednio przy stanowisku wymienionym w wykazie. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało ponad wszelką wątpliwość, że S. D. w okresie świadczenia pracy w zakładach cementowych, wapienniczych wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu, również pracę w ramach brygady remontowo – montażowej w oddziałach cementowni i zakładach wapienniczych gdzie praca odbywała się w ruchu ciągłym, na stanowisku bezpośrednio przy stanowisku wymienionym w wykazie. Niezbicie wszystkie prace brygady wnioskodawcy odbywały się przy stanowiskach pracy związanych z produkcją cementu i wapna wymienionych w Dziale V poz. 14 cyt. rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983roku.

Biorąc pod uwagę okoliczność, że przed zasadniczą służbą wojskową, jak i po powrocie z wojska odwołujący wykonywał ten sam rodzaj pracy, w tym samym zakładzie, okres zasadniczej służby wojskowej również podlega zaliczeniu do szczególnych warunków.

Zgodnie z treścią art. 118 ust. 1 i 1 a cyt. ustawy, organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczeń (…) po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. W razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego. Użyte w art. 118 sformułowanie „wyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędne do wydania przez organ rentowy decyzji” należy rozumieć w ten sposób, iż 30 – dniowy termin winien być liczony od jej „faktycznego wyjaśnienia”. W konsekwencji, jeżeli organ rentowy nie wyda decyzji pozytywnej w sprawie ustalenia prawa do świadczenia lub nie wypłaci tego świadczenia w terminie 30 dni od tak określonej „daty wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania przez organ decyzji”, a następnie w wyniku przeprowadzonego postępowania - okaże się, że iż w tej dacie zostały już faktycznie wyjaśnione wszystkie okoliczności niezbędne dla wydania takiej decyzji, wówczas organ rentowy obowiązany jest do wypłaty odsetek od tego świadczenia (tak SN w wyroku z 22.04.2004r. III UA 1/04, w wyroku z 14.09.2007r., sygn. III UK 37/07). W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie na etapie postępowania przed ZUS –em i na dzień decyzji, nie było możliwe prawidłowe ustalenie przesłanki pracy w szczególnych warunkach na podstawie złożonych dokumentów, co zostało dopiero wykazane w postępowaniu odwoławczym. Dlatego też organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania zaskarżonej decyzji, o czym orzeczono w pkt 2 wyroku. Natomiast o zmianie zaskarżonej decyzji orzeczono na podstawie art. 477 ¹⁴§2 k.p.c. przyznając S. D. prawo do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach od 11.11.2022r. (pkt. 1 wyroku).