Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 162/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok łączny Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 11 kwietnia 2022 r., sygn. akt III K 43/22

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obrońca skazanego D. D. (1) wskazał w apelacji, że zaskarżył wyrok łączny Sądu Okręgowego w Szczecinie z dniu 11 kwietnia 2022 r. o sygn. akt „III K 170/21” (powinno być III K 43/22 – dop. SA) „w punktach I i II na korzyść skazanego” i zarzucił:

„naruszenie art. 438 pkt 4 k.p.k. przez wymierzenie skazanemu rażąco surowej kary łącznej pozbawienia wolności w wymiarze 5 lat i 6 miesięcy argumentując o negatywnej prognozie kryminologicznej na podstawie dotychczasowej karalności skazanego w sytuacji, gdy obrony umiarkowanie pozytywna opinia oraz z dnia 7 marca 2022 r., młody wiek i uregulowana sytuacja osobista w miejscu zamieszkania, pozwalają na zastosowanie wobec niego zasady absorbcji.”.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny ☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja wniesiona przez obrońcę D. D. (1) zasługiwała na częściowe uwzględnienie i stąd skutkowała odpowiednim obniżeniem orzeczonej wobec skazanego kary łącznej pozbawienia wolności.

Na wstępie przypomnieć należy, że rozstrzygnięcie o karze - co do zasady - może być podważane zarówno przez pryzmat podstawy odwoławczej z art. 438 pkt 4 k.p.k., a także i np. przy wykorzystaniu art. 438 pkt 3 k.p.k., w zależności od tego, z czym skarżący się nie zgadza i jaki procesowy cel zamierza osiągnąć. W realiach niniejszej sprawy obrońca D. D. nie zakwestionował we wniesionej apelacji ustaleń faktycznych, ani wyraźnie w petitum, ani też w pozostałej części środka odwoławczego i ograniczył swą dezaprobatę do zaskarżonego wyroku wyłącznie do zarzutu rażącej niewspółmierności (surowości) orzeczonej wobec ww. skazanego kary łącznej pozbawienia wolności (art. 438 pkt 4 k.p.k.). Tym samym obrońca w ogóle nie podważył zasadności decyzji Sądu Okręgowego, co do zakresu objęcia przedmiotowym wyrokiem łącznym trzech skazujących D. D. wyroków jednostkowych, a mianowicie: - opisanego w punkcie 2) wyroku Sądu Rejonowego w Świnoujściu z dnia 28 października 2020 r., w sprawie o sygn. akt II K 78/20: - za czyn z art. 62 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (popełniony od daty bliżej nieustalonej do dnia 14.02.2018 r.) - na karę 80 stawek dziennych grzywny po 30 zł; oraz - za czyn z art. 263 § 2 k.k. (popełniony od daty bliżej nie ustalonej do 14.02.2018 r.) - na karę 120 stawek dziennych grzywny po 30 zł, przy czym orzeczono wobec D. D. karę łączną 120 stawek dziennych grzywny po 30 zł; - opisanego w punkcie 3) wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 11 marca 2020 r., w sprawie o sygn. akt III K 347/18 (zmienionego wyrokiem SA w Szczecinie z 15.10.2021 r., sygn. akt II AKa 195/20): - za czyn z art. 56 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 65 k.k. (popełniony w okresie od stycznia 2014 r. do czerwca 2014 r.) – na karę 2 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności oraz na karę 150 stawek dziennych grzywny po 20 zł; oraz - za czyn z art. 59 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (popełniony w styczniu 2014 r.) – na karę 3 miesięcy pozbawienia wolności, przy czym orzeczono wobec D. D. karę łączną 2 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności; - opisanego w punkcie 4) wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 23 lutego 2021 r., w sprawie o sygn. akt III K 157/20: - za czyn z art. 55 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 65 k.k. (popełniony w okresie od 6 do 10 czerwca 2019 r.) - na karę 3 lat pozbawienia wolności oraz na karę 150 stawek dziennych grzywny po 30 zł; oraz – za czyn z art. 62 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (popełniony w dniu 17 czerwca 2019 r.) - na karę 1 roku pozbawienia wolności; oraz - za czyn z art. 245 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. (popełnionego w okresie od czerwca do lipca 2019 r.) – na karę 1 roku pozbawienia wolności, przy czym orzeczono wobec D. D. karę łączną 3 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności.

Autor omawianej apelacji zaakceptował także zasadność przyjęcia, wskazanej w zaskarżonym orzeczeniu, podstawy prawnej rozstrzygnięcia, tj. tych przepisów prawa karnego materialnego, na podstawie których Sąd Okręgowy dokonał stosownych połączeń - in concreto art. 85 § 1 i art. 86 § 1 k.k. (w aktualnym ich brzmieniu). Przypomnieć w tym miejscu należy, że ustawa z dnia 19.06.2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 (Dz. U. poz. 1086), która weszła w życie w dniu 24.06.2020 r., w istotny sposób zmieniła przesłanki wymierzania kary łącznej, wprowadzone uprzednio przez ustawę z dnia 20.02.2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1086). Właśnie ta ostatnia nowelizacja (z 2015 r.) wprowadziła całkowicie odmienne (od dotychczasowych) przesłanki wymierzania kary łącznej, oderwane od zasady granicy pierwszego nieprawomocnego wyroku, jako podstawy realnego zbiegu przestępstw, prowadzącego do wymierzania kary łącznej. Mianowicie na gruncie zmienionej w 2015 r. treści normatywnej art. 85 k.k., podstawą orzeczenia kary łącznej miało być wymierzenie za dwa lub więcej przestępstw kar tego samego rodzaju lub innych podlegających łączeniu z generalnym zastrzeżeniem, że kary te nie zostały jeszcze wykonane w całości lub części. Tak więc kara łączna miała być wymierzana zawsze wówczas, gdy przed wydaniem orzeczenia o karze łącznej nie zostały wykonane (w całości lub części) kary wcześniej orzeczone, w tym także kary łączne, a kary te były tego samego rodzaju (albo podlegały łączeniu). Kolejna zmiana treści art. 85 k.k. (na mocy art. 38 pkt 3 cyt. wyżej ustawy z 19.06.2020 r.) spowodowała powrót do stanu prawnego sprzed nowelizacji z 2015 r., czyli do poprzedniego modelu orzekania kary łącznej, tzn. że kara łączna wymierzana jest w przypadku realnego zbiegu przestępstw rozumianego jako popełnienie przez sprawcę kilku (co najmniej dwóch) przestępstw, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, za którekolwiek z nich. W uzasadnieniu nowelizacji z 2020 r. wskazano, że: „(…) zasady łączenia kar obowiązujące w polskim prawie karnym do dnia 30 czerwca 2015 r. stanowiły racjonalizację odpowiedzialności karnej przez położenie nacisku na sprawiedliwościowy aspekt tych zasad. Kluczowe znaczenie ma tu bowiem kwestia popełnienia dwóch lub więcej przestępstw, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw, co jest warunkiem orzeczenia kary łącznej. Sumaryczna ocena prawnokarna przestępczej działalności sprawcy zamyka się bowiem aktem wymiaru sprawiedliwości, podczas gdy ponawiane po wydaniu tego aktu przestępstwa stanowią wyraz niepoprawności sprawcy, co przesądza w sposób negatywny możliwość objęcia kar za te czyny jedną karą łączną. Innymi słowy, tak ujęty powrót sprawcy do przestępstwa powoduje, że instytucja kary łącznej nie może łagodzić jego odpowiedzialności karnej. Powyższy sprawiedliwościowy aspekt przywrócenia niniejszą poprawką zasad łączenia kar obowiązujących do dnia 30 czerwca 2015 r. w rezultacie powoduje ograniczenie liczby wypadków, w których możliwe jest łączenie kar, a w wymiarze procesowym będzie się to przejawiało w zmniejszeniu liczby wydawanych wyroków łącznych” (zob. uzasadnienie projektu ustawy, IX kadencja, druk sejm. nr 382).

W świetle powyższych uwarunkowań normatywnych stwierdzić należy, że nie ma żadnego racjonalnego powodu do podważania prawidłowości ustaleń Sądu Okręgowego co do kar podlegających połączeniu, które in concreto - przy zastosowaniu art. 85 § 1 k.k., art. 86 § 1 k.k. (w aktualnym ich brzmieniu) - obejmują trzy opisane wyżej, prawomocne D. D.. Sąd Okręgowy w Szczecinie w zaskarżonym wyroku łącznym orzekł wobec ww. skazanego karę łączną 5 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności (przy czym w omawianej skardze odwoławczej obrońca omyłkowo wskazał [oprócz sygnatury akt Sądu I instancji] także i to, że skazanemu wymierzono karę „4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności” – dop. SA) oraz karę łączną grzywny w wymiarze 300 stawek dziennych po 30 zł. Jednakże - zdaniem obrońcy - to właśnie orzeczona kara łączna pozbawienia wolności ma mieć charakter rażąco surowy. W szczególności autor apelacji podnosi, że nietrafna była argumentacja Sądu Okręgowego akcentująca negatywną prognozę kryminologiczną dotyczącą osoby skazanego, skoro D. D. posiada „umiarkowanie pozytywną” opinię z dnia 7 marca 2022 r., a dodatkowo „młody wiek i uregulowana sytuacja osobista skazanego w miejscu zamieszkania, pozwalają” na zastosowanie zasady absorpcji. Zdaniem apelującego „(…) w ocenie skazanego orzeczona kara łączna pozbawienia wolności jest wobec niego rażąco surowa” i stąd konieczne jest - „uchylenie zaskarżonego wyroku do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji, ewentualnie – „zmiana zaskarżonego wyroku w punkcie I tiret 1 przez wymierzenie skazanemu kary łącznej pozbawienia wolności w wymiarze 3 lat i 10 miesięcy.” Rzecz jednak w tym, że podstawowy wniosek petitum, powtórzony zresztą przez obrońcę na rozprawie odwoławczej, nie znajduje jakiegokolwiek merytorycznego wsparcia nie tylko w uzasadnieniu wniesionej apelacji (wbrew oczywistej treści art. 427 § 2 k.p.k.), ale przede wszystkim w odpowiednich przepisach prawa procesowego. W tym ostatnim aspekcie obrońca D. D. w ogóle nie wskazał nawet, z jakich to in concreto powodów i na jakiej podstawie prawnej (w świetle przepisu art. 437 § 2 k.p.k.), Sąd Apelacyjny miałby zdecydować „(…) o uchyleniu zaskarżonego wyroku do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji”, skoro autor apelacji („podmiot kwalifikowany”) ani nie podnosił przyczyn z art. 439 § 1 k.p.k., ani (co oczywiste) z art. 454 k.p.k., ani też nie podkreślał perspektywy (konieczności) przeprowadzenia na nowo przewodu sądowego w całości ( arg. ex art. 437 § 2 in fine k.p.k.).

W przekonaniu Sądu Apelacyjnego zarzut podniesiony przez obrońcę (z art. 438 pkt 4 k.p.k.), sformułowany (co już wyżej zaznaczono) jedynie w odniesieniu do orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności, zasługiwał tylko na częściowe uwzględnienie. Z pewnością, w realiach przedmiotowej sprawy, nieuprawnione było domaganie się przez skarżącego ukształtowania wymiaru tej kary łącznej wyłącznie na zasadzie absorpcji. Przypomnieć w tym miejscu należy, że zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie zgodnie wskazuje się, iż oparcie wymiaru kary łącznej czy to na dyrektywie absorpcji, czy to na dyrektywie kumulacji, jako rozstrzygnięcia skrajne, stanowiące wyjątek, wymagają szczególnego uzasadnienia. Szczególnego znaczenia nabiera w powyższym kontekście podkreślana zasada, wedle której wymiar kary łącznej nie może być zaostrzany ponad granice kary zasłużonej. Jednym z elementów wpływających na możliwość oparcia wymiaru kary łącznej na odpowiedniej dyrektywie jest stopień związku między pozostającymi w zbiegu przestępstwami. Im związek ten jest ściślejszy, tym bardziej przeważa absorbowanie poszczególnych kar, zaś im związek ten jest luźniejszy – tym bardziej przeważa ich kumulacja (zob. A. Wróbel [red.], A. Zoll [red.], Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do art. 85 k.k., Kraków 2016; wyrok SN z 02.02.2021 r., IV KK 426/20, LEX nr 3182899; wyrok SA w Krakowie z 04.10.2000 r., II AKa 175/00, KZS 2000/10/31). Jest także oczywiste, że przy wymiarze kary łącznej nie stosuje się przesłanek wymiaru kary wymienionych w treści art. 53 k.k. a priorytetowe dyrektywy wymiaru kary łącznej określone są w treści art. 85a k.k. Wprawdzie ten ostatni przepis nie zawiera wyczerpującego, enumeratywnego katalogu dyrektyw (przesłanek) decydujących o wymiarze kary łącznej, jednakże wskazuje, iż wymierzając karę łączną sąd bierze pod uwagę przede wszystkim cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Użycie w tekście prawnym wyrażenia „przede wszystkim” wyklucza wszelako możliwość przyjęcia, że dyrektywy prewencji indywidualnej i generalnej są jedynymi, które należy brać pod uwagę przy orzekaniu kary łącznej. W szczególności, przy wymiarze kary łącznej sąd musi zatem kierować się także związkami przedmiotowo-podmiotowymi pomiędzy zbiegającymi się przestępstwami, które mogą mieć zasadnicze znaczenie dla określenia zasady łączenia kar. Im bowiem ściślejszy związek, tym bardziej rozważyć należy możliwość zastosowania absorpcji, czy też asperacji, przy założeniu, że pełna absorpcja bądź kumulacja winny mieć - co do zasady - charakter wyjątkowy ( vide wyrok SN z 02.02.2021, IV KK 426/20, LEX nr 3182899).

W świetle powyższych uwarunkowań rzeczywiście rację ma obrońca, gdy wskazuje, że wymiar kary łącznej winien być racjonalny i należy unikać takich sytuacji, w której skazany pociągnięty do odpowiedzialności karnej odrębnie za każde z popełnionych przestępstw, pozostających w zbiegu realnym, znajdowałby się w gorszej sytuacji - z perspektywy wymiaru kary - niż sprawca, który za takie przestępstwa odpowiadałby w jednym postępowaniu. Przepis art. 85a k.k. odnosi się bowiem do każdego przypadku wymiaru kary łącznej: zarówno wówczas, gdy jest ona orzekana w wyroku skazującym, jak i w ramach wyroku łącznego (zob. W. Wróbel [red.], A. Zoll [red.], Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Część II. Komentarz do art. 53-116, WK 2106, s. 498). Sąd Okręgowy uzasadniając swoje stanowisko i kształtując wymiar kary łącznej pozbawienia wolności, wprawdzie na zasadzie asperacji, jednakże bardziej zbliżonej do kumulacji kar jednostkowych), wskazał w pierwszym rzędzie, że popełnienie przez D. D. przestępstwa wymierzone były w różne dobra prawnie chronione, zaś poszczególne czyny popełnione zostały w pewnej rozpiętości czasowej (od lipca 2014 r. do czerwca 2019 r. W pisemnych motywach zaskarżonego wyroku łącznego dostrzeżono wprawdzie młody wiek skazanego, jednakże wskazano przy tym, że „jest on już osobą zdemoralizowaną”, a przeciwko wymierzeniu skazanemu sankcji zbliżonej do jednej kary przemawiała wielokrotna karalność skazanego, co „stanowi negatywny czynnik prognostyczny” (str. 9 uzasadnienia SO). Wprawdzie Sąd I instancji dysponował nadesłaną przez jednostkę penitencjarną opinią o D. D., jednakże - w przekonaniu Sądu Apelacyjnego – pozytywne elementy zachowania skazanego w czasie odbywania kary (wynikające choćby z nowej opinii ZK Wierzchowo z dnia 30.11.2022 r.), w powiązaniu z okolicznością, że zasadnicza odpowiedzialność skazanego (określona w wyrokach jednostkowych: III K 347/18 i III K 157/20 SO w Szczecinie), była jednak związana z sankcjami wymierzanymi za przestępstwa narkotykowe (z ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii) - przemawiały za ukształtowaniem kary łącznej pozbawienia wolności w wymiarze 5 lat pozbawienia wolności, a zatem poziomie korzystniejszym dla skazanego D. D., nota bene tak, jak też została ukształtowana wysokość, orzeczonej wobec niego kary łącznej grzywny. Natomiast z pewnością dalej idące postulaty obrońcy (wymierzenie skazanemu kary łącznej na zasadzie absorpcji) i przywołane na ich poparcie argumenty były natomiast merytorycznie niezasadne. Wprawdzie tego rodzaju okoliczności, jak opinia o zachowaniu skazanego w czasie odbywania kary, czy też jego warunki rodzinne, mogą mieć znaczenie dla wymiaru kary łącznej, nie można jednak nadawać im nadmiernego znaczenia (zob. postanowienie SN z 15.07.2020 r., III KK 5/19, LEX nr 3277341).

Wbrew odmiennym twierdzeniom skarżącego, zdaniem Sądu Apelacyjnego, zarówno w sprawie przedmiotowej, podobnie jak i w znakomitej większości innych przypadków podstawową dyrektywą szczegółową, stosowaną w procesie wymiaru kary łącznej winna być jednak nie dyrektywa absorpcji – tylko asperacji. To właśnie ta ostatnia reguła z jednej strony pozwala unikać nieuzasadnionego premiowania sprawcy popełniającego kilka przestępstw, do czego prowadzi dyrektywa absorpcji, zaś z drugiej - pozwala uniknąć konsekwencji w postaci kumulacji dolegliwości, wynikających z orzeczonych kar jednostkowych, a tym samym naruszenia zasady racjonalności wymiaru kary i zasady humanitaryzmu stosowania kar i środków karnych, do czego z reguły prowadzi oparcie wymiaru kary łącznej na dyrektywie kumulacji (zob. A. Wróbel [red.], A. Zoll [red.], Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do art. 85 k.k., Kraków 2016). Nadto, nie sposób pominąć, że autor skargi odwoławczej mimowolnie połączył w swych rozważaniach przesłanki właściwe raczej innej instytucji Kodeksu karnego - warunkowego przedterminowego zwolnienia, skoro akcentował okoliczność, że „(…) skazany po zakończeniu izolacji penitencjarnej będzie miał zapewnione zamieszkanie u rodziny oraz zatrudnienie w prowadzonej przez nich firmie”, „(…) realna jest perspektywa, że skazany będzie przestrzegał porządku prawnego po odbyciu kary (…)”. Przypomnieć w tym miejscu należy, że skazanego na karę pozbawienia wolności sąd może warunkowo zwolnić z odbycia reszty kary tylko wówczas, gdy jego postawa, właściwości i warunki osobiste, uzasadniają przekonanie, że skazany po zwolnieniu będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa. Rzecz jednak w tym, że także i wówczas, ustalenie owej „pozytywnej prognozy” (o której mowa w ww. przepisie) wobec osoby skazanego musi stanowić wynik rozważań kompleksowych, będących rezultatem kumulatywnej oceny wszystkich kryteriów warunkowego zwolnienia, zawartych w art. 77 § 1 k.k., a nie zaś efekt wybiórczego eksponowania jedynie części z nich (zob. wyrok SN z 27.11.2019 r., V KK 582/19, LEX nr 2753621). Przedstawiając tego typu subiektywne spojrzenie, obrońca zdaje się nie dostrzegać, że wymierzając karę łączną, sąd powinien kierować się przede wszystkim ustawowymi dyrektywami wymiaru tej kary (art. 85a k.k.). Zastosowanie zasady absorpcji nie znajduje zatem żadnego racjonalnego uzasadnienia, jeżeli nie przemawiają za tym wystarczająco wskazane w ww. unormowaniu cele orzeczenia kary łącznej, a zatem cele zapobiegawcze i wychowawcze, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

W przekonaniu sądu ad quem, złagodzony w instancji odwoławczej, wobec skazanego D. D., wymiar orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności (5 lat), uwzględnia wszystkie realia przedmiotowej sprawy, w tym również związek przedmiotowy zachodzący pomiędzy zbiegającymi się przestępstwami, tudzież akcentowane w apelacji pozytywne aspekty zachowania D. D. w jednostce penitencjarnej. Zachowanie tego nie można jednak gloryfikować i nadawać mu nadmiernego znaczenia. Zauważyć bowiem wypada, że poprawne zachowanie skazanego w jednostce penitencjarnej - co do zasady - winno stanowić regułę i okoliczności tej nie należy przeceniać przy wymiarze kary łącznej. Jest to bowiem obowiązek skazanego, który spotyka się z reakcją w postaci np. udzielenia skazanemu nagród regulaminowych w oparciu o odpowiednie przepisy Kodeksu karnego wykonawczego. Brak było zatem jakichkolwiek innych, racjonalnych powodów do dalszego złagodzenia orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności, co postulował obrońca. Co więcej tego typu ewentualne postąpienie, byłoby nieuprawnionym premiowaniem D. D. tylko dlatego, że popełnił on szereg przestępstw. Tymczasem, skoro kara łączna stanowi syntetyczną, całościową ocenę zachowań skazanego, to winną być także adekwatna i racjonalną, z prewencyjnego punktu widzenia, reakcją organów wymiaru sprawiedliwości na popełnione przez niego przestępstwa, nie zaś przejawem bliżej nieuzasadnionej i wręcz niezrozumiałej, z punktu widzenia całego społeczeństwa pobłażliwości (zob. wyrok SA w Szczecinie z 05.03.2015 r., II AKa 285/14, OSASz 2015/4/5-15). Nie sposób również pominąć, że kara łączna pozostaje wszakże karą orzekaną za „całokształt” przestępczej działalności, a jako taka winna być również karą sprawiedliwą. Tak orzeczona przez tut. Sąd Apelacyjny, wobec D. D. kara łączna, taką zaś niewątpliwie jest. Nadto, orzekanie o karze łącznej w wyroku łącznym, który zapada po uprawomocnieniu się „łączonych” wyroków, jest także wymierzaniem kary (zob. wyrok SN z 20.02.1995 r., II KRN 2/95, OSNKW, z. 3-4, poz. 17; P. Kardas [w:] System Prawa Karnego. Nauka o karze. Sądowy wymiar kary. Tom 5, red. J. Kaczmarek, W-wa 2017; D. Kala, M. Klubińska: Kara łączna i wyrok łączny, Kraków 2017) i w takim układzie jest oczywiste, iż D. D. wymaga jednak odpowiednio dłuższego procesu resocjalizacji (prowadzonego w warunkach penitencjarnych), niż postrzega to skarżący obrońca, czy wreszcie i … sam skazany.

Orzeczona w instancji odwoławczej (na zasadzie asperacji) kara łączna 5 lat pozbawienia wolności, jawi się zatem jako sankcja czyniące zadość społecznemu poczuciu sprawiedliwości, spełniająca w sposób właściwy oczekiwania w zakresie kształtowania prawidłowej świadomości prawnej społeczeństwa, a przede wszystkim cele wychowawcze i zapobiegawcze, które to winna osiągnąć w stosunku do skazanego ( arg. ex art. 85a k.k.). Wypada przypomnieć, że popełnienie przez sprawcę dwóch lub więcej przestępstwa jest czynnikiem prognostycznym przemawiającym za orzeczeniem kary łącznej surowszej od wynikającej z prostej absorpcji. Zgodzić się należy również z poglądem, że instytucja kary łącznej nie polega w istocie na automatycznym niejako zmniejszeniu dolegliwości za przestępstwo już popełnione, ale służy racjonalizacji wykonania kary pochodzących z różnych skazań - zgodnie z aktualizowanymi na bieżąco celami tychże kar. Jak już to wyżej zaznaczono, w realiach przedmiotowej sprawy odpowiednim rozwiązaniem pozostaje przyjęcie zasady asperacji, pomagającej odnaleźć właściwą równowagę pomiędzy skrajnymi rozwiązaniami (kumulacji i absorpcji). Nadmierne bowiem redukowanie dolegliwości karnej w stosunku do osoby wchodzącej już w konflikty z prawem, dopuszczającej się tego typu przestępstw jak skazany, mogłoby wywołać w społeczeństwie wrażenie pobłażliwości i tolerowania wręcz przestępczej działalności, zamiast poczucia należytej odpłaty, właściwego podsumowania przestępczej działalności skazanego W ślad za Sądem Najwyższym wypada wreszcie zauważyć, że wyrok łączny jest instytucją mającą racjonalizować wymiar kary, a nie służyć tyko i wyłącznie poprawie sytuacji skazanych (zob. postanowienie SN z 22.09.2016 r., III KK 140/16, LEX nr 2142559).

Reasumując, wydanym wyrokiem reformatoryjnym Sąd Apelacyjny, w swym głębokim przekonaniu, doprowadził od takiego ukształtowania kary łącznej pozbawienia wolności wobec D. D., że jest ona sprawiedliwa i we właściwym stopniu uwzględnia wszystkie dyrektywy wymiaru tej kary. Zdaniem sądu ad quem orzeczona kara łączna pozwoli zatem na osiągnięcie wobec skazanego korzystnych efektów poprawczych i powinna spowodować, iż zrozumie on naganność swojego postępowania, a po wyjściu na wolność pokieruje swoim życiem w taki sposób, by ponownie nie naruszyć norm prawa karnego.

Wniosek

Obrońca D. D. w apelacji wniósł o:

„uchylenie zaskarżonego wyroku do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji, ewentualnie

zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie I tiret 1 przez wymierzenie skazanemu kary łącznej pozbawienia wolności w wymiarze 3 lat i 10 miesięcy.”

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Przyczyny dla których uznano drugi wniosek zawarty w petitum apelacji obrońcy za częściowo zasadny, szczegółowo przedstawiono we wcześniejszej części niniejszego uzasadnienia.

Argumentacja skargi odwoławczej, wobec jej merytorycznej nietrafności, nie mogła natomiast skutkować uwzględnieniem pierwszego wniosku, tj. wydaniem orzeczenia kasatoryjnego. W tym ostatnim aspekcie, jak już to wyżej podniesiono, obrońca D. D. w ogóle nie wskazał nawet, z jakich to in concreto powodów i na jakiej podstawie prawnej (w świetle przepisu art. 437 § 2 k.p.k.), Sąd Apelacyjny miałby zdecydować „(…) o uchyleniu zaskarżonego wyroku do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji (…)”, skoro autor apelacji („podmiot kwalifikowany”) ani nie podnosił przyczyn z art. 439 § 1 k.p.k., ani (co oczywiste) z art. 454 k.p.k., ani też nie podkreślał perspektywy (konieczności) przeprowadzenia na nowo przewodu sądowego w całości ( arg. ex art. 437 § 2 in fine k.p.k.).

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok łączny w ten sposób, że obniżył orzeczoną w punkcie I, wobec skazanego D. D. (1), karę łączną pozbawienia wolności do 5 lat.

Zwięźle o powodach zmiany

Zaprezentowane w powyższych rozważaniach sądu ad quem racje, spowodowały określoną korektę wyroku łącznego Sądu Okręgowego. W ten sposób zaskarżonemu orzeczeniu został przywrócony praworządny charakter.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

pkt II

Reasumując, wszystkie przedstawione powyżej racje spowodowały, że Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 437 § 1 k.p.k., dokonał w zaskarżonym wyroku łącznym określonej zmiany, zaś w pozostałej części, nie stwierdzając innych uchybień, które należałoby brać pod uwagę z urzędu (art. 435, art. 439 § 1, art. 440 i art. 455 k.p.k.) utrzymał go w mocy, uznając ostateczne rozstrzygnięcie za trafne, słuszne i sprawiedliwe.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

pkt III i IV

Orzeczenie o zasądzeniu na rzecz obrońcy z urzędu odpowiedniego wynagrodzenia, za pomoc prawną udzieloną skazanemu z urzędu w postępowaniu o wydanie wyroku łącznego, znajduje swoje uzasadnienie w przepisach art. 29 ust. 1 i 2 ustawy z 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (Dz.U.2022.1184 t.j.) oraz § 2 pkt 1, § 4 ust. 1 i 3 w zw. z § 17 ust. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U.2019.18 t.j.).

Zwolnienie skazanego od wydatków za postępowanie odwoławcze spowodowane było uznaniem, że uiszczenie ich przez D. D. (1), z uwagi na długotrwały pobyt w izolacji penitencjarnej (tudzież brak istotnych dochodów), byłoby dla niego zbyt uciążliwe ( arg. ex art. 624 § 1 k.p.k.). W konsekwencji sąd ad quem obciążył tymi wydatkami Skarb Państwa, zaś rozstrzygnięcie to jest tożsame z odpowiednim (w kwestii kosztów) postąpieniem Sądu I instancji.

Mając na uwadze zaprezentowane powyżej względy, Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji wyroku odwoławczego.

7.  PODPIS

SSA Jacek Szreder SSA Stanisław Stankiewicz SSA Małgorzata Jankowska

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca skazanego D. D. (1)

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wyrok łączny Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 11 kwietnia 2022 r., sygn. akt III K 43/22

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana