Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 kwietnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 kwietnia 2014 r. w Szczecinie

sprawyT. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 27 marca 2013 r. sygn. akt VI U 1172/10

oddala apelację.

SSA Zofia Rybicka – Szkibiel SSA Romana Mrotek SSO del. Beata Górska

Sygn. akt III AUa 377/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6 września 2010 roku organ rentowy — Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. - odmówił T. C. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, powołując się na orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 26 sierpnia 2010, którym orzeczono że ubezpieczony jest zdolny do pracy.

Pismem z dnia 21 września 2010 r. T. C. wniósł odwołanie od powyższej decyzji, domagając się przyznania mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu ubezpieczony wskazał, że stan jego zdrowia nie uległ poprawie.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 27 marca 2013r. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu T. C. rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 01 sierpnia 2010 roku do maja 2013 roku.

Sąd Okręgowy ustalił, że T. C. urodził się w dniu (...). Ubezpieczony pracował kolejno na stanowiskach pracownika transportowego w okresie od 2 sierpnia 1971 r. do 30 maja 1972 r., robotnika budowlanego w okresie od 2 czerwca 1972 r. do 29 grudnia 1976 r., od 24 stycznia 1977 r. do 14 maja 1979 r., obchodowego urządzeń odpopielania i odżużlania w okresie od 15 maja 1979 r. do 10 września 2001 r.

Do podjęcia pracy na stanowisku obchodowego urządzeń odpopielania i odżużlania wymagane jest legitymowanie się stosownymi kwalifikacjami: świadectwem kwalifikacyjnym E - Grupa II „Urządzenia wytwarzające, przetwarzające, przesyłające i zużywające ciepło oraz inne urządzenia energetyczne” Jest to praca wielozmianowa i w porze nocnej wymagająca wysiłku fizycznego i umysłowego. Pracując na tym stanowisku ubezpieczony wykonywał prace związane z obchodami i nadzorem przebiegu procesu technologicznego instalacji odpopielania i odżużlania.

W okresie od 11 września 2001 r. do 31 lipca 2007 r. ubezpieczony miał przyznane prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, z uwagi na rozpoznanie przebytej resekcji prawostronnej z powodu nowotworu części wstępującej jelita grubego z przebytą chemioterapią. Następnie w okresie od dnia 1 sierpnia 2007 r. do 31 lipca 2010 r. miał przyznawane prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. U ubezpieczonego rozpoznano u ubezpieczonego chorobę niedokrwienną serca stabilną, nadciśnienie tętnicze II WHO, padaczkę, chorobę zwyrodnieniowa kręgosłupa - zespół bólowy korzeniowy L/S prawostronny, resekcję żołądka w 2006 r., przebytą w 1997 r. operację karcinoidu żołądka, przebytą w 2001 r. operacje częściowego wycięcia jelita grubego, astmę oskrzelową.

Lekarze orzecznicy ZUS uznając ubezpieczonego za częściowo niezdolnego do pracy wzięli pod uwagę, że ubezpieczony jest pracownikiem fizycznym budowlanym oraz wieloletnim pracownikiem elektrowni.

W dniu 2 czerwca 2010 r. ubezpieczony złożył w organie rentowym wniosek o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres.

Po przeprowadzeniu badania w dniu 6 sierpnia 2010 r. lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że T. C. nie jest niezdolny do pracy. Lekarz orzecznik rozpoznał u ubezpieczonego nadciśnienie tętnicze w okresie wydolności krążeniowej, padaczkę, przebyte leczenie operacyjne i chemioterapię w 2001 r. z powodu raka okrężnicy wstępującej bez cech wznowy, przebyte w 1997 r. leczenie operacyjne z powodu raka żołądka bez cech wznowy, astmę oskrzelową bez zaburzeń wentylacji.

Po rozpoznaniu sprzeciwu wnioskodawcy od orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS, Komisja Lekarska ZUS, orzeczeniem dniu 26 sierpnia 2010 roku potwierdziła opinię Lekarza Orzecznika ZUS, wskazując, że ubezpieczony nie jest osoba niezdolną do pracy.

U ubezpieczonego na dzień wydawania zaskarżonej oraz po dniu 31 lipca 2010 r. istniały podstawy do rozpoznania:

- nowotworu złośliwego wstępnicy - stan po leczeniu operacyjnym - hemikolektomia prawostronna, stan po chemioterapii,

- nadciśnienia tętniczego utrwalonego w II okresie WHO u chorego z dolegliwościami stenokarialnymi,

- astmy oskrzelowej umiarkowanej, przewlekłego nieżytu nosa i spojówek,

- padaczki z redukcją napadów utraty przytomności,

- stanu po wycięciu polipa żołądka z powodu raka śródśluzówkowego w 1997 r.

- stanu po laporoskopowej resekcji żołądka w styczniu 2011 r.,

- torbieli prawej nerki, naczyniaka prawego płata wątroby (USG z maja 2010 r.),

- otyłości prostej.

Charakter występujących u ubezpieczonego zmian chorobowych układu oddechowego (astma oskrzelowa) oraz nerwowego (padaczka) - stanowi przeciwwskazanie do pracy na wysokości, przy obsłudze maszyn pozostających w ruchu, pracujących pod napięciem, w pomieszczeniach zapylonych, podejmowania ciężkiej pracy fizycznej, co uniemożliwia mu podjęcie zatrudnienia zgodnego z jego kwalifikacjami zawodowymi. Stanowisko obchodowego urządzeń odpopielania i odżużlania charakteryzuje się występowaniem szeregu narażeń i uciążliwości: zapylenie, praca zmianowa, praca średnio - ciężka. Na stanowisku tym wymagana jest pełna zdolność psychoruchowa. Występujące w tej pracy zapylenie jest przeciwwskazaniem do zatrudnienia osoby z rozpoznaną astmą. Mimo że aktualnie nie występują u ubezpieczonego zaburzenia wentylacji to przeciwwskazane jest podjęcie przez niego zatrudnienia na stanowisku obchodowego urządzeń odpopielania i odżużlania, ponieważ praca ta przyczyniłaby się do zaostrzenia przebiegu choroby. Ubezpieczony mógłby wykonywać wyłącznie lekkie prace fizyczne, w porze dziennej, bez wysokości i prowadzenia pojazdów mechanicznych, bez narażenia na zapylenie.

Z uwagi na rozpoznane wyżej schorzenia ubezpieczony jest zatem nadal po dniu 31 lipca 2010 r. częściowo niezdolny do pracy okresowo do maja 2013 r.

Pozostałe schorzenia nie powodują niezdolności ubezpieczonego do pracy. Zmiany nowotworowe przewodu pokarmowego, leczone operacyjnie i chemioterapią przebiegają bez wznowy. Naczyniak wątroby, torbiel nerki prawek praz polipy przewodu pokarmowego nie są nowotworami i nie są wznowieniem choroby nowotworowej. Leczenie onkologiczne nie pozostawiło skutków ubocznych sprawności organizmu. Nadciśnienie tętnicze nie doprowadziło do powikłań naczyniowych mózgu i nerek, przebiega bez objawów niewydolności krążenia, bez danych dla niestabilnej choroby wieńcowej, bez zmian patologicznych w naczyniach wieńcowych w badaniu koronograficznym z lutego 2011 r.

Sąd wskazał, że zgodnie z treścią przepisów art. 57 i 58 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity obowiązujący w dacie wydania zaskarżonej decyzji: Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz. 1227 ze zm., dalej jako: ustawa rentowa), renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który łącznie spełnił następujące warunki:

1.  jest niezdolny do pracy,

2.  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3.  niezdolność do pracy powstała w czasie ubezpieczenia, lub w okresie równorzędnym z okresem ubezpieczenia albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od daty ustania tych okresów.

Z mocy zaś art. 107 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, prawo do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy oraz wysokość tych świadczeń ulega zmianie, jeżeli w wyniku badania lekarskiego, przeprowadzonego na wniosek lub z urzędu, ustalono zmianę stopnia niezdolności do pracy, brak tej niezdolności lub jej ponowne powstanie.

Definicję niezdolności do pracy zamieszczono w przepisie art. 12 ustawy rentowej, w którym wskazano, iż niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, zaznaczając iż całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast częściowo niezdolną do pracy - osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Z całkowitą niezdolnością do pracy mamy zatem do czynienia w sytuacji utraty zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy, przy czym zgodnie z art. 13 ust. 4 zachowanie zdolności do pracy w warunkach określonych w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie stanowi przeszkody do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy. Przesłanka niezdolności do jakiejkolwiek pracy odnosi się do każdego zatrudnienia w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu (wyrok SN z dnia 8 grudnia 2000 r., II UKN 134/00, OSNAPiUS 2002, nr 15, poz. 369). Oznacza to, że możliwość uznania całkowitej niezdolności do pracy jest wykluczona przy zachowaniu choćby ograniczonej zdolności do pracy w tzw. normalnych warunkach. Częściowa niezdolność do pracy jest natomiast wynikiem utraty w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Wyjaśnić przy tym należy, iż o częściowej niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, lecz ocena, czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami. Wymóg utraty zdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami w stopniu znacznym wskazuje zatem na możliwość zachowania nieznacznej zdolności do pracy.

W niniejszym postępowaniu kwestią sporną było ustalenie, czy T. C. po dniu 31 lipca 2010 r. był osobą zdolną czy niezdolną do pracy, a jeśli niezdolną, to w jakim stopniu i na jak długo.

Dokonując ustaleń w niniejszej sprawie Sąd Okręgowy oparł się o analizę dostępnej dokumentacji dotyczącej ubezpieczonego oraz o przeprowadzone w toku postępowania sądowego dowody z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów różnych specjalności, właściwych dla schorzeń ubezpieczonego. Autentyczność dokumentów nie była przez strony kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu. Zostały one sporządzone w sposób zgodny z przepisami prawa, przez uprawnione do tego osoby, w ramach ich kompetencji, oraz w sposób rzetelny, stąd też Sąd ocenił je jako wiarygodne. Tak samo ocenił Sąd wydane w niniejszej sprawie opinie biegłych.

Zważyć w tym miejscu należy, iż specyfika oceny tego rodzaju dowodów wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez Sąd – który nie posiada wiadomości specjalnych – tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Kryteria oceny tego dowodu stanowią również: poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy dał wiarę wydanym w sprawie opiniom biegłych sądowych lekarzy specjalistów odnośnie rozpoznanych u ubezpieczonego schorzeń, nie znajdując podstaw do ich podważenia (prawidłowość tych rozpoznań nie została też zakwestionowana przez żadną ze stron). Oceniając jednak trafność wyprowadzonych przez biegłych wniosków co do zachowania przez ubezpieczonego zdolności do pracy, Sąd Okręgowy wziął dodatkowo pod uwagę to, czy biegli w należyty sposób rozumieli to pojęcie, tj. czy kierowali się definicją zawartą w przytoczonym wyżej przepisie art. 12 ustawy emerytalnej. W tym miejscu należy bowiem podkreślić, że sąd orzekający w niniejszej sprawie, której przedmiotem jest prawo do renty z ubezpieczenia społecznego, ma pełną świadomość tego, iż warunkująca powstanie tego prawa ocena niezdolności do pracy w zakresie wymagającym wiadomości specjalnych musi znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłych posiadających odpowiednią wiedzę medyczną adekwatną do rodzaju schorzeń ubezpieczonego. Równocześnie Sąd Okręgowy wskazał, iż jakkolwiek ocena częściowej niezdolności do pracy, w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy, wymaga z reguły wiadomości specjalnych (opinii biegłego z zakresu medycyny), to jednak ostateczna ocena, czy ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy musi uwzględniać także inne elementy, w tym zwłaszcza poziom kwalifikacji ubezpieczonego, możliwości zarobkowania w zakresie tych kwalifikacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 12 ust. 1 i 3 oraz art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm. w związku z art. 278 § 1 k.p.c.). Ocena ta ma charakter prawny, stanowiąc subsumcję stanu faktycznego do norm prawnych i może jej dokonać wyłącznie sąd a nie biegły.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy zwrócił więc uwagę, że oceniając wpływ rozpoznanych schorzeń na zdolność T. C. do pracy zgodnej z jego kwalifikacjami biegli z zakresu onkologii dr n.med. H. Z., neurologii dr n.med. B. M., kardiologii dr n.med. J. S. oraz pulmonologii dr n.med. W. W. rozpoznając u ubezpieczonego nowotwór złośliwy wstępnicy - stan po leczeniu operacyjnym - hemikolektomia prawostronna, stan po chemioterapii, nadciśnienie tętnicze utrwalone w II okresie WHO u chorego z dolegliwościami stenokarialnymi, astmę oskrzelową umiarkowaną, padaczkę z redukcją napadów utraty przytomności, stan po wycięciu polipa żołądka z powodu raka śródśluzówkowego w 1997 r., stan po laporoskopowej resekcji żołądka w styczniu 2011 r., torbiel prawej nerki, naczyniak prawego płata wątroby (USG z maja 2010 r.), otyłość prostą uznali, że rozpoznane schorzenia nie powodują niezdolności ubezpieczonego do pracy, przy czym zauważyli, że charakter występujących u ubezpieczonego schorzeń stanowi przeciwwskazanie do pracy na wysokości, przy obsłudze urządzeń pozostających w ruchu, pracujących pod napięciem.

Mając na uwadze powyższe, o ile Sąd Okręgowy podzielił w całej rozciągłości opinię tych biegłych co do rozpoznanych u ubezpieczonego schorzeń ze specjalności biegłych, o tyle nie podzielił wyprowadzonych przez nich wniosków końcowych, uznając w tym zakresie za prawidłową wyłącznie ostateczną opinię biegłej z zakresu medycyny przemysłowej A. J.. Należało bowiem dostrzec, że biegli onkolog, neurolog, kardiolog oraz pulmonolog nieprawidłowo ustalili kwalifikacje ubezpieczonego stanowiące odniesienie do stwierdzenia niezdolności do pracy, uznając, że jest on osobą bez zawodu, pracującą fizycznie. Tymczasem z ustaleń stanu faktycznego wynika, iż w czasie swojej aktywności zawodowej ubezpieczony pracował kolejno na stanowiskach pracownika transportowego w okresie od 2 sierpnia 1971 r. do 30 maja 1972 r., robotnika budowlanego w okresie od 2 czerwca 1972 r. do 29 grudnia 1976 r., od 24 stycznia 1977 r. do 14 maja 1979 r., obchodowego urządzeń odpopielania i odżużlania w okresie od 15 maja 1979 r. do 10 września 2001 r. Z dokumentacji przedstawionej przez ostatni zakład pracy ubezpieczonego wynika przy tym, że do podjęcia pracy na stanowisku obchodowego urządzeń odpopielania i odżużlania wymagane jest legitymowanie się stosownymi kwalifikacjami: świadectwem kwalifikacyjnym E - Grupa II „Urządzenia wytwarzające, przetwarzające, przesyłające i zużywające ciepło oraz inne urządzenia energetyczne”. Odnosząc powyższe do realiów niniejszej sprawy można więc przyjąć, iż ubezpieczony ma on kwalifikacje faktyczne do wykonywania prac tylko właśnie tego rodzaju - obchodowego urządzeń odpopielania i odżużlania i takich prac wykonywać nie może z uwagi na schorzenia układu oddechowego oraz schorzenia układu nerwowego (padaczka), które uniemożliwiają mu wykonywanie ciężkiej pracy fizycznej, pracy na wysokości, przy obsłudze maszyn pozostających w ruchu, pracujących pod napięciem, w pomieszczeniach zapylonych.

W tej sytuacji Sąd Okręgowy przy ustalaniu wpływu schorzeń ubezpieczonego na zdolność wykonywania przez niego pracy zawodowej oparł się w zasadniczym zakresie na sprzecznej (w zakresie wniosków końcowych) z powyższymi opiniami opinii biegłej z zakresu medycyny przemysłowej A. J.. Biegła ta bowiem, nie kwestionując rozpoznań postawionych przez biegłych z zakresu neurologii, onkologii, kardiologii i pulmonologii podkreślili, że rozpoznane u ubezpieczonego schorzenia układu oddechowego (astma oskrzelowa) oraz nerwowego (padaczka) - stanowią przeciwwskazanie do pracy na wysokości, przy obsłudze maszyn pozostających w ruchu, pracujących pod napięciem, w pomieszczeniach zapylonych, podejmowania ciężkiej pracy fizycznej, co uniemożliwia mu podjęcie zatrudnienia zgodnego z jego kwalifikacjami zawodowymi - obchodowego urządzeń odpopielania i odżużlania. Biegła przy tym wyjaśniła, że stanowisko obchodowego urządzeń odpopielania i odżużlania charakteryzuje się występowaniem szeregu narażeń i uciążliwości: zapylenie, praca zmianowa, praca średnio - ciężka. Na stanowisku tym wymagana jest pełna zdolność psychoruchowa. Występujące w tej pracy zapylenie jest przeciwwskazaniem do zatrudnienia osoby z rozpoznaną astmą. Nie uszło przy tym uwadze biegłej, że aktualnie nie występują u ubezpieczonego zaburzenia wentylacji, jednakże zdaniem biegłej mimo niewielkiego nasilenia schorzenia przeciwwskazane jest podjęcie przez ubezpieczonego zatrudnienia na stanowisku obchodowego urządzeń odpopielania i odżużlania, ponieważ praca ta przyczyniłaby się do zaostrzenia przebiegu choroby. W tej sytuacji koniecznym było przyjęcie, iż na dzień wydawania przez organ rentowy zaskarżonej decyzji (oraz po dniu 31 lipca 2010 r.) był on osobą częściowo niezdolną do wykonywania pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami.

Na marginesie zresztą trzeba wskazać, iż także i organ rentowy chyba dotychczas w analogiczny sposób rozumiał w przypadku ubezpieczonego „częściową” niezdolność do pracy, skoro w okresie do 31 lipca 2010 r. na mocy kolejnych decyzji organu rentowego T. C. miał przyznawane prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy i przy ustalaniu stopnia niezdolności ubezpieczonego do pracy lekarze orzecznicy brali przy tym pod uwagę (jak wynika z treści opinii), iż ubezpieczony jest pracownikiem fizycznym budowlanym oraz wieloletnim pracownikiem elektrowni.

Sąd Okręgowy wskazał, że Przewodnicząca Komisji Lekarskich wniosła zarzuty do wydanych w sprawie opinii, jednakże w ocenie Sądu Okręgowego, zarzuty te w żaden sposób nie podważyły wiarygodności i rzetelności sporządzonych w sprawie przez biegłych opinii. PKL ograniczyła się bowiem de facto wyłącznie do wskazania, że całokształt obrazu klinicznego nie ilustruje znacznego naruszenia sprawności organizmu. Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że biegła z zakresu medycyny pracy uznając ubezpieczonego za osobę częściowo niezdolną do pracy nie powoływała się w żadnej mierze na „znaczne” naruszenie sprawności organizmu ubezpieczonego, czy na zupełną niewydolność oddechową, a jedynie podkreśliła, że rozpoznane schorzenia dróg oddechowych oraz układu nerwowego mimo nieznacznego nasilenia dolegliwości uniemożliwiają mu podjęcie zatrudnienia związanego z praca w zapyleniu, pracą fizyczną, na wysokości, czy z użyciem narzędzi pozostających w ruchu, pod napięciem. W tym miejscu podkreślenia przy tym wymaga, że także i organ rentowy dotychczas w analogiczny sposób oceniał wpływ rozpoznanych schorzeń na zdolność ubezpieczonego do pracy. Ubezpieczony do dnia 31 lipca 2010 r. miał bowiem przyznane prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy z uwagi na rozpoznanie choroby niedokrwiennej serca stabilnej, nadciśnienia tętniczego II WHO, padaczki, choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa - zespół bólowy korzeniowy L/S prawostronny, resekcji żołądka w 2006 r., przebytej w 1997 r. operacji karcinoidu żołądka, przebytej w 2001 r. operacji częściowego wycięcia jelita grubego, astmy oskrzelowej. W badaniu przedmiotowym z dnia 24 września 2007 r. lekarze orzecznicy ZUS stwierdzili m.in. wydolność oddechowa i krążeniową, brak cech wznowy procesu nowotworowego, rzadkie napady padaczki (k. 89v dokumentacji medycznej). Aktualnie biegli w badaniach przedmiotowych postawili tożsame rozpoznanie.

W tej sytuacji, uznając że ubezpieczony jest nadal (po dniu 31 lipca 2010r.) częściowo niezdolny do pracy okresowo do maja 2013 r., Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 27 marca 2013 r. wniósł organ rentowy.

Zaskarżył powyższy wyrok w całości zarzucając mu :

1.  naruszenie prawa materialnego w szczególności art.12 ust.3 ustaw}' z 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz.U z 2009 r nr 153 poz. 1227 ze zm.) poprzez niewłaściwe zastosowanie prowadzące do uznania, że ubezpieczony jest częściowo okresowo niezdolny do pracy i niezdolność istnieje po 31 lipca 2010 r. naruszenie prawa materialnego- art.57 ust 1 pkt 1 w zw. z art. 13 ust. 1 pkt.2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U Nr 153 poz. 1227 z 2009 r. ze zm.) poprzez niewłaściwe zastosowanie prowadzące do uznania, że ubezpieczony T. C. spełnia przesłanki do przyznania mu prawa do renty na z tytułu okresowej częściowej niezdolności do pracy od sierpnia 2010r. do maja 2013 r.

Wskazując na powyższe, wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania ewentualnie

2.  o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Stan zdrowia wnioskodawcy nie daje, zdaniem organu rentowego, podstaw do orzeczenia częściowej niezdolności do pracy od sierpnia 2010 r. do maja 2013 r.

Apelujący wskazał, że zgodnie z art.12 ust. 1 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz.U z 2009 r nr 153 poz.1227 ze zm.) niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. W myśl ust.2 całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Zaś zgodnie z ust.3 art.12 ustawy częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem kwalifikacji. Stosownie do art. 13 ust. 1 ustawy przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się :

1.  stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji;

2.  możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Opinie lekarza orzecznika ZUS oraz Komisji Lekarskiej ZUS a także i biegłych z zakresu,, onkologii, kardiologii, pulmonologii i neurologii są zgodne w ocenie stopnia naruszenia sprawności organizmu ubezpieczonego i co do tego, że nie jest on niezdolny do pracy. Zarówno lekarze orzekający w Komisji lekarskiej ZUS jak i biegli dokonali bezpośredniego badania ubezpieczonego oraz analizy jego dokumentacji medycznej . Stwierdzając liczne schorzenia wnioskodawcy biegli stwierdzili przy tym, że nie powodują one niezdolności do pracy choć, z uwagi na astmę i padaczkę wskazali, że nie powinien ubezpieczony pracować na wysokości, przy urządzeniach pod napięciem i pozostających w ruchu. Biegła z zakresu medycyny pracy uznając, że rozpoznana u ubezpieczonego padaczka i astma oskrzelowa jest przeciwwskazaniem do pracy jako obchodowy urządzeń odpopielania i odżużlania a także jako betoniarz zbrojarz, w istocie wskazała na zakaz pracy ubezpieczonego w tych zawodach ze względów profilaktycznych a nie z uwagi na jego niezdolność do pracy. U ubezpieczonego rozpoznano astmę oskrzelową ale stwierdzono, że jest wydolny krążeniowo i oddechowo. Przebieg schorzeń oddechowych jest stabilny, nie występują zaburzenia. Zatem z powodu astmy oskrzelowej, zdaniem pozwanego, wnioskodawca nie jest niezdolny do pracy, zaś istnienie tej choroby powoduje konieczność systematycznego leczenia, ale nie może stanowić samodzielnej przyczyny uznania długotrwałej częściowej niezdolności do pracy. Faktem jest, że do lipca 2010 r. ubezpieczony miał prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Jednak, mimo stwierdzonych aktualnie podobnych schorzeń w stanie zdrowia ubezpieczonego aktualnie nastąpiła poprawa i przywrócenie niezbędnej sprawności organizmu z uwagi na wdrożone leczenie i rehabilitację. Nie zaobserwowano działań ubocznych stosowanych leków a zatem ubezpieczony nadał może być leczony farmakologicznie i jednocześnie pracować.

Zdaniem pozwanego, wnioski biegłej z zakresu medycyny pracy stwierdzające częściową, okresową niezdolność wnioskodawcy do pracy po 31.07.2010 r są nieadekwatne do opisu badania a nadto pozostają w sprzeczności z wnioskami pozostałych biegłych, którzy także oceniali stan zdrowia wnioskodawcy w z punktu widzenia schorzeń neurologicznych (padaczki) oraz schorzeń oddechowych (astmy), uwzględnili stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, rezerwę wieńcową objawy wydolności serca a także brak powikłań narządowych i stwierdzili, że T. C. nie jest od sierpnia 2010 r niezdolny do pracy.

Z tych względów, wyrok Sądu Okręgowego ustalający częściową okresową niezdolność do pracy ubezpieczonego od sierpnia 2010 r do maja 2013 r a tym samym stwierdzający spełnienie przez niego przesłanek do nabycia prawa do okresowej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na podstawie art.57 i 58 ustawy emerytalnej i wskutek tego zmieniający decyzję ZUS poprzez przyznanie T. C. prawa do renty od sierpnia 2010 do maja 2013 r jest nietrafny a apelacja uzasadniona.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie jest zasadna.

Wyrok Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Szczecinie z dnia 27 marca 2013r. jest - w ocenie Sądu Apelacyjnego - wyrokiem trafnym i odpowiadającym prawu, zaś w okolicznościach przedmiotowej sprawy nie występują jakiekolwiek przesłanki zaskarżenia mogące wyrok ten wzruszyć, w szczególności te, które Sąd II instancji ma na uwadze z urzędu (art. 378 § 1 k.p.c.).

Sąd Okręgowy w Szczecinie przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy ubezpieczony nadal spełnia warunki do przyznania jej prawa do renty.

Dokonana w tym zakresie przez ten Sąd ocena dowodów nie jest oceną dowolną, ale mieszczącą się w granicach oceny swobodnej o jakiej stanowi art. 233 § 1 k.p.c. mający swe pełne zastosowanie także do oceny dowodu z opinii biegłych - na których to dowodach oparł się Sąd I instancji w swoim rozstrzygnięciu. Sąd Okręgowy w Szczecinie podzielając zgodne konkluzje opinii biegłych lekarzy z zakresu neurologii, onkologii, pulmonologii i medycyny pracy o występującej u wnioskodawcy częściowej niezdolności do pracy, miał na względzie te wszystkie wypracowane w orzecznictwie sądowym kryteria oceny tego dowodu, które przemawiają za przyjęciem jego miarodajności.

Przypomnieć należy, że dowód z opinii biegłego podlega, jak podkreśla się w doktrynie i orzecznictwie, ocenie sądu na podstawie kryteriów zgodności z zasadami logiki, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia skuteczności wyrażonych w niej wniosków, bez wkraczania jednakże w sferę wiedzy specjalistycznej (bliżej o tych kryteriach w orzeczeniach Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 1990 r. I PR 148/90 OSP 1991 nr 11-12, poz. 300, 14 września 1995 r. II URN 31/95 OSNAP 1996 r., Nr 7, poz. 103, czy z dnia 7 listopada 2000 r. I CKN 1170/98, OSN 2001/4/64).

Już na wstępie zauważyć należy, iż w sprawach o świadczenia rentowe zasadniczym dowodem jest dowód z opinii biegłego lekarza lub zespołu biegłych, mający na celu ustalenie stanu zdrowia osoby odwołującego się pod kątem zasadności przesłanki warunkującej nabycie prawa do renty, jaką jest niezdolność do pracy w rozumieniu art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, dalej daty powstania tej niezdolności oraz jej charakteru.

Z uwagi na istniejące reguły orzekania o niezdolności do pracy Sąd Okręgowy zasięgnął opinii biegłych lekarzy o specjalnościach z zakresu schorzeń wnioskodawcy i następnie opinie te poddał ocenie, wskazując jej kryteria w uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia. Zaprezentowana ocena jest prawidłowa. Oczywiście opinie biegłych były odmienne od stanowiska zaprezentowanego przez lekarza orzecznika, jak i komisji lekarskiej ZUS. Jednak porównanie obydwu uzasadnień pozwala na ustalenie pierwszeństwa opinii powołanych w sprawie biegłych lekarzy. Są one, bowiem bardziej fachowe oraz zrozumiałe oraz na pewno zostały sporządzone przez specjalistów w dziedzinie chorób rozpoznanych u wnioskodawcy.

Wydanie opinii poprzedzone zostało analizą dokumentacji medycznej odwołującej, zebraniem wywiadu chorobowego oraz przeprowadzonym badaniem fizykalnym odwołującej. Opinie zawierają również fachowe, przekonujące uzasadnienia zajętego przez biegłych stanowiska.

Sąd I instancji uznał wydane opinie za wiarygodny dowód w sprawie i w oparciu o nie przyjął, iż ubezpieczony obecnie jest częściowo niezdolny do pracy.

Podzielić zatem należało dokonaną przez Sąd Okręgowy ocenę materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i zgodnie z nią przyjąć, iż o częściowej niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, lecz ocena, czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami.

Dodatkowo Sąd Apelacyjny uzupełnił postępowanie dowodowe w sprawie dopuszczając dowód z opinii biegłych sądowych z zakresu pulmonologii i neurologii na okoliczność dalszej (po dniu 31.07.2010r.) niezdolności do pracy, jej okresu oraz stopnia przy uwzględnieniu kwalifikacji ubezpieczonego.

Sąd zwrócił uwagę biegłych, że ubezpieczony pracował na stanowiskach pracownika transportowego (2.08.71r. – 30.05.72r.), robotnika budowlanego (2.06.72r. – 29.12.76r. i 24.01.77r. – 14.05.77r.) oraz obchodowego urządzeń odpopielania i odżużlowania (15.05.79r. – 10.09.2001r.). Główne kwalifikacje ubezpieczonego to właśnie ostatnio zajmowane stanowisko obchodowego. Do podjęcia stanowiska obchodowego wymagane jest legitymowanie się stosownymi kwalifikacjami – świadectwem kwalifikacyjnym E-Grupa II „Urządzenia wytwarzające, przetwarzające, przesyłające i zużywające ciepło oraz inne urządzenia energetyczne”. Biegli wydając opinię uzupełniającą uwzględnili charakterystykę stanowiska pracy z Elektrowni (...), z którego wynika, że praca obchodowego jest pracą wielozmianową i w porze nocnej. Wymagająca wysiłku fizycznego i umysłowego, występuje przewaga pozycji stojącej oraz obciążenia dynamicznego (k. 194).

Dokonując analizy wszystkich opinii sporządzonych przez biegłych w sprawie należy wskazać, że ubezpieczony nie jest zdolny do pracy w ramach swoich kwalifikacji. W opinii z dnia 17.03.2011r. biegli z zakresu neurologii, kardiologii i pulmonologii uznając ubezpieczonego za zdolnego do pracy wskazali jednak, że charakter zmian występujących u wnioskodawcy stanowi przeciwskazanie do pracy na wysokości, przy obsłudze urządzeń pozostających w ruchu, pracujących pod napięciem. Biegli wydając opinię nie dysponowali jednak uzupełnioną przez Sąd Apelacyjny charakterystyką stanowiska pracy. Nie dysponowali taką charakterystyką również wydając opinię uzupełniającą w dniu 1.03.2012r.

Na wpływ schorzeń ubezpieczonego na zdolność do pracy zwróciła uwagę biegła z zakresu medycyny pracy wskazując, że wnioskodawca może wykonywać prace lekkie fizycznie, w porze dziennej, bez wysokości i prowadzenia pojazdów mechanicznych i bez narażenia na zapylenie. Biegła wskazała, że opinia wynika z uwzględnienia specyfiki narażeni i wymagań na stanowiskach pracy – co nie było dotychczas analizowane przez lekarzy orzeczników. Biegła z zakresu medycyny pracy podnosiła, że stanowisko pracy obchodowego urządzeń odpopielania i odżużlania charakteryzuje się występowaniem szeregu narażeń i uciążliwości (zapylenie, praca zmianowa, praca średnio-ciężka), na stanowisku tym wymagana jest pełna zdolność psychoruchowa potwierdzona badaniami psychologicznymi. Praca jako betoniarz-zbrojarz i robotnik budowlany jest ciężką pracą fizyczną wykonywaną na budowach na wysokościach. Przeciwwskazaniem do pracy jako betoniarz zbrojarz, transportowy, pracownik budowlany i obchodowy urządzeń odpopielania i odżużlania jest padaczka oraz leczenie lekiem T. ((...), który ogranicza zdolność do pracy wymagającej sprawności psychicznej, ponieważ często obserwuje się działania uboczne: reakcje ze strony ośrodkowego układu nerwowego (senność, zmęczenie, niezborność ruchów, ból i zawroty głowy, stany splątania i niepokoju lub pobudzenia. Występujące na stanowisku obchodowego urządzeń odpopielania i odżużlania zapylenie jest przeciwwskazaniem do zatrudnienia osoby z rozpoznaną astmą (mimo, że aktualnie nie występują zaburzenia wentylacji), ponieważ przyczyniłoby się to do zaostrzenia przebiegu choroby. Także dodatnia próba wysiłkowa, przy braku zmian w wykonanej koronarografii uniemożliwia podjęcie ciężkiej pracy fizycznej (betoniarz zbrojarz, pracownik budowlany).

W uzupełniającej opinii z 4.01.2014r. sporządzonej na polecenie Sądu Apelacyjnego biegła neurolog wskazała, że wnioskodawca może wykonywać prace lekkie fizycznie, w porze dziennej, nie na wysokości. W dodatkowej opinii sporządzonej w dniu 30.01.2014r. biegła z zakresu neurologii zgodziła się z opinią biegłej z zakresu medycyny pracy z dnia 11.10.2012r.

Tym samym wskazane przez biegłych wykluczenie odnośnie możliwości wykonywania pracy przez ubezpieczonego powoduje uznanie, że jest on częściowo niezdolny do pracy wykonywanej w ramach swoich kwalifikacji.

Pojęcie "niezdolność do wykonywania pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji" należy rozumieć jako rzeczywistą utratę zdolności do pracy lub znaczne jej ograniczenie, przy uwzględnieniu możliwości i sprawności niezbędnych do dalszego zaangażowania w procesie pracy. Rozważać zatem należy potencjalną możliwość wykonywania zatrudnienia przy uwzględnieniu stopnia naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji oraz celowość przekwalifikowania zawodowego z uwagi na rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Biorąc powyższe pod uwagę, zarzuty apelacji odnoszące się do wykładni i zastosowania wskazanych przepisów nie znajdują uzasadnienia, skoro sporządzone na potrzeby niniejszego procesu opinie, uwzględniają takie elementy jak: sprawność psychofizyczna organizmu, wiek, płeć, kwalifikacje zawodowe, wykonywany dotychczas zawód - wyraz temu daje określenie "częściowo okresowo niezdolny do pracy".

Sąd I instancji respektując regulację art. 468 § 2 pkt 3 k.p.c. i zmierzając do prawidłowego i szybkiego rozpoznania sprawy, ustala okoliczności sporne między stronami oraz to, czy i jakie dowody należy przeprowadzić w celu ich wyjaśnienia. Wydaje postanowienie określające środki dowodowe i fakty podlegające stwierdzeniu, a następnie prowadzi dowody, kierując się dążnością do pełnej koncentracji materiału dowodowego. W ten sposób urzeczywistniona zostaje zasada, w myśl której prowadzenie postępowania dowodowego należy do pierwszej instancji sądowej.

Sąd II instancji nie zbiera już dowodów ale - jak stanowi art. 382 k.p.c. - orzeka na podstawie materiału dotychczas zebranego, który może tylko uzupełnić i wykorzystać jako podstawę orzeczenia. Uzupełnienie takie jest jednak możliwe i dopuszczalne tylko wówczas, gdy okoliczności sprawy wskazują na taką potrzebę i to pod warunkiem, że nie zachodzą przeszkody określone w art. 381 k.p.c.

Dlatego też Sąd Apelacyjny widział potrzebę uzupełnienia postępowania dowodowego o dodatkową opinię biegłego uznając, iż sporna kwestia nie została dostatecznie wyjaśniona w dotychczasowym postępowaniu.

W świetle wyżej naprowadzonych okoliczności zarzuty apelacji uznać należy jedynie za nieuzasadnioną polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu I instancji, co do stanu zdrowia wnioskodawcy o jego częściowej okresowej niezdolności do pracy. W tym stanie faktycznym, apelacja nie mogła odnieść skutku, wobec braku podstaw faktycznych i prawnych do jej uwzględnienia, dlatego orzeczono o jej oddaleniu w oparciu o przepis art. 385 k.p.c.

SSA Zofia Rybicka – Szkibiel SSA Romana Mrotek SSO del. Beata Górska