Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

29 marca 2023 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sławomir Górny

Protokolant: st. sekr. sąd. Ewelina Kubiczak – Kleśta

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 marca 2023 roku w Sieradzu

odwołania A. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z 19 stycznia 2023 r. Nr (...)

i z 27 lutego 2023 r. Nr (...)

w sprawie A. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

o rekompensatę

1.  Zmienia zaskarżone decyzje i przyznaje A. P. prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych poczynając od 1 grudnia 2022 roku;

2.  Stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do przyznania prawa do rekompensaty.

Sygn. akt IV U 102/23

UZASADNIENIE

Decyzją z 19.01.2023r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. przyznał A. P. emeryturę od 1.12.2022r., tj. od miesiąca w którym zgłoszono wniosek, odmawiając przyznania prawa do rekompensaty, z uwagi na nieudowodnienie co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach; nie uwzględniono jako pracy w szczególnych warunkach zatrudnienia od 2.01.1984 – 31.10.1985, 1.09.1989 – 31.12.2006, 1.04.2007 – 31.12.2008.

Decyzją z 27.02.2023r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. ponownie przyznając A. P. emeryturę, ponownie odmówił mu przyznania prawa do rekompensaty, z uwagi na nieudowodnienie co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Nie podzielając powyższych decyzji w/w złożył odwołania, wnosząc o przyznanie prawa do przedmiotowego świadczenia.

W odpowiedziach na odwołanie ZUS wnosił o jego oddalenie

Postanowieniem z 28.03.2023r., połączono sprawy do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. P., ur. (...)

W okresie od 2.01.1984 - 31.10.1985, 1.09.1989 – 31.12.2006, 1.04.2007 - 31.12.2008, był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w Tartaku (...) Sp. z o. o. w T. jako palacz w kotłowni, rębakowy drewna. Zakład zajmował się przeróbką drewna. W kotłowni był kocioł parowy przemysłowy wysokoprężny o poj. 12 atmosfer. Praca trwała cały rok. Początkowo w zakładzie pracowało około 100 osób. Dziennie przecierano około 200 m drzewa. Materiał główny był suszony. Były 2 suszarnie. Suszarnie miały długość 10m i szerokość 5-6m. Kotłowania była na potrzeby suszarni. Suszarnia pracowała cały rok. Remont pieca odbywał się tylko 1 dzień w roku. Później zbudowano nową kotłownię. Odwołujący palił w kotle trocinami, obsługiwał go ręcznie. Trociny do pieca w-ca woził taczką co godzinę, co godzinę zasypywał piec ilością 20-25 taczek trocin. Praca była 3 zmianowa. W-ca wyrzucał popiół ręcznie przy pomocy sipy do pojemnika. Przy okazji ogrzewane były biura i budynki socjalne. W dzień był 1 palacz, a w nocy było 2 palaczy. Kotłownia została zmechanizowana w 1989r. Od tego czasu odwołujący nadal zajmował stanowisko palacza jednakże musiał dopilnować jedynie temperatury w piecu. Jego głównym i faktycznie jedynym zadaniem to praca rębakowego drewna, przy obsłudze rębaka. Rębak to maszyna, która rąbie deskę na dziurki, rozdrabnia. Maszyny do rozdrabniania stały 20m od kotłowni. W-ca jako rębakowy zrzucał drewno na taśmę do rębaka. To było sprzedawane na płyty wiórowe. Odwołujący rąbał drewno 8 godzin z przerwą na śniadanie. Jako rębakowy, w-ca pracował cały czas w słuchawkach, z uwagi na duży hałas (zeznania wnioskodawcy – na nagraniu CD – 00:03:45 – 00:20:36 k. 25/akta sprawy; akta osobowe wnioskodawcy z przebiegu pracy w Tartak (...) sp. z o. o. w T. za okres od 2.01.1984 - 31.12.2008).

W dniu 29.12.2022r., A. P. złożył w ZUS wniosek o emeryturę z rekompensatą (wniosek/akta ZUS).

Decyzją z 19.01.2023r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. przyznał A. P. emeryturę od 1.12.2022r., tj. od miesiąca w którym zgłoszono wniosek, odmawiając przyznania prawa do rekompensaty, z uwagi na nieudowodnienie co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach; nie uwzględniono jako pracy w szczególnych warunkach zatrudnienia od 2.01.1984 – 31.10.1985, 1.09.1989 – 31.12.2006, 1.04.2007 – 31.12.2008 (decyzja/akta ZUS).

Decyzją z 27.02.2023r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. ponownie odmówił A. P. przyznania prawa do rekompensaty, z uwagi na nieudowodnienie co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach (decyzja/akta ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i w postępowaniu przed organem rentowym. Fakty dotyczące charakteru pracy wnioskodawcy w Tartak (...) Sp. z o. o. od 2.01.1984 - 31.10.1985, 1.09.1989 – 31.12.2006, 1.04.2007 - 31.12.2008, Sąd ustalił na podstawie zeznań odwołującego, którym dał wiarę oraz dokumentów osobowych. W ocenie Sądu materiał dowodowy daje podstawy do uznania, że w-ca spełnił sporną przesłankę stażu pracy w szczególnych warunkach, który uprawnia do nabycia prawa do rekompensaty. W spornych okresach wykonywał bowiem pracę w szczególnych warunkach, która wymieniona została w wykazie A dział XIV poz. 1, dział VI poz. 3 rozporządzenia RM z 7.02.1983r. Pomocniczo należy również wskazać na regulację wynikającą z załącznika do rozporządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z 9.05.1983r. – dział XIV poz. 1 pkt 4 oraz dział VI poz. 3 pkt 1.

Sąd Okręgowy zważył:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 2 pkt 5 ustawy z 9.12.2008r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2017r., poz. 644 ze zm.), rekompensata - odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Jak wynika z art. 21 cyt. ustawy, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. W taki sposób istotę rekompensaty określa zresztą sam ustawodawca, definiując ją w art. 2 pkt 5 ustawy o e. p.

Definicję pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze uprawniającą do wcześniejszej emerytury reguluje art. 32 ustawy emerytalno – rentowej oraz przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Zgodnie z §3 i §4 cyt. rozporządzenia, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury jeżeli łącznie spełnia warunki: mężczyzna jeżeli osiągnął wiek 60 lat, ma wymagany „okres zatrudnienia” 25 lat, w tym przepracował co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego ma zatem możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji wymienionych w wykazach A lub B stanowiących załączniki do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że wnioskodawca spełnił sporną przesłankę zatrudnienia w szczególnych warunkach, w wymaganym wymiarze co najmniej 15 lat.

W okresie zatrudnienia w Tartaku (...) Sp. z o. o. od 2.01.1984 - 31.10.1985, 1.09.1989 – 31.12.2006, 1.04.2007 - 31.12.2008, wykonywał pracę w szczególnych warunkach, która wymieniona została w wykazie A dział XIV poz. 1, dział VI poz. 3 rozporządzenia RM z 7.02.1983r.

Zgodnie z treścią art. 118 ust. 1 i 1 a cyt. ustawy, organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczeń (…) po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. W razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego. Użyte w art. 118 sformułowanie „wyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędne do wydania przez organ rentowy decyzji” należy rozumieć w ten sposób, iż 30 – dniowy termin winien być liczony od jej „faktycznego wyjaśnienia”. W konsekwencji, jeżeli organ rentowy nie wyda decyzji pozytywnej w sprawie ustalenia prawa do świadczenia lub nie wypłaci tego świadczenia w terminie 30 dni od tak określonej „daty wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania przez organ decyzji”, a następnie w wyniku przeprowadzonego postępowania - okaże się, że iż w tej dacie zostały już faktycznie wyjaśnione wszystkie okoliczności niezbędne dla wydania takiej decyzji, wówczas organ rentowy obowiązany jest do wypłaty odsetek od tego świadczenia (tak SN w wyroku z 22.04.2004r. III UA 1/04, w wyroku z 14.09.2007r., sygn. III UK 37/07). W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie na etapie postępowania przed ZUS –em i na dzień decyzji, nie było możliwe prawidłowe ustalenie przesłanki pracy w szczególnych warunkach na podstawie złożonych dokumentów, co zostało dopiero wykazane w postępowaniu odwoławczym. Dlatego też organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania zaskarżonej decyzji, o czym orzeczono w pkt 2 wyroku. Natomiast o zmianie zaskarżonej decyzji orzeczono na podstawie art. 477 ¹⁴§2 k.p.c. przyznając A. P. prawo do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach od 1.12.2022r. (pkt. 1 wyroku).