Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 kwietnia 2014r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Jarosław Jaroń (spr.)

Sędzia SO Monika Kuźniar

Sędzia SR del. Anna Stawikowska

Protokolant: Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2014r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. we W.

przeciwko A. P.

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu

z dnia 3 października 2013r.

sygn. akt VIII C 555/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I w ten sposób, że utrzymuje w mocy w stosunku do pozwanego A. P. wyrok zaoczny Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu z 5 czerwca 2012r. w sprawie VIII C 555/12;

II.  zasądza od pozwanego A. P. na rzecz strony powodowej (...) S.A. we W. 2345 zł kosztów postępowania apelacyjnego.

II Ca 16/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 3 października 2014r. Sąd Rejonowy uchylił w stosunku do pozwanego A. P. wyrok zaoczny Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia z dnia 5 czerwca 2012 r. wydany w sprawie sygn. akt VIII C 555/12 i oddalił powództwo.

Podstawą faktyczną rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego były następujące ustalenia. W dniu 9 czerwca 2011 r. Sąd Rejonowy w Radomiu, V Wydział Gospodarczy na skutek pozwu strony powodowej (...) S.A. we W. przeciwko M. P. wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, w którym nakazał pozwanemu aby zapłacił powodowi kwotę 70.998,11 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 6 października 2009 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 888 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, sygn. akt V GNc 1747/11. W dniu 5 września 2011 r. Sąd Rejonowy w Radomiu, V Wydział Gospodarczy ogłosił upadłość M. P. obejmującą likwidację majątku dłużnika. W dniu 13 września 2011 r. strona powodowa (...) S.A. z siedzibą we W. zawarła z M. P. prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą (...) z siedzibą w K., Zakładami (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. oraz A. P. porozumienie w sprawie spłaty długu wraz z oświadczeniem o przystąpieniu do długu. Na jej podstawie dłużnik M. P. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) uznał dług wynikający z nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym Sądu Rejonowego w Radomiu z dnia 9 czerwca 2011 r., sygn. akt V GNc 1747/11 w kwocie 70.998,11 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 06.10.2009 r. oraz wraz z kosztami postępowania i zobowiązał się do jego spłaty łącznie z ustawowymi odsetkami i kosztami postępowania, w miesięcznych ratach po 8.000 zł w terminie do ostatniego dnia każdego miesiąca, począwszy od października 2011 r. W przypadku braku terminowej spłaty którejkolwiek z rat lub wpłaty w niepełnej wysokości, pozostała do zapłaty kwota miała się stać natychmiast wymagalna. (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. oraz A. P. oświadczyli, iż przystępują do długu i zobowiązują się do jego spłaty wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami postępowania na zasadach odpowiedzialności solidarnej z dłużnikiem. (...) S.A. oświadczył, iż wobec zawarcia porozumienia złoży w Sądzie Rejonowym w Radomiu V Wydział Gospodarczy pismo procesowe zawierające oświadczenie, którym cofnie wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika. Porozumienie zostało zawarte w celu wycofania wniosku o upadłość albowiem M. P. miał spłacić dług w ratach, dla zabezpieczenia wykonania porozumienia do długu przystąpili pozwany A. P. i Zakłady (...) sp. z o.o. z siedzibą w K.. W tamtym czasie, jako, że właściwy dłużnik powoda był dużym lokalnym pracodawcą, podejmowane były działania chroniące ten podmiot przed upadłością.

Postanowieniem z dnia 17 października 2011 r. Sąd Rejonowy w Radomiu, V Wydział Gospodarczy, sygn. akt V GU 9/11 oddalił wniosek wierzyciela (...) S.A. we W. o umorzenie postępowania oraz wniosek dłużnika M. P. o uchylenie postanowienia o ogłoszeniu upadłości i umorzenie postępowania. W dniu 17 października 2011 r. pozwany A. P. złożył oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu, gdyż podpisał przedmiotowe porozumienie nie wiedząc i nie będąc o tym poinformowany przez wierzyciela (...) S.A. ani przez dłużnika M. P., że w dniu 5 września 2011 r. została ogłoszona upadłość dłużnika. W piśmie z dnia 24 października 2011 r. strona powodowa wskazała, iż uchylenie się przez pozwanego od oświadczenia woli jest bezpodstawne.

W oparciu o tak poczynione ustalenia Sąd Rejonowy uznał, iż powództwo, w stosunku do pozwanego A. P. nie zasługuje na uwzględnienie, co skutkowało uchyleniem względem niego wyroku zaocznego i oddaleniem powództwa. Istota sporu sprowadzała się do rozstrzygnięcia, czy pozwany A. P. był uprawniony do uchylenia się od skutków prawnych złożonego pod wpływem błędu oświadczenia woli, a w konsekwencji czy jest obowiązany do świadczenia na rzecz strony powodowej.

Zgodnie z art. Art. 84 § 1 kodeksu cywilnego w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej. Można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny) (§2).

O wskazanej wadzie oświadczenia woli można mówić, gdy składający oświadczenie woli działa pod wpływem niezgodnego z prawdą wyobrażenia o rzeczywistości lub jej elemencie albo pod wpływem braku takiego wyobrażenia. Nie każdy jednak błąd uzasadnia uchylenie się od skutków prawnych złożonego oświadczenia woli. Aby było to możliwe błąd musi się charakteryzować następującymi cechami: musi być błędem, co do treści czynności prawnej oraz musi być istotny. Oba te kryteria muszą występować łącznie. Dla uznania, iż błąd dotyczy treści czynności prawnej wystarczy aby mylne wyobrażenie dotyczyło jakiegokolwiek elementu czynności prawnej. Błąd co do treści czynności prawnej może się zatem odnosić do okoliczności objętych treścią oświadczeń woli (czynności prawnej), wprawdzie nimi nieobjętych, ale łączących się ściśle ze składanymi oświadczeniami woli, oraz związanych nie z oświadczeniami woli, lecz z innymi składnikami czynności prawnej, a także dotyczyć jej skutków. O uznania błędu za błąd co do treści czynności prawnej decyduje jego związek strukturalny, wewnętrzny z treścią czynności, o którą chodzi. Ma on miejsce wówczas, gdy fakt mylnie wyobrażony łączy się z samą strukturą dokonywanej czynności. Obojętne jest, czy fakt mylnie wyobrażony znalazł wyraz w złożonym oświadczeniu woli. Związek ten jest dostatecznie ścisły, jeżeli błąd tak ingeruje w treść czynności prawnej, że wypacza jej sens faktyczny lub prawny. Natomiast istotność błędu powinna być oceniana tylko według kryteriów obiektywnych. W orzecznictwie wskazuje się, że obiektywna istotność błędu oznacza, iż błąd jest tego rodzaju, że żaden rozsądny człowiek, znający prawdziwy stan rzeczy, nie złożyłby oświadczenia woli tej treści. Wyraża ona jakby ciężar gatunkowy błędu. Oświadczenie woli w konfrontacji z rzeczywistością przedstawia się jako nieracjonalne, pozbawione uzasadnienia z punktu widzenia życiowego lub prawnego. Między błędem a oświadczeniem woli powinien istnieć związek przyczynowy. Nie ma znaczenia, czy błąd odnosi się do faktów poprzedzających zawarcie stosunku prawnego, towarzyszących jego zawarciu, czy też jego skutków.

Możliwość uchylenia się od skutków prawnych, złożonych pod wpływem błędu, oświadczeń woli skierowanych do drugiej strony i stanowiących element czynności prawnej odpłatnej, uzależnione jest od spełnienia dodatkowej przesłanki. Ustalenie, iż błąd dotyczy treści czynności prawnej i jest obiektywnie istotny, nie jest wystarczające. Stosownie do treści § 1 art. 84 k.c. zdanie drugie spełniona być musi ponadto jedna z trzech wskazanych w nim przesłanek, mianowicie druga strona: błąd wywołała swoim choćby niezawinionym zachowaniem albo o błędzie wiedziała, lub z łatwością błąd mogła zauważyć. Przesłanka ta sprowadza się do określonej postawy adresata oświadczenia woli w stosunku do błędu osoby oświadczającej. Mianowicie chodzi o pewnego rodzaju współdziałanie adresata oświadczenia woli w powstaniu wadliwości czynności prawnej. Współdziałanie to może mieć zarówno charakter czynny (błąd wywołał), jak i bierny (o błędzie wiedział i nie uczynił nic, by kontrahenta z błędu wyprowadzić, a nawet - o błędzie wprawdzie nie wiedział, ale mógł go z łatwością zauważyć). Ustalenie tej przesłanki nakazuje przeprowadzenie oceny zachowania adresata wadliwego oświadczenia woli. Przedmiotem analizy staje się jego postępowanie oraz stan wiedzy i świadomości, a także przyczynowość zachowania się adresata dla powstania błędu lub w nim utwierdzenia. Natomiast nie jest konieczne, aby działanie drugiej strony umowy było wyłączną przyczyną błędu, wystarczy, aby zachowanie drugiej strony było współprzyczyną błędu" (wyrok SN z dnia 12 października 2000 r., IV CKN 144/00, OSNC 2001, nr 4, poz. 60). Nie ma znaczenia rodzaj tego zachowania, działanie czy zaniechanie. Błąd może być wywołany milczeniem, jeżeli błądzący mógł wyciągnąć fałszywe wnioski co do okoliczności sprawy. Podobnie obojętny jest zawiniony lub niezawiniony charakter postępowania adresata oświadczenia woli.

W ocenie Sądu Rejonowego analiza okoliczności faktycznych niniejszej sprawy prowadzi do wniosku, iż bez wątpienia oświadczenie woli złożone przez pozwanego było dotknięte wadą oświadczenia woli, albowiem pozostawał on w błędzie co do treści czynności prawnej, był to błąd istotny oraz druga strona o błędzie wiedziała lub mogła błąd z łatwością zauważyć. W pierwszej kolejności wskazać należy, iż jak wynika zarówno z treści porozumienia, jak i zeznań świadków oraz z przesłuchania samego pozwanego porozumienie zawarte zostało, aby nie dopuścić do ogłoszona upadłości dłużnika M. P.. Pozwany przystąpił zaś do długu w celu zabezpieczenia wierzytelności przysługującej stronie powodowej. Zatem okolicznością faktyczną łączącą się nierozerwalnie i ściśle z treścią czynności prawnej w postaci tego porozumienia było niepozostawanie dłużnika w stanie upadłości. Stwierdzić zatem należy, iż błąd pozwanego polegający na mylnym wyobrażeniu, iż w stosunku do dłużnika nie została ogłoszona upadłość dotyczył treści czynności prawnej.

Błąd pozwanego był również błędem istotnym. Pozwany nie przystąpiłby bowiem do długu w celu zapobieżenia ogłoszeniu upadłości M. P., gdyby wiedział, iż upadłość została już ogłoszona. Ponadto żaden rozsądnie myślący człowiek nie przystąpił by do długu przysługującego wierzycielowi względem dłużnika pozostawającego w stanie upadłości. Oczywistym jest bowiem, iż podmiot w upadłości nie miałby możliwości spełnienia ciążącego na nim obowiązku, co automatycznie łączyło by się z koniecznością spłaty przez przystępującego do długu.

Ponadto okoliczności faktyczne niniejszej sprawy wskazują, iż strona powodowa bez wątpienia o błędzie wiedziała lub mogła błąd zauważyć. W ocenie Sądu strona powodowa jako podmiot inicjujący postępowanie upadłościowe powinna była monitorować to postępowanie i posiadać wiedzę o wydanym w sprawie orzeczeniu, a jeżeli takiej wiedzy nie posiadała powinna była sprawdzić tę okoliczność przed zawarciem porozumienia.

Mając powyższe na uwadze Sąd I instancji uznał, iż pozwany był uprawniony do złożenia oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu. Jak wynika natomiast z treści art. 88 § 1 k.c. oświadczenie takie należy złożyć w ciągu roku od wykrycia błędu. Pozwany oświadczenie złożył w dniu 17 października 2011 r., zatem bez wątpienia termin ten został zachowany. Uznać zatem należy, iż skutecznie uchylił się od złożonego oświadczenia woli. W konsekwencji złożone przez niego oświadczenie woli, będące elementem zawartego porozumienia uznać należało za nieważne. Tym samym brak było jakichkolwiek podstaw do uznania, iż pozwany jest obowiązany do jakiegokolwiek świadczenia względem strony powodowej. Dlatego też Sąd uchylił wyrok zaoczny oraz oddalił powództwo. Należy zwrócić uwagę i na inną kwestię. A mianowicie na to, że w dniu zawarcia spornego porozumienia zobowiązanie, jakie przyjął na siebie powód, było niemożliwe do wykonania a niemożliwość ta miała w tym wypadku charakter pierwotny. Niemożliwym było bowiem skuteczne złożenie wniosku o umorzenie postępowania upadłościowego skoro doszło do ogłoszenia upadłości przed dniem zawarcia porozumienia a to powinno skutkować nieważnością umowy z mocy przepisu art. 387 § 1 k.c.

Apelację od wyroku z 3 października 2013r. wywiodła strona powodowa. Zarzuciła naruszenie prawa materialnego, tj.:

1.  art. 84 § 1 kodeksu cywilnego przez niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że błędna ocena sytuacji faktycznej i prawnej dłużnika stanowi „błąd co do treści czynności prawnej" umożliwiający pozwanemu uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli;

2.  art. 84 § 1 kodeksu cywilnego przez niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że błędna ocena sytuacji prawnej dłużnika jest „błędem co do treści czynności prawnej" wywołanym przez powódkę, znanym powódce lub z łatwością przez nią zauważalnym, podczas gdy jedynym podmiotem, który mógł wywołać ewentualny błąd po stronie pozwanego, lub któremu błąd ten mógł być znany lub przez który błąd ten mógłby być łatwo zauważalny, był sam dłużnik -M. P., na którego prośbę pozwany przystąpił do długu.

Powód zarzucił również naruszenie prawa procesowego, tj.:

1.  art. 227 k.p.c. w zw. z art. 84 §1 k.c, poprzez nieuwzględnienie treści zeznań świadka T. D., z których jednoznacznie wynika, że powódka nie miała jakiegokolwiek udziału w przystąpieniu pozwanego do długu, a tym samym przyjęciu przez niego solidarnej odpowiedzialności wobec powódki za ten dług, stąd ewentualny błąd pozwanego nie mógł zostać przez powódkę wywołany, nie mogła ona o tym błędzie wiedzieć lub z łatwością go zauważyć

2.  art. 233 §1 k.p.c. poprzez nie przeprowadzenie przez Sąd I instancji postępowania dowodowego prowadzącego do wszechstronnego rozważenia faktów i dowodów mających istotne znaczenia dla sprawy, oraz dokonanie ustaleń sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, co doprowadziło do uznania przez ten Sąd, iż pozwany działał pod wpływem błędu co do treści czynności prawnej, o istnieniu którego powódka wiedziała lub istnienie którego co najmniej mogła zauważyć, podczas gdy z materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania pierwszo instancyjnego jednoznacznie wynika, że powódka nie miała jakiegokolwiek udziału w przystąpieniu pozwanego do długu i przyjęciu przez niego solidarnej odpowiedzialności wobec powódki za ten dług, stąd ewentualny błąd pozwanego nie mógł zostać przez powódkę wywołany, nie mogła ona o tym błędzie wiedzieć lub z łatwością go zauważyć.

Wskazując na powyższe podstawy strona powodowa wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku Sądu I instancji w całości poprzez utrzymanie w mocy w

stosunku do pozwanego A. P. wyroku zaocznego wydanego przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Śródmieścia we Wrocławiu Wydział VIII Cywilny w dniu 5 czerwca 2012 roku w sprawie o sygn. akt VIII C 555/12, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu I instancji i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja zasługuje na uwzględnienie.

Zasadnie przyjmuje Sąd I instancji, że istota sporu sprowadzała się do rozstrzygnięcia, czy pozwany A. P. był uprawniony do uchylenia się od skutków prawnych złożonego pod wpływem błędu oświadczenia woli, a w konsekwencji czy jest obowiązany do świadczenia na rzecz strony powodowej.

Na uwzględnienie zasługuje zarzut naruszenia prawa materialnego, art. 84 § 1 k.c. Wbrew stanowisku Sądu Rejonowego, brak jest podstaw do przyjęcia, że pozwany A. P. skutecznie uchylił się od skutków oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu.

Zgodnie z art. 84 § 1 k.c. w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć.

Zdaniem Sądu Odwoławczego, wbrew stanowisku Sądu I instancji, nie zostały spełnione przesłanki z art. 84 § 1 k.c., a tym samym oświadczenie pozwanego o uchyleniu się od skutków oświadczenia woli zawartego pod wpływem błędu jest bezskuteczne.

Przede wszystkim należy stwierdzić, że do porozumienia z 13 września 2011r nie ma zastosowania art. 77 ust. 1 prawa upadłościowego i naprawczego, który stanowi, że czynności prawne upadłego dotyczące mienia wchodzącego do masy upadłości, wobec którego upadły utracił prawo zarządu, są nieważne. Przepis ten nie może mieć zastosowania, albowiem nie była to czynność dotycząca mienia upadłego i M. P. prowadzący działalność gospodarczą, a który w chwili zawarcia porozumienia był w upadłości, mógł mimo tego być stroną porozumienia z 13 września 2011r.

Zgodnie z art. 366 § 1 i 2 k.c. kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników). Aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani. Taka sytuacja, wielość dłużników, w niniejszej sprawie właśnie zachodzi.

Oceniając prawny charakter porozumienia z 13 września 2011r, należy stwierdzić, że w niniejszej sprawie mamy do czynienia z przystąpieniem do długu między innymi przez pozwanego A. P.. Przystąpienie do długu na mocy porozumienia stron stanowi umowę, której skutkiem jest przekształcenie podmiotowe w zobowiązaniu, polegające na powiększeniu grona dłużników w wyniku wstąpienia nowego podmiotu w pasywną stronę stosunku obligacyjnego, obok dotychczasowego dłużnika. Wskutek przystąpienia do długu nie powstaje nowy stosunek zobowiązaniowy między wierzycielem a przystępującym, który przystępuje do takiego długu, jaki obciąża dłużnika, i dług ten staje się jego własnym długiem (wyrok SN z 16 grudnia 2003r, II CK 340/02).

Skoro więc po przystąpieniu do długu, na mocy porozumienia, dług stał się własnym długiem pozwanego, to zmiana sytuacji dłużnika w żaden sposób nie wpływała na sytuację pozwanego, który do długu przystąpił. Odpowiedzialność pozwanego z dłużnikiem była solidarna. Do wierzyciela należał więc wybór dłużnika do którego skieruje wezwanie do zapłaty. Ogłoszenie upadłości dłużnika podstawowego niczego nie zmieniło w stacji prawnej pozwanego, skoro dług do którego przystąpił był jego własnym długiem, a sytuacja dłużników solidarnych względem wierzyciela jest taka sama.

Skoro już w chwili zawierania porozumienia dług stawał się długiem własnym pozwanego A. P., to musiał się on liczyć z tym, że wierzyciel może skutecznie egzekwować dług bezpośrednio od niego z pominięciem dłużnika podstawowego. Nie sposób więc mówić o błędzie, skoro ogłoszenie upadłości niczego nie zmieniło w prawnej sytuacji pozwanego. Twierdzenia pozwanego, że gdyby wiedział o upadłości to do porozumienia by nie przystąpił, nie mogą być uznane za wiarygodne, gdyż ogłoszenie upadłości, o czym wyżej była mowa, nie zmieniło niczego w sytuacji prawnej pozwanego, bo i tak wybór dłużnika należał do wierzyciela (...). Ogłoszenia upadłości M. P. nie można też uznać, za nadzwyczajne wydarzenie, skoro pozwany przystępując do długu brał na siebie ryzyko, że dług do którego przystępuje staje się jego własnym długiem, co skutkuje tym, o czym też już była mowa, że w każdej chwili może być zobowiązany do zapłaty długu, nawet z pominięciem innych dłużników solidarnych i nie mógłby skutecznie bronić się zarzutem, że wierzyciel winien najpierw dochodzić realizacji porozumienia od dłużnika podstawowego.

Należy także zastanowić się czy wierzyciel zobowiązując się do cofnięcia wniosku o ogłoszenie upadłości w istocie nie zobowiązał się do zapobieżenia ogłoszenia upadłości. W tej kwestii Sąd Odwoławczy nie podziela stanowiska Sądu I instancji. Oczywiście celem porozumienia było przedsiębranie działań, które zapobiegłyby ogłoszeniu upadłości M. P., to jednak nie sposób twierdzić, że warunkiem skuteczności porozumienia z 13 września 2011r, było zapobieżenie, niedopuszczenie do ogłoszenia upadłości.

Oceniając treść umowy należy badać zgodny zamiar stron i cel umowy (art. 65 § 2 k.c.). Jeżeli więc strony umówiły się, że wierzyciel nie dopuści odo ogłoszenia upadłości, to tym samym zakładały, że zobowiązanie takie możliwe jest do zrealizowania. Gdyby w istocie strony umówiły się, że wierzyciel nie dopuści odo ogłoszenia upadłości, to warunek ten byłby niemożliwy do zrealizowania. Zapobieżenie ogłoszeniu upadłości w chwili podpisania porozumienia leżało poza możliwościami tak wierzyciela, jak i dłużników. Należy bowiem pamiętać, że wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony 1 kwietnia 2011r., o czym strony porozumienia wiedziały, co wynika z treści samego porozumienia. Na tym etapie postępowania decyzja co do ewentualnego ogłoszenia upadłości należała do sądu upadłościowego, ewentualne więc zapobieżenie jej ogłoszenia, jak to wyżej wskazano, leżało poza możliwościami tak wierzyciela i dłużników. Tym samym nie ulega wątpliwości, że obowiązkiem wierzyciela, wynikającym z porozumienia, było wyłącznie złożenie wniosku o cofnięciu wniosku o ogłoszenie upadłości z którego to obowiązku się wywiązał, a nie zobowiązanie wierzyciela do zapobieżenia upadłości, bo z przytoczonych wyżej względów, takiego obowiązku nie mógł na siebie przyjąć.

Można pójść dalej i rozważyć co byłoby w sytuacji gdyby wierzyciel nie cofnął wniosku o ogłoszenie upadłości. Na tak postawione pytanie należy odpowiedzieć, że brak wniosku niczego w stacji pozwanego by nie zmienił.

W sytuacji kiedy jedna ze stron nie wykonuje postanowień umowy drugiej służy zazwyczaj odpowiednie roszczenie. Roszczenie jest to możliwość domagania się od indywidualnie oznaczonej osoby konkretnego zachowania. Zachowanie to może polegać na działaniu, zaniechaniu lub znoszeniu. Roszczenie ma swoje źródło w licznych zdarzeniach prawnych doniosłych z punktu widzenia przepisów prawa materialnego. W niniejszej sprawie z powodu nie złożenia wniosku o cofnięciu wniosku o ogłoszenie upadłości nie powstałoby po stronie dłużników roszczenie o nakazanie złożenia takiego oświadczenia. Nie można bowiem wystąpić z pozwem o nakazanie wystąpienia z określonym powództwem, gdyż źródłem takiego żądania nie jest prawo materialne. Ewentualna powinność działania miałaby bowiem swoje źródło co najwyżej w przepisach postępowania cywilnego tym samym nie powstałoby roszczenie o nakazanie cofnięcia wniosku o ogłoszenie upadłości.

W konsekwencji więc mylne wyobrażenie pozwanego, w chwili zawierania porozumienia, iż w stosunku do dłużnika nie została ogłoszona upadłość nie dotyczył treści czynności prawnej w rozumieniu art. 84 § 1 k.c., a nawet jeżeli, to błąd nie był błędem istotnym skoro zmiana sytuacji prawnej dłużnika podstawowego nie wpływała w żaden sposób na sytuację prawną pozwanego A. P., jako dłużnika przystępującego do długu. Bez znaczenia, w tej sytuacji pozostaje okoliczność, że wierzyciel z łatwością mógł się dowiedzieć o wydaniu postanowienia o ogłoszeniu upadłości przed zawarciem porozumienia.

Na koniec należy rozważyć, że nawet gdyby przyjąć, za pozwanym i treścią jego oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu, że czynność dłużnika M. P. polegająca za zawarciu porozumienia z 13 września 2011r, była nieważna z uwagi na treść art. 77 ust. prawa upadłościowego i naprawczego, to niczego by to nie zmieniło w sytuacji wierzyciela i dłużników, a tym samym również pozwanego. Najczęściej umowa o przystąpieniu do długu jest zawierana tylko między wierzycielem, a przystępującym do długu. Do jej ważności nie jest potrzebne, aby również dłużnik podstawowy był stroną takiej umowy. Tak więc nawet gdyby upadły M. P. nie mógł zawrzeć takiego porozumienia to co najwyżej mielibyśmy do czynienia z nieważnością umowy między (...) SA, a M. P.. Nieważność porozumienia w tym zakresie nie miałaby jednak żadnego wpływu na ważność umowy o przystąpieniu do długu zawartej pomiędzy (...) SA, a A. P.. Dla ważności tej umowy obojętna jest sytuacja prawna dłużnika podstawowego, a więc także ogłoszenie jego upadłości.

Reasumując Sąd Odwoławczy nie podzielił poglądu Sądu Rejonowego, że pozwany A. P. skutecznie uchylił się od wady oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu. Musiało to skutkować zmianą zaskarżonego wyroku i utrzymaniem w mocy wyroku zaocznego z 5 czerwca 2012r. w stosunku do pozwanego A. P.. W konsekwencji też zbędnym było przeprowadzenie dowodu zawnioskowanego w apelacji.

Mając powyższe okoliczności na uwadze, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzeczono, jak w sentencji. Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego znajduje uzasadnienie w treści art. 98 § 1 i 391 § 1 k.p.c. Powód wygrał sprawę w postępowaniu apelacyjnym, pozwany winien więc zwrócić mu poniesione koszty, na które składała się opłata od apelacji.