Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 lutego 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

po rozpoznaniu 23 lutego 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania Kancelarii (...) sp.zo.o. z siedzibą w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

o stwierdzenie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 21 grudnia 2021 r. Nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od Kancelarii (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 720 zł. (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka

Sygn. akt XVII AmA 12/22

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej: Prezes UOKiK, pozwany), po przeprowadzeniu wszczętego z urzędu postępowania w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, decyzją z 21 grudnia 2021 r. nr(...) na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2021 r. poz. 275),

I.  uznał za praktykę ograniczającą konkurencję i naruszającą zbiorowe interesy konsumentów praktykę Kancelarii (...) sp.zo.o. z siedzibą w W., polegającą na wprowadzaniu konsumentów w błąd, poprzez rozpowszechnianie w sieci Internet, w tym za pośrednictwem strony internetowej (...) portali społecznościowych F. (...) Kancelaria- (...)-(...)- (...)

i (...) (...) nieprawdziwych informacji związanych ze świadczeniem pomocy prawnej, odnoszących się do wykonywania na rzecz konsumentów bezpłatnych analiz prawnych, podczas gdy ich wykonanie uzależnione jest od zawarcia odpłatnej rocznej umowy o abonament ochrony prawnej, co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową zdefiniowaną w art. 5 ust. 1 i 2 pkt 1 w zw. z art. 4 ust. 2 z ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz. U. z 2017 r. poz. 2070), a poprzez to stanowi praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów i nakazał zaniechanie jej stosowania;

II.  na podstawie art. 103 ww. ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nadał niniejszej decyzji rygor natychmiastowej wykonalności w zakresie nakazu zaniechania stosowania stwierdzonej przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w pkt I. sentencji decyzji praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów.

III.  na podstawie art. 26 ust. 2 ww. ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nałożył na Kancelarię (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. obowiązek usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, o których mowa w punkcie I. sentencji niniejszej decyzji w ten sposób, że:

[1.] Kancelaria (...) sp. z o.o. opublikuje oświadczenia o treści:

Kancelaria (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. informuje, iż Prezes UOKiK wydał decyzję nr (...) z dnia 21 grudnia 2021 r. stwierdzającą stosowanie przez spółkę praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów polegającej na wprowadzaniu konsumentów w błąd, poprzez rozpowszechnianie w sieci Internet, w tym za pośrednictwem strony internetowej (...) portali społecznościowych F. (...) Kancelaria- (...) (...) (...) i (...) (...) nieprawdziwych informacji związanych ze świadczeniem pomocy prawnej odnoszących się do wykonywania na rzecz konsumentów bezpłatnych analiz prawnych, podczas gdy ich wykonanie uzależnione jest od zawarcia odpłatnej rocznej umowy o abonament ochrony prawnej, co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową zdefiniowaną w art. 5 ust. 1 i 2 pkt 1 w zw. z art. 4 ust. 2 z ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz. U. z 2017 r. poz. 2070), a poprzez to stanowi praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Szczegółowe informacje dostępne są w decyzji Prezesa UOKiK nr (...) z dnia 21 grudnia 2021 r. opublikowanej na stronie internetowej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pod tym adresem”.

[2.] Oświadczenia, o których mowa w pkt [1.] Kancelaria (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. opublikuje – w terminie 14 dni – od dnia uprawomocnienia się przedmiotowej decyzji w zakresie pkt II. sentencji decyzji, na swój koszt, na swojej głównej stronie internetowej, która na dzień wydania niniejszej decyzji prowadzona jest pod adresem (...) jak również na profilach spółki prowadzonych na portalach społecznościowych F. oraz (...) w ten sposób, że:

a)  treść przedmiotowych oświadczeń będzie dostępna i utrzymana na tej stronie internetowej oraz na ww. profilach na portalach społecznościowych spółki przez okres 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji,

b)  tekst powyższych oświadczeń będzie wyjustowany oraz wpisany czarną czcionką (kod szesnastkowy RGB #000000) ARIAL na białym tle (kod szesnastkowy RGB #ffffff),

c)  tekst zostanie zamieszczony w górnej części strony internetowej spółki oraz ww. profili na portalach społecznościowych spółki, aktualnych na dzień uprawomocnienia się decyzji, z możliwością zamknięcia informacji przez użytkownika; oświadczenia mają być widoczne przez cały czas, gdy użytkownik jest na stronie i na ww. profilach na portalach społecznościowych spółki (oświadczenia nie mogą przybrać formy np. rotacyjnego banera czy slajdera),

d)  wielkość czcionki powinna odpowiadać wielkości czcionki zwyczajowo używanej na ww. stronie internetowej oraz na ww. profilach na portalach społecznościowych, tekst umieszczony w ramce (dotyczy tylko strony internetowej), o rozmiarze takim, aby była ona w całości wypełniona oświadczeniem, o którym mowa w niniejszym punkcie, z uwzględnieniem marginesu 2,5 cm z każdej strony,

e)  fragment oświadczenia o treści „na stronie internetowej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pod tym adresem” powinien być zamieszczony w formie hiperłącza (linka) do niniejszej decyzji;

[3.] powyższe obowiązki powinny być zrealizowane z zastosowaniem następujących zasad:

a)  w przypadku zmiany firmy przedsiębiorcy, jego przekształcenia lub przejścia praw i obowiązków na inny podmiot pod jakimkolwiek tytułem, powyższy obowiązek publikacyjny powinien zostać zrealizowany odpowiednio przez lub za pośrednictwem danego przedsiębiorcy lub jego następcy prawnego, ze wskazaniem firmy dawnej i nowej;

b)  w razie zmiany treści sentencji decyzji lub jej uzasadnienia przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów lub sąd powszechny, w zakresie podlegającym obowiązkowi publikacji, należy obowiązek ten wykonać w stosunku do zmienionej treści decyzji.

IV.  Na podstawie art. 106 ust. 6 w zw. z art. 106 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nałożył na Kancelarię (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. w związku z naruszeniem zakazu, o jakim mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 ww. ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, w zakresie opisanym w punkcie I. sentencji niniejszej decyzji, karę pieniężną w wysokości 46.148,00 zł (słownie: czterdzieści sześć tysięcy sto czterdzieści osiem złotych), płatną do budżetu państwa (decyzja Prezesa UOKiK z dnia 21 grudnia 2021 r. k. 5-19 akt sąd.)

Powód zaskarżył decyzję w całości. Zaskarżonej decyzji zarzucił:

I.  naruszenie art. 3 w zw. z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 roku o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz.U.2017.2070 t.j. z dnia 2017.11.09) poprzez uznanie, iż praktyki Kancelarii (...) są bezprawne oraz że naruszają zakaz stosowania nieuczciwych praktyk rynkowych, podczas gdy działaniom odwołującego się nie sposób przypisać znamion bezprawności oraz naruszeń zakazu stosowania nieuczciwych praktyk rynkowych, zwłaszcza w sytuacji, w której zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na wysunięcie podobnych wniosków.

II.  naruszenie art. 5 ust. 1 i 2 pkt 1 w zw. z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 roku o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym poprzez bezzasadne przyjęcie, iż praktyki biznesowe stosowane przez odwołującego się, opisane w treści uzasadnienia decyzji, polegają na wprowadzaniu konsumentów w błąd co do braku odpłatności za przeprowadzenie analizy problemu prawnego przez Spółkę Kancelarię (...), w sytuacji, w której ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności z wyjaśnień odwołującego się nie sposób przypisać praktykom spółki takiego charakteru.

Ponadto, odwołujący zarzucił zaskarżonej decyzji błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych jako podstawę rozstrzygnięcia z uwagi na:

a)  dowolną ocenę zebranego materiału dowodowego i bezzasadne przyjęcie, iż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy jest kompletny oraz wystarczający do wydania zaskarżonej decyzji w jej obecnym brzmieniu,

b)  zaniechanie zebrania i wyczerpującego rozpatrzenia całokształtu materiału dowodowego.

Na podstawie przedstawionych zarzutów powód wniósł o:

a)  uchylenie decyzji w całości i umorzenie postępowania lub ewentualnie o jej uchylenie i przekazanie sprawy Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów do ponownego rozpoznania,

b)  zasądzenie na rzecz odwołującego się zwrotu kosztów postępowania sądowego według norm prawem przepisanych, w tym ewentualnych kosztów zastępstwa procesowego,

Jednocześnie odwołujący się zastrzegł możliwość powołania nowych okoliczności i dowodów w sprawie świadczących o niesłuszności uznania praktyk spółki za naruszające zbiorowe interesy konsumentów (odwołanie powoda od decyzji Prezesa UOKiK z dnia 27 stycznia 2022 r. k. 21-23 akt sąd.)

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, zasądzenie od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (odpowiedź Prezesa UOKiK na odwołanie z dnia 24 maja 2022 r. k. 53-59v akt sąd.)

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Kancelaria (...) sp. z o.o. jest przedsiębiorcą wpisanym do Krajowego Rejestru Sądowego Przedsiębiorców pod nr (...). Przedmiotem działalności spółki jest działalność prawnicza (odpis KRS powoda Kancelaria (...). zo.o. k. 39-43 akt sąd.). (...) świadczy na rzecz konsumentów usługi w zakresie pomocy prawnej obejmujące m.in. udzielanie porad prawnych z zakresu: prawa karnego, postępowania karnego, prawa karnego wykonawczego, prawa cywilnego, dochodzenia odszkodowań: za wypadek przy pracy, za niezgodne z prawem rozwiązanie stosunku pracy, z tytułu odpowiedzialności materialnej pracownika, zakazu konkurencji, a także sporządzanie opinii prawnych z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, w tym wniosków, odwołań od decyzji ZUS/KRUS oraz ustalanie stosunku pracy, przywrócenie do pracy, mobbing. Ponadto przedsiębiorca oferuje obsługę prawną obejmującą: sporządzanie opinii prawnych z zakresu prawa administracyjnego, w tym prawa budowlanego oraz zagospodarowania przestrzennego, sporządzanie odwołań od decyzji organu administracyjnego, sporządzanie skarg w związku z działalnością organów administracji i jednostek samorządu terytorialnego, jak również reprezentację w postępowaniu przed organami i sądami administracyjnymi. Nadto oferuje obsługę prawną obejmującą: dochodzenie należności, sporządzanie wezwań do zapłaty oraz pozwów o zapłatę, reprezentowanie przed sądami powszechnymi, z zakresu prawa spadkowego: stwierdzenie nabycia spadku, podział spadku, sporządzanie testamentów, z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego, prawa gospodarczego, w tym m.in. sporządzanie projektów umów, uchwał, statutów spółek, stowarzyszeń i fundacji. (...) uzyskuje także odszkodowania dla konsumentów, m.in. za: wypadki komunikacyjne, błędy medyczne, za wypadki w rolnictwie, za upadki na chodniku czy zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej (strona internatowa spółki: (...) k. nr 55-119, 169-170, 241-245, 253-267, 279-285, 565-566, 568).

Powód świadczy usługi stacjonarnie, poza lokalem przedsiębiorstwa oraz na odległość. Od roku 2018r spółka współpracuje także z przedstawicielami handlowymi, którzy w imieniu (...) odwiedzają konsumentów, najczęściej w ich miejscach zamieszkania, a następnie podpisują umowy o abonament ochrony prawnej, udostępniane im przez Spółkę (dowód: karty nr 397-399, 439, 447-448, 555-557, 577). Przedstawiciele handlowi dane konsumentów otrzymywali bezpośrednio od Spółki, do której, za pośrednictwem infolinii, telefonowali klienci ( oświadczenia przedstawicieli, k. 555-557, 577; skargi konsumentów k. 397, 415, 419, 443,447-448).

Spółka powyższe usługi świadczy wyłącznie w ramach umów o Abonament Ochrony Prawnej, które oferuje w trzech wariantach: STANDARD, COMFORT, PREMIUM oraz dodatkowy pakiet PRZECIWEGZEKUCYJNY. Umowy o Abonament Ochrony Prawnej mogą być zawierane na czas nieokreślony, na rok, dwa lub trzy lata. W ramach abonamentów klienci uiszczają comiesięczne opłaty, których wysokość różni się w zależności od wybranego standardu i mieści się w granicach od 59,99 zł do 299,99 zł miesięcznie.

W szczególności ceny i zakres usług w poszczególnych pakietach są następujące:

⚫

pakiet standard – cena 59,99 zł brutto miesięcznie:



jedna porada prawna, analiza prawna lub opinia prawna do 2 stron z zakresu prawa cywilnego, spadkowego, rzeczowego, rodzinnego i opiekuńczego, karnego, prawa pracy, prawa administracyjnego - telefonicznie lub w ciągu 24 godzin drogą elektroniczną;



jedno wezwanie do zapłaty lub pismo o charakterze prawnym do organów administracji publicznej, sądów, prokuratury lub policji do 2 stron.

pakiet comfort - cena 119,99 zł brutto miesięcznie



trzy porady prawne, analizy prawne lub opinie prawne do 3 stron z zakresu prawa cywilnego, spadkowego, rzeczowego, rodzinnego i opiekuńczego, karnego, prawa pracy, prawa administracyjnego - telefonicznie lub w ciągu 24 godzin drogą elektroniczną;



dwa wezwania do zapłaty lub pisma o charakterze prawnym do organów administracji publicznej, sądów, prokuratury lub policji do 2 stron.

pakiet premium - cena 299,99 zł brutto miesięcznie



nielimitowane porady prawne lub analizy prawne z zakresu prawa cywilnego, spadkowego, rzeczowego, rodzinnego i opiekuńczego, karnego, prawa pracy, prawa administracyjnego - telefonicznie lub w ciągu 24 godzin drogą elektroniczną;



cztery wezwania do zapłaty lub pisma o charakterze prawnym do organów administracji publicznej, sądów, prokuratury lub policji;



cztery opinie prawne;



jedna umowa do 5 stron;



10% rabatu na prowadzenie sprawy sądowej przez Kancelarię.

⚫

pakiet przeciwegzekucyjny- cena 49,99 zł brutto miesięcznie



dwa pisma do wierzyciela;



dwa pisma do komornika;



2 porady prawne z zakresu postępowania egzekucyjnego i windykacyjnego.

(odpowiedź powoda wraz z załącznikiem z dnia 18 grudnia 2018 r. k. 31-41 akt adm.)

Spółka od 2017r nie świadczy nieodpłatnych usług.

W latach 2014-2017 spółka świadczyła jednorazowe usługi prawne (nie w ramach okresowych abonamentów). W tym czasie spółka oferowała usługi w oparciu o zasadę „no win – no fee”, czyli zasadę nieponoszenia przez klienta kosztów w przypadku, gdy wynik sprawy był negatywny. W ramach tych usług spółka dokonywała bezpłatnych analiz prawnych na rzecz konsumentów.

Pomimo zaprzestania świadczenia nieodpłatnych analiz prawnych, spółka nadal utrzymywała w Internecie informacje wskazujące na możliwość ich uzyskania przez konsumentów.

Na oficjalnej stronie internetowej spółki (...) (do marca 2019 r. były zamieszczone następujące hasła: „ Opisz nam swoją sprawę i uzyskaj bezpłatną analizę!”, „ Opisz nam swoją sprawę, a otrzymasz bezpłatną analizę!”, „Osoby czy firmy chcące zlecić nam postępowanie mające na celu uregulowanie długów i odzyskanie ich należności mogą bezpłatnie przedstawić nam swoją sprawę do analizy”, „Chcąc zaoferować naszym Klientom jak najbardziej korzystne i komfortowe usługi związane z windykacją należności, gwarantujemy udogodnienia już na początku, proponując bezpłatną analizę każdej sprawy”, „Powierzając nam swoją sprawę nie ponosisz żadnych opłat. Nasze honorarium pobieramy od towarzystwa ubezpieczeniowego, jeżeli uzyskamy dla Ciebie odszkodowanie. W przeciwnym razie nie ponosisz żadnych kosztów”, „Opisz nam swoją sprawę, dokonamy bezpłatnej analizy”, „Bezpłatnie przeanalizujemy twoją sprawę”, „Cennik naszych usług zależny jest w dużej mierze od specyfiki danej sprawy, a przy tym nie pobieramy opłat wstępnych”, „Bez opłat wstępnych za prowadzenie sprawy. Nasze honorarium pobieramy tylko i wyłącznie gdy uzyskamy dla Ciebie odszkodowanie. Uzyskane odszkodowanie wpływa bezpośrednio na Twoje konto. Pokrywamy wszelkie koszty w tym koszty sądowe” ( protokół oględzin z 9 stycznia 2019 r. oraz wydruki ze strony internetowej (...) k. 43-129 akt adm.)

W kwietniu 2020 r. było to hasło w brzmieniu: „Zadaj za darmo i całkowicie anonimowo pytanie prawnikowi.” ( protokół oględzin wraz z załącznikami z dnia 22 kwietnia 2020 r. k. 239- 249 akt adm).

Także na oficjalnych profilach spółki w portalach społecznościowych znajdowały się hasła wskazujące na świadczenie nieodpłatnych usług.

Na portalu F. (...) Kancelaria- (...) (...) (...) w lipcu 2019 r. oraz w styczniu 2021 r. odnotowano następujące anonse: „Poprowadzimy Twoją sprawę bez opłat” (k. 297, 301) , „Nie płać za prawnika! Poprowadzimy Twoją sprawę bez opłat. Nasze honorarium pokrywa zobowiązany w momencie gdy Ty uzyskasz satysfakcjonujące odszkodowanie” (k. 299, 301). W maju 2020r. profil spółki zawierał następujące informacje: „Umów się na spotkanie. Odszkodowanie wypadek w pracy. 30 min. bez opłat”, „ Bezpłatnie przeanalizujemy Twoją sprawę” (protokoły oględzin wraz z załącznikami k.253, 271, k. 295- 301).

W portalu (...) (...) w maju 2020 r. widniały informacje: „Zgłoś się do nas po bezpłatną analizę i sprawdź swoje prawo do odszkodowania. Gwarantujemy: 0 zł za analizę sprawy, 0 zł za prowadzenie sprawy o odszkodowanie, 0 zł za reprezentację w sądzie. Odszkodowanie ubezpieczyciel wypłaca na Twoje konto. Wynagrodzenie tylko od wygranej (...) ( protokół oględzin wraz z załącznikami z dnia 5 maja 2020 r. k. 251- 291).

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 10 lutego 2021 r. wszczął z urzędu wobec Kancelarii (...) sp.zo.o. postępowanie w sprawie podejrzenia stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów (postanowienie Prezesa UOKiK z dnia 10 lutego 2021 r. nr (...) k. 3-20 akt adm.)

W toku postępowania Prezes Urzędu wezwał Kancelarię (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. do przesłania danych dotyczących obrotu osiągniętego przez spółkę w roku obrotowym 2020 z tytułu prowadzonej działalności prawniczej, jednak spółka nie przedstawiła dokumentów, powołując się na ich kradzież w związku z włamaniem do jej siedziby, do którego doszło 14 października 2019 r. (k, 517). Także obrotu za 2018 i 2019r spółka nie przedstawiła z tej samej przyczyny (k. 597-600). Spółka nie dokonała rozliczeń podatkowych osiągniętego dochodu (poniesionej straty) za lata 2018-2019, a w roku 2017 r. wykazała przychody i koszty na poziomie 0 zł ( informacje Urzędu Skarbowego, k. 505, 529, 607-608, 611-612).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody powołane wyżej, które w ocenie Sądu były wiarygodne i nie budziły zastrzeżeń co do ich prawdziwości. W szczególności treść informacji zawartych w Internecie zarówno na stronie internetowej spółki jaki i w portalach społecznościowych została ustalona w oparciu o dokonane przez pracowników UOKiK oględziny i potwierdzona wydrukami z tych stron. Przy czym w odwołaniu spółka w zasadzie nie kwestionowała faktu, że tej treści informacje znajdowały się w Internecie na wymienionych stronach i portalach, twierdziła jedynie, że usługi nieodpłatne świadczyła wcześniej, aktualnie ich już nie świadczy. Jednocześnie wskazała, że były to archiwalne wpisy dotyczące ofert prezentowanych przez spółkę w przeszłości. Powyższe zdaniem Sądu pozwalało więc na uznanie, że spółka ostatecznie faktu istnienia takich informacji na stronie spółki i w portalach internetowych nie kwestionowała, a jedynie kwestionowała zarzut wprowadzania konsumentów w błąd.

Niezależnie od powyższego dowody zebrane przez Prezesa UOKIK w postaci wydruków ze strony internetowej (...) oraz portali społecznościowych (...) Kancelaria- (...) (...) (...) oraz (...) jednoznacznie wskazują na umieszczenie na nich rzeczonych informacji dotyczących nieodpłatności usług.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne i podlega oddaleniu.

W okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy stwierdzić należało, jak to prawidłowo uczynił pozwany Prezes UOKiK, że doszło do naruszenia przez powoda zbiorowych interesów konsumentów.

Zasadniczo należy wskazać, że naruszanie zbiorowych interesów konsumentów jest zakazane w przepisie art. 24 ukokik.

Zgodnie z tym przepisem zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, przy czym przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami zachowanie przedsiębiorcy (art. 24 ust.2), w szczególności: nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji (art. 24 ust 2 pkt 3), a także naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji (art. 24 ust 2 pkt 2) oraz proponowanie konsumentom nabycia usług finansowych, które nie odpowiadają potrzebom tych konsumentów, ustalonym z uwzględnieniem dostępnych przedsiębiorcy informacji w zakresie cech tych konsumentów lub proponowanie nabycia tych usług w sposób nieadekwatny do ich charakteru (art. 24 ust 2 pkt 4).

O bezprawności w rozumieniu powołanego przepisu możemy mówić, gdy zachowanie przedsiębiorcy – czyli jego działanie jak również zaniechanie – jest sprzeczne z powszechnie obowiązującym porządkiem prawnym, a więc zarówno z normami prawnymi, jak również z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami, na co jednoznacznie wskazuje treść przepisu art 24 ust 2 uokik. Bezprawność jest przy tym obiektywnym czynnikiem, a więc niezależna jest od winy i jej stopnia, jak również bez znaczenia jest świadomość istnienia naruszeń. Bezprawność jest także niezależna od wystąpienia szkody.

Zasadniczo w świetle treści powołanego art. 24 uokik do naruszenia zbiorowych interesów konsumentów dochodzi poprzez bezprawne działanie przedsiębiorcy godzące w interesy konsumentów, o ile to działanie wywołuje negatywne skutki w sferze praw i obowiązków konsumentów. Przy czym skutki te muszą dotykać szerszego kręgu konsumentów, czyli odnosić się do obecnych, przyszłych i potencjalnych konsumentów. Interes prawny konsumentów rozumiany jest jako określone potrzeby konsumenta, które zostały uznane przez ustawodawcę za godne ochrony (tak SN w uzasadnieniu uchwały z 13 lipca 2006r III SZP 3/06, OSNP 2007, nr 1-2, poz.35).

Odnosząc powyższe przepisy prawa do stanu faktycznego sprawy niniejszej należy ocenić czy zachowanie przedsiębiorcy było zgodne, czy też niezgodne z obowiązującymi zasadami porządku prawnego tj zarówno z prawem jak i dobrymi obyczajami. Przy czym należy podkreślić, że o bezprawności działania decyduje, w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, całokształt okoliczności konkretnego stanu faktycznego.

Nie budzi w sprawie niniejszej wątpliwości, że powód jest przedsiębiorcą i że podejmuje działania w obrocie z konsumentami. Pozostaje więc do rozstrzygnięcia kwestia czy działania powoda opisane w stanie faktycznym sprawy naruszają zbiorowe interesy konsumentów, w szczególności czy rozpowszechnianie w sieci Internet, w tym za pośrednictwem strony internetowej (...) portali społecznościowych F. (...) Kancelaria- (...) (...) (...) i (...) (...) informacji związanych ze świadczeniem pomocy prawnej, odnoszących się do wykonywania na rzecz konsumentów bezpłatnych analiz prawnych, podczas gdy ich wykonanie uzależnione jest od zawarcia odpłatnej rocznej umowy o abonament ochrony prawnej, stanowiło nieuczciwą praktykę rynkową i wprowadzało konsumentów w błąd, gdyż taki zarzut został postawiony powodowi w zaskarżonej decyzji.

Generalny zakaz stosowania nieuczciwych praktyk rynkowych zawarty został w artykule 3 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007r o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, wdrażającej dyrektywę 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. (Dz. U. UE L nr 149, str. 22; dalej: Dyrektywa). Pojęcie nieuczciwych praktyk rynkowych zostało zdefiniowane w art. 4 ust. 1 powołanej ustawy stosownie do którego, praktyka rynkowa stosowana przez przedsiębiorców, wobec konsumentów, jest nieuczciwa, jeżeli jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształca lub może zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania, lub po jej zawarciu.

Definicja praktyki rynkowej, zawarta w art. 2 pkt 4 upnpr, określa ją jako działanie lub zaniechanie przedsiębiorcy, sposób postępowania, oświadczenie lub informację handlową, w szczególności reklamę i marketing, bezpośrednio związane z promocją lub nabyciem produktu przez konsumenta. Wyjaśnienie pojęcia praktyki rynkowej stanowi w zasadzie dosłowne powielenie definicji zawartej w Dyrektywie (art. 2 pkt d Dyrektywy). Przy czym ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym przez produkt rozumie każdy towar lub usługę, w tym nieruchomości, prawa i obowiązki wynikające ze stosunków cywilnoprawnych (ar 2 pkt 3);

Przywołany przepis art. 4 ust. 1 upnpr definiuje nieuczciwą praktykę rynkową za pomocą klauzuli generalnej, stanowiąc, że jest nią praktyka sprzeczna z dobrymi obyczajami, w istotny sposób zniekształcająca lub mogąca zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta. Klauzula generalna dobrych obyczajów stanowi zwrot niedookreślony, który należy odnosić do ocen i norm postępowania w obrocie gospodarczym, będących wyznacznikami uczciwości kupieckiej. Chodzi tu zatem o dobre obyczaje handlowe, które są lub powinny być respektowane w działalności gospodarczej. Obyczaje, które określają pewien standard zachowań przedsiębiorców, zdeterminowany koniecznością zapewnienia ochrony pozostałym uczestnikom obrotu – w tym wypadku konsumentom. Zgodnie z poglądami judykatury, dobrym obyczajem jest szeroko rozumiany szacunek do drugiego człowieka, oparty na regule postępowania zgodnego z zasadami etyki, moralności i aprobowanymi społecznie obyczajami. Do dobrych obyczajów zaliczyć należy, w szczególności, następujące wartości: uczciwość, szczerość, lojalność, rzetelność i fachowość. Natomiast jako sprzeczne z dobrymi obyczajami należy rozumieć działania, które uniemożliwiają realizację tych wartości, w tym także działania prowadzące do dezinformacji lub wywołania u konsumenta błędnego mniemania, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności, ukształtowania stosunku zobowiązaniowego niezgodnie z zasadą równorzędności stron, czyli działania powszechnie uznawane za nieuczciwe, nierzetelne lub sprzeczne z akceptowanymi standardami postępowania. Przy czym wchodzą tu w grę nie tylko działania naruszające interesy ekonomiczne konsumenta, lecz również sytuacje, w których zostanie spowodowany u niego dyskomfort, próżny trud, wynikające z naruszenia prywatności, wygody, poczucia godności osobistej, nałożenia uciążliwych obowiązków, czy braku satysfakcji z zawarcia umowy określonej treści.

Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym nie definiuje pojęcia „istotnego zniekształcenia zachowania rynkowego przeciętnego konsumenta”. Posiłkując się art. 2 lit.e Dyrektywy - wyjaśniającym pojęcie „istotnego zniekształcenia zachowania gospodarczego konsumentów” - należy przyjąć, że istotne zniekształcenie zachowania rynkowego przeciętnego konsumenta oznacza wykorzystywanie praktyki rynkowej w celu znacznego ograniczenia zdolności konsumenta do podjęcia świadomej decyzji i skłonienia go tym samym do podjęcia decyzji dotyczącej transakcji, której w innej sytuacji by nie podjął.

Należy także podkreślić, że ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym zakazuje zarówno faktycznego, jak i potencjalnego zniekształcania zachowań rynkowych konsumentów. Bez znaczenia pozostaje przy tym kwestia motywacji, zamiaru, czy świadomości sprawcy. Nie jest konieczne, aby niedozwolone działanie było podjęte np. z zamiarem osiągnięcia zysku, wprowadzenia w błąd. Już samo zagrożenie interesu konsumentów stanowi bowiem przedmiot ochrony prawnej.

Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym także dokonuje podziału nieuczciwych praktyk rynkowych na wprowadzające w błąd oraz agresywne praktyki rynkowe, a także stosowanie sprzecznego z prawem kodeksu dobrych praktyk, przy czym praktyki te, w świetle wyraźnej treści art. 4 ust 2 zd. 2 upnpr nie podlegają ocenie w świetle przesłanek określonych w art. 4 ust. 1 tej ustawy. Praktyki wprowadzające w błąd uznaje się więc za nieuczciwe w każdych okolicznościach.

Praktyki rynkowe wprowadzające w błąd mogą przybrać postać czynną i bierną, tj. polegać na działaniu (art. 5 upnpr) albo zaniechaniu (art. 6 upnpr) wprowadzającym w błąd.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 upnpr praktykę rynkową uznaje się za działanie wprowadzające w błąd, jeżeli działanie to w jakikolwiek sposób powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął. Jako jedną z form takiego działania, w art. 5 ust 2 pkt 1 upnpr zostało wskazane rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji.

Interpretując pojęcie praktyki wprowadzającej w błąd należy zatem stwierdzić, że jest to każda praktyka, która w jakikolwiek sposób, w tym również przez swoją formę, wywołuje skutek w postaci co najmniej możliwości wprowadzenia w błąd „przeciętnego konsumenta”, do którego jest skierowana lub dociera, i która ze względu na swoją zwodniczą naturę może zniekształcić jego zachowanie rynkowe (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 9 lutego 2011r. VI ACa 694/10 - Lex nr 1220720).

Działanie przedsiębiorcy musi być oceniane z perspektywy przeciętnego konsumenta, który w świetle ustawy o nieuczciwych praktykach rynkowych jest dostatecznie poinformowany, uważny i ostrożny, świadomie podejmuje decyzje na podstawie dostępnych informacji. Nie można jednocześnie uznać, że posiada on wiedzę specjalistyczną, która jest kompletna i profesjonalna.

Odnosząc powyższe przepisy prawa do stanu faktycznego sprawy niniejszej należy ocenić czy zachowanie przedsiębiorcy było zgodne, czy też niezgodne z obowiązującymi zasadami porządku prawnego. Przy czym należy podkreślić, że o bezprawności działania decyduje, w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, całokształt okoliczności konkretnego stanu faktycznego.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt sprawy niniejszej należy uznać, że praktyka zarzucona powodowi w zaskarżonej decyzji, stanowi nieuczciwą praktykę rynkową.

Zdaniem Sądu rozpowszechnianie w sieci Internet, w tym za pośrednictwem strony internetowej (...) portali społecznościowych F. (...) Kancelaria- (...) (...) (...) i (...) (...) informacji o wykonywaniu na rzecz konsumentów bezpłatnych analiz prawnych, stanowiło wprowadzenie konsumentów w błąd, gdyż w rzeczywistości ich wykonanie uzależnione było od zawarcia odpłatnej rocznej umowy o abonament ochrony prawnej

W sprawie niniejszej nie ulega wątpliwości, ze istniał dysonans pomiędzy informacjami przekazywanymi przez spółkę a rzeczywistym stanem rzeczy.

W informacjach handlowych dostępnych w Internecie spółka anonsowała, że oferuje konsumentom nieodpłatne usługi w zakresie analiz prawnych, tymczasem od 2017r usług takich nie świadczyła, a porad prawnych udzielała jedynie w oparciu o odpłatne umowy abonamentu ochrony prawnej.

Informacje umieszczone w Internecie na stronie internetowej spółki i na jej profilu w mediach społecznościowych niewątpliwie można uznać, za praktykę rynkową, o jakiej mowa w art. 2 pkt 4 upnpr, gdyż stanowiły one niewątpliwie informację handlową, bezpośrednio związaną z promocją lub nabyciem produktu (tu usługi) przez konsumenta. Spółka wyraźnie określała w powołanych komunikatach jakie usługi i na jakich warunkach oferuje konsumentom. W szczególności był to zasadniczo pełen zakres usług z każdej dziedziny prawa, w tym, co niewątpliwe porada w świetle treści informacji miała być bezpłatna.

Na nieodpłatność analiz prawnych wskazują w szczególności komunikaty umieszczone w na stronie internetowej spółki i na jej profilach internetowych takie jak:

⚫

„ Opisz nam swoją sprawę i uzyskaj bezpłatną analizę!”,

⚫

„ Opisz nam swoją sprawę, a otrzymasz bezpłatną analizę!”,

⚫

„Osoby czy firmy chcące zlecić nam postępowanie mające na celu uregulowanie długów i odzyskanie ich należności mogą bezpłatnie przedstawić nam swoją sprawę do analizy ”,

⚫

„Chcąc zaoferować naszym Klientom jak najbardziej korzystne i komfortowe usługi związane z windykacją należności, gwarantujemy udogodnienia już na początku, proponując bezpłatną analizę każdej sprawy”,

⚫

„Powierzając nam swoją sprawę nie ponosisz żadnych opłat . Nasze honorarium pobieramy od towarzystwa ubezpieczeniowego, jeżeli uzyskamy dla Ciebie odszkodowanie. W przeciwnym razie nie ponosisz żadnych kosztów”,

⚫

„Opisz nam swoją sprawę, dokonamy bezpłatnej analizy ”,

⚫

„ Bezpłatnie przeanalizujemy twoją sprawę”,

⚫

„Cennik naszych usług zależny jest w dużej mierze od specyfiki danej sprawy, a przy tym nie pobieramy opłat wstępnych ”,

⚫

„ Bez opłat wstępnych za prowadzenie sprawy. Nasze honorarium pobieramy tylko i wyłącznie gdy uzyskamy dla Ciebie odszkodowanie. Uzyskane odszkodowanie wpływa bezpośrednio na Twoje konto. Pokrywamy wszelkie koszty w tym koszty sądowe”

⚫

„ Zadaj za darmo i całkowicie anonimowo pytanie prawnikowi .”

⚫

„ Poprowadzimy Twoją sprawę bez opłat ”

⚫

„Nie płać za prawnika! Poprowadzimy Twoją sprawę bez opłat . Nasze honorarium pokrywa zobowiązany w momencie gdy Ty uzyskasz satysfakcjonujące odszkodowanie”

⚫

„Umów się na spotkanie. Odszkodowanie wypadek w pracy. 30 min. bez opłat ”,

⚫

„ Bezpłatnie przeanalizujemy Twoją sprawę”

⚫

„Zgłoś się do nas po bezpłatną analizę i sprawdź swoje prawo do odszkodowania.Gwarantujemy: 0 zł za analizę sprawy, 0 zł za prowadzenie sprawy o odszkodowanie, 0 zł za reprezentację w sądzie. Odszkodowanie ubezpieczyciel wypłaca na Twoje konto. Wynagrodzenie tylko od wygranej (...)

Powyższe komunikaty jednoznacznie wskazują, że spółka przeanalizuje problem prawny konsumenta nieodpłatnie, czyli bez pobierania jakichkolwiek opłat za ta analizę. Tymczasem spółka od 2017r już takiej usługi konsumentom nie oferuje, a każda usługa jest odpłatna i to jedynie w formule comiesięcznie opłacanego abonamentu, z obowiązkiem zawarcia umowy co najmniej na rok.

Zatem komunikaty spółki o nieodpłatności analiz prawnych, należy ocenić jako nieuczciwe i mogące wprowadzać przeciętnego konsumenta w błąd, gdyż mogły powodować podjęcie przez niego decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął. W szczególności używane przez powoda w Internecie haseł sugerujących nieodpłatność analiz prawnych mogło wzbudzić u konsumenta chęć skorzystania z oferowanej nieodpłatnej usługi powoda, właśnie ze względu na ten element nieodpłatności. Przy czym należy podkreślić, że cena, a więc też nieodpłatność, jest jednym z zasadniczych kryteriów, jakimi kierują się konsumenci przy wyborze oferty.

W ocenie Sądu ukształtowanie przekazu informacyjnego w sposób sugerujący całkowitą nieodpłatność analizy prawnej, w obliczu gdy w rzeczywistości analiza taka uzależniona była od zawarcia odpłatnej rocznej umowy Abonamentu Ochrony Prawnej, naruszało interes konsumenta, chociaż, ze względu na możliwość zniekształcenia jego zachowania rynkowego na etapie przedkontraktowym, był to interes pozaekonomiczny. Podawanie w sieci Internet nieprawdziwych informacji o produkcie narusza pozaekonomiczny interes prawny konsumentów w postaci prawa do pełnej i rzetelnej informacji. Wprawdzie można założyć, że zachowanie powoda wprowadzające w błąd konsumenta mogło spowodować jakieś straty finansowe po jego stronie jak np. koszt dojazdu do siedziby spółki, jednak przede wszystkim zainteresowanie się konsumenta ofertą powoda z uwagi na przekazaną w Internecie informację, skutkowało stratą czasu po stronie konsumenta przeznaczonego na weryfikowanie nieprawdziwych danych wynikających z tej informacji. Tym samym dochodziło do potencjalnego lub realnego zniekształcenia zachowania konsumenta, który gdyby wiedział o przedmiotowych opłatach, mógłby dokonać innego wyboru.

Należy przy tym zauważyć, że przez pojęcie odnoszące się do „podjęcia decyzji dotyczącej umowy” rozumie się nie tylko decyzje o dokonaniu lub nie dokonaniu zakupu lub skorzystaniu z usługi, ale także działania przygotowawcze, mające bezpośredni związek z decyzją o zakupie, takie jak udanie się konsumenta do sklepu, wejście do sklepu (tu do siedziby spółki), czy także umówienie się na spotkanie z przedstawicielami handlowymi spółki poza jej siedzibą, a nawet nawiązanie kontaktu telefonicznego czy mailowego. Na konieczność takiej interpretacji przepisów krajowych będących implementacją dyrektywy 2005/29/WE wskazywał Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z 19 grudnia 2013r w sprawie C-281/12 (publikowany w: system informacji prawnej LEX).

Reasumując przekazywanie przez spółkę nieprawdziwych informacji o nieodpłatnych analizach prawnych mogło więc doprowadzić do zniekształcenia zachowań rynkowych konsumentów, na etapie przedkontraktowym, bez względu na to, czy konsument postanowi dokonać czynności prawnej ze spółką, czy też z niej zrezygnować.

Powyższe wywody odnoszące się do konsumenta dotyczą konsumenta w rozumienia art. 2 pkt 8 upnpr tj. konsumenta przeciętnego, a więc dostatecznie dobrze poinformowanego, uważnego i ostrożnego przy uwzględnieniu czynników społecznych, kulturowych i językowych. Wskazanie na cechy takie jak dostateczne poinformowanie, uwaga oraz ostrożność określa pewien zespół cech mentalnych konsumenta (jego „przeciętność”), polegającą na tym, że z jednej strony możemy wymagać od niego pewnego stopnia wiedzy i orientacji w rzeczywistości, lecz z drugiej strony nie możemy uznać, że jego wiedza jest kompletna i profesjonalna, oraz że konsument nie ma prawa pewnych rzeczy nie wiedzieć. Przeciętny konsument nie posiada wiedzy specjalistycznej w danej dziedzinie, ale przede wszystkim rozumie kierowane do niego informacje i potrafi je wykorzystać do podjęcia świadomej decyzji dotyczącej produktu. Nie jest naiwny, ale z drugiej strony nie potrafi ocenić sytuacji tak jak profesjonalista. Ma świadomość specyfiki języka reklam, wie, że często używana jest w nich metafora, przesada czy pewna umowność, do której należy odnosić się z racjonalnym dystansem. Niemniej jednak, nawet ostrożny, uważny konsument ma prawo do rzetelnej informacji, która przy założeniu dokonania z jego strony aktów staranności celem zrozumienia istoty oferty przedsiębiorcy, nie będzie wprowadzać w błąd. Zdaniem Sądu konsument, który jest osobą przeciętnie lub dobrze zorientowaną, ma prawo zakładać, że przekaz o nieodpłatnych analizach prawnych jest prawdziwy. Tego typu oferty są bowiem dostępne na rynku, na co jednoznacznie wskazuje także oferta spółki kierowana do konsumentów w latach 2014-2017. Zatem ma prawo przeciętny konsument interpretować kierowany do niego przekaz dosłownie, tzn., oczekiwać, że spółka dokona nieodpłatnej analizy prawnej w jego sprawie. Tymczasem spółka jedyne deklarowała w Internecie taką propozycję, ale w rzeczywistości jej nie realizowała, w więc hasło o nieodpłatności obiektywnie było niezgodne ze stanem faktycznym, o czym wyżej.

W tych okolicznościach Sąd uznał, że doszło do naruszenia zbiorowego interesu konsumentów. Po pierwsze naruszenie dotyczyło praw potencjalnie nieograniczonej liczby konsumentów. Materiały informacyjne o nieodpłatnej ofercie spółki były prezentowane w Internecie, zatem każda osoba, która się z nimi zapoznała mogła pod ich wpływem skłonić się do podjęcia decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjęła. Przy czym Sąd dokonując oceny czy doszło do naruszenia zbiorowych interesów konsumentów nie opierał się na indywidualnych przypadkach przedstawianych przez konsumentów, a wziął pod uwagę działania Spółki odnoszące się do pewnej, potencjalnie nieograniczonej liczby konsumentów, na których praktyka była nakierowana.

W niniejszej sprawie naruszenie przejawiało się w prezentowaniu nieprawdziwych informacji, których treść wprowadzała konsumentów w błąd, przy czym działanie to było nakierowane na osiągnięcie większego zysku, gdyż informacje o nieodpłatności w sposób oczywisty zwiększały atrakcyjność oferty spółki. Konsumenci działając pod wpływem tych informacji, zwabieni pozorną atrakcyjnością oferty spółki, mogli podejmować niekorzystne decyzje rynkowe, których w innych warunkach –wiedzy o rzeczywistych warunkach oferty - nie podjęliby. Niewątpliwie doszło więc w wyniku stosowania przez powoda opisanych wyżej praktyk do naruszenia zbiorowych interesów konsumentów.

W ocenie Sądu Okręgowego, prawidłowe zakwalifikowanie, opisanej w zaskarżonej decyzji, praktyki powoda, jako naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, uzasadniało zastosowanie przez Prezesa UOKiK art. 26 ust. 1 uokik – i nakazanie zaprzestanie jej stosowania.

Uzasadnione było także nałożenia na powoda kary pieniężnej, o jakiej mowa w art. 106 ust 1 pkt 4 uokik.

W myśl tej regulacji Prezes Urzędu może nałożyć na przedsiębiorcę karę pieniężną w wysokości nie większej niż 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary, jeżeli przedsiębiorca ten, choćby nieumyślnie, dopuścił się naruszenia zakazu określonego w art. 24 uokik. Przy czym w przypadku gdy przedsiębiorca w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary nie osiągnął obrotu lub osiągnął obrót w wysokości nieprzekraczającej równowartości (...) euro, Prezes Urzędu nakładając karę pieniężną uwzględnia średni obrót osiągnięty przez przedsiębiorcę w trzech kolejnych latach obrotowych poprzedzających rok nałożenia kary, a w przypadku, gdy przedsiębiorca nie osiągnął obrotu w okresie trzyletnim lub gdy obrót przedsiębiorcy w okresie 3 letnim nie przekracza równowartości (...) euro, Prezes Urzędu może nałożyć na przedsiębiorcę karę pieniężną w wysokości nieprzekraczającej równowartości (...) euro (art. 106 ust 5 i 6 ukik)..

Wobec tego, że spółka nie przedstawiła wielkości obrotu, ani w ostatnim roku ani w okresie 3 poprzednich lat, uzasadnione było ustalenie kary w oparciu o regulację art. 106 ust 6 uokik i przyjęcie, że maksymalną karą, jaka mogła być nałożona na spółkę, była kwota nieprzekraczająca równowartości (...)euro, której równowartości w złotych polskich, według kursu średniego walut obcych ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roku kalendarzowego poprzedzającego rok nałożenia kary (stosowanie do treści art. 5 uokik), wynosiła (...) zł.

Sąd podziela stanowisko Prezesa UOKiK, że chociaż nałożenie kary pieniężnej jest fakultatywne, to charakter stosowanej przez powoda praktyki i jej negatywne skutki w sferze zarówno nieekonomicznych, jak i pośrednio ekonomicznych interesów konsumentów - wskazują na celowość zastosowania tego środka represji.

Wysokość nałożonej na spółkę kary wskazuje także na prawidłowe uwzględnienie przesłanek jej wymiaru określonych w art. 111 uokik. W myśl tej regulacji Prezes Urzędu ustalając wysokość nakładanej kary pieniężnej, uwzględnia w szczególności okoliczności naruszenia przepisów ustawy oraz uprzednie naruszenie przepisów ustawy, a także okres, stopień oraz skutki rynkowe naruszenia przepisów ustawy, przy czym stopień naruszenia Prezes Urzędu ocenia biorąc pod uwagę okoliczności dotyczące natury naruszenia, działalności przedsiębiorcy, która stanowiła przedmiot naruszenia.

Zarzucana praktyka opisana w pkt I decyzji była szczególnie szkodliwa dla konsumentów, gdyż w wyniku jej stosowania konsumenci byli pozbawiani prawdziwych i rzetelnych informacji na etapie przedkontraktowym. Informacje na stronie internetowej mogły wprowadzać konsumentów w błąd co do warunków umowy i mogły wpływać na podjęcie przez konsumenta decyzji, której w sytuacji dysponowania rzetelną informacją by nie podjął, tj zainteresowania się ofertą powoda i nawiązania z nim w tym celu kontaktu. Przy czym szczególnie naganny był fakt, że oferta powoda była kierowana także do osób szczególnie dotkniętych przez los, bo np. poszkodowanych w wypadkach, niesłusznie potraktowanych przez pracodawców, kontrahentów itp. Z kolei spółka oferowała usługi pomocy prawnej, a więc powinna zapewniać szczególny poziom bezpieczeństwa prawnego i dawać gwarancję uczciwość i przestrzegania prawa. Powyższe okoliczności dotyczące natury naruszenia wskazywały na szczególnie naganny charakter praktyki powoda.

Na wymiar kary miała wpływ także długotrwałość praktyki, bo trwała ona ponad 3 lata, skoro spółka od 2017 roku nie oferowała nieodpłatnych analiz prawnych, a jednak przez cały ten czas aż do 2020r takie informacje w Internecie się znajdowały.

Prawidłowo także organ uznał za okoliczność obciążającą znaczny zasięg terytorialny naruszenia zbiorowych interesów konsumentów z uwagi na to, że praktyki spółki miały miejsce na terytorium całego kraju, co związane było m.in. z rozpowszechnianiem nieprawdziwych informacji w sieci Internet, z którymi mógł się zetknąć każdy potencjalny klient (...).

Należy także zgodzić się z organem, że praktyka powoda miała charakter umyślny. Przedstawienie oferty powoda w sposób opisany w stanie faktycznym było celowe i miało przedstawić warunki oferty powoda w sposób bardziej atrakcyjny dla odbiorców niż miało to miejsce w rzeczywistości. Powód mógł więc czerpać korzyści w związku z dokonanym naruszeniem.

W sprawie nie zaistniały żadne okoliczności łagodzące, o jakich mowa w art. 111 ust 2 uokik, które mogły wpłynąć na obniżenie kary,

W tym stanie rzeczy Sąd uznał, że maksymalna kara wymierzona powodowi w kwocie (...)zł odpowiada kryteriom jej wymierzania opisanym w art. 111 uokik i jest proporcjonalna do stopnia naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, jakiego dopuścił się powód. Przy czym powód pomimo, że zaskarżył decyzję w całości, to nie kwestionował wysokości kary, ani nie przedstawiał jakichkolwiek argumentów przemawiających za jej obniżeniem.

Wysokość nałożonej na powoda kary została określona w sposób uwzględniający zarówno jej funkcję prewencyjną, jak i funkcję represyjną. Należy bowiem podkreślić, że co do zasady nakładanie kar pieniężnych stanowi istotny instrument zapewniający skuteczność przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Są one nakładane w celu zachowania i przestrzegania obowiązującego porządku prawnego i mają zapobiegać podobnym naruszeniom w przyszłości.

Za utrzymaniem kary w wysokości ustalonej przez Prezesa UOKiK przemawia więc podstawowy cel kary pieniężnej jakim jest zniechęcenie ukaranego przedsiębiorcy, ale też innych przedsiębiorców do naruszania zbiorowych interesów konsumentów na przyszłość i skłonienie ich do przestrzegania praw konsumentów. Aby kara mogła odnieść ten skutek nie może być ona w symbolicznej tylko wysokości. Dlatego wymierzona kara musiała stanowić realnie odczuwalną dolegliwość dla powoda.

Sąd nie znalazł także podstaw do zakwestionowania obowiązków nałożonych na powoda w decyzji na podstawie art. 26 ust 2 uokik, a mających na celu jej rozpowszechnienie przez stronę internetową powoda jak i w portalach społecznościowych, w których nieprawdziwe informacje były umieszczane.

Oczywistym jest, że rozpowszechnienie decyzji pełni funkcję wychowawczą wobec konsumentów, a także funkcję prewencyjną wobec innych przedsiębiorców (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 9 kwietnia 2015 r., III SK 47/14; postanowienie Sądu Najwyższego z 23 kwietnia 2015 r., III SK 61/14).

W tym stanie rzeczy, Sąd w oparciu o przepis art. 479 ^31a § 1 k.p.c. orzekł o oddaleniu odwołania

O obowiązku zwrotu przez powoda, jako strony przegrywającej proces, kosztów poniesionych przez jego przeciwnika - Prezesa UOKiK, który proces wygrał, Sąd orzekł w oparciu o przepis art. 98 k.p.c. Kosztami tymi w sprawie niniejszej były jedynie koszty zastępstwa procesowego, świadczonego przez zawodowego pełnomocnika, w minimalnej stawce 720 zł, ustalonej w oparciu § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2015, poz. 1804 z zm.).

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)