Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 2.02.2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, że R. R. (1) jako pracownik u płatnika składek (...) podlega ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 1.01.1999 r. do 30.06.1999 r.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że z analizy zapisów w Kompleksowym Systemie Informatycznym ZUS wynika, że R. R. (1) został zgłoszony jako pracownik do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego od 1.01.1999 r. przez płatnika składek (...). W okresie od 1.01.1999r. płatnik składek (...) złożył imienne raporty rozliczeniowe, w których wykazał podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za m-c 01/1999 r. w kwocie 936,46 zł, za m-c 02/1999r. w kwocie 685,26 zł, za m-c 03/1999 r. w kwocie 687,58zł., za 04,05/1999r. w kwocie 0,00 zł., oraz za 06/1999r. w kwocie 1669,43 zł.

Płatnik (...) nie złożył jednak za R. R. (1) dokumentów rozliczeniowych za okres od 07/1999r. do 12/1999r. jak również nie wyrejestrował ww z ubezpieczeń społecznych jako pracownika.

W toku postępowania administracyjnego zebrano następujący materiał w sprawie:

- umowę o pracę zawartą w dniu 2.01.1999r. pomiędzy Miejskim Klubem Sportowym (...) a R. R. (1) od 1.01.1999r. na 1/1 etatu z wynagrodzeniem zasadniczym 442,86 zł. plus dodatek stażowy 20% oraz premia motywacyjna do 25%.

- świadectwo pracy z dnia 31.12.1999r. z którego wynika , że w okresie od 1.01.1999r. do 31.12.1999r. ww był zatrudniony w wymiarze 1/1 etatu na stanowisku pracownik zaplecza sportowego natomiast od 1.11.1999r. do 31.12.1999r. w wymiarze 0,6 etatu . Pracownik wykorzystał urlop wypoczynkowy w wymiarze 26 dni.

- PIT-11 za okres od 1.01.1999r. do 31.12.1999r.

W ocenie II Oddziału ZUS Wydział (...) i Składek - 2 oraz uwzględniając złożone przez płatnika składek imienne raporty miesięczne o należnych składkach do m-ca 06/1999 r. R. R. (1) był zatrudniony u płatnika składek (...) w okresie od 1.01.1999r. do 30.06.1999r.

/decyzja w aktach ZUS k. nienumerowane/

Odwołanie od powyższej decyzji w dniu 02.03.2022 r. wniósł R. R. (1) domagając się zmiany zaskarżonej decyzji i ustalenia, iż podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia u płatnika (...) w całym okresie zatrudnienia tj. od 1.01.1999 r, do 31.12.1999 r., a nie jak przyjął organ rentowy wyłącznie w okresie od
1.01.1999r. do 30.06.1999r. Odwołujący podniósł, iż powyższy okres zatrudnienia potwierdzają przedłożone przez niego dokumenty: umowa o pracę, świadectwo pracy, zeznanie podatkowe PIT za dany rok - pominięte przez organ rentowy. Nadto odwołujący podniósł, iż ZUS w okresie, w którym rozpatrywał jego prawo do zasiłku chorobowego po przebytej operacji wydał już decyzje dotyczącą całego ww. okresu, uznając iż od 1.01.1999 r. do 31.12.1999 r. podlegał ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia u płatnika. Wobec tego jego obecne stanowisko nie może zostać zaakceptowane.

/odwołanie k. 3/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i zasądzenie kosztów postepowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu przytoczył argumentację jak w zaskarżonej decyzji. Co do zarzutów podniesionych w odwołaniu wskazał, że zarówno umowa o pracę, jak i zeznanie podatkowe, z którego nie wynika za jakie miesiące zostały wpłacone zaliczki, na podatek dochodowy nie są dowodami potwierdzającymi fakt wykonywania pracy przez wnioskodawcę w spornym okresie. Co do świadectwa pracy organ rentowy wskazał, iż zapisy w nim zawarte nie korespondują ze złożonymi przez płatnika deklaracjami rozliczeniowymi - te złożone zostały wyłącznie za miesiące od 1-06.1999 r. Powyższe nie występuje w odniesieniu do drugiego półrocza 1999 r. co przemawia za niewypłacaniem wynagrodzenia i niewykonywaniem pracy.

/odpowiedź na odwołanie k. 4/

Ustanowiony w toku procesu pełnomocnik wnioskodawcy pismem procesowym z dnia 11.07.2022 r. i na kolejnych terminach rozpraw poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie na rzecz ubezpieczonego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

/bezsporne, pismo k. 14 -15/

W toku procesu stanowisko stron nie uległo zmianie.

/bezsporne/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Płatnik składek Miejski Klub Sportowy (...) z siedzibą w Tuszynie działał do 2000 r. w jej miejsce następnie został powołany T. 2000. Klub przestał istnieć z uwagi na problemy finansowe.

/zeznania świadka M. G. protokół z rozprawy z dnia 19.10.2022 r. 00:22:18-00:30:35 zeznania świadka B. K. protokół z rozprawy z dnia 27.03.2023 r. 00:03:04-00:13:54/

Wnioskodawca R. R. (1) został zgłoszony jako pracownik do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego od 1.01.1999 r. przez ww płatnika.

/bezsporne/

W okresie od 1.01.1999r. płatnik składek (...) złożył imienne raporty rozliczeniowe, w których wykazał podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za m-c 01/1999 r. w kwocie 936,46 zł, za m-c 02/1999r. w kwocie 685,26 zł, za m-c 03/1999 r. w kwocie 687,58zł, za 04,05/1999r. w kwocie 0,00 zł., oraz za 06/1999r. w kwocie 1669,43 zł.

/bezsporne/

Płatnik (...) nie złożył za R. R. (1) dokumentów rozliczeniowych za okres od 07/1999r. do 12/1999r., jak również nie wyrejestrował ww. z ubezpieczeń społecznych jako pracownika.

/bezsporne/

Za okres zatrudnienia u płatnika od 1.01.1999r. do 31.12.1999r. wnioskodawca legitymuje się następującymi dokumentami potwierdzającymi fakt i okres wykonywania pracy:

- umową o pracę zawartą w dniu 2.01.1999r. pomiędzy Miejskim Klubem Sportowym (...) a R. R. (1) od 1.01.1999r. do 31.12.1999 r. na 1/1 etatu na stanowisku pracownik zaplecza sportowego z wynagrodzeniem zasadniczym 442,86 zł. plus dodatek stażowy 20% oraz premia motywacyjna do 25%,

- świadectwem pracy z dnia 31.12.1999r. z którego wynika , że w okresie od 1.01.1999r. do 31.12.1999r. ww był zatrudniony w wymiarze 1/1 etatu na stanowisku pracownik zaplecza sportowego natomiast od 1.11.1999r. do 31.12.1999r. w wymiarze 0,6 etatu. Pracownik wykorzystał urlop wypoczynkowy w wymiarze 26 dni. Umowa została rozwiązana z upływem okresu na jaki została zwarta.

- PIT-11 za okres od 1.01.1999r. do 31.12.1999r.

/wskazane dokumenty w aktach ZUS k. nienumerowane oraz umowa o pracę k. 53, świadectwo pracy k. 54 zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 27.03.2023 r. 00:14:18-00:15:27 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z 19.10.2022 r. 00:06:40 -00:19:19; zeznania świadka M. G. protokół z rozprawy z dnia 19.10.2022 r. 00:22:18-00:30:35/

We wskazanym okresie - przez cały 1999 r. do obowiązków wnioskodawcy jako pracownika należało utrzymanie stadionu i sprzętu sportowego – zajmował się sprawami gospodarczymi. Warunki zatrudnienia wnioskodawca ustalał z M. G. ówczesnym wiceprezesem klubu. Wykonywał polecenia bezpośrednich przełożonych B. K. i M. G.. Pracował 8 godzin dziennie w różnych godzinach, zgodnie z grafikiem, również po południu i w nocy. Płatnik zatrudniał wówczas także innych pracowników zaplecza sportowego. Wnioskodawca zobligowany był podpisywać listy płac prowadzone przez księgową, zatrudnioną w oparciu o umowę zlecenie. Wynagrodzenie wypłacano mu do ręki. Wynagrodzenie otrzymał w całym okresie zatrudnienia. Wnioskodawca pracował cały czas na niezmienionych zasadach, z wyjątkiem ostatnich 2 miesięcy, kiedy był zatrudniony na 0,6 etatu. Za część wskazanego okresu płatnik nie opłacił składek do ZUS, ponieważ gmina wstrzymała wszelkie dotacje, były też opóźnienia w płatnościach dla osób zatrudnionych na zlecenie – które w tym okresie pracowały społecznie. W konsekwencji braku tych środków klub został rozwiązany.

/zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 27.03.2023 r. 00:14:18-00:15:27 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z 19.10.2022 r. 00:06:40 -00:19:19 , zeznania świadka M. G. protokół z rozprawy z dnia 19.10.2022 r. 00:22:18-00:30:35, zeznania świadka B. K. protokół z rozprawy z dnia 27.03.2023 r. 00:03:04-00:13:54 /

Decyzją z dnia 10.02.2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, iż R. R. (1) podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 1.01.1999 r. do 31.12.1999 r. z tytułu zatrudnienia Miejskim Klubie Sportowym (...) z siedziba w Tuszynie.

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy o s. u. s. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają pracownicy - od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

Podniesiono, iż z analizy dokumentów zewidencjonowanych w Kompleksowym Systemie Informatycznym ZUS wynika, że płatnik składek MIEJSKI KLUB SPORTOWY (...). z siedzibą w Tuszynie, zgłosił R. R. (1) do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu zatrudnienia od dnia 01.01.1999r. oraz złożył raporty rozliczeniowe za miesiące od 01/1999 do 03/1999 oraz (...). Brak innych dokumentów rozliczeniowych, a także wyrejestrowania z ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z art. 36 ust. 1 i 11 każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń. Obowiązek zgłaszania oraz wyrejestrowania z ubezpieczeń społecznych osób określonych w art. 6 ust. 1 pkt. 1 należy do płatnika składek i zgłoszenia tego dokonuję się w terminie 7 dni od daty powstania bądź wygaśnięcia obowiązku ubezpieczenia.

Z uwagi na brak wyrejestrowania z ubezpieczeń ZUS II Oddział w Ł. Inspektorat w Ł. Wydział (...) i Składek przeprowadził postępowanie wyjaśniające mające na celu ustalenie okresu podlegania R. R. (1) ubezpieczeniom społecznym z tytułu trudnienia.

W trakcie przeprowadzonego postępowania zostało przedstawione świadectwo pracy, wystawione w dniu 31.12.1999r. przez płatnika składek, z którego wynika, że R. R. był zatrudniony w MIEJSKIM KLUBIE SPORTOWYM (...) w okresie od 01.01.1999r. do 31.12.1999r. Mając na uwadze powyższe Zakład na podstawie analizy dokumentów w Kompleksowym Systemie Informatycznym ZUS oraz przedłożonego świadectwa pracy, uznał jak na wstępie.

/bezsporne, a nadto decyzja k. 17-18, zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 27.03.2023 r. 00:14:18-00:15:27 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z 19.10.2022 r. 00:06:40 -00:19:19 /

Decyzję wydano w związku z długotrwałym zwolnieniem lekarskim powoda spowodowanym operacją ręki i jego roszczeniem o wypłatę zasiłku chorobowego. ZUS analizował wówczas okres podlegania przez niego ubezpieczeniom społecznym w związku z brakiem opłacenia przez płatnika składek za druga połowę roku 1999.

/zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 27.03.2023 r. 00:14:18-00:15:27 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z 19.10.2022 r. 00:06:40 -00:19:19/

Brak jest akt sprawy obejmujących wydanie decyzji z 10.02.2011 r.

/pismo ZUS k. 55/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach organu rentowego i załączonych do akt sprawy, których żadna ze stron nie kwestionowała a także w oparciu o zeznania wnioskodawcy i świadków.

Sąd uznał, iż zarówno zeznania wnioskodawcy, jak i świadków co do tego, iż wnioskodawca wykonywał pracę u płatnika na stanowisku pracownika zaplecza sportowego w całym spornym okresie od 1.01.1999 r, do 31.12.1999 r. w warunkach podporządkowania pracodawcy są spójne, konsekwentne, logiczne. Z zeznań tych wynika wprost, czym zajmował się wnioskodawca w trakcie wykonywania pracy u płatnika i na jakich warunkach, to jest w stricte określonym czasie pod kierownictwem płatnika. Wszyscy ww. spójnie potwierdzają, także okoliczności, w jakich doszło do rozwiązania stosunku pracy w związku rozwiązaniem płatnika i brakiem środków na prowadzenie działalności. Świadkowie przekonywująco wyjaśnili też, że z uwagi na brak dotacji, nie opłacano składek za pracowników, a tym zatrudnionym na zlecenie w ogóle nie wypłacano wynagrodzenia. Jednocześnie jednak podkreślali, że obowiązki wynikające z umowy o pracę przez wnioskodawcę były przez niego wykonywane do końca roku – co znalazło odzwierciedlenie w wydanym mu świadectwie pracy. Brak więc podstaw do uznania, co sugeruje w zaskarżonej decyzji organ rentowy, iż brak złożenia dokumentów rozliczeniowych i opłacenia składek przemawia za niewypłacaniem wynagrodzenia i niewykonywaniem pracy. W tym stanie rzeczy, brak było wystarczających podstaw do tego by kwestionować istnienie tytułu ubezpieczenia.

Znamiennym jest, iż sam organ uznał istnienie tytułu ubezpieczenia, wydając decyzję z dnia 10.02.2011 r., która w żaden sposób nie została wyeliminowana z obrotu.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2022 r. poz. 1009 t.j.), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym – podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Zgodnie z art. 9 ust. 4 w/w ustawy, osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 2, mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

W myśl art. 36 ust. 1 w/w ustawy, każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych.

Ustęp 2 stanowi, że obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób określonych w art. 6 ust. 1 pkt 1 (pracowników), należy do płatnika składek.

W myśl ustępu 11 w/w przepisu, każda osoba, w stosunku do której wygasł tytuł do ubezpieczeń społecznych, podlega wyrejestrowaniu z tych ubezpieczeń. Zgłoszenie wyrejestrowania płatnik składek jest zobowiązany złożyć w terminie 7 dni od daty zaistnienia tego faktu.

Zgodnie z treścią art. 17 ust. 1, składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za ubezpieczonych, o których mowa w art. 16 ust. 1 (za pracowników), obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do Zakładu w całości płatnicy składek.

W niniejszej sprawie organ rentowy podważał istnienie umowy o pracę zawartej między ubezpieczonym a płatnikiem składek w okresie po 30.06.1999 r. – wbrew treści okazanego mu świadectwa pracy -wskazując na brak złożenia dokumentów rozliczeniowych i opłacenia składek za R. R. (1).

Należy wskazać, że organ rentowy ma prawo do badania a także kwestionowania podstaw ubezpieczenia w tym umów o pracę, ponieważ rodzą one skutki w dziedzinie ubezpieczeń społecznych. Jednak w takiej sytuacji to na organie rentowym spoczywa obowiązek udowodnienia pozorności umowy lub jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, w myśl art. 6 k.c. Stanowisko takie stanowisko zajął także Sąd Najwyższy np. w wyroku z dnia 15 lutego 2007 r., I UK 269/06, OSNP 2008 nr 5-6, poz. 78 oraz w wyroku z dnia 24 sierpnia 2010 r. I UK 74/10, w którym stwierdził, iż: podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 ustawy z 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa umowę o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.” (LEX nr 653664).

Zdaniem Sądu Okręgowego, organ rentowy w żaden sposób nie udowodnił, iż zakwestionowana przez niego umowa o pracę nie była przez strony w okresie do 31.12.1999r . wykonywana, a co za tym idzie nie istniał tytuł do ubezpieczeń społecznych. Pełnomocnik reprezentujący ZUS nie zgłosił, w toku procesu, żadnych wniosków dowodowych, za pomocą których w sposób przekonywujący wykazałby brak realizacji zawartej pomiędzy stronami umowy w spornym okresie. Sąd ocenił zatem zasadność decyzji w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy, który okazał się wystarczający do wydania orzeczenia.

Wskazać należy, że ingerencja sądu w kierunku przejęcia od strony inicjatywy dowodowej mogłaby się spotkać ze skutecznie podniesionym przez drugą stronę słusznym zarzutem naruszenia zasady bezstronności. Faktem jest, że postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wiąże się z pewnymi odrębnościami również w tej sferze, jednakże Sąd nie może zastępować działaniem z urzędu strony procesowej tym bardziej wówczas, gdy jest ona reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego- por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 21 marca 2013 r. III AUa 1011/12 LEX nr 1298879.

Strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał, a Sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów – por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 28 lutego 2013 r. I ACa 613/12 LEX nr 1294695.

Stosownie do treści art. 22 §1 kp, przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W przedmiotowej sprawie organ rentowy stanął na stanowisku, iż umowa o pracę zawarta między ubezpieczonym, a płatnikiem składek, nie była realizowana co potwierdza brak opłacenia wymaganych składek i złożenia wymaganych dokumentów rozliczeniowych

Odnosząc się do powyższego wskazać należy, iż w przypadku pracownika obowiązek ubezpieczenia spoczywa na pracodawcy, powstaje z dniem nawiązania stosunku pracy a wygasa z dniem jego ustania. Przy ustalaniu prawa do emerytury uwzględnia się okresy zatrudnienia jako okresy ubezpieczenia (art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach), bez względu na to, czy pracodawca opłacił należne składki /wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 22 listopada 2018 r., II UK 363/17/.

Przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości okresy składkowe uwzględnia się jako okresy ubezpieczenia (art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach), bez względu na to, czy płatnik niebędący ubezpieczonym opłacił należne za niego składki, ponieważ przy weryfikacji okresów uwzględnianych do ustalenia prawa i wysokości emerytury lub renty nie uwzględnia się okresów, za które nie zostały opłacone składki, tylko gdy płatnik składek zobowiązany do opłacania składek na własne ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność (płatnikami takich składek) nie opłacił składek na takie ubezpieczenia społeczne. Przeciwne stanowisko, że skutki zaniechania opłacania składek przez niebędących ubezpieczonymi płatników obarczałyby ubezpieczonych ryzykiem "utraty" składkowych okresów ubezpieczenia, byłoby zaprzeczeniem istoty i automatyzmu prawnego powstawania i podlegania obowiązkowym stosunkom ubezpieczeń społecznych oraz obliczania i opłacania przez płatników całości należnych składek za ubezpieczonych, choćby w części finansowanych z przychodów samych ubezpieczonych /Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, (...) i Spraw Publicznych z dnia 7 marca 2017 r., III UK 84/16/.

Zgodnie z treścią art. 17 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.) obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne zarówno w części obciążającej pracodawcę jak i pracownika spoczywa na pracodawcy - płatniku. Wykonywanie przez pracodawcę tego obowiązku jest niezależne od pracownika, zatem zaleganie pracodawcy ze składkami lub uchylanie się od ich opłacania powodowałoby brak środków na indywidualnym koncie pracownika, co miałoby wpływ na wysokość przyszłych świadczeń.

W trybie określonym przepisem art. 40 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonuje na koncie ubezpieczonego uzupełnienia kwoty składek nieuregulowanych przez płatnika. Jeżeli tryb ten zostanie wyczerpany, okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, w którym pracownik otrzymuje wynagrodzenie, jest okresem ubezpieczenia, czyli okresem składkowym w rozumienia art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. 2009 Nr 153, poz. 1227 ze zm.), niezależnie od tego, czy pracodawca opłacił składki na ubezpieczenie. Sam fakt nieodprowadzenia przez pracodawcę składek za niektóre okresy zatrudnienia nie może automatycznie rodzić negatywnych konsekwencji dla pracownika /wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 4 grudnia 2012 r., III AUa 586/12/.

Jednocześnie nie należy tracić z pola widzenia, że zaliczanie okresów zatrudnienia do uprawnień emerytalnych i rentowych nie jest uzależnione od zgłoszenia osoby zatrudnionej do ubezpieczenia społecznego. Jeżeli pozostawanie w zatrudnieniu zostało udowodnione, okres tego zatrudnienia jest okresem składkowym, nawet w przypadku, gdy pracodawca nie zgłosił pracownika do ubezpieczenia. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 lutego 2014 r. III AUa 995/13 wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 4.12.2012 III AUa 586/12 wyrok SN z 7.03.2017 III UK 84/16. Wobec tego wbrew zapatrywaniu organu rentowego z faktu braku opłacenia za ubezpieczonego należnych składek złożenia odpowiednich dokumentów rozliczeniowych przez płatnika nie sposób było wywodzić dla wnioskodawcy ujemnych skutków, wnioskować w oparciu tylko o ten fakt o braku istnienia tytułu do ubezpieczeń.

Mając na uwadze dotychczas poczynione rozważania prawne należy podkreślić, że w realiach niniejszej sprawy Sąd Okręgowy w celu dokonania kontroli prawidłowości zaskarżonej decyzji organu rentowego musiał zatem badać, czy pomiędzy ubezpieczonym a płatnikiem składek istotnie doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p. w całym spornym okresie 1.07.1999 r. do 31.12.1999 r.

W tej sytuacji do Sądu należało przeprowadzenie oceny, czy analizowany stosunek prawny nosił konstytutywne cechy stosunku pracy.

W tym celu Sąd zbadał, czy odwołujący się osobiście świadczył pracę podporządkowaną pracodawcy (pod kierownictwem pracodawcy) w sposób ciągły, odpłatny, na rzecz i ryzyko pracodawcy. Dokonanie powyższego ustalenia miało bowiem znaczenie dla objęcia wnioskodawcy obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi: emerytalnym, rentowymi, chorobowym oraz wypadkowym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę także w tym okresie.

Zdaniem Sądu analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że ubezpieczony na rzecz płatnika składek w spornym okresie wykonywał umówioną pracę. Przy wykonywaniu obowiązków był bezpośrednio podporządkowany płatnikowi składek. Zeznania świadków jak i wnioskodawcy jednoznacznie wskazują, że ubezpieczony wykonywał szereg czynności związanych z gospodarczym zabezpieczeniem klubu sportowego dbał o stadion i o jego zaplecze w tym sprzęt zgodnie z poleceniami, swojego pracodawcy, w ustalonym czasie pracy, za co otrzymywał wynagrodzenie.

W sprawie niniejszej zostały zatem stwierdzone omówione powyżej elementy świadczące o tym, iż ubezpieczony wykonywał pracę na podstawie umowy o pracę i łączył go z płatnikiem stosunek pracy. Zeznania wszystkich przesłuchanych w procesie osób wskazują, że ubezpieczony do dnia 31.12.1999 r. wykonywał swoje obowiązki jako pracownik zaplecza sportowego z tym że przez ostanie 2 miesiące w niepełnym wymiarze – 0,6 etatu. Tym samym stałe i osobiste wykonywanie pracy przez R. R. (1) nie budzi zastrzeżeń.

Zostało też wykazane, co również jest składnikiem stosunku pracy, podporządkowanie wnioskodawcy poleceniom pracodawcy. Ustawodawca zastrzegł w przepisie art. 22 § 1 k.p., że pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy, przy czym nie zdefiniował tej cechy zatrudnienia. W literaturze przedmiotu wyinterpretowano, że kierownictwo pracodawcy przejawia się w poleceniach, podporządkowaniu organizacyjnym oraz podporządkowaniu represywnym i dystrybutywnym. Powyższe niewątpliwie miało miejsce na gruncie rozpatrywanego przypadku. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na to, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy potwierdza, że płatnik składek kierował pracą ubezpieczonego gdyż decydował o codziennym czasie pracy, grafiku i wykonywanych czynnościach.

Płatnik oczekiwał od pracownika obecności i rzetelnego wykonywania pracy . Jest to istotne, jeżeli uwzględni się, że zatrudnienie pracownicze odwołuje się do staranności, a nie rezultatu. Zatrudnienie wnioskodawcy było oparte na rzeczywistej potrzebie pracodawcy wynikającej z warunków prowadzenia działalności.

Podkreślić należy też, iż praca świadczona przez wnioskodawcę była wykonywana na ryzyko płatnika. To on ponosił ryzyko osobowe i ekonomiczne związane z nieobecnością wnioskodawcy zarówno związane z brakiem należytej obsady pracowniczej terminowym wykonaniem prac i kosztami z tym związanymi.

Z powyższych względów, Sąd Okręgowy uznał, że strony były nadal związane umową o pracę, gdyż sporny stosunek prawny nosił konstytutywne cechy umowy o pracę, wynikające z art. 22 § 1 k.p. i umowa pomimo problemów finałowych płatnika mających przełożenie na brak opłacenia składek była jednak realizowana. Natomiast z posiadaniem przez R. R. (1) statusu pracownika wiązał się skutek w postaci istnienia tytułu do ubezpieczeń społecznych.

W tym miejscu wskazać również należy, iż już decyzją z dnia 10.02.2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, że R. R. (1) podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 1.01.1999 r. do 31.12.1999 r. z tytułu zatrudnienia Miejskim Klubie Sportowym (...) z siedziba w Tuszynie.

Wydając wskazaną decyzję, organ dysponował analogicznym materiałem co w postępowaniu prowadzącym do wydania zaskarżonej decyzji tj. podnosił fakt braku opłacenia składek za drugą połowę 1999 r. oraz dysponował świadectwem pracy za cały okres od 01.01.1999r. do 31.12.1999 r. i na podstawie tego materiału doszedł wówczas o wniosków odmiennych, niż na kanwie zaskarżonej decyzji, stwierdzając fakt podlegania przez R. R. (1) ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia w Miejskim Klubie Sportowym (...) w okresie od 01.01.1999r. do 31.12.1999r.

Zgodnie z treścią art. 83 ust. 1 pkt1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych zakład wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących w szczególności zgłaszania do ubezpieczeń społecznych
i przebiegu ubezpieczeń. Od decyzji Zakładu przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego (ust. 2).

W myśl art. 83a. ust. 1 w/w ustawy prawo lub zobowiązanie stwierdzone decyzją ostateczną Zakładu ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na to prawo lub zobowiązanie. Decyzje ostateczne Zakładu, od których nie zostało wniesione odwołanie do właściwego sądu, mogą być z urzędu przez Zakład uchylone, zmienione lub unieważnione, na zasadach określonych w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego (ust. 2).

W prawie ubezpieczeń społecznych związanie sądu (a także organu rentowego) ostateczną decyzją nie ma charakteru bezwzględnego. Istnieje możliwość dokonania ponownych ustaleń warunkujących prawo lub wysokość przyznanego wcześniej świadczenia, jednak dopiero po spełnieniu przesłanek określonych w art. 83a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (wyrok SN z dnia 13 czerwca 2013 r., I UK 20/13, LEX nr 1413493).

Ostateczna decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych może zostać uchylona lub zmieniona jedynie w przypadkach wskazanych w art. 83a ust. 1 i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Jednocześnie z treści decyzji uchylającej (zmieniającej) uprzednią decyzję ostateczną powinno wynikać, na podstawie jakiego przepisu i jakich okoliczności organ rentowy dokonał zmiany /postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 2 lipca 2019 r., I UZ 9/19/.

W niniejszej sprawie taka sytuacja nie wystąpiła. Zatem także i z tych względów zaskarżona decyzja nie mogła zostać uznana za uprawnioną.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w pkt. 1 sentencji wyroku.

W przedmiocie kosztów procesu Sąd orzekł w pkt 2 wyroku na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. i zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w Ł. na rzecz R. R. (1) kwotę 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego – stosownie do treści § 9 ust. 2, rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r., poz. 265).

J.L.