Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 stycznia 2022 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy i Zamówień Publicznych

w składzie:

Protokolant: sekr sąd. Weronika Żołdak

po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2022 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa(...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

w W.

przeciwko (...) Bank (...) spółce akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 25 listopada 2020 r., sygn. akt XVII GC 2131/20

1.  uchyla zaskarżony wyrok w punkcie I. w części dotyczącej kwoty 22.996,35 zł (dwadzieścia dwa tysiące dziewięćset dziewięćdziesiąt sześć złotych trzydzieści pięć groszy) i umarza postępowanie w tym zakresie oraz w punkcie II i ustala, że (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. ponosi koszty procesu w 56%, a (...) Bank (...) spółka akcyjna w W. w 44%, pozostawiając szczegółowe rozliczenie tych kosztów referendarzowi sądowemu w Sądzie Okręgowym w Warszawie,

2.  oddala apelację w pozostałej części,

3.  ustala, że powód ponosi koszty postępowania apelacyjnego w 25%, a pozwany w 75%, pozostawiając szczegółowe rozliczenie tych kosztów referendarzowi sądowemu w Sądzie Okręgowym w Warszawie.

Małgorzata Siemianowicz-Orlik

Sygn. akt XXIII Ga 242/21

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 8 października 2019 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. wniosła o zasądzenie od (...) Banku (...) spółki akcyjnej w W. kwoty 52.018,02 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 14 października 2015 r. do dnia 31 października 2015 r. i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwot i dat szczegółowo tam wymienionych do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazano, że powód, jako następca prawny kredytobiorcy, dochodzi zwrotu części wydatków poniesionych z tytułu obniżenia całkowitego kosztu kredytu, stosownie do okresu, o jaki została skrócona umowa kredytu konsumenckiego.

W dniu 25 listopada 2019 r. wydano nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania. Pozwany zakwestionował roszczenie powoda co do zasady jak i wysokości.

W odpowiedzi na sprzeciw powód cofnął powództwo co do kwoty 20.399 zł z uwagi na omyłkowe włączenie do powództwa kredytów zawartych przez K. K. oraz co do 882,50 zł z uwagi na fakt, że L. D. przedstawił dokumenty potwierdzające fakt wcześniejszej spłaty tego zobowiązania. W pozostałym zakresie podtrzymał powództwo.

Postanowieniem z 5 października 2020 r. umorzono postępowanie w części co do kwoty 21.282,39 zł.

Wyrokiem z 25 listopada 2020 r. Sąd Rejonowy w pkt. I. oddalił powództwo, w pkt. II. zasądził od powoda na rzecz pozwanego 5.417 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 13 września 2017 r. na rachunku prowadzonym przez pozwanego dla K. W. zaksięgowano wpłatę kwoty 8.300,15 zł. Jak tytuł przelewu wskazano ,,spłata kredytu’’. W dniu 20 marca 2019 r. K. W. zawarła z powodem umowę przelewu wierzytelności, na podstawie której sprzedała przysługującą jej wierzytelność wobec pozwanego, wynikającą z tytułu m.in. zwrotu opłat administracyjnych, prowizji i składek na ubezpieczenie spłaconych kredytów, które zostały poniesione w związku i na podstawie umów kredytu/pożyczek. Pismem z 28 maja 2019 r. pozwany poinformował powoda, że odmawia spłaty dochodzonej kwoty, gdyż nie wykazano jej przedmiotu, wysokości, podstaw dochodzonego roszczenia ani jego wymagalności.

(...) wskazało, że R. B. w okresie od 31 marca 2014 r. do 14 listopada 2018 r. posiadał liczne zobowiązania kredytowe, w tym m.in. kredyt studencki kredyt niecelowy, udzielony przez pozwanego z dnia 21 kwietnia 2015 r. na kwotę 15.568,00 zł. W dniu 13 marca 2019 r. została sporządzona między R. B. a powodem umowa przelewu wierzytelności, przedmiotem której była wierzytelność wobec pozwanego, wynikająca z tytułu m.in. zwrotu opłat administracyjnych, prowizji i składek na ubezpieczenie spłaconych kredytów, które zostały poniesione w związku i na podstawie umów kredytu/pożyczki. Przedstawione umowy kredytu/pożyczki z udziałem R. B. i pozwanego były niepełne, w szczególności nie obejmowały ostatniej strony umowy z podpisami. Pismem z dnia 28 maja 2019 r. pozwany poinformował powoda, że odmawia zapłaty dochodzonej kwoty, gdyż nie wykazano jej przedmiotu, wysokości, podstaw dochodzonego roszczenia ani jego wymagalności.

W dniu 17 stycznia 2019 r. (...) poinformowało, że 18 lutego 2016 r. nastąpiło zamknięcie kredytu studenckiego z dnia 11 grudnia 2015 r., udzielonego B. G. przez pozwanego. Na dzień 27 lutego 2019 r. datowano umowę, której przedmiotem miała być cesja wierzytelności pomiędzy B. G. a powodem, wierzytelności wobec pozwanego, wynikających z tytułu m.in. zwrotu opłat administracyjnych, prowizji i składek na ubezpieczenie spłaconych kredytów, które zostały poniesione w związku i na podstawie umów kredyt/pożyczki. Przedstawiona umowa kredytu między B. G. a pozwanym obejmowała jedynie pierwszą stronę, parafowaną tylko przez jedną stronę umowy. Pismem z dnia 5 czerwca 2019 r. pozwany poinformował powoda, że odmawia zapłaty dochodzonej kwoty, gdyż nie wykazano jej przedmiotu, wysokości, podstaw dochodzonego roszczenia ani jego wymagalności.

Według (...) K. D. posiadał zobowiązania finansowe, w tym kredyty studenckie udzielone przez pozwanego: z dnia 28 listopada 2014 r. na kwotę 15.765,00 zł i z dnia 20 sierpnia 2016 r. na kwotę 24.624,00 zł. Przedstawione umowy kredytu między K. D. a pozwanym były niepełne - nie obejmowały ostatniej strony z podpisami, nie były opatrzone parafami. Pismem z dnia 5 czerwca 2019 r. pozwany poinformował powoda, że odmawia zapłaty dochodzonej kwoty w oparciu o przedstawioną umowę cesji między K. D. a powodem, gdyż nie wykazano jej przedmiotu, wysokości, podstaw dochodzonego roszczenia ani jego wymagalności.

W dniu 27 lutego 2019 r. została zawarta umowa przelewu wierzytelności między T. M. a powodem, której przedmiotem były wierzytelności wobec pozwanego, wynikające z tytułu m.in. zwrotu opłat administracyjnych, prowizji i składek na ubezpieczenie spłaconych kredytów, które zostały poniesione w związku i na podstawie umów kredytu/pożyczki. Przedstawiona umowa pożyczki/kredytu między T. M. a pozwanym byłą niepełna (brakowało ostatniej strony z podpisami). Pismem z dnia 4 czerwca 2019 r. pozwany poinformowałpowoda, że odmawia zapłaty dochodzonej kwoty, gdyż nie wykazano jej przedmiotu, wysokości, podstaw dochodzonego roszczenia ani jego wymagalności.

W dniu 7 lutego 2019 r. (...) poinformowało, że w dniu 22 maja 2017 r. nastąpiło zamknięcie kredytu studenckiego z dnia 14 września 2016 r. na kwotę 96 745,00 zł, udzielonego M. P. przez pozwanego. W dniu 22 lutego 2019 r. M. P. zawarł z powodem umowę, której przedmiotem miał być przelew wierzytelności wobec pozwanego, wynikających z tytułu m.in. zwrotu opłat administracyjnych, prowizji i składek na ubezpieczenie spłaconych kredytów, które zostały poniesione w związku i na podstawie umów kredytu/pożyczki. Umowa kredytu zawarta między M. P. a pozwanym byłą niepełna (nie przedstawiono jej ostatniej strony z podpisami). Pismem z dnia 28 maja 2019 r. pozwany poinformował powoda, że odmawia zapłaty dochodzonej kwoty, gdyż nie wykazano jej przedmiotu, wysokości, podstaw dochodzonego roszczenia ani jego wymagalności.

W dniu 29 maja 2015 r. L. D. zawarł z (...) Bank S.A. umowę kredytu konsolidacyjnego nr (...) w kwocie 117.734,35 zł, m.in. na sfinansowanie potrzeb konsumpcyjnych kredytobiorcy i na spłatę kredytów na okres 108 miesięcy. Umowa ta objęła m.in. zobowiązanie wobec pozwanego w wysokości 20.989,00 zł. W dniu 8 kwietnia 2019 r. L. D. zawarł z powodem umowę przelewu wierzytelności, na podstawie której sprzedał przysługujące mu wierzytelności wobec pozwanego, wynikające z tytułu m.in. zwrotu opłat administracyjnych, prowizji i składek na ubezpieczenie spłaconych kredytów, które zostały poniesione w związku i na podstawie umów kredytu/pożyczki. Pismem z dnia 25 czerwca 2019 r. pozwany poinformował powoda, że odmawia zapłaty dochodzonej kwoty, gdyż nie wykazano jej przedmiotu, wysokości, podstaw dochodzonego roszczenia ani jego wymagalności.

W dniu 21 marca 2019 r. A. M. zawarła z powodem umowę przelewu wierzytelności, której przedmiotem miały być wierzytelności wobec pozwanego, wynikające z tytułu m.in. zwrotu opłat administracyjnych, prowizji i składek na ubezpieczenie spłaconych kredytów, które zostały poniesione w związku i na podstawie umów kredytu/pożyczki. Umowa kredytu/pożyczki zawarta między A. M. a pozwanym była nieczytelna. Pismem z dnia 25 czerwca 2019 r. pozwany poinformował powoda, że odmawia zapłaty dochodzonej kwoty, gdyż nie wykazano jej przedmiotu, wysokości, podstaw dochodzonego roszczenia ani jego wymagalności.

Według (...) D. M. posiadała liczne zobowiązania finansowe, wynikające z kredytów studenckich, udzielonych przez pozwanego. W dniu 2 lipca 2019 r. D. M. zawarła z powodem umowę przelewu wierzytelności, której przedmiotem miały być wierzytelności wobec pozwanego, wynikające z tytułu m.in. zwrotu opłat administracyjnych, prowizji i składek na ubezpieczenie spłaconych kredytów, które zostały poniesione w związku i na podstawie umów kredytu/pożyczki. Przedstawione umowy kredytu/pożyczki między D. M. a pozwanym były niepełne, nie zawierały podpisu pożyczkobiorcy D. M.. Pismem z dnia 21 sierpnia 2019 r. pozwany poinformował powoda, że odmawia zapłaty dochodzonej kwoty, gdyż nie wykazano jej przedmiotu, wysokości, podstaw dochodzonego roszczenia ani jego wymagalności.

W ramach rozważań prawnych Sąd I instancji wskazał, że w zakresie cofnięcia powództwa, postępowanie zostało umorzone zgodnie z art. 355 k.p.c. Następnie Sąd Rejonowy zważył, że podstawą powództwa był przepis art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. W ocenie Sądu Rejonowego powód nie zdołał jednakże wykazać zasadności powództwa. W aktach sprawy brak jest jakiegokolwiek dowodu, na podstawie którego można by ocenić, w jakich datach nastąpiła spłata poszczególnych rat kredytu wynikających z umów wiążących poszczególnych konsumentów wymienionych w pozwie oraz pozwanego i że rzeczywiście spłata całkowita kredytu w ogóle nastąpiła, a jeżeli tak było, to że nastąpiło to przed terminem. Powód, poza umową konsolidacyjną, zawartą pomiędzy L. D. a (...) Bank S.A. w W. nie przedstawił umów łączących pozwanego z kredytobiorcami, harmonogramów spłat czy regulaminów, na podstawie których można by było ustalić treść stosunków prawnych łączącego kredytobiorców z pozwanym, terminów spłat oraz dat, w jakich te spłaty miały nastąpić, a w jakich je ewentualnie dokonano. W ocenie Sądu I instancji umowy konsolidacyjne były niepełne, najczęściej nie zawierały ostatniej strony obejmującej podpisy stron. Przedstawione przez powoda raporty (...) nie mogły stanowić wystarczającego dowodu do uznania zasadności powództwa.

W konsekwencji Sąd Rejonowy uznał, że strona powodowa nie wykazała skutecznie okoliczności podlegających dowodzeniu, w tym skuteczności zawarcia umów konsolidacyjnych, kwoty kredytu objętego umową, daty wcześniejszej spłaty kredytu i tego, czy w ogóle do niej doszło, jak również szczegółowego wyliczenia roszczenia objętego pozwem. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od wyroku wniosła strona powodowa, zaskarżając rozstrzygnięcie w części co do kwoty 30.735,63 zł, tj. w odniesieniu do wszystkich wskazanych w pozwie kredytobiorców z wyjątkiem K. K. i L. D. (co do kwoty dochodzonej po częściowym cofnięciu powództwa i umorzeniu postępowania w tym zakresie). Przedmiotowemu wyrokowi zarzucono:

I.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z zebranym w sprawie materiałem (ustalenia niezgodne z rzeczywistym stanem rzeczy), poprzez przyjęcie, że powód nie wykazał zasadności własnych twierdzeń, oraz nie wykazał, co składa się na roszczenie dochodzone w pozwie, podczas gdy pozostający w aktach sprawy materiał dowodowy wzajemnie się uzupełniał i pozwalał wprost na przyjęcie odmiennego wniosku i zasądzenie dochodzonego pozwem roszczenia;

II.  naruszenie następujących przepisów postępowania mających wpływ na wynik sprawy, tj.:

1.  art. 230 k.p.c. w zw. z art. 221 k.p.c. w z w. z art. 210 § 2 k.p.c. w zw. z art. 3 k.p.c. w zw. z art. 229 k.p.c., poprzez przyjęcie, że pozwany, przedstawiając swój ogólny pogląd na materiał dowodowy przedstawiony przez powoda, skutecznie zaprzeczył twierdzeniom powoda podnoszonym w procesie, w tym w szczególności co do treści umów kredytowych, faktu ich zawarcia i dat wcześniejszej spłaty kredytów konsumenckich, co doprowadziło do nieuznania stanu faktycznego jako bezspornego,

2.  art. 232 zd. 2 k.p.c. w związku z art. 245 k.p.c. w zw. z art. 212 § 1 k.p.c. poprzez zaniechanie inicjatywy dowodowej w zakresie ustalenia daty i faktu dokonania wcześniejszej spłaty kredytów objętych powództwem, w sytuacji której pomimo stwierdzenia faktu zawarcia umów kredytowych, sąd mając dalsze wątpliwości w zakresie daty i faktu ich wcześniejszej spłaty winien zobowiązać powoda i pozwanego do wyjaśnienia rozbieżności, a także zobowiązać do przedstawienia odpowiedniego dowodu, co doprowadziło do błędu w ustaleniach faktycznych i bezpodstawnego przyjęcia, że nie nastąpiła przedterminowa spłata poszczególnych umów kredytowych łączących pozwanego a kredytobiorców-konsumentów, podczas gdy zgodnie z zabranym materiałem dowodowym jest logicznym jest, że taka spłata nastąpiła,

3.  art. 248 zd. 2 k.p.c. w związku z art. 233 § 2 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie i pomimo zobowiązania przez Sąd I instancji pozwanego do złożenia do akt sprawy umów kredytów wraz z historią rachunków umów kredytowych znajdujących się w jego posiadaniu i stanowiących dowód faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, wobec istniejących wątpliwości co do terminu wcześniejszej spłaty poszczególnych umów kredytowych, nie zastosowanie negatywnych konsekwencji procesowych określonych w art. 233 § 2 k.p.c., co przyczyniło się do błędnego ustalenia stanu faktycznego w niniejszej sprawie;

4.  art. 248 zd. 2 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c., z art. 205 ¹² § 1 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie i oddalenie wniosku na rozprawie z dnia 25 listopada 2020 r. pomimo istniejących wątpliwości w zakresie potwierdzenia przedterminowej spłaty poszczególnych umów kredytowych objętych powództwem, a także mimo uzasadnionych podstaw do zobowiązania pozwanego do przedłożenia nie tylko samych umów kredytowych, ale także historii spłaty rachunków bankowych, co bezpośrednio skutkowało brakiem skutecznego ustalenia stanu faktycznego.

5.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wadliwą ocenę całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, w szczególności dowodu z dokumentów załączonych przez stronę powodową potwierdzających fakt i datę wcześniejszej spłaty kredytów, w szczególności wyciągów w (...), umów konsolidacyjnych oraz potwierdzeń wcześniejszego rozliczenia kredytu przez kredytobiorców, ocenionych przez sąd orzekający rozdzielnie i fragmentarycznie, tj. bez wszechstronnego skonfrontowania całego materiału dowodowego i bez nadania poczynionym na ich podstawie ustaleniom waloru spójności i niesprzeczności,

6.  art. 205 ³ § 5 k.p.c. poprzez nie zarządzenie zwrotu pisma procesowego pozwanego z dnia 7 września 2020 r. (w zakresie ponad wniosek, o którym mowa w art. 203 § 3 k.p.c.), podczas gdy zostało ono złożone bez uprzedniego (bądź nawet następczego) zarządzeniu sądu w tym zakresie.

Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 1 poprzez uwzględnienie powództwa (po jego częściowym cofnięciu) całości, tj. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 30.735,63 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie z upłynięciem 14 dnia od spłaty poszczególnych kredytów do dnia zapłaty, a w pkt. 2 poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania I-instancyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przypisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienia za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, w którym je zasądzono do dnia zapłaty, jak również wniósł o zasądzenie na rzecz od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przypisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienia za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w którym je zasądzono do dnia zapłaty. Ewentualnie powód wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, z uwzględnieniem kosztów postępowania apelacyjnego, jako części kosztów postępowania w sprawie.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o oddalenie apelacji jako oczywiście bezzasadnej, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Pismem z 7 października 2021 r. powód cofnął powództwo ze zrzeczeniem się roszczenia w części, tj. w zakresie kwoty 22.996,35 zł, na którą składały się roszczenia z umów kredytowych zawartych między D. M., A. M., K. D., T. M., B. G., R. B., K. W. a pozwanym. Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania w części w zakresie cofniętego roszczenia. Ponadto powód wskazał, że podtrzymuje powództwo co do kwoty 7.739,29 zł tytułem roszczenia z umowy kredytowej zawartej między M. P. a pozwanym, podtrzymuje żądanie uwzględnienia apelacji w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu oraz wnosi o przeprowadzenie dowodu z dokumentów załączonych do pisma, na okoliczności tam wskazane.

Pismem z 4 listopada 2021 r. pozwany wniósł o uznanie cofnięcia powództwa za nieskuteczne jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, oddalenie apelacji oraz zasądzenie kosztów procesu; ewentualnie umorzenie postępowania i zasądzenie kosztów procesu lub nieobciążanie pozwanego kosztami procesu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Na wstępie zauważyć należy, że z uwagi na treść art. 9 ust. 4 ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw z dnia 4 lipca 2019 r. (Dz. U. z 2019 r. poz. 1469), do rozpoznania niniejszej sprawy zastosowanie znalazły przepisy ustawy – Kodeks postępowania cywilnego w brzmieniu po 7.11.2019 r.

Na podstawie art. 15zzs ¹ pkt 4 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych w brzmieniu nadanym z dniem 3 lipca 2021 r. sprawa podlegała rozpoznaniu przez Sąd odwoławczy w składzie 1-osobowym.

Apelacja powoda co do zasady nie zasługiwała na uwzględnienie.

Z uwagi na cofnięcie pozwu wraz z zrzeczeniem się roszczenia, zaskarżony wyrok należało w części co do kwoty 22.996,35 zł uchylić, a postępowanie umorzyć. Zgodnie bowiem z art. 386 § 3 k.p.c., jeżeli pozew ulega odrzuceniu albo zachodzi podstawa do umorzenia postępowania, sąd drugiej instancji uchyla wyrok oraz odrzuca pozew lub umarza postępowanie.

Stosownie do treści art. 355 k.p.c. sąd umorzy postępowanie, jeżeli powód ze skutkiem prawnym cofnął pozew albo z innych przyczyn wydanie wyroku stało się zbędne lub niedopuszczalne. Cofnięcie pozwu jest cofnięciem wniosku o udzielenie ochrony prawnej roszczeniu procesowemu i jest wyrazem prawa powoda do dysponowania przedmiotem procesu oraz przejawem odwołalności czynności procesowych. Jeżeli pozew zostanie skutecznie cofnięty, to udzielenie ochrony prawnej przez wydanie wyroku staje się bezprzedmiotowe i niedopuszczalne. Wówczas sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania (art. 355 k.p.c.).

Zgodnie z art. 203 § 1 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku. Do czasu rozpoczęcia rozprawy wystarczy, że powód złoży samo oświadczenie, że cofa pozew. Później nadal może on cofnąć pozew, ale tylko jeśli oświadczy, że zrzeka się (rezygnuje) roszczenia, albo jeżeli pozwany wyrazi zgodę na cofnięcie pozwu. Skuteczne cofnięcie pozwu w postępowaniu apelacyjnym obliguje sąd do uchylenia wyroku i umorzenia postępowania.

Sąd orzekający co do zasady związany jest cofnięciem pozwu. Obowiązany jest jednak zawsze dokonać oceny, czy w świetle zgromadzonego materiału procesowego czynności wymienione w art. 203 § 4 k.p.c. nie są sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego lub czy zmierzają do obejścia prawa.

W niniejszej sprawie powód cofnął pozew ze zrzeczeniem się roszczenia z uwagi na uiszczenie przez pozwanego w toku procesu dochodzonej pozwem części należności. Sąd Okręgowy uznał, iż czynność ta nie jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego i nie zmierza do obejścia prawa. Nie sposób bowiem zgodzić się z pozwanym, że cofnięcie pozwu było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Jak wskazuje się w piśmiennictwie, sprzeczność z zasadami współżycia społecznego ma miejsce jedynie w wypadku, gdy rezygnacja z dochodzenia roszczenia wywołuje ujemną ocenę społeczną (vide: Kodeks postępowania cywilnego. Tom I–II. Komentarz, red. dr hab. Agnieszka Góra-Błaszczykowska), tzn. może naruszać poczucie sprawiedliwości. Natomiast w przedmiotowej sprawie w ocenie Sądu II instancji taka sytuacja nie zachodzi. Wbrew opinii pozwanego, wewnętrzna organizacja przedsiębiorstwa pozwanego nie ma bowiem znaczenia przy ustaleniu dopuszczalności cofnięcia powództwa. Strona pozwana w toku postępowania apelacyjnego, bez względu na przyczynę, zaspokoiła część roszczenia powoda, co skutkowało podjęciem działań po stronie powodowej i w konsekwencji cofnięcie części powództwa. Sąd Okręgowy nie dopatrzył się w tym zakresie żadnych naruszeń bądź sprzeczności.

Dlatego też, z uwagi na dopuszczalność częściowego cofnięcia powództwa przez powoda, na podstawie art. 386 § 3 k.p.c. w zw. z art. 355 k.p.c. uchylono zaskarżony wyrok co do kwoty 22.996,35 zł i umorzono postępowanie w tym zakresie.

Przechodząc do oceny merytorycznej apelacji wskazać należy, że Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji w niniejszej sprawie, jako iż są one prawidłowe, kompleksowe i znajdują pełne odzwierciedlenie w materiale dowodowym zebranym w sprawie. W szczególności na aprobatę zasługiwały ustalenia dotyczące: zawarcia umów kredytów/pożyczek pomiędzy konsumentami a pozwanym, zawarcia umów cesji wierzytelności przysługujących konsumentom przeciwko pozwanemu na rzecz powoda, odmowy zapłaty przez pozwanego roszczeń powoda wynikających z przedmiotowych umów z uwagi na niewykazanie roszczeń.

Sąd II instancji w pełni akceptuje także rozważania prawne zaprezentowane w uzasadnieniu wyroku. Na aprobatę w szczególności zasługiwały rozważania w zakresie: podstawy prawnej roszczenia, ciężaru dowodu w sprawie, braku wykazania przez powoda roszczenia co do zasady jak i wysokości.

Jak natomiast wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 19 czerwca 2013 r. (sygn. I CSK 156/13, LEX nr 1365587), sama wzmianka w uzasadnieniu orzeczenia sądu drugiej instancji o akceptacji ustaleń faktycznych dokonanych przez sąd pierwszej instancji oraz o trafności i zgodności z prawem wydanego przez ten sąd orzeczenia wystarcza do wywiązania się z zawartego w art. 327 ¹ § 1 k.p.c. obowiązku wskazania podstawy faktycznej i prawnej rozstrzygnięcia.

Sąd II instancji pominął wnioski dowodowe zawarte w apelacji o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków w postępowaniu apelacyjnym na podstawie art. 381 k.p.c. Powód dopiero na etapie postępowania apelacyjnego złożył wniosek o przeprowadzenie przedmiotowych dowodów, a jednocześnie nie wskazał, aby potrzeba złożenia tych wniosków powstała dopiero przed Sądem II instancji. Dlatego też, w ocenie Sądu Okręgowego, przedmiotowe wnioski należało uznać za spóźnione, gdyż potrzeba ich zgłoszenia powstała już na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego, zaś powód nie zdołał wykazać braku swojej winy w nieprzedstawieniu tych wniosków przed Sądem I instancji.

Sąd II instancji pominął jednocześnie dowód z potwierdzeń przelewów załączonych do pisma powoda z dnia 5 października 2021 r., gdyż zostały one złożone na potwierdzenie rozliczenia części roszczeń objętych apelacją i zasadności cofnięcia powództwa. Okoliczność rozliczenia części roszczeń objętych apelacją nie była okolicznością sporną między stronami, co wyraźnie wynika z treści pisma procesowego pozwanego z dnia 4 listopada 2021 r.

Z uwagi na okoliczność, że powód podtrzymał powództwo jedynie co do kwoty 7.739,29 zł, wynikającej z umowy kredytowej zawartej między M. P. a pozwanym, Sąd Okręgowy postanowił odnieść się do zarzutów apelacji jedynie w powyższym zakresie. Odnosząc się stricte do zarzutów apelacji należy stwierdzić, że w przeważającej większości są one bezzasadne. Apelacja powoda koncentrowała się wokół zarzutów naruszenia prawa procesowego, zaś w ocenie Sądu II instancji, Sąd Rejonowy nie dopuścił się naruszenia przepisów prawa w tym zakresie poza jednym uchybieniem, które zostanie omówione w dalszej części uzasadnienia.

Podstawą prawną żądania pozwu był przepis art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim. Zgodnie z powołanym przepisem, w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. Ustęp 2. powyższego przepisu stanowi, że w przypadku spłaty części kredytu przed terminem określonym w umowie, ust. 1 stosuje się odpowiednio. Natomiast art. 5 pkt 6 ustawy o kredycie konsumenckim stanowi, że całkowity koszt kredytu to wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: a) odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże, jeżeli są znane kredytodawcy oraz b) koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach - z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta. Według literalnego brzmienia art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, w sytuacji przedterminowej spłaty kredytu, obniżenie jego całkowitego kosztu może nastąpić jedynie o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy. Zatem powyższe wskazuje na to, że przedmiotowa redukcja powinna obejmować koszty, które spełniają dwie przesłanki łącznie: stanowią element całkowitego kosztu kredytu oraz dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy.

Bez wątpienia to na powodzie jako stronie inicjującej postępowanie, ciążył obowiązek wykazania podstawowych przesłanek roszczenia z art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, tj. istnienia umowy kredytu zawartej między M. P. a pozwanym wraz z załącznikami w postaci regulaminu, harmonogramu spłaty rat, ich treści, jak również spłaty przedmiotowego kredytu przed terminem (art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c.). Podkreślić bowiem należy, że zgodnie z art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. w postępowaniu cywilnym strona, która dochodząc danego roszczenia, powołuje dla jego uzasadnienia określone okoliczności faktyczne, okoliczności te powinna udowodnić. Faktów tych nie udowadnia przeciwnik, który zaprzecza istnieniu dochodzonego prawa. Wskazany przepis nakazuje zatem rozstrzygnąć sprawę na niekorzyść osoby opierającej swoje powództwo lub obronę na twierdzeniu o istnieniu jakiegoś faktu prawnego, jeżeli fakt ten nie został udowodniony. Konsekwencją niewykazania przez stronę prawdziwości jej twierdzeń o istotnych faktach jest to, że fakty te nie będą stanowiły podstawy rozstrzygnięcia sądowego, przez co strona nie osiągnie korzystnego dla siebie orzeczenia. W ocenie Sądu Okręgowego zgodzić należy się z Sądem Rejonowym, że powód w niniejszej sprawie nie wykazał się inicjatywą dowodową i nie przedstawił wystarczających dowodów w celu wykazania roszczenia co do zasady, jak i wysokości.

Jak wynika z akt sprawy, powód w celu wykazania zasadności swoich twierdzeń przedłożył dowody niepełne, niezawierające wymaganych informacji. W odniesieniu do wierzytelności nabytej od M. P., powód de facto nie złożył do akt sprawy nawet umowy kredytowej konsumenta. Jedynym dokumentem, świadczącym o istnieniu stosunku zobowiązaniowego między konsumentem a pozwanym, była informacja z (...), iż w dniu 22 maja 2017 r. nastąpiło zamknięcie kredytu studenckiego z dnia 14 września 2016 r. na kwotę 96.745,00 zł, udzielonego M. P. przez (...) Bank (...) S.A. w W.. Powyższy dokument nie pozwalał jednakże na ustalenie treści przedmiotowej umowy kredytowej, terminów spłat oraz dat, w jakich te spłaty miały nastąpić. Strona powodowa jednocześnie nie złożyła żadnych dokumentów świadczących, że przedmiotowy kredyt został spłacony przed terminem. Brak było w aktach sprawy dowodów w postaci oświadczenia banku o spłacie kredytu, ani potwierdzeń przelewów kwot tytułem spłaty kredytu przez konsumenta. Nie wiadomo również, w jakiej wysokości zostały pobrane koszty kredytu, ani w jaki sposób wyliczona została dochodzona kwota.

Nie może budzić wątpliwości, że strona powodowa nie wykazała skutecznie okoliczności podlegających dowodzeniu, w tym skuteczności zawarcia umów konsolidacyjnych, kwoty kredytu objętego umową, daty wcześniejszej spłaty kredytu i tego, czy w ogóle do niej doszło, jak również szczegółowego wyliczenia roszczenia objętego pozwem (tj. jaka część stanowiła opłatę z tytułu prowizji, a jaka - koszty związane z ubezpieczeniem). W przypadku zaś skutecznego zakwestionowania przez pozwanego roszczenia co do zasady, jak i wysokości, strona powodowa była obowiązana do pełnego i szczegółowego wykazania podnoszonych twierdzeń.

Wbrew twierdzeniom apelacji, brak inicjatywy dowodowej powoda nie uzasadniał zaś działania Sądu I instancji z urzędu. Artykuł 232 zd. 1 k.p.c. wskazuje jedynie na obowiązek przedstawienia faktów i dowodów przez strony. Przepis ten nie stanowi podstawy wyrokowania sądu i z tego względu nie może mieć wpływu na poprawność wydanego przez sąd rozstrzygnięcia (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 15.2.2008 r., I CSK 426/07, Legalis). Adresatem komentowanej normy są strony, a nie sąd, co oznacza, że to strony obowiązane są przedstawiać dowody, a sąd nie jest władny tego obowiązku wymuszać. Nie może również co do zasady zastępować stron w jego wypełnieniu (zob.: wyrok Sądu Najwyższego z 7.11.2007 r., II CSK 293/07, Legalis). Zatem mając na uwadze powyższe, zgodnie z twierdzeniami Sądu I instancji, przyjąć należało, iż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie dawał podstaw do uznania zasadności roszczeń powoda. Oprócz twierdzeń zawartych w pismach procesowych, powód nie złożył wystarczających dowodów w celu wykazania przesłanek z art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, nie wykazując się w tym zakresie żadną inicjatywą dowodową. Zaś samo przekonanie powoda o istnieniu przesłanek z art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim było niewystarczające do uznania zasadności powództwa. Należało więc uznać, że Sąd Rejonowy prawidłowo zbadał i ocenił roszczenie pozwu, a w konsekwencji oddalił powództwo co do zasady jako nieudowodnione. Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. okazał się chybiony.

Podkreślić trzeba, iż skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Samo stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości, nie jest więc wystarczające. Konieczne jest bowiem wykazanie, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, gdyż tylko takie uchybienie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest wystarczające natomiast przekonanie strony o innej niż przyjął sąd doniosłości poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (por.: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 29 listopada 2012 r. I ACa 1033/12). Co więcej wskazać należy, iż nawet jeżeli z określonego materiału dowodowego można wywnioskować inną wersję wydarzeń, lecz sąd wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym czyli ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) to ocena ta musi się ostać. Zaś apelujący w istocie nawet nie wskazał, jakie kryteria oceny dowodów (art. 233 k.p.c.) naruszył Sąd Rejonowi przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając (por.: wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 19 czerwca 2008 r., sygn. akt I ACa 180/08, LEX nr 468598).

Zarzuty apelującego nie zawierały żadnych okoliczności, które nie byłyby już przedmiotem drobiazgowych rozważań Sądu I instancji. Zastosowane kryteria oceny wiarygodności dowodów w postaci dokumentów zostały przedstawione przekonująco, a także w sposób, który umożliwia kontrolę instancyjną prawidłowości ustaleń i poprawności wyciągniętych wniosków. Dlatego też Sąd Okręgowy nie znalazł przyczyn dyskwalifikujących postępowanie Sądu I instancji w zakresie oceny dowodów.

W ocenie Sądu Okręgowego, w sprawie niezasadne okazały się również zarzuty dotyczące naruszenia przepisów procesowego tj. art. 248 zd. 2 k.p.c. w związku z art. 233 § 2 k.p.c. oraz art. 248 zd. 2 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c., z art. 205 ¹² § 1 k.p.c.

Oceniając powyższe zarzuty należy mieć na uwadze, że Sąd I instancji na rozprawie dniu 25 listopada 2020 r. w punkcie 2. postanowienia oddalił pozostałe wnioski dowodowe i formalne, w tym wniosek w trybie art. 248 k.p.c. Pełnomocnik powoda obecny na powyższej rozprawie nie złożył do protokołu zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c. Tym samym powód utracił możliwość powoływania się na to „uchybienie” Sądu I instancji w dalszym postępowaniu, w tym w postępowaniu apelacyjnym, bez względu na jego zasadność. W konsekwencji zarzuty apelacji podnoszone przez powoda we wskazanym zakresie nie poddają się kontroli Sądu Okręgowego co do ich zasadności.

Ostatni zarzut apelacji, dotyczący naruszenia reguły z art.205 ³ §5 k.p.c. okazał się wprawdzie uzasadniony, jednakże to uchybienie Sądu I instancji pozostaje bez wpływu na prawidłowość rozstrzygnięcia. W powołanym w apelacji piśmie z dnia 7 września 2020 r. pozwany odniósł się nie tylko do oświadczenia powoda w przedmiocie częściowego cofnięcia pozwu, ale również przedstawił swoje stanowisko procesowe i odniósł się do przedstawionych w sprawie dokumentów. W piśmie zawarto wniosek o wydanie zarządzenia o wyrażeniu zgody na złożenie pisma, ale Przewodniczący w Sądzie Rejonowym nie wydał stosownego zarządzenia, nie zarządził również zwrotu pisma. Zdaniem Sądu Okręgowego brak podstaw do stwierdzenia, aby niezwrócenie przedmiotowego pisma pozwanego miało wpływ na treść orzeczenia. Sąd orzekający ma obowiązek ocenić, czy roszczenie zostało prawidłowo wykazane (udowodnione) i czyni to w każdej sprawie, niezależnie od stanowiska strony przeciwnej. Kwestie podniesione przez pozwanego a dotyczące braku dowodów ze strony powoda na potwierdzenie żądania, niewątpliwie nie uszłyby uwadze Sądu Rejonowego, gdyż braki w przedstawionym materiale dowodowym są zbyt oczywiste.

Odnosząc się zatem do zarzutów strony powodowej podniesionych w apelacji wskazać należy, iż są one zarzutami de facto wyłącznie o formalnym charakterze i sprowadzają się do, w większości, bezzasadnego zakwestionowania prawidłowego rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego. Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy, uznając apelację powoda za nieuzasadnioną, rozstrzygnął o jej oddaleniu.

Wobec powyższego i na podstawie art. 385 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.

Z uwagi na uchylenie zaskarżonego wyroku w części i umorzenie postępowania w tym zakresie wskutek cofnięcia pozwu, konieczne okazało się rozstrzygnięcie o kosztach postępowania pierwszoinstancyjnego. W zakresie kwoty objętej cofnięciem pozwu, pozwany pozostawał stroną przegrywającą postępowanie. W myśl art. 203 § 2 k.p.c. w razie cofnięcia pozwu, na żądanie pozwanego powód zwraca mu koszty, jeżeli sąd już przedtem nie orzekł prawomocnie o obowiązku ich uiszczenia przez pozwanego. Przepis ten, uzupełniony treścią art. 203 § 3 k.p.c. wprowadza zasadę, zgodnie z którą w razie cofnięcia pozwu obowiązek zwrotu kosztów postępowania obciąża powoda. Wyjątkowo tylko obowiązek zwrotu kosztów nie obciąża strony cofającej pozew, lecz ciąży na stronie przeciwnej, gdy cofnięcie pozwu spowodowane jest spełnieniem dochodzonego w sprawie świadczenia po wniesieniu pozwu. Konieczne jest jednak wykazanie przez stronę cofającą pozew, że jego wniesienie było niezbędne do celowego dochodzenia praw lub celowej obrony (art. 98 § 1 k.p.c.). W niniejszej sprawie powód wykazał, że wniesienie pozwu było konieczne do dochodzenia jego praw. Dlatego też o przedmiotowych kosztach orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., dokonując ich stosunkowego rozdzielenia i uznając, że powód wygrał w 44%, więc ponosi 56% kosztów procesu, a pozwany wygrał w 56%, a zatem ponosi 44% kosztów. Na podstawie art. 108 § 2 k.p.c. szczegółowe rozliczenie tych kosztów pozostawiono referendarzowi sądowemu w Sądzie Okręgowym w Warszawie.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., dokonując ich stosunkowego rozdzielenia. Z uwagi na okoliczność, że cofnięcie pozwu nastąpiło w toku postępowania apelacyjnego na skutek częściowej zapłaty dochodzonej należności, dokonanej przez pozwanego, pozwanego w zakresie kwoty objętej cofnięciem należało uznać za przegrywającego postępowanie. Stąd też ustalono, że pozwany ponosi koszty procesu w 75% (wartość przedmiotu zaskarżenia wynosiła 30.736 zł, oddalono apelację co do kwoty 7.739,29 zł), zaś powód w 25%. W myśl art. 108 § 2 k.p.c. szczegółowe rozliczenie tych kosztów pozostawiono referendarzowi sądowemu w Sądzie Okręgowym w Warszawie.

sędzia Małgorzata Siemianowicz-Orlik