Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 listopada 2022 r.

Sąd Rejonowy w Grudziądzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 25 listopada 2022 r. w Grudziądzu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. M.

przeciwko (...) w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 18.520 zł (osiemnaście tysięcy pięćset dwadzieścia złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od następujących kwot i dat:

- od kwoty 18.000 zł od dnia 17 września 2021 roku do dnia zapłaty,

- od kwoty 520 zł od dnia 13 września 2022 roku do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałej części;

3.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4.600,00 zł (cztery tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 1028/22

UZASADNIENIE

wyroku

M. M. wniósł o zasądzenie od (...) w W. kwoty 18.520 zł tytułem odszkodowania obejmującego koszty najmu pojazdu zastępczego po kolizji drogowej w dniu 17 stycznia 2019 r. Powód wskazał, że w zdarzeniu drogowym w tym dniu uszkodzeniu uległ jego samochód marki J. (...), który został uderzony przez samochód marki O. (...). Kierowca tego auta w wyniku zanieczyszczenia drogi substancją ropopochodną stracił na łuku drogi panowanie nad pojazdem, zjechał na przeciwległy pas ruchu i zderzył się z pojazdem powoda. Zarządcą drogi, na której doszło do ww. zdarzenia była (...), która jako podmiot odpowiedzialny za utrzymanie właściwego stanu drogi w dniu wystąpienia szkody, była ubezpieczona od odpowiedzialności cywilnej w pozwanym towarzystwie ubezpieczeń. Powód wskazał, że ubezpieczyciel zarządcy drogi nie uznał swojej odpowiedzialności za szkodę powstałą w pojeździe powoda, dlatego bezpośrednio po zaistnieniu szkody powód nie uzyskał od pozwanego odszkodowania za uszkodzenie pojazdu, sprzedał jedynie wrak auta za 5.000 zł. Powód zaznaczył, że nie posiadał środków, za które mógłby nabyć pojazd podobny do uszkodzonego. Odpowiedzialność pozwanego za szkodę wynikłą ze zdarzenia z dnia 17 stycznia 2019 r. została ustalona dopiero mocą prawomocnego wyroku tut. Sądu z dnia 22 marca 2021 r., a odszkodowanie w kwocie 12.300 zł zostało wypłacone dopiero na mocy decyzji ubezpieczyciela z dnia 26 sierpnia 2021 r. Powód dodał, że uszkodzony pojazd wykorzystywał w prowadzonej działalności gospodarczej pod nazwą: Ośrodek jeździecki (...) (...) -(...) kształcenia (...) np. do przewożenia koni i sprzętu jeździeckiego, w tym przeszkód, na specjalnie przystosowanej do tego przyczepie mocowanej do pojazdu. Z uwagi na dużą masę przewożonego ładunku powód nie miał możliwości korzystania w tym zakresie z pojazdu innego niż pojazd o podobnych parametrach do uszkodzonego w wyniku zdarzenia z 17 stycznia 2019 r. Mając na uwadze to, że powodowi potrzebny był pojazd zastępczy, a jednocześnie nie posiadał on środków, za które mógłby nabyć pojazd podobny do tego, który został uszkodzony, w dniu 4 lutego 2019 r. zawarł on umowę najmu pojazdu zastępczego marki M. (...), w której ustalono czynsz najmu na 600 zł miesięcznie. Umowa ta trwała do 30 sierpnia 2021 r., albowiem w tym dniu doręczono powodowi decyzję ubezpieczyciela z dnia 26 sierpnia 2021 roku o przyznaniu odszkodowania za uszkodzenie pojazdu. Łączny czynsz najmu pojazdu zastępczego wyniósł 18.520 zł.

Powód domagał się również zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie od żądanej kwoty od dnia 17 września 2021 r., tj. od upływu 30 dni od wezwania ubezpieczyciela do zapłaty kosztów najmu pojazdu zastępczego, do dnia zapłaty.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości. Zarzucił, że powód postępował z naruszeniem obowiązku minimalizacji szkody poprzez korzystanie z pojazdu zastępczego w okresie 30 miesięcy nieuzasadnionym okolicznościami sprawy, nie podejmował jakichkolwiek czynności zmierzających do zakupu nowego pojazdu i bezzasadnie korzystał z pojazdu zastępczego do czasu ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela oraz w okresie następującym po wypłacie odszkodowania za szkodę w pojeździe. Pozwany zarzucił nieracjonalność działania powoda, albowiem koszty najmu pojazdu zastępczego przekroczyły w istotny sposób odszkodowanie za uszkodzenie pojazdu. W ocenie pozwanego powód przyczynił się do zwiększenia szkody poprzez bezpodstawne wydłużenie najmu pojazdu zastępczego. Pozwany zarzucił również, że przedłożona przez powoda umowa najmu pojazdu zastępczego nie jest wystarczająca do uznania, że powód faktycznie poniósł koszty tego najmu w kwocie określonej w pozwie. Pozwany nie kwestionował przy czym okoliczności przytoczonych w pozwie w ramach podstawy faktycznej ani wysokości stawki czynszu określonej w dołączonej do pozwu umowie najmu pojazdu zastępczego (k. 42-43 akt).

Sąd Rejonowy ustalił i zważył, co następuje:

Okolicznością bezsporną jest to, iż pozwany ponosi odpowiedzialność za skutki zdarzenia, do jakiego doszło 16 stycznia 2019 r., kiedy kierujący pojazdem marki O. (...) M. W. na drodze krajowej nr (...), na łuku drogi w miejscowości K. wpadł w poślizg w wyniku zanieczyszczenia jezdni substancją ropopochodną i zderzył się czołowo z jadącym prawidłowo pojazdem powoda marki J. (...) nr rejestracyjny (...), rok produkcji 2005. W wyniku uszkodzenia pojazd powoda nie nadawał się do dalszego użytkowania i został przetransportowany do G. na lawecie.

Niesporne jest również to, że poszkodowany zgłosił na początku szkodę do ubezpieczyciela kierowcy O. (...), lecz ubezpieczyciel tego auta B. (...) odmówiła przyznania odszkodowania, uznając, że kierowca O. nie ponosi odpowiedzialności za opisane zdarzenie drogowe. Wymieniony ubezpieczyciel sporządził kosztorys naprawy auta powoda, ustalając koszty naprawy na 43.141,22 zł, wartość uszkodzonego auta przed szkodą na 15.700 zł, a wartość wraku na 4.400 zł. Szkodę zakwalifikowano jako całkowitą.

Okoliczności te zostały ustalone w sprawie tut. sądu o sygn. akt I C 148/20, z których sąd w rozpatrywanej obecnie sprawie przeprowadził dowód.

Następnie powód w dniu 27 lutego 2019 r. zgłosił szkodę do zarządcy drogi krajowej nr (...) – (...) w B., a ta została przekazana do ubezpieczyciela zarządcy drogi – (...) (...) (obecnie (...)).

Pismami z 19 marca 2019 r., 10 kwietnia 2019 r. i 25 kwietnia 2019 r. (...) odmówiło powodowi wypłaty odszkodowania za uszkodzony pojazd, kwestionując odpowiedzialność zarządcy drogi za zaistniałe zdarzenie (okoliczności niesporne: pisma (...) (...) k. 23-26v akt i akta szkody k. 54 akt).

W pozwie z dnia 13 stycznia 2020 r. M. M. wniósł o zasądzenie od (...) (...) w W. kwoty 500 zł tytułem częściowego odszkodowania za uszkodzony pojazd w wyniku zdarzenia z dnia 17 stycznia 2019 r. Wyrokiem z dnia 22 marca 2021 r. Sąd Rejonowy w Grudziądzu uwzględnił żądanie pozwu i zasądził od ubezpieczyciela zarządcy drogi krajowej nr (...) na rzecz M. M. kwotę 500 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 kwietnia
2019 r. do dnia zapłaty. Po przesłuchaniu uczestników zdarzenia sąd uznał odpowiedzialność zarządcy drogi za skutki wypadku z dnia 17 stycznia 2019 r. (okoliczności niesporne: pozew i wyrok wraz z uzasadnieniem w sprawie I C 148/20 – k. 3-16, 86, 99-100v tych akt).

Decyzją z 21 maja 2021 r. (...) przyznało powodowi odszkodowanie na mocy wyroku Sądu Rejonowego w Grudziądzu z dnia 22 marca 2021 r. w kwocie 500 zł wraz z odsetkami i kosztami procesu (okoliczność bezsporna: pismo ubezpieczyciela - k. 30 akt sprawy).

Pismem z 9 sierpnia 2021 r. powód wezwał (...) do zapłaty kwoty 19.500 zł tytułem odszkodowania za szkodę w pojeździe marki J. (...) oraz kwoty 18.000 zł tytułem odszkodowania za koszty najmu pojazdu zastępczego powstałe w okresie od 4 lutego 2019 r. do 4 sierpnia 2021 r. (30 miesięcy). Pismo to ubezpieczyciel odebrał 17 sierpnia 2021 r. – okoliczności niesporne: pismo powoda – k. 31-35 akt).

W piśmie z 26 sierpnia 2021 r. (...) uznało częściowo odszkodowanie za szkodę majątkową powoda (uszkodzenie auta) do kwoty 12.300 zł, zgodnie z różnicą między wyliczeniem szkody całkowitej a wypłaconą już kwotą 500 zł tytułem realizacji wyroku. Pismo to powód otrzymał 30 sierpnia 2021 r. (okoliczności niesporne: m.in. pismo ubezpieczyciela – k. 37-37v akt).

Przed wypadkiem z dnia 17 stycznia 2019 r. powód korzystał z pojazdu marki J. (...) na potrzeby działalności gospodarczej związanej ze stadniną koni, tj. ośrodka jeździeckiego (...), który prowadzi naukę jazdy konnej i treningi sportowe. Autem tym wraz z odpowiednio dostosowaną przyczepką były przewożone konie i przeszkody na zawody sportowe. Powód ma w ośrodku 15 koni, zawody są na terenie całego kraju i uszkodzony pojazd był niezbędny do prowadzonej działalności gospodarczej. Powód przewoził też konie swoich zawodników, którzy posiadają konie w innych stajniach. Praktycznie codziennie użytkował pojazd uszkodzony, a później zastępczy. Bez tych pojazdów nie mógłby prowadzić działalności gospodarczej. Uszkodzonym autem powód woził też sprzęt do naprawy, ogrodzenia, a w przyczepach materiały budowalne do remontów stajni, które trwają w zasadzie bez przerwy, bo są to stajnie drewniane. Nadto woził też konie na treningi nad W., żeby trenowały w innych miejscach.

W okresie od 17 stycznia 2019 r. do 3 lutego 2019 r. powód nie korzystał z pojazdu zastępczego, gdyż liczył na szybką wypłatę odszkodowania. W tym czasie przy przewożeniu koni i niezbędnego dla nich sprzętu korzystał z pomocy przyjaciół i znajomych.

W dniu 4 lutego 2019 r. powód zawarł umowę najmu pojazdu zastępczego marki M. (...) rocznik 1998 ze znajomym A. K., który ma również swoje konie. Powód wiedział, że znajomy ma samochód odpowiedniej mocy, do którego może być podłączona przyczepka przewożąca konie. M. miał hak pozwalający podłączyć przyczepkę o dużej masie całkowitej. – do 2.700 kg. Był to samochód prywatny. Strony uzgodniły stawkę na 600 zł miesięcznie. Była to stawka korzystna dla powoda, gdyż powód sprawdzał w Internecie i za podobne auta były stawki czynszu najmu nawet powyżej 1.000 zł miesięcznie. Początkowo powód zawarł umowę na czas nieoznaczony, gdyż nie wiedział, czy i kiedy otrzyma odszkodowanie za uszkodzony pojazd. W tym czasie powód miał jeszcze tylko C. (...), ale nie posiadał on haka i nie mógł przewozić koni. Powód nie posiadał również pieniędzy, żeby kupić inny samochód do przewożenia koni i sprzętu używanego w ośrodku jeździeckim. W umowie najmu pojazdu zastępczego strony ustaliły, że zapłata czynszu najmu nastąpi z dołu w terminie 45 dni od dnia zakończenia najmu. W przypadku braku zaspokojenia przez ubezpieczyciela sprawcy szkody zgłoszonego przez najemcę roszczenia o zapłatę odszkodowania z tytułu najmu pojazdu zastępczego, zapłata czynszu najmu miała nastąpić w terminie 30 dni od dnia wydania przez ubezpieczyciela sprawcy szkody decyzji o przyznaniu lub odmowie przyznania odszkodowania z tytułu najmu pojazdu zastępczego, zaś w przypadku skierowania przez najemcę sprawy o zapłatę ww. odszkodowania na drogę sądową, w terminie 30 dni od dnia prawomocnego zakończenia postępowania sądowego. Uszkodzony pojazd powoda i auto zastępcze były podobne. Oba to suwy.

W dniu 4 listopada 2019 r. strony umowy najmu pojazdu zastępczego zawarły aneks do umowy, wprowadzając do niej zapis, że na poczet czynszu najmu najemca uiści zaliczkę w kwocie 5.000 zł. Była to kwota, jaką powód otrzymał za sprzedaż wraku (...) uszkodzonego w dniu 17 stycznia 2019 r. Zaliczka została uiszczona.

Z najętego (...) powód korzystał do dnia 30 sierpnia 2021 r., kiedy otrzymał decyzję (...) (...) o przyznaniu mu odszkodowania za uszkodzony pojazd w dniu 17 stycznia 2019 r. W tym samym dniu powód zawarł z A. K. porozumienie w przedmiocie rozwiązania umowy z dnia 4 lutego 2019 r. W porozumieniu strony ustaliły, że wysokość czynszu najmu za okres trwania pojazdu wynosi 18.520 zł (30 miesięcy i 26 dni), a do zapłaty pozostało 13.520 zł – po potrąceniu zaliczki uiszczonej w kwocie 5.000 zł. Po otrzymaniu odszkodowania za uszkodzonego J. powód zakupił od A. K. użytkowanego M. za 9.000 zł. Najmowanym autem powód na przyczepce przewoził konie i przeszkody.

Dowo dy: umowa najmu pojazdu zastępczego – k. 14-17 akt sprawy

aneks do umowy – k. 18-19 akt sprawy

porozumienie z 30.08.2021 r. – k. 20-20v akt sprawy

zeznania świadka A. K. – k. 73-73v akt sprawy

przesłuchania powoda – k. 73v-74 akt sprawy

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadka A. K. oraz powoda, gdyż korespondowały ze sobą i z dokumentami zgromadzonymi w aktach sprawy oraz w aktach szkodowych, a te z kolei nie były kwestionowane przez strony. Nadto świadek i powód zeznawali spontanicznie, niczego nie ukrywając.

Na rozprawie w dniu 25 listopada 2022 r. sąd pominął dowód z opinii biegłego zawnioskowanego przez powoda celem ustalenia, czy stawka czynszu najmu wynikająca z zawartej przez powoda umowy najmu pojazdu zastępczego odpowiadała stawkom rynkowym, albowiem pozwany nie kwestionował tej stawki, a jedynie zbyt długi okres najmu pojazdu, w czym upatrywał przyczynienia się powoda do zwiększenia szkody. Sąd uznał te zarzuty za bezzasadne, przesądzając zasadę odpowiedzialności pozwanego za najem pojazdu zastępczego i brak przyczynienia się powoda do zwiększenia szkody. Nie było zatem potrzeby zasięgania opinii biegłego z dziedziny motoryzacji.

W ocenie sądu, poszkodowanemu należał się zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego za cały okres jego najmu, gdyż w tym okresie nie mógł korzystać z własnego, uszkodzonego auta, które zostało uszkodzone w takim zakresie, iż jego naprawa nie była opłacalna i przewyższała wartość auta (szkoda całkowita). Powód nie miał też środków na zakup innego auta przydatnego do przewożenia koni, a ze względu na bezzasadną odmowę wypłaty przez ubezpieczyciela sprawcy szkody odszkodowania za zniszczony pojazd, nie był w stanie kupić pojazdu zamiennego i zmuszony był korzystać z auta zastępczego. W takiej sytuacji sąd nie dopatrzył się żadnego przyczynienia poszkodowanego do powstania szkody. Przeciwnie, sąd uznał, że wyłącznie odpowiedzialnym za tak długi okres najmu pojazdu zastępczego jest pozwany, skoro bezzasadnie odmawiał wypłaty odszkodowania za uszkodzone auto aż do 26 sierpnia 2021 r., o czym powód dowiedział się w dniu 30 sierpnia 2021 r. W tym samym dniu powód zrezygnował z najmu pojazdu zastępczego. Trudno więc jest mu przypisać jakąkolwiek odpowiedzialność za długi okres najmu pojazdu zastępczego.

W judykaturze przyjmuje się powszechnie, że odszkodowanie ubezpieczyciela z tytułu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za uszkodzenie pojazdu obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego (zob. np. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 17 listopada 2011 r. w sprawie III CZP 5/11 oraz liczne orzeczenia różnych sądów zamieszczone na stronie internetowej Rzecznika Ubezpieczonych). W ocenie Sądu powód wykazał, że potrzebował pojazdu zastępczego przez cały okres najmu tego pojazdu – aż do otrzymania decyzji o wypłacie odszkodowania za uszkodzone auto, bo dopiero wówczas mógł zakupić pojazd do przewożenia koni i zrezygnować z najmu pojazdu zastępczego.

Stawka najmu pojazdu zastępczego nie była kwestionowana, a według zeznań świadka A. K. i powoda kształtowała się na poziomie ¾ stawek rynkowych oferowanych za najem podobnych pojazdów. Sąd nie znalazł więc podstaw do jej zakwestionowania,

Z tych względów zasądzono na rzecz powoda kwotę 18.520 zł na mocy art. 361 § 1 i 2 k.c., art. 363 § 1 i 2 k.c. oraz art. 822 § 1 i 4 k.c. Z niczego nie wynika, że odszkodowanie za najem pojazdu zastępczego nie może przewyższać wartości szkody w uszkodzonym pojeździe, dlatego ten zarzut pozwanego uznano za niemający znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Odsetki ustawowe za opóźnienie zasądzono: od kwoty 18.000 zł zgodnie z żądaniem pozwu, tj. po upływie 30 dni od doręczenia wezwania o zapłatę tej kwoty (art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 817 § 1 k.c.), a od kwoty 520 zł, która nie była objęta wezwaniem z dnia 9 sierpnia 2021 r. – po upływie trzech dni od doręczenia pozwanemu odpisu pozwu, co miało miejsce 9 września 2022 r. (k. 56 akt), gdyż taki okres jest w obecnych realiach (elektroniczne przelewy internetowe) wystarczający do zapłaty należnej kwoty pieniężnej. Powództwo o zapłatę odsetek od kwoty 520 zł za wcześniejszy okres podlegało oddaleniu jako bezzasadne.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. - według zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Powód poniósł w tej sprawie następujące koszty: opłatę od pozwu w kwocie 1.000 zł i koszty radcowskie w kwocie 3.600 zł (zob. § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych – Dz. U. z 2018 r. poz. 265). Zaliczka na poczet kosztów biegłego zostanie zwrócona po uprawomocnieniu się wyroku.

Odsetki ustawowe za opóźnienie od kosztów procesu zasądzono na mocy art. 98 § 1 ¹ k.p.c.