Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 stycznia 2023 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Dasiewicz – Kowalczyk

po rozpoznaniu w dniu 20 stycznia 2023 r. we Wrocławiu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa P. J.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu

z dnia 3 grudnia 2021r.

sygn. akt XI C 682/19

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda 1800 zł kosztów postępowania apelacyjnego.

SO Małgorzata Dasiewicz – Kowalczyk

Sygn. akt II Ca 656/22

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 3 grudnia 2021 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu w punkcie I zasądził od strony pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda P. J. kwotę 55 733,73 zł (pięćdziesiąt pięć tysięcy siedemset trzydzieści trzy złote siedemdziesiąt trzy grosze) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 21 grudnia 2018 r. do dnia zapłaty; w punkcie II oddalił powództwo w pozostałym zakresie; w punkcie III zasądził od strony pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda P. J. kwotę 7 379,68 zł (siedem tysięcy trzysta siedemdziesiąt dziewięć złotych sześćdziesiąt osiem groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu; w punkcie IV nakazał powodowi P. J. uiścić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu kwotę 522,85 zł (pięćset dwadzieścia dwa złote osiemdziesiąt pięć groszy) tytułem zwrotu kosztów poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa; w pkt V nakazał stronie pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. uiścić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu kwotę 1 853,73 zł (tysiąc osiemset pięćdziesiąt trzy złote siedemdziesiąt trzy grosze) tytułem zwrotu kosztów poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiodła strona pozwana zaskarżając wyrok w pkt I co do kwoty 15.000 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 21 grudnia 2018 r. do dnia zapłaty oraz w punkcie III, IV i V, zarzucając zaskarżonemu wyrokowi:

1.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz jego niewłaściwą ocenę, a tym samym dokonanie całkowicie dowolnej oceny materiału dowodowego, w szczególności bez dostatecznego uwzględnienia faktu, iż przeprowadzone u powoda leczenie przyniosło oczekiwany efekt, bowiem jego stan zdrowia uległ zdecydowanej poprawie;

2.  naruszenie norm prawa materialnego w szczególności art. 445 k.c. poprzez przyjęcie, że odpowiednim zadośćuczynieniem dla powoda jest kwota 60.000 zł, podczas gdy kwota ta jest rażąco wygórowana i znacznie przewyższa rozmiar krzywdy doznanej przez powoda.

Wskazując na powyższe zarzuty na podstawie art. 368 § 1 pkt 5 k.p.c. strona pozwana

wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonym zakresie i zasądzenie od powoda na rzecz strony pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd II instancji nie znalazł podstaw do podważenia wydanego w sprawie orzeczenia i rozstrzygnięcia zgodnie z wnioskami strony skarżącej, co do zasądzonego na rzecz powoda zadośćuczynienia. Sąd I instancji poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd II instancji przyjął za własne. Podzielił też Sąd Okręgowy wyprowadzone przez Sąd Rejonowy wnioski, a w konsekwencji ocenę prawną żądania zgłoszonego przez powoda.

W niniejszym postępowaniu powód wniósł o zasądzenie od strony pozwanej na swoją rzecz kwoty 52600 zł zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 11 grudnia 2018 r. do dnia zapłaty, kwoty 18835,11 zł odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 17742,54 zł od dnia 11 grudnia 2018 r. do dnia zapłaty i od kwoty 1092,57 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenia kosztów postępowania. Powodem wytoczenia powództwa przeciwko stronie pozwanej było zdarzenie z dnia 6 stycznia 2018 r. podczas którego powód został potrącony przez kierowcę samochodu marki F. (...) na przejściu dla pieszych. Sprawca szkody był ubezpieczony w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych u strony pozwanej. W toku postępowania likwidacyjnego ubezpieczyciel wypłacił powodowi kwotę 7400 zł tytułem zadośćuczynienia oraz 289,21 zł odszkodowania za koszty leczenia i 100 zł ryczałtu za koszty dojazdu.

Spór na etapie pierwszoinstancyjnym sprowadzał się do ustalenia zakresu obrażeń ciała doznanego przez powoda wskutek zdarzenia i wysokości należnego mu zadośćuczynienia i odszkodowania. Na etapie apelacji strona pozwana kwestionowała wysokość przyznanego powodowi zadośćuczynienia zarzucając Sądowi I instancji naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. i art. 445 § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię skutkującą uznaniem, że łączna kwota 60.000 zł jest odpowiednim zadośćuczynieniem za krzywdę doznaną przez powoda w wyniku zdarzenia z dnia 6 stycznia 2018 r.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 233§1 k.p.c., wskazać należy, iż ocena dowodów przeprowadzona przez Sąd Rejonowy i dokonane na ich podstawie ustalenia faktyczne były zgodne z art. 233§1 k.p.c. Przepis art. 233§1 k.p.c. wymaga od Sądu, by przy ocenie zgromadzonego materiału dowodowego uwzględnił wszystkie dowody przeprowadzone w postępowaniu, wszechstronnie rozważył zebrane dowody oraz wskazał kryteria i argumentację pozwalającą Sądowi wyższej instancji i skarżącemu na weryfikację jego decyzji polegającej na uznania jednych dowodów za wiarygodne, a innych za niewiarygodne (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2003 roku, IV CKN 1856/00). Sąd Rejonowy z tego zadania się wywiązał, gdyż przeprowadził niezbędne postępowanie dowodowe, dokonując w uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia prawidłowych ustaleń i przytaczając argumentację pozwalającą Sądowi II instancji na weryfikację przyznanej tytułem zadośćuczynienia kwoty. Rozstrzygnięcie w przedmiocie żądania pozwu w niniejszej sprawie wymagało w pierwszym rzędzie ustalenia doznanych przez powoda w wyniku wypadku urazów, w jakim to zakresie Sąd Rejonowy między innymi dopuścił dowód z zespołowej opinii biegłych sądowych z zakresu ortopedii, neurologii oraz neurochirurgii zgodnie z art. 278 k.p.c. Opinie wraz z dokumentacją medyczną, a także zeznaniami świadków oraz przesłuchaniem powoda, zobrazowały zakres urazów doznanych przez powoda oraz ich skutki. Sporządzona w sprawie przez biegłych sądowych opinia nie budziła wątpliwości oraz umożliwiła poczynienie ustaleń w zakresie istotnych dla sprawy okoliczności. Biegli sądowi opracowując opinię przeprowadzili badanie powoda i zapoznali się z dokumentacją medyczną. Jak wynikało z przeprowadzonego postępowania dowodowego, powód doznał w wyniku zdarzenia wielonarządowego urazu głowy ze wstrząśnieniem mózgu, obszernych ran otwartych głowy, urazu skrętnego kręgosłupa szyjnego, stłuczenia płuca prawego ( ze sferą rozdarcia pęcherzyków płucnych ), licznych powierzchownych ran twarzy, powierzchownych ran ręki prawej i lewej, urazu skrętnego stawu kolanowego prawego, które to obrażenia skutkują długotrwałym uszczerbkiem na zdrowiu w wysokości 12 %. Obecny stan zdrowia powoda jest dość dobry, niemniej jednak leczenie nie zostało zakończone i poszkodowany nadal wymaga fizjoterapii oraz rehabilitacji, a rokowania co do możliwego całkowitego leczenia są niepewne. Obrażenia jakich doznał powód nadal skutkują dolegliwościami bólowymi głowy, zawrotami głowy z towarzyszącymi nudnościami i wymiotami oraz szumami usznymi w lewym uchu oraz upośledzeniem słuchu. W przyszłości powód może także odczuwać okresowe bóle kręgosłupa szyjnego, jak również bóle o charakterze korzeniowym oraz promieniujące wzdłuż kończyn. Wszystko będzie zależało od trybu życia powoda i od wykonywania ćwiczeń oraz zapobieganiu przeciążeniom statycznym. Wskutek leczenia stan zdrowia powoda, co prawda poprawił się, jednak pozostały ograniczenia w zakresie ruchomości kręgosłupa szyjnego, osłabienia czucia i drętwienie obu kończyn górnych.

Skarżący poza zarzutem braku wszechstronnego rozważenia przez Sąd Rejonowy zebranego w sprawie materiału dowodowego, które upatrywał w pominięciu przez Sąd I instancji okoliczności wpływających w jego ocenie na obniżenie zakresu doznanej krzywdy przez powoda takich jak poprawienie się stanu zdrowia powoda i pomyślnych rokowaniach przy założeniu systematycznej pracy powoda, powyższego zarzutu nie rozwinął i nie poparł jurydycznymi argumentami. Skuteczne natomiast postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, iż sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, co nie stało się udziałem strony apelującej, która w wywiedzionym środku zaskarżenia w ogóle do oceny dowodów dokonanej przez Sąd się nie odniosła. Wykazanie przez stronę naruszenia przez Sąd art. 233 § 1 k.p.c. nie może być zastąpione odmienną interpretacją dowodów zebranych w sprawie, chyba, że strona jednocześnie wykaże, że ocena dowodów przyjęta przez Sąd za podstawę rozstrzygnięcia przekracza granicę swobodnej oceny (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2000 r., sygn. akt V CKN 17/00). Oznacza to, że naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. nie może polegać na zaprezentowaniu przez apelującego stanu faktycznego przyjętego przez niego na podstawie własnej oceny dowodów. Skarżący może tylko wykazywać, posługując się wyłącznie argumentami jurydycznymi, że Sąd rażąco naruszył ustanowione w w/w przepisie zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów i że naruszenie to miało wpływ na wynik sprawy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2000 r., sygn. akt I CKN 1169/99 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2005 r., sygn. akt IV CK 387/04).

Strona pozwana zawarła natomiast w apelacji zupełnie lakoniczny zarzut w tym zakresie, powyższe bowiem okoliczności, wpływające zdaniem strony pozwanej na obniżenie wynagrodzenia, były przedmiotem oceny przez Sąd, zostały ujęte w ustalonym przez Sąd stanie faktycznym i zostały wzięte pod uwagę jako jedno z kryteriów decydujących o wysokości przyznanego zadośćuczynienia. Strona pozwana podnosząc powyższy zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. polemizuje w istocie z zasadnością przyznania przez Sąd I instancji określonej kwoty zadośćuczynienia.

Sąd II instancji nie dopatrzył się jednak podstaw do podzielenia zarzutów naruszenia prawa materialnego podniesionych w apelacji, co do przyznanego powodowi zadośćuczynienia. Zdaniem Sądu Okręgowego, nie zaistniały przy prawidłowo poczynionych ustaleniach faktycznych żadne okoliczności, które skutkowałyby uznaniem, że przyznana powodowi tytułem zadośćuczynienia kwota jest nieodpowiednia - jako wygórowana - a tym samym, iż doszło do naruszenia art. 445 § 1 k.c.

Cytowany przepis daje podstawę przyznania poszkodowanemu odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, a to zadośćuczynienie stanowi materialną rekompensatę za doznaną krzywdę obejmującą zarówno cierpienia fizyczne, jak i psychiczne. Ponieważ tak określona krzywda jest zawsze wielkością niewymierną, dlatego określenie w konkretnym wypadku odpowiedniej sumy pozostawione zostało sądowi, który przy orzekaniu o roszczeniach z tego tytułu powinien opierać się na swobodnym sędziowskim uznaniu, opartym jednak na sprawdzalnych kryteriach po wszechstronnym rozważeniu wszelkich istotnych okoliczności sprawy. Kryteria wyznaczające wysokość zadośćuczynienia, mają charakter ocenny. Zadośćuczynienie, choć ma charakter kompensacyjny, to nie jest uzależnione od sytuacji materialnej poszkodowanego i sprawcy krzywdy. Przesłanką decydującą o wysokości zadośćuczynienia jest jego odpowiedniość, rozumiana jako dostosowanie sumy pieniężnej do rozmiaru doznanej krzywdy. Rozmiar ten wyraża się w różnych aspektach, np. stopniu natężenia cierpień, ich intensywności, długotrwałości, długości i zakresu leczenia, intensywności rehabilitacji, rozmiaru kalectwa, nieodwracalności skutków wyrządzonej krzywdy, konsekwencjach uszczerbku na zdrowiu, a także w życiu prywatnym i społecznym, poczuciu bezradności życiowej, utracie lub ograniczeniu możliwości wykonywania pracy, wyłączeniu poszkodowanego z normalnego życia (por. wyrok SN z dnia 10.06.1999 II UKN 681/98; wyrok SN z dnia 18.12.1975 I CR 862/75). Ustalenie procentu uszczerbku na zdrowiu w wypadku zadośćuczynienia na podstawie art. 445 § 1 k.c. ma przy tym znaczenie jedynie pomocnicze. Znaczenie zasadnicze natomiast ma całokształt okoliczności sprawy, a w szczególności indywidualne cechy osoby poszkodowanego, długotrwałość leczenia, jego wiek, rokowania na przyszłość, utrudnienia w codziennym życiu, na jakie osoba poszkodowana napotyka w związku z dolegliwościami i następstwami wypadku.

Wskazać należy, że wysokość zadośćuczynienia określona przez Sąd I instancji może być kwestionowana w postępowaniu apelacyjnym tylko wówczas, gdy przyznane zadośćuczynienie jest rażąco wysokie lub rażąco niskie. Orzekanie o wysokości zadośćuczynienia z zachowaniem postulatu „odpowiedniości” wyrażonego wprost w przepisie art. 445 § 1 k.c., należy do swobodnego uznania Sądu I instancji. Jeżeli Sąd I instancji prawidłowo zbadał i ocenił wszystkie okoliczności sprawy, Sąd Odwoławczy nie może ingerować w dyskrecjonalne uprawnienie sędziego w powyższym zakresie. Swoboda orzekania o wysokości zadośćuczynienia wynika z faktu, że nie istnieją żadne zobiektywizowane, ustawowo określone kryteria, pozwalające Sądowi na rozstrzygnięcie o zadośćuczynieniu w odniesieniu do wprost określonych przedziałów pieniężnych. Sąd Odwoławczy może dokonać korekty wysokości zasądzonego zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę tylko wtedy, gdyby w wyniku rozpoznania apelacji okazało się – przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy – że jest ono rażąco wygórowane (albo rażąco niskie). Powołać w tym zakresie należy wyrok Sądu Najwyższego z 18 listopada 2004 r. (I CK 219/04) zgodnie z którym „korygowanie przez Sąd II instancji zasądzonego zadośćuczynienia może być aktualne tyko wtedy, gdy przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, mających wpływ na jego wysokość, jest ono niewspółmiernie nieodpowiednie, tj. albo rażąco wygórowane, albo rażąco niskie.” Podobnie w wyroku z 27 lutego 2004 r. (V CK 282/03) Sąd Najwyższy orzekł, że „ocenny charakter kryteriów wyznaczających wysokość zadośćuczynienia pieniężnego przyznawanego na podstawie art. 445 § 1 k.c. (...), dał podstawę do sformułowania dyrektywy, według której zarzut naruszenia art. 445 § 1 k.c. przez Sąd II instancji wskutek zawyżenia lub zaniżenia wysokości zasądzonego zadośćuczynienia pieniężnego może być, praktycznie rzecz biorąc, uwzględniony tylko w razie wykazania oczywistego naruszenia tych kryteriów przez Sąd II instancji.”

W ocenie Sądu Okręgowego, w ujawnionych powyżej okolicznościach sprawy, wziętych pod uwagę przez Sąd I instancji, nie sposób uznać, ażeby kwota zasądzona na rzecz powoda była nadmiernie wygórowana. Sąd Rejonowy przy prawidłowo ustalonym stanie faktycznym, należycie uwzględnił wszystkie przesłanki wpływające na wysokość przyznanego zadośćuczynienia tj. okoliczności wypadku, skutki wypadku dla zdrowia powoda czyli rozmiar cierpień fizycznych - odczuwany ból i długotrwałość leczenia oraz psychicznych - negatywne odczucia w związku z doznanymi cierpieniami fizycznymi, a także młody wiek poszkodowanego, ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu, okres rehabilitacji i uciążliwości z tym związanych, skutki wypadku w życiu prywatnym i zawodowym, a także wysokość uszczerbku na zdrowiu w związku z doznanymi obrażeniami ciała, który wynosił 12 %. Ponadto wskutek podjętego leczenia, które nie zostało jeszcze zakończone, co prawda stan zdrowia powoda poprawił się jednak, jak wynikało z opinii biegłych sądowych, pozostały ograniczenia w zakresie ruchomości kręgosłupa szyjnego, osłabienie czucia i drętwienia obu kończyn, a w przyszłości powód będzie odczuwał okresowe bóle kręgosłupa szyjnego, bóle korzeniowe i promieniujące wzdłuż kończyn. Powód musi celem ograniczenia powyższych skutków prowadzić odpowiedni tryb życia, wykonywać ćwiczenia i zapobiegać przeciążeniom statycznym. Wbrew zarzutom strony pozwanej, Sąd I instancji wziął powyższe okoliczności pod uwagę przy ustaleniu wysokości zadośćuczynienia. Z tym, że poprawa stanu zdrowia powoda na jaką wskazywała strona pozwana w apelacji, wynikała przede wszystkim z podjętej rehabilitacji i wykonanej przez powoda pracy w tym zakresie oraz licznych uciążliwości, jakie w związku z tym znosił i będzie musiał znosić celem uzyskania dalszej poprawy stanu zdrowia. Konieczność zatem kontynuowania przez powoda rehabilitacji i wykonywania ćwiczeń, stanowi dla niego znaczne ograniczenie i wymaga dużego nakładu pracy, zdyscyplinowania i ostrożności, co nie stanowi okoliczności wpływającej na obniżenie wysokości zadośćuczynienia.

Zasądzona zatem przez Sąd Rejonowy kwota, z kwotą wypłaconą w toku postępowania likwidacyjnego, stanowiła zatem odpowiednią rekompensatę za doznaną krzywdę i nie była nadmierna, a jednocześnie stanowiła wartość odczuwalną ekonomicznie.

Konkludując, w ocenie Sądu Okręgowego, w ujawnionych okolicznościach sprawy, wziętych pod uwagę przez Sąd I instancji, nie sposób uznać, ażeby kwota zasądzona na rzecz powoda była nadmiernie wygórowana.

Wobec bezzasadności zatem wszystkich zarzutów, apelacja strony pozwanej podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Wysokość tych kosztów została ustalona w oparciu o § 2 pkt 5 w związku z §10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

SSO Małgorzata Dasiewicz-Kowalczyk

ZARZĄDZENIE

1.  (...);

2.  (...)