Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 czerwca 2023 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Przemysław Majkowski

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2023 r. w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa K. P.

przeciwko Skarbowi Państwa – (...) Zarządowi (...) w B.

o ochronę naturalnego środowiska człowieka

1.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – (...) Zarządu (...) w B. na rzecz powoda K. P. kwotę 177.650,00 ( sto siedemdziesiąt siedem tysięcy sześćset pięćdziesiąt ) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 21 marca 2023 r. do dnia zapłaty,

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

3.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – (...) Zarządu (...) w B. na rzecz powoda K. P. kwotę 5.567,00 ( pięć tysięcy pięćset sześćdziesiąt siedem ) zł tytułem zwrotu kosztów procesu,

4.  nakazuje zwrócić powodowi K. P. z funduszy Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 250,00 ( dwieście pięćdziesiąt ) tytułem nadpłaconej opłaty od pozwu,

5.  nakazuje pobrać od pozwanego Skarbu Państwa – (...) Zarządu (...) w B. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 7.319,39 ( siedem tysięcy trzysta dziewiętnaście 39/100 ) zł tytułem zwrotu wydatków w sprawie poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Sygn. akt I C 335/22

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 17 maja 2017 r. (data wpływu) pełnomocnik powoda K. P. wniósł przeciwko Skarbowi Państwa – (...) Zarządowi (...) w B. o:

1.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda 11.000,00 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 21 marca 2017 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych.

Pismem z dnia 13 maja 2022 r. (data wpływu) pełnomocnik strony powodowej rozszerzył powództwo wnosząc o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 84.134,27 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 11.884,27 zł od 13 maja 2022 r. do dnia zapłaty, od kwoty 6.000,00 zł od 21 marca 2017 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 14.000,00 zł od 29 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty. Powód wskazał, że na powyższą kwotę składa się:

- częściowe odszkodowanie za obniżenie wartości nieruchomości wynikającej z nakazów i zakazów wynikających z utworzenia OOU dla lotniska wojskowego Ł. oraz konieczności znoszenia hałasu związanego z działalnością lotniska w wysokości 20.000,00 zł,

- odszkodowanie z tytułu kosztów rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego w wysokości 52.250,00 zł,

- skapitalizowane ustawowe odsetki za opóźnienie od pierwotnie dochodzonej w pozwie kwoty 5.000,00 zł (na kwotę 11.000,00 zł składało się 6.000,00 zł tytułem odszkodowania za utratę wartości nieruchomości i 5.000,00 zł tytułem kosztów rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego) liczone od 21 marca 2017 r. do dnia 12 maja 2022 r. w wysokości 1.726,04 zł.

- skapitalizowane ustawowe odsetki za opóźnienie od kwoty 47.250,00 zł liczone od złożenia w Urzędzie Pocztowym pisma rozszerzającego powództwo do kwoty 72.250,00 zł (47.250 zł tytułem kosztów rewitalizacji akustycznej i 14.000,00 zł tytułem utraty wartości nieruchomości) liczone od 29 stycznia 2019 r. do dnia 12 maja 2022 r. w wysokości 10.128,23 zł.

Na skutek tego rozszerzenia powództwa, postanowieniem Sądu Rejonowego w Łasku z dnia 20 czerwca 2022 r. wydanym w sprawie I C 459/17 Sąd ten stwierdził swoją niewłaściwość rzeczową i przekazał sprawę do Sądu Okręgowego w Sieradzu jako Sądu właściwego rzeczowo, gdzie sprawa zawisła pod sygn. akt I C 335/22.

Kolejnym pismem, z dnia 21 marca 2023 r. (data wpływu 23 marca 2023 r.) strona powodowa ostatecznie rozszerzyła powództwo do kwoty 189.534,27 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwoty 6.000,00 zł od 21 marca 2017 r. do dnia zapłaty, od kwoty 14.000,00 zł od 29 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty, od kwoty 64.134,27 zł od 13 maja 2022 r. do dnia zapłaty i od kwoty 105.400,00 zł od 21 marca 2020 r. do dnia zapłaty;

Powód sprecyzował, iż na kwotę 189.534,27 zł składa się:

- 125.400,00 zł odszkodowania za utratę wartości nieruchomości,

- 52.250,00 zł odszkodowania z tytułu niezbędnych do przeprowadzenia kosztów rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego;

- 1.726,04 zł tytułem skapitalizowanych ustawowych odsetek za opóźnienie w zapłacie kwoty 5.000,00 zł (część w dochodzonej w pozwie kwoty 11.000,00 zł) jako częściowego odszkodowania tytułem kosztów rewitalizacji akustycznej budynku, liczonych za okres od 21 marca 2017 r. do 12 maja 2022 r.;

- 10.158,23 zł tytułem skapitalizowanych ustawowych odsetek za opóźnienie w zapłacie kwoty 47.250,00 zł (część odszkodowania z tytułu konieczności poniesienia kosztów rewitalizacji akustycznej budynku) liczonymi od 29 stycznia 2019 r. (trzy lata od dnia nadania listu polecającego zawierającego pismo rozszerzające powództwo do kwoty 72.250,00 zł, w której 47.250,00 zł stanowi odszkodowanie z tytułu kosztów rewitalizacji akustycznej budynku i 14.000,00 zł tytułem częściowej utraty wartości) do dnia 12 maja 2022 r..

Strona pozwana nie uznała powództwa, wniosła o jego oddalenie i zasądzenie kosztów procesu od powodów na rzecz strony pozwanej.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Powód jest właścicielem nieruchomości składającej się z zabudowanej działki gruntu o numerze geodezyjnym (...) o powierzchni 2,72 ha położonej w obrębie Ł..

(odpis księgi wieczystej k. 21-21v; wypis z rejestru gruntów k. 22-23)

Zabudowana rogowa działka gruntu nr ew. (...)i powierzchni 2,7200 m ² ma kształt wieloboku o szerokości około 137 m przy drodze o nawierzchni asfaltowej. Dojazd do nieruchomości drogą w części utwardzoną tłuczniem i około 200 m drogą gruntową nieutwardzoną. Teren nieogrodzony, częściowo utwardzony kostką betonową i asfaltem.

Działka zabudowana jest murowanym, jednopiętrowym z tzw. „wysokim parterem” całkowicie podpiwniczonym budynkiem mieszkalnym dwurodzinnym z dwoma osobnymi wejściami, a także murowanym budynkiem gospodarczym z garażem z dachem pokrytym dachówką karpiówką, murowanym budynkiem gospodarczym pokrytym blachą oraz budynkiem (dwór obronny) wpisanym do rejestru zabytków (klasa 0 z 1564 roku) z dachem krytym dachówką; na działce znajdują się również tunele foliowe w tym blok tunelowy z utwardzeniem z kostki betonowej. Na działce znajduje się infrastruktura techniczna: energetyczna, wodociągowa, kanalizacyjna (szambo).

Zgodnie ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Ł., uchwalonego Uchwalą Rady Miejskiej w Ł. NR (...) z dnia 28 października 2020 r. przedmiotowa nieruchomość położona jest:

- na terenach zabudowy mieszkaniowo – usługowej i zagrodowej o niskiej intensywności;

- na terenach dolinnych wykluczonych z zabudowy;

- na terenach upraw rolnych wysokiej klasy bonitacyjnej I-IV;

- na terenach rolnych niskich klas bonitacyjnych V-VI.

W dniu 27 lutego 2017 r. wydano decyzję nr (...) o warunkach zabudowy odmawiającą ustalenia warunków zabudowy dla inwestycji polegającej na budowie trzech budynków mieszkalnych jednorodzinnych na działce nr (...), ob. 11 Ł., gm. Ł..

Zgodnie z art. 154 ustawy o gospodarce nieruchomościami, w przypadku braku planu miejscowego przeznaczenie nieruchomości ustala się na podstawie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. W przypadku braku studium lub decyzji, uwzględnia się faktyczny sposób użytkowania nieruchomości.

Regulację szczególną stanowi uchwała nr (...)Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł., zgodnie z którą działka nr (...) z obrębu 11 Ł. znajduje się w strefie A obszaru ograniczonego użytkowania.

(opinia biegłej sądowej L. B. (1) k. 142-177)

Jak już zasygnalizowano, w dniu 25 października 2016 roku Sejmik Województwa (...) podjął nową uchwałę nr (...) w sprawie utworzenia strefy ograniczonego użytkowania, w której nastąpiło przesunięcie granic poszczególnych podobszarów oznaczonych wyodrębnionymi izoliniami, która to uchwała uchyliła jednocześnie poprzednią uchwałę w tym przedmiocie z dnia 9 lutego 2010 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego w Ł.. Zgodnie z § 8 powołanej uchwały w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu:

1) w podobszarze A:

a) zakaz przeznaczania terenu pod zabudowę mieszkaniową jedno- i wielorodzinną, zagrodową i zamieszkania zbiorowego, a także mieszkaniowo- usługową,

b) zakaz tworzenia terenów rekreacyjno- wypoczynkowych,

c) zakaz tworzenia stref ochronnych „A" uzdrowisk,

d) zakaz przeznaczania terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży.

2) w podobszarze B:

a) zakaz tworzenia stref ochronnych „A" uzdrowisk,

b) zakaz przeznaczania terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy.

§ 9. W obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące ograniczenia w zakresie korzystania z terenu:

1) w podobszarze A:

a) zakaz budowy budynków jedno- i wielorodzinnych oraz zamieszkania zbiorowego, zagrodowego, mieszkaniowo- usługowego, szpitali, domów opieki społecznej, a także obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

b) zakaz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części na budynki mieszkalne jedno- i wielorodzinne oraz zamieszkania zbiorowego, zabudowę zagrodową, mieszkaniowo- usługowe, szpitale, domy opieki społecznej, a także obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

c) dopuszcza się rozbudowę, odbudowę oraz nadbudowę istniejących szpitali, domów opieki społecznej i obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

d) dopuszcza się zmianę sposobu użytkowania budynków w całości lub części na cele mieszkaniowe oraz budowę nowych budynków mieszkalnych jednorodzinnych jako towarzyszących innym funkcjom, na warunkach określonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku planu miejscowego, na warunkach określonych w decyzji o warunkach zabudowy.

2) w podobszarze B:

a) zakaz budowy szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy,

b) zakaz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części na szpitale, domy opieki społecznej oraz obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy,

c) dopuszcza się rozbudowę odbudowę oraz nadbudowę istniejących szpitali, domów opieki społecznej i obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży.

§ 10. W obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące wymagania techniczne dotyczące budynków:

1) w podobszarze A:

a) w budynkach istniejących oraz nowoprojektowanych należy zapewnić właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej, zgodnie z obowiązującymi normami, poprzez zastosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej,

2) w podobszarze B:

a) w budynkach szpitali, domów opieki społecznej i budynkach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży należy zapewnić właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej, zgodnie zobowiązującymi normami, poprzez zastosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej.

Spadek wartości zabudowanej części działki nr (...) położonej w miejscowości Ł. Cegielnia na skutek jej lokalizacji w obszarze ograniczonego użytkowania w podstrefie A wynosi 48.900,00 zł.

Spadek wartości niezabudowanej części działki nr (...) położonej w Ł. Cegielni na skutek lokalizacji w obszarze ograniczonego użytkowania w podstrefie A wynosi 76.500,00 zł

Utrata wartości rynkowej części nieruchomości – działka nr (...), położonej w miejscowości Ł. Cegielnia nr (...), w związku z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania powyższą uchwałą wynosi łącznie 125.400,00 zł

(opinia biegłej sądowej L. B. (1) k. 142-177)

Jak wynika z przeprowadzonych obliczeń, budynek powoda przed utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania spełniał wymogi Prawa budowlanego w zakresie izolacyjności akustycznej. Zapewnienie odpowiedniego klimatu akustycznego po wprowadzeniu OOU wymaga poniesienia dodatkowych nakładów mających na celu poprawę izolacyjności akustycznej przegród budowlanych. Nakłady dodatkowe są konsekwencją wymogów wprowadzonych uchwałą z 2016 roku o wprowadzeniu OOU. W celu zapewnienia odpowiedniego klimatu akustycznego w budynku mieszkalnym strony powodowej należy zwiększyć izolacyjność akustyczną w ośmiu pokojach poprzez:

a.  wymianę łącznie dwóch okien na okna podwójne;

b.  wymianę łącznie dziesięciu okien na okna o zwiększonej izolacyjności akustycznej;

c.  wymianę podwójnych drzwi balkonowych na drzwi balkonowe jednoramowe o zwiększonej izolacyjności akustycznej;

d.  wstawienie tłumika kanałowego w ciągu wentylacyjnym.

W celu skompensowania braku możliwości otwierania okien podczas występowania hałasu lotniczego w pomieszczeniach mieszkalnych budynku strony powodowej należy zainstalować łącznie dziewięć wentylatorów sufitowych.

(opinia Politechniki (...) - (...) k. 63-82)

Wartość robót mających zapewnić właściwy klimat akustyczny budynku mieszkalnego zbudowanego na nieruchomości strony powodowej została oszacowana na łączną kwotę 52.250,00 zł.

(opinia biegłego J. K. (1) k. 91-98)

Pismem z 28 lutego 2018 r. strona powodowa wezwała stronę pozwana do zapłaty odszkodowania w wysokości:

1)  tytułem zmniejszenia wartości nieruchomości – 80.000,00 zł,

2)  tytułem konieczności zapewnienia właściwego klimatu akustycznego – 100.000,00 zł.

Pismem z dnia 07 marca 2017 r. pozwany odmówił uznania powyższych roszczeń i odmówił zapłaty.

(pismo powoda k. 24; pismo pozwanego k. 25)

Sąd uznał wszystkie wyżej wymienione dokumenty za wiarygodne, przede wszystkim dokumenty urzędowe. Zostały sporządzone w odpowiedniej formie przez uprawnione do tego organy i w ramach ich kompetencji, odpowiadając tym samym dyspozycji art. 244 § 1 k.p.c. Zgodnie z treścią art. 244 § 1 k.p.c., dokumenty urzędowe, sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania, stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Dokumenty prywatne, a za takie uznać należy korespondencję wymienioną przez strony przed zawiśnięciem między nimi sporu, zostały również uznane za wiarygodne. W postępowaniu cywilnym dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie - art. 245 k.p.c. Autentyczność dokumentów prywatnych i urzędowych oraz prawdziwość treści dokumentów urzędowych nie była kwestionowana przez żadną ze stron w oparciu o treść art. 232 k.p.c. w zw. z art. 252 k.p.c. i art. 253 k.p.c. Także Sąd nie znalazł podstaw do tego, aby uczynić to z urzędu. Tym samym okazały się one przydatne w sprawie, stając się podstawą powyższych ustaleń faktycznych.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów. Ustalenia faktyczne w sprawie Sąd oparł przede wszystkim na opinii biegłych z Politechniki (...) –(...) i opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości i budownictwa lądowego w zakresie, w jakim biegli wskazali koszt nakładów niezbędnych do rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego oraz opinii biegłej L. B. (1) w zakresie, w jakim oszacowała utratę wartości nieruchomości powodów wskutek utworzenia strefy ograniczonego użytkowania. W ocenie sądu wszystkie opinie zostały sporządzone w sposób jasny, rzeczowy i przejrzysty. Biegli wskazali, na czym oparli się wydając opinię, z jakich korzystali źródeł i jaką posłużyli się metodologią. W sposób zrozumiały przedstawili wnioski oraz w jaki sposób do nich doszli. Sąd nie miał też wątpliwości co do tego, że biegli posiadają kompetencje i doświadczenie potrzebne do wydania opinii w sprawie. Biegli wyjaśnili w szczególności, a Sąd te wyjaśnienia w pełni podziela, jakie okoliczności legły u podstaw dokonania opisanych w opiniach oszacowania wartości nieruchomości oraz nakładów niezbędnych do rewitalizacji akustycznej. Wskazali z jakiej literatury fachowej korzystali przy sporządzaniu opinii. Biegli uzasadnili również przyjętą metodologię obliczeń. Wyjaśnili, z jakich przyczyn przyjęta przez nich metoda jest prawidłowa i prowadzi do uzyskania adekwatnych wyników. Wskazać należy, że w ocenie sądu opinia biegłej L. B. w zakresie szacującym spadek wartości nieruchomości powodów została sporządzona w sposób prawidłowy, z zachowaniem wszelkich zasad szacowania nieruchomości. W konsekwencji nie można jej postawić zarzutu, że nie jest przydatna dla poczynienia ustaleń faktycznych w rozpoznawanej sprawie. Opinia ta została opracowana przez osobę posiadającą kwalifikacje i wiedzę ze wskazanej wyżej dziedziny, specjalistę o wieloletnim doświadczeniu na polu praktyki i teorii. Stąd też jej istotny walor pomocniczy przy rozstrzyganiu niniejszej sprawy. Przydatność w/w opinii wynika również z tego, iż odpowiada ona postawionej tezie dowodowej, a autorka tej opinii jako osoba obca do stron niewątpliwie nie jest zainteresowana treścią rozstrzygnięcia, jakie zapadnie w niniejszej sprawie. Patrząc przez pryzmat pozostałego materiału dowodowego, uznanego za wiarygodny i spójny, znajdującego się w aktach sprawy, nie sposób kwestionować wywodów powyższych opinii, ich spójności i fachowości. Sąd nie znalazł ponadto żadnych podstaw, aby którąkolwiek z opinii zakwestionować z urzędu. Podobne walory przydatności i wiarygodności należy również przypisać opinii biegłego sądowego J. K. (1), który w sposób wyczerpujący odpowiedział na pytania sądu i oszacował koszt robót koniecznych do zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynku strony powodowej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w zasadniczej części.

Zgodnie z treścią art. 129 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska, w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę. Szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Przesłankami wynikającej z powyższej regulacji odpowiedzialności są: wejście w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości, jej użytkownika wieczystego lub osobę, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości i związek przyczynowy między wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości, a szkodą. Z art. 129 ust. 2 p.o.ś.. wynika, iż szkodą jest także zmniejszenie wartości nieruchomości, co koresponduje z pojęciem straty w rozumieniu art. 361 § 2 k.c., przez którą rozumie się, między innymi zmniejszenie aktywów.

Zastosowanie art. 129 ust. 2 p.o.ś. jako podstawy roszczenia odszkodowawczego właściciela nieruchomości z tytułu obniżenia jej wartości w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z niej w następstwie ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania było przedmiotem obszernego orzecznictwa. W judykaturze funkcjonuje pogląd, w świetle którego, mówiąc o obszarze ograniczonego użytkowania trzeba dostrzegać z jednej strony związane z jego utworzeniem ograniczenia w zakresie sposobu korzystania z nieruchomości, z drugiej, natomiast przyczyny, które legły u podstaw utworzenia tego obszaru. Wspomniane ograniczenia są związane z nieruchomością położoną na obszarze ograniczonego użytkowania i dotyczą każdego jej właściciela. Dopóki bowiem będzie istniał obszar ograniczonego użytkowania, dopóty będą obowiązywały wprowadzone na jego terenie ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenów, wymagań technicznych dotyczących budynków oraz sposobu korzystania z gruntów. Obszar ograniczonego użytkowania ingeruje w prawo własności i w sferę wolności właściciela, wobec czego wyszczególnienie sytuacji, w których dojdzie do utworzenia go, jest wyczerpujące i wymaga uprzednio stwierdzenia, że zastosowanie najlepszych dostępnych metod i środków nie doprowadziło do utrzymania dopuszczalnych warunków środowiska. Konieczność utworzenia obszaru wynika z tego, iż jest to jedyny sposób uzyskania efektu w postaci ochrony zasobów środowiska, która uwzględnić powinna wyczerpanie dostępnych środków i zasadę proporcjonalności przewidzianą w art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Samo już zatem utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania wskazuje na negatywne oddziaływanie lotniska na środowisko w stopniu wymagającym wprowadzenia ograniczeń w wykonywaniu prawa własności. Ograniczenia te musi respektować każdy właściciel nieruchomości (wyrok Sądu Najwyższego z 25 lutego 2009 r., II CSK 565/08, wyrok Sądu Najwyższego z 25 lutego 2009 r., II CSK 546/08, niepubl., LEX 528219).

W niniejszej sprawie, strona powodowa wskutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania, obejmującego nieruchomość stanowiącą jej własność, poniosła szkodę polegającą na ograniczeniu w sposobie korzystania z niej, a w konsekwencji – zmniejszeniu jej wartości. Z załączników graficznych oraz wykazu obrębów ewidencyjnych ze spisem działek wynika, że działki strony powodowej znajdują się w podobszarze A. Wskutek ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania uchwałą (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 roku w podobszarze A, na terenie którego usytuowane są działki strony powodowej objęte pozwem, uległo zmianie korzystanie z nich przez wprowadzenie ograniczeń dotychczasowego sposobu korzystania. Strona powodowa nie może skutecznie dochodzić zaniechania imisji hałasu przez lotnisko, w związku z czym doszło do zawężenia przysługujących jej, wynikających z prawa własności, uprawnień związanych z podejmowaniem działań ochronnych wobec swojej własności. Niewątpliwie zatem, wskutek uszczuplenia zakresu i sposobu dotychczasowego korzystania z nieruchomości oraz zmuszenia właściciela do zmiany dotychczasowego jej przeznaczenia, co wynika z utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania w obrębie, którego usytuowana jest nieruchomość stanowiąca własność powodów, doznali oni, szkody obejmującej obniżenie wartości nieruchomości. Nieruchomość jest dobrem inwestycyjnym i o ile nie jest wyłączona spod obrotu podlega regułom rynkowym, a jej wartość jest weryfikowana przez wolny rynek, niezależnie od tego czy jej właściciel zamierza zbyć swoją własność, czy też nie poczynił w tym zakresie żadnych kroków (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 30 września 2009 r., I ACa 484/09, lex 756606, I Aca 772/09 z 17 czerwca 2010 r., lex 756717). W orzecznictwie przyjmuje się, iż obniżenie wartości nieruchomości generuje stratę niezależnie od tego, czy właściciel ją zbył, czy też nie zamierza podjąć w tym kierunku żadnych działań. Przesłanką roszczenia odszkodowawczego przewidzianego w art. 129 ust. 2 p.o.ś. nie jest bowiem jej zbycie. Odszkodowanie nie jest też ograniczone do rzeczywistej straty, gdyż obowiązuje zasada pełnej odpowiedzialności odszkodowawczej za wprowadzenie ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości (wyrok Sądu Najwyższego z 25 lutego 2009 r., II CSK 546/08, niepubl., LEX nr 503415). Wartość należącej do powoda nieruchomości uległa obniżeniu z uwagi na położenie w okolicach lotniska wojskowego w Ł. i na skutek hałasu związanego z jego funkcjonowaniem, niewątpliwie negatywnie postrzeganego przez potencjalnych nabywców nieruchomości. Zainteresowanie nabyciem nieruchomości w okolicach lotniska spadło, a potencjalni nabywcy mogą być skłonni do kupna nieruchomości położonych w obszarze ograniczonego użytkowania, ale za odpowiednio niższą cenę. Do zakresu szkody podlegającej naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2 p.o.ś. należy więc obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, że jej właściciel będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje np. hałas (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 18 listopada 2010 r., I ACa 884/10, lex 756735). Wobec powyższego oraz mając na uwadze opinię biegłej L. B., uwzględniając obliczony dla podobszaru A współczynnik utraty wartości Sąd Okręgowy ustalił, że wartość rynkowa należących do powodów nieruchomości uległa obniżeniu o kwotę łączną 125.400,00 zł.

Oceny zasadności drugiego z dochodzonych przez stronę powodową roszczeń - żądania zwrotu nakładów potrzebnych na rewitalizację akustyczną stanowiącą jej własność budynku, Sąd Okręgowy dokonał na podstawie regulacji przewidzianej w art. 136 ust. 1 i 3 w zw. z art. 129 ust. 2 p.o.ś. Zgodnie z art. 136 ust. 3 p.o.ś., w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków, szkodą, o której mowa w przepisie art. 129 ust. 2 ustawy, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie. W judykaturze przyjmuje się, że obowiązek naprawienia szkody przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej powstaje z chwilą jej wyrządzenia i nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle zamierza ją naprawić. Odszkodowanie bowiem ma wyrównać uszczerbek majątkowy powstały w wyniku zdarzenia wyrządzającego szkodę, istniejący w chwili jej wyrządzenia do czasu, gdy zobowiązany wypłaci poszkodowanemu sumę pieniężną odpowiadającą szkodzie ustalonej w sposób prawem przewidziany (zob. uchwała Sądu Najwyższego z 15 listopada 2001 r. w sprawie III CZP 68/01 – OSNC 2002, z 6., poz. 74).

Obowiązek naprawienia szkody po stronie pozwanej polegający na uiszczeniu odpowiedniej sumy pieniężnej, powstał z chwilą wyrządzenia powodowi szkody, tj. z chwilą wejścia w życie uchwały Sejmiku Województwa (...) Nr (...) kształtującej zakres koniecznych do wykonania nakładów rewitalizacyjnych i obligujący do ich poczynienia. Poniesienie nakładów pozwala zaś na uniknięcie hałasu przekraczającego poziomy normatywne i przyczynia się do zwiększenia atrakcyjności nieruchomości, jednak nie wpływa na podniesienie jej ceny z uwagi na lokalizację w strefie ograniczonego użytkowania (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 30 września 2009 r., I ACa 484/09 lex 756606). Koszty związane z zapewnieniem w budynku mieszkalnym powoda właściwego klimatu akustycznego są bezpośrednim uszczerbkiem związanym z ustanowieniem strefy ograniczonego użytkowania. Budynek przeznaczony na potrzeby mieszkaniowe wymaga ochrony akustycznej, podlegając tym samym ochronie przed hałasem na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Usytuowany na należącej do strony powodowej nieruchomości objętej pozwem budynek mieszkalny nie spełnia obowiązujących wymogów, nie zapewniając należytego klimatu akustycznego. W celu ochrony akustycznej konieczne jest poczynienie nakładów, których łączne koszty biegły J. K. (1) oszacował na kwotę 52.250,00 zł. Koszty te mają zapewnić właściwy klimat akustyczny obiektu i odzwierciedlają zakres nakładów, których strona powodowa dotychczas nie poczyniła, co jednak nie stoi na przeszkodzie w dochodzeniu odszkodowania, ponieważ zgodnie z funkcjonującym w doktrynie i judykaturze poglądem, roszczenie o zasądzenie kosztów potrzebnych do rewitalizacji akustycznej budynku nie jest uzależnione od uprzedniego poniesienia tych wydatków.

Sąd Okręgowy nie podziela przy tym odosobnionego poglądu wyrażonego przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 28 października 2022 r., sygn. akt III CZP 100/22, zgodnie z którą „właścicielowi nieruchomości położonej w strefie ograniczonego użytkowania, o której mowa w art. 135 Prawa ochrony środowiska, nie przysługuje odszkodowanie w wysokości odpowiadającej kosztom zapewnienia w budynku znajdującym się na tej nieruchomości odpowiedniego klimatu akustycznego, jeżeli koszty te nie zostały poniesione”. Takie postawienie sprawy stoi w radykalnej opozycji do utrwalonego w cywilistyce pojęcia szkody, która powstaje już w chwili samego zdarzenia szkodzącego (tutaj: wejście w życie uchwały w związku z funkcjonowaniem lotniska generującego nadmierny hałas). Skoro szkoda powstaje już w momencie wystąpienia zdarzenia szkodzącego, to w ślad za nią powodowi przysługuje konkretne odszkodowanie, możliwe (choć często abstrakcyjnie) do oszacowania już chwilę po zaistnieniu szkody, najczęściej w drodze opinii biegłego. Nie można więc różnicować pozycji osoby uprawnionej do wystąpienia z roszczeniem odszkodowawczym, która realnie nie poniosła kosztów doprowadzenia do faktycznego naprawienia szkody (tutaj: wykonania rewitalizacji akustycznej) od pozycji osoby, która takie koszty poniosła. Naprawienie szkody w drodze zapłaty sumy odszkodowania jest bowiem domeną odpowiedzialnego za szkodę (tutaj: Skarb Państwa) i nie zależy od aktywności albo braku tejże aktywności poszkodowanego. Na marginesie warto zwrócić uwagę, że koncepcja wyrażona przez Sąd Najwyższy stawia w o wiele gorszej pozycji osoby, które nie są w stanie wyłożyć z góry odpowiedniej sumy pieniężnej na dokonanie prac rewitalizacyjnych w swoich budynkach, które to prace często wiążą się z wielotysięcznym wydatkiem. Jednocześnie, w aktualnym stanie, odpowiedzialny za naprawienie szkody (Skarb Państwa) nie jest przecież w stanie zaproponować systemowego, bezgotówkowego sposobu naprawienia szkody poprzez dokonanie prac rewitalizacyjnych w budynkach osób doświadczających szkody.

Trzeba pamiętać, że budynek należący do powoda był wzniesiony w tradycyjnej technologii i przy użyciu dostosowanych do niej materiałów budowlanych. Trzeba także mieć na względzie, że zakres koniecznych do wykonania w tej mierze prac wynikał bezpośrednio z opinii biegłego - Politechniki (...), który określając jedynie następczo wartość prac koniecznych do zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w odniesieniu do budynku mieszkalnego usytuowanego na nieruchomości objętej pozwem przyjął rozwiązania uwzględniające stan istniejący w dacie sporządzania opinii, zapewniając spełnienie wymagań akustycznych, wynikających z opinii przy optymalizacji kosztów. Koszt rewitalizacji akustycznej będących własnością powoda budynku biegły J. K. określił na wspomnianą sumę 52.250,00 zł.

Reasumując, wynikające z powyższych rozważań wnioski potwierdzają, że w sprawie zachodzi związek przyczynowy pomiędzy ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania, a szkodą poniesioną przez powoda w postaci zmniejszenia wartości nieruchomości oraz konieczności poniesienia przez niego nakładów na utrzymanie prawidłowego klimatu akustycznego. W związku z tym Sąd Okręgowy uznał, iż stronie powodowej przysługuje odszkodowanie w łącznej wysokości 177.650,00 zł obejmującej kwotę 125.400,00 zł o którą zmniejszyła się wartość przedmiotowej nieruchomości na skutek utworzenia strefy ograniczonego użytkowania wokół lotniska wojskowego w Ł. oraz kwotę 52.250,00 zł stanowiącą koszt nakładów, jakie strona powodowa musi poczynić w celu rewitalizacji akustycznej budynku. O odsetkach od zasądzonego roszczenia Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c., zasądzając je od dnia 21 marca 2023 r., a zatem od dnia zredagowania pisma precyzującego i rozszerzającego powództwo – do dnia zapłaty.

Sąd oddalił zarazem powództwo dalej idące, a to w zakresie dalej idących odsetek oraz odsetek skapitalizowanych. Dopiero bowiem w piśmie z 21 marca 2023 r. strona powodowa w sposób precyzyjny i wyczerpujący określiła swoje żądanie, rozróżniając zakres żądania w zależności na żądanie odszkodowania za spadek wartości nieruchomości oraz koszty rewitalizacji akustycznej. Biorąc powyższe pod uwagę, orzeczono jak w punktach 1. i 2. wyroku.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., przyjmując, że strona powodowa uległa jedynie w procesie co do nieznacznej części. To zatem na pozwanym spoczywać będzie obowiązek zapłaty kosztów procesu powstałych w niniejszej sprawie. Wobec tego, zasądzono od pozwanego na rzecz powoda 5.567,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, na które to składają się: poniesiona przez powoda łączna opłata od pozwu (150,00 zł), opłata od pełnomocnictwa (17,00 zł) oraz zwrot kosztów zastępstwa procesowego ustalony w oparciu o § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 w sprawie opłat za czynności adwokackie (5.400,00 zł), o czym orzeczono w punkcie 3. wyroku.

W punkcie 4. wyroku nakazano zwrócić powodowi 250,00 zł, które pomimo częściowego zwolnienia od kosztów nadpłacił tytułem opłaty od pozwu.

Ponieważ przegrywającym sprawę był pozwany (powód uległ jedynie co do nieznacznej części), nakazano pobrać od Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 7.319,39 zł tytułem wydatków poniesionych w sprawie tymczasowo przez Skarb Państwa – Sąd Okręgowy w Sieradzu, na które to wydatki składają się wynagrodzenia biegłych powołanych w procesie – o czym orzeczono w punkcie 5. wyroku.