Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 lutego 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. ustalił J. Z. kapitał początkowy i określił jego wartość na dzień 1 stycznia 1999 r. na kwotę 57 964,06 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął : podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 447,21 zł ( pomnożono wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 36,63 % przez kwotę bazową tj. 1 220,89 zł); okresy składkowe (17 lat , 11 miesięcy i 16 dni) ; nieskładkowe (5 miesięcy) ; współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego w wysokości 58,66 % ; średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat tj. 209 miesięcy ( komunikat Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn). Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że za okres zatrudnienia w Społem przyjęto wynagrodzenie minimalne obowiązujące w tamtym czasie w jgu.

/decyzja k.19 – 20 akt ZUS/

W dniu 3 marca 2022 r. J. Z. złożył odwołanie od ww. decyzji wnosząc o przeliczenie kapitału początkowego z uwzględnieniem zarobków , jakie osiągał w okresie od 15 marca 1977 r. do 29 lutego 1988 r. w Zakładzie Produkcji (...) w P. oraz zarobków jakie osiągał w okresie od 1 lipca 1985 r. do 31 sierpnia 1986 r. w E. – K..

/odwołanie k.3 – 3 odwrót/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

/odpowiedź na odwołanie k.4 – 4 odwrót/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca J. Z. urodził się (...)

/okoliczność bezsporna/

Zaskarżoną decyzją z dnia 24 lutego 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. ustalił J. Z. kapitał początkowy i określił jego wartość na dzień 1 stycznia 1999 r. na kwotę 57 964,06 zł (wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyliczony z lat 1989 – 1998 wyniósł 36,63%).

/decyzja k.19 – 20 akt ZUS/

W okresie od 15 marca 1977 r. do 29 lutego 1988 r. J. Z. zatrudniony był w pełnym wymiarze w (...) C.Z.S.S. Zakładzie Produkcji (...) w P. ( w okresie od 25 stycznia 1979 r. do 19 grudnia 1980 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową). Podczas zatrudnienia w (...) C.Z.S.S. Zakładzie Produkcji (...) w P. wynagrodzenie wnioskodawcy kształtowało się następująco:

- od 15 marca 1977 r. – tokarz - 8,50 zł za godzinę plus premia do 10%.

- od 1 lipca 1977 r. – frezer narzędziowy – 11,50 zł za godzinę plus premia do 10%.

- od 1 kwietnia 1978 r. – frezer – 12,50 zł za godzinę plus premia do 10%.

- od 14 stycznia 1981 r. – frezer – 19,30 zł za godzinę plus premia do 10%.

- od 1 listopada 1981 r. – frezer – wiertacz koordynacyjny – 21,50 zł za godzinę plus premia do 10%.

- od 1 kwietnia 1982 r. - frezer – wiertacz koordynacyjny – 31,00 zł za godzinę plus premia do 15%.

- od 1 kwietnia 1983 r. - frezer – wiertacz – 36,00 zł za godzinę plus premia 10% wg regulaminu plus premia efektywnościowo – oszczędnościowa.

- od 1 kwietnia 1984 r. - frezer – wiertacz – 37,00 zł za godzinę plus premia 40% wg regulaminu.

- od 1 marca 1985 r. - frezer – wiertacz - 37,00 zł za godzinę plus premia 55% wg regulaminu.

W latach 1985 – 1986 wnioskodawca korzystał w ww. zakładzie pracy z urlopu bezpłatnego i pracował wówczas za granicą na stanowisku frezera - wiertacza (zatrudnienie w E. – K. od 1 lipca 1985 r. do 31 sierpnia 1986 r.).

Po powrocie z pracy za granicą:

- od 1 października 1986 r. - frezer – wiertacz w wiertarkach współrzędnościowych – 47,00 zł za godzinę plus premia 83,65%.

- od 1 grudnia 1987 r. - frezer – wiertacz w wiertarkach współrzędnościowych – 95,00 zł za godzinę plus do 10% premii regulaminowej plus do 15% premii motywacyjnej.

/zeznania świadka A. S. min.00:14:27 – 00:21:15 rozprawy z dnia 15 listopada 2022 r. , płyta CD k.66 , zeznania wnioskodawcy min.00:05:07 – 00:05:21 rozprawy z dnia 13 czerwca 2023 r. , płyta CD k.171 w związku z jego informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:04:20 – 00:11:05 rozprawy z dnia 15 listopada 2022 r. , płyta CD k.66 , dokumentacja osobowa wnioskodawcy k.18 , dokumentacja osobowa wnioskodawcy k.39/

Przyjmując wynagrodzenie zastępcze pracownika wykonującego pracę frezera w kraju w okresie zatrudnienia J. Z. za granicą tj. 37 zł za godzinę oraz stawki godzinowe i obowiązujące wówczas normy czasu pracy pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy , jakie otrzymywał wnioskodawca podczas zatrudnienia w kraju , jego wynagrodzenie kształtowało się następująco:

- 1977 – 19 572,00 zł

- 1978 – 28 641,00 zł

- 1979 – 1 925,00 zł

- 1980 – 750,00 zł

- 1981 – 40 532,00 zł

- 1982 – 67 259,00 zł

- 1983 – 81 216,00 zł

- 1984 – 85 546,00 zł

- 1985 – 103 666,00 zł

- 1986 – 144 991,00 zł

- 1987 – 101 338,00 zł

- 1988 – 22 325,00 zł

Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 44,42 % ( wyliczony z 10 lat tj. 1977 – 1986 (podstawa wymiaru kapitału początkowego wyniosła 542,32 zł). Wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniosła 62 649,84 zł.

/dokumentacja osobowa A. S. k.86 – 113 , dokumentacja osobowa wnioskodawcy k.18 , dokumentacja osobowa wnioskodawcy k.39 , wyliczenia ZUS k.149 - 154 odwrót/

Opisany powyżej stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zawarte w aktach organu rentowego i załączone do akt sprawy, których autentyczności żadna ze stron nie kwestionowała oraz zeznania świadka i wnioskodawcy, które Sąd uznał za w pełni wiarygodne, gdyż są spójne ze sobą, nadto korespondują z dowodami z dokumentów. Organ rentowy dokonał hipotetycznego wyliczenia wysokości kapitału początkowego z uwzględnieniem angaży oraz obowiązujących wówczas norm czasu pracy , a także w oparciu o wynagrodzenie zastępcze pracownika wykonującego pracę frezera w kraju w okresie zatrudnienia J. Z. za granicą. Sąd przyjął, że wyliczenia dokonane przez ZUS powinny zostać uwzględnione wnioskodawcy przy wyliczaniu wartości należnego mu kapitału początkowego. Podkreślić również należy, że hipotetyczne wyliczenia organu rentowego, pod kątem matematycznym, nie były kwestionowane przez wnioskodawcę.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy jest uzasadnione.

Istota niniejszego postępowania sprowadziła się do rozstrzygnięcia czy możliwym jest przyjęcie innych wartości wynagrodzenia przy wyliczaniu kapitału początkowego wnioskodawcy. Nie ulega bowiem wątpliwości, że wartość kapitału początkowego ubezpieczonego przekłada się bezpośrednio na wysokość świadczenia emerytalnego.

Zgodnie z treścią art.173 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U z 2022 r. , poz.504) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art.174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art.26 ust.3 dla osób w wieku 62 lat (art.173 ust.2 ww. ustawy). Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy (art.173 ust.3 ww. ustawy).

Zgodnie z treścią art.174 ust.1 i 2 ww. ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art.53, z uwzględnieniem ust.2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1. okresy składkowe, o których mowa w art.6,

2. okresy nieskładkowe, o których mowa w art.7 punkt 5,

3. okresy nieskładkowe, o których mowa w art.7 punkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego, w myśl ust.3 art.174 ww. ustawy, ustala się na zasadach określonych w art. 5, 16, 17 ust.1 i 3 oraz art.18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed 1 stycznia 1999 roku.

Stosownie zaś do treści art.174 ust.3b jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Zgodnie z treścią §21 ust.1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. nr 237, poz.1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazana regulacja §21 ust.1 powołanego rozporządzenia stanowiąca odpowiednik obowiązującego do dnia 23 listopada 2011 roku §20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. nr 10, poz.49) wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza to jednak aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak stanowi m. in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 lipca 1997 roku - II UKN 186/97, a także wyroki: Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 marca 1997 roku - III AUa 105/97, Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 27 czerwca 1995 roku - III AUr 177/95, czy Sądu Apelacyjnego Białymstoku - III AUr 294/93).

Do wnioskodawcy mają nadto zastosowanie przepisy rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent z dnia 1 kwietnia 1985 r. (tj. Dz.U. z 1989 r., Nr 11, poz. 63, ze zm.).

W myśl § 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 r., jeżeli w okresie, z którego wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru, pracownik był zatrudniony za granicą, do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się za okresy tego zatrudnienia:

1) kwoty, od których za te okresy opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne w kraju, albo

2) jeżeli okres zatrudnienia za granicą przypada przed dniem 1 stycznia 1991 r. - kwoty wynagrodzenia przysługującego w tych okresach pracownikowi zatrudnionemu w kraju w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicę.

W niniejszej sprawie wnioskodawca jako okresy, z których ma być obliczona podstawa wymiaru jego kapitału początkowego, wskazał okres pracy w kraju tj. w (...) C.Z.S.S. Zakładzie Produkcji (...) w P. od 15 marca 1977 r. do 29 lutego 1988 r. oraz okres pracy za granicą od 1 lipca 1985 r. do 31 sierpnia 1986 r. tj. okres zatrudnienia w E. – K.. Niekwestionowanym było, że za pracę wykonywaną za granicą w wymiarze pełnego etatu wnioskodawca otrzymywał wynagrodzenie. Tym samym, na podstawie przywołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 roku, dopuszczalnym stało się zastąpienie rzeczywistego wynagrodzenia wnioskodawcy, którego nie był on w stanie udowodnić dokumentami płacowymi, wynagrodzeniem innego pracownika zatrudnionego w tym okresie w kraju w takim samym lub podobnym charakterze.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe ponad wszelką wątpliwość wykazało zatem, że w ww. spornych okresach wnioskodawca osiągał wyższe wynagrodzenie niż przyjmowane dotychczas przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych wynagrodzenie w kwocie minimalnej. Przedstawiona dokumentacja osobowa ze wskazanych okresów nie pozostawia jakichkolwiek wątpliwości, co do faktycznego wynagrodzenia wnioskodawcy, jakie osiągał w tych okresach. W tym miejscu Sąd pragnie wskazać, że do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń emerytalno-rentowych może być uwzględnione tylko wynagrodzenie faktycznie uzyskane przez ubezpieczonego w danym okresie, a nie zaś wynagrodzenie ustalone na podstawie przypuszczeń czy też uśrednień. Jedynie wynagrodzenie ubezpieczonego ustalone w sposób niewątpliwy, wobec którego nie istnieje wątpliwość, iż zostało ono zawyżone, może być podstawą do ustalenia współczynnika wysokości podstawy wymiaru. W ocenie Sądu przedstawione dowody pozwoliły ponad wszelką wątpliwość ustalić wysokość wynagrodzenia osiąganego przez ubezpieczonego w ww. spornych okresach. Na podstawie dokumentacji pracowniczej wnioskodawcy oraz przyjmując wynagrodzenie zastępcze pracownika wykonującego pracę frezera w kraju w okresie zatrudnienia J. Z. za granicą, organ rentowy obliczył wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz jego wartość. Wyliczony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego z 10 lat tj. 1977 – 1986 okazał się wyższy od dotychczas przyjmowanego przez organ rentowy względem wnioskodawcy i co istotne skutkował zwiększeniem wartości należnego mu kapitału początkowego do kwoty 62 649,84 zł.

Wobec powyższego Sąd , na podstawie art.477 ¹⁴§2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.

S.B.